Zdzisław Kaszewski
Madeły, gm. Pątnów, woj. sieradzkie,
st. 1
Informator Archeologiczny : badania 22, 41-42
frÿorm atar A rcheologiczny 1988
41
Na podstaw ie analizy m ateriału ceram icznego oraz cech o b rząd k u pogrzebow ego należy u trz y m a ć w cześniejsze d a to w a n ie c m e n ta rz y s k a n a 1II-IV o k re s u epoki b rązu . N ato m iast m a te ria ł p o chodzący z Jam y n r 25 nie pozw ala o k reślić przynależności kulturow ej 1 chronologii osady.M ateria ły z n a jd u ją s ię w M u zeu m O kręgow ym w C zęstochow ie. B a d a n i· b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I
M a c ie jo w ic e , w o j. s i e d l e c k i e , ■ t. 1B a d a n ia p ro w ad ziła d r M ałg o rzata M o g ieln ick a-U rb an . K o n su lto w ał d o e. d r h a b . J a n D ąb ro w sk i. F in a n s o w a ł WKZ w S ie d lc a c h . Ó sm y se z o n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o g ru p y m azow iecko· podia sklej k u ltu r y łużyckiej z JV-V o k re s u e p o k i b rą z u 1 w czesnej e p o k i żelaza.
P rz e k o p a n o ok. 194 m 2, o d k ry w ając 83 o b ie k ty se p u lk ra ln e : 5 g ro b ó w ja m o w y ch , 68 p o pielnicow ych, 1 s k u p is k o k a m ie n i o raz 2 zesp o ły 1 7 pojed y n czy ch n a c z y ń n ie z a wie ra ją c y c h k ości. G ro b y Jam ow e były k o liste w p la n ie I nieck o w ate w p rzek ro ju , W d w ó ch zary so w ały s ię ś la d y J a m grobow ych. Wc w sz y stk ic h w ystąpiły d ro b n e frag m en ty ceram ik i. W 10 g ro b a c h p opielnicow ych zao b serw o w an o z a ry sy Ja m . Tylko dw a z n ic h były jało w e, a w p o zo sta ły c h stw ie rd z o n o d ro b n e p rz e p a lo n e k o ści, nieliczne fra g m e n ty c e ra m ik i, k rz e m ie n ie 1 frag m en ty sk o ro d o w a n e g o p rz e d m io tu żelaznego. W iększość p o p ieln ic była n a k ry ta p la c k ie m lu b m isą , rzadziej in n y m n aczy n iem . P rzy staw k i w y stąp iły o b o k p o p ieln ic w 4 g ro b a c h , a w p o pielnicy w Jed n y m . W p o p ie ln ic a c h 19 grobów zn alezio n o , n a ogół w śró d kości, d ro b n e p rzed m io ty m etalo w e, przew ażn ie kółka lu b s k r ę ty z d r u t u brązow ego. W 12 In n y ch stw ie rd z o n o śla d y po n le z a c h o w n n y c h p rz e d m io ta c h brązow ych, w 14 krzem ien ie, a w I n ie o k re ślo n y p rz e d m io t k o śc ia n y . K rzem ienie s ą c z ę sto p rz e p a lo n e lu b m a ją p a ty n ę ogniow ą. S k u p is k o k a m ie n i było n ie r e g u la r n e w p la n ie I p rofilu, s iln ie w ydłużone po 11 nil p ó łn o c -p o łu d n ie , I zaw ierało s t o s u n kow o d u ż o frag m en tó w c e ra m ik i 1 krzem ieni. N aczynia n le z a wie ra ją c e k ości 1 Ich zespoły z n ajd o w ały s tę w sto s u n k o w o zn aczn ej odległości od s ą s ie d n ic h grobów , s y tu u ją c się n a ogół n a poziom ie Ich d o ln y c h p a rtu lu b poniżej n ich . Były to p rzew ażn ie c z e rp a k i, k u b k i 1 a m fo r ki m a ły c h rozm iarów . O b iek ty n a c m e n ta rz y s k u w y stęp o w ały w s k u p is k a c h , w 3 poziom ach I n ie ra z n a w a rstw ia ły się n a siebie. Potw ierdzono w sc h o d n ią 1 z a c h o d n ią g ra n ic ę n ek ro p o li I ro z p o z n a n o lepiej Jej p a rtię p ó łn o c n o -w sc h o d n ią .
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
E
M a d e ły , g m . P ą tn ó w , w o j. s i e r a d z k i e ,______________________
B a d a n ia prow adził m g r Z dzisław K aszcw skl. F in a n s o w a ł WKZ w S ie r a d zu . D w u n a s ty sezo n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o g ó rn o ślą sk lo -m a ło p o lsk ie j g ru p y k u ltu r y łużyckiej z V o k re s u e p o k i b rą z u 1 z o k re s u h a lsz ta c k ie g o С (9 0 0 * 6 5 0 p.n.c,].
B a d a n ia k o n c e n tro w a ły się w zach o d n iej części sta n o w isk a . Z b a d a n o o b s z a r o pow ierzchni 6 0 0 m 2. n a k tó ry m o d k ry to 45 g ro b ó w c ia ło p a ln y c h o zró żn ico w an y m o b rz ą d k u pogrzebow ym .
Typ 1 - 12 grobów . P rzep alo n e k ości lu d zk ie, u ło żo n e w p o p ieln icy w u k ła d z ie a n a to m ic z n y m [groby: 41 8 , 4 2 5 , 4 4 1 , 4 5 5 ) lu b p rz e m ie s z a n e (groby: 41 7 , 4 1 9 , 4 2 1 , 4 2 8 , 4 3 3 . 44 5 , 4 5 0 , 45Θ), w yp ełn iały p o p ieln icę p raw ie p od s a m ą szy jk ę. P opielnice u sta w io n e były w nieek o w a- ty c h J a m a c h w y p ełn io n y ch с za m la w asza rym p lask iem , ry s u ją się w y raźn ie n a tle w a rstw żółtaw ego żw iru. G roby: 421 I 44 5 m iały o b sta w ę k a m ie n n ą . P rzy staw k i u m ie sz c z o n e były b e z p o śre d n io w sąsie d z tw ie popielnicy. Rzadziej w k ła d a n o Je ra z e m z o zd o b am i s tro ju do je j w n ę trz a n a p rz e p a lo n e sz c z ą tk i lu d zk ie. N ak ry w an ie p o p ieln ic ptasklm ! k a m ie n ia m i lu b m isą stw ie rd z o n o w g ro b a c h : 4 3 3 , 4 4 1 , 4 4 5 , 4 5 5 .
Typ II, o d m ia n a a - 4 groby. C zęść p rz e p a lo n y c h k o ści lu d z k ic h w popielnicy, a re s z tę ro z sy p a n o m iędzy p o p ieln icą a p rz y s ta w k a m i (groby: 43 2 , 43 8 , 4 4 8 , 454).
Typ U, o d m ia n a b - J e d e n grób. P rzep alo n e k ości lu d zk ie częściow o w popielnicy, a re s z tę ro z sy p a n o w Jam ie grobow ej w zdłuż o si p ółnoc - p o łu d n ie . P opielnica 1 p rz y sta w k i u m ieszczo n e były w p ó łnocnej części Ja m y grobow ej.
Typ III, o d m ia n a b - J e d e n grób. O d m ian ę tę re p re z e n tu je g ró b n r 4 2 3 . R óżni s ię od ty p u II, o d m ia n a b, ty m że p rz e p a lo n e k o śc i lu d zk ie były p rz e m ie s z a n e ze sz c z ą tk a m i s to s u , n a to m ia s t p rz y sta w k i u m ie sz c z o n e z o sta ły w po łu d n io w ej części ja m y grobow ej.
G ro b y Jam ow e, ty p IV - 5 grobów . P rzep alo n e k o ści lu d z k ie tw orzyły p o d łu ż n e s k u p is k a w zdłuż osi p ó łn o c -p o łu d n ie [groby: 4 2 7 , 43 4 , 4 4 7 , 4 5 1 , 453). W śród p rz e p a lo n y c h kości
M u z e u m A rcheologiczne 1 E tn o g ra ficzne w Łodzi
P o lsk a A k a d e m ia N a u k I n s ty tu t H i s to r ii K u ltu r y M a te ria ln e j Z a k ła d E poki M etali w W arszaw ie
4 2
O K R E SY BRĄZU z n ajd o w ały s ię frag m en ty celow o p o tłu czo n y ch n aczy ń . G roby: 4 2 7 1 4 5 3 m iały p ro s to k ą tn e o b sta w y k a m ie n n e z b u d o w a n e z Jednego rz ę d u k a m ie n i n a rz u to w y c h .T yp V, o d m ia n a a - 10 grobów . P rzep alo n e k ości lu d zk ie 1 fra g m e n ty p o tłu c z o n y c h n ac z y ń z o sta ły złożone do Ja m y grobow ej w oddzielnych s k u p is k a c h , c z ę sto w zn a c z n e j odległości (groby:42 2 , 4 3 1 , 4 3 7 . 4 4 2 , 4 4 3 , 44 5 , 4 5 2 , 457, 460). O b sta w ę k a m ie n n ą k s z ta łtu ow alnego z d w ó ch rzęd ó w k a m ie n i n a rz u to w y c h p o sia d a ł g ró b 442.
Typ V, o d m ia n a b - 3 groby. O d m ia n a ta ró żn i się od wyżej o p is a n y c h tym , że p rz e p a lo n e k o śc i lu d zk ie były p rz e m ie s z a n e ze s z c z ą tk a m i s to s u .
Typ VI * 8 grobów . P rz e p a lo n e k ości lu d zk ie p rz e m ie s z a n e z fra g m e n ta m i cclowo p o tłu c z o n y c h n a c z y ń zo stały z sy p a n e do Ja m y grobow ej 1 ro zrzu co n e po całej jej p o w ie rz c h n i (groby: 4 2 4 , 4 2 6 , 4 2 9 , 43 6 , 4 4 4 , 4 4 6 , 4 5 9 , 461)· O w alne o b staw y k a m ie n n e z b u d o w an e z jed n e g o rzęd u k am ien i n a rzu to w y ch m iały groby: 4 2 1 , 461,
Typ VII - I grób. P ochów ek tego ty p u re p re z e n to w a ł g ró b 44 0 . G ró b zaw ierał tylko p rzem y te k ości ludzkie, złożone w niew ielkich ro zm iaró w n ieck o w atej Jam ie,
W y p o sażen ie g ro b ó w w n a c z y n ia w a h a się od 2 do 7 n aczy ń . W 3 g ro b a c h po p ieln ico w y ch I w 2 g ro b a c h Jam o w y ch w śró d p rz e p a lo n y c h sz czątk ó w lu d z k ic h o d k ry to n iew ielk ich ro z m ia ró w s p ir a ln e zaw ieszk i z b rą z u .
W d w ó ch g ro b a c h Jam ow ych, b ę d ą c y c h p raw d o p o d o b n ie p o ch ó w k am i m ło d o c ia n y c h o s o b n ik ó w . w śró d p rz e p a lo n y c h sz c z ą tk ó w lu d zk ich o d k ry to g rzech o tk i z gliny.
M a» « n ó w , g m . S ie r o s z e w ic e , w o j. k a li s k i e ,
s t . 9
M u z e u m O kręgow e Z iem i K aliskiej w K aliszu
B a d a n ia prow adził m gr L. Z ląb k a z MOZK w K aliszu p rzy w sp ó łp ra c y m gr B. M a ry n la k a z BBIDZ w K aliszu. Pierw szy se z o n b a d a ń . C m e n ta rzysko k u ltu r y łużyckiej z III o k re s u epoki b rą z u .
S ta n o w is k o położone Je s t n a w ydm ie w d o lin ie rzek ł G n iła B arycz, po je j w sc h o d n ie j s tro n ie . O d k ry te z o sta ło w 1988 r. w ra m a c h AZP (o b szar 70-3 6 ), P rz e b a d a n o te r e n o p ow ierz c h n i 2 6 7 ,5 m , e k s p lo ru ją c 2 7 grobów p ła sk ic h , w ty m 2 6 с la łopat n o -jam o w y ch 1 1 p o p ie ln ic o w y. G ro b y zale g ały n a głęb o k o ści od 2 0 do 3 0 cm . Z arysy J a m w w ięk szo ści zbliżone były do ow ali, w p rz e k ro ju do n ie c e k o ró żn ej m iąższo śc i od 2 0 do 5 0 cm . O sie p o d łu ż n e z o rien to w an e były w zdłuż llnu NW n a S li I W n a E. N iektóre z grobów p o s ia d a ły o w aln e b ru k u k a m ie n n e łu b fra g m e n ta ry c z n ie z a c h o w a n e o b staw y . W iększość o b iek tó w n ie p o s ia d a ła Ż adnych o b w aro w ań k a m ie n n y c h , W g ro b a c h o d k ry to głów nie d o ść s iln ie ro z d ro b n io n e fra g m e n ty ce ra m ik i, p rz e d m io ty k rz e m ie n n e (w y k o n an e w y łącznie z k rz e m ie n ia bałtyckiego) I sto s u n k o w o nieliczn e w y ro b y brązow e, w p o sta c i g ro tu do strz a ły , szpili z głów ką ro z k le p a n ą I zaw in ię tą w u szk o 1 2 półw ytw orów . W śród zab y tk ó w k rz e m ie n n y c h n a uw ag ę z a słu g u je s to s u n k o w o d u ż a Ilość lu s z c z n l I d w a groclkl serco w a te zn ale zio n e w g ro b a c h 8 / 8 8 1 1 1 /8 8 . J e d n y m z n a jc ie k a w sz y c h o b iek tó w był g ró b 1 8 /8 8 (sym boliczny) zb u d o w a n y z ow alnej Ja m y grobow ej I trz e c h poziom ów k a m ie n i p o ln y ch u ło żo n y ch w k sz ta łc ie zbliżonym do o w ala. M a te ria ł c e ra m ic z n y w p o sta c i p u c h a r k u n a p u s te j n óżce, frag m en tó w c e ra m ik i I p rzed m io tó w k rz e m ie n n y c h w y stą p ił n a poziom ie pierw szej w a rstw y k am ien i.
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I
M ąkollce, gm . W ola K rzysztoporska, woj. p iotrkow skie, s t 3 - p a trz o k re s h a ls z ta c k i. M ikołajów, gm . O siek, woj. ta rn o b rz e sk ie , s t. 1 - p a trz o k re s h a ls z ta c k i. M ik o w i c c , g m . N a m y słó w , | In s ty tu t Ś lą s k i w O poluw o j. o p o ls k ie ,
I
• t . 1B a d a n ia p ro w ad ziła m gr E lżb ieta K ło siń sk a p rzy w sp ó łp ra c y m g r B a r b a ry B u te n t-S te fa n la k , m gr B o g u sław a M a ry n la k a I m g r W ojciecha T csarczy k a. K o n su lta c ję n a u k o w ą sp ra w o w a ł prof, d r h a b . B ogusław G edlga. B a d a n ia fin a n so w a n e przez RPBP, U n iw ersy tet W rocław ski. K o n ty n u a c ja b a d a ń p rzed w o jen n y ch . D rugi s e z o n b a d a ń . C m e n ta rz y sk o k u rh a n o w e ze sta rsz e g o i środkow ego o k re s u epoki b rą z u . Z n alezi s k a c e ra m ik i neolitycznej.
P ra g n ą c zak o ń czy ć e k sp lo ra c ję c m e n ta rz y s k a "zachodniego" rozpoczęto p ra c e n a p o z o s ta ły c h k o jc a c h s ta n o w is k a - k u r h a n a c h 16 1 19. Po w ycięciu m ło d n ik a 1 d o k o n a n iu pod k ą te m p la n u w arstw lco w eg o szczegółow ych pom iarów , rozpoczęto e k s p lo ra c ję o b u kopców . Przyjęto ta k ie s a m e j a k w ro k u u b ieg ły m zało żen ia m eto d y czn e ek sp lo racji. W k u r h a n ie 16 n ie s tw ie r d zo n o Jä m y grobow ej i p o ch ó w k u . W k u r h a n ie 19 n a to m ia s t o d k ry to w p rz y b liż e n iu tr ó jk ą tn ą
