Jarmila Kaczmarek,Ewa
Wielgosz-Skorupka,Tomasz
Skorupka
Kowalewko, st. 3, gm. Oborniki, woj.
poznańskie
Informator Archeologiczny : badania 26, 29-30
Informator Archeologiczny 29
B r z e z ie , s t, 29 M uzeum O kręg o w e Ziem i K aliskiej gm . P le s z e w , w o j. k a l i s k i e w Kaliszu.
A Z P 6 4 -3 6 /—
Pracam i kierował m gr Edward Pudełko. Ósmy sezon badań. Cmen tarzysko k u ltu ry łużyckiej IV okres epoki b rązu — okres halsztacki D.
P race ratownicze objęły obszar 2,75 ara, położony głównie w północno-zachodniej części stanow iska. Usiłowano uchwycić zasięg północny cm entarzyska wytyczając wykop na skraju lasu, oddalony od pozostałych o 45 m,
W yeksplorowano 31 grobów o rozpiętości chronologicznej od IV okresu epoki brązu (grób n r 286) do schyłku wczesnej epoki żelaza. N a szczególną uw agę zasługuje grób n r 314, zawierający wśród 3 przystaw ek unikatow y profilowany pu ch ar n a nóżce, ze stylizowanym kolankowatym uszkiem. Z wczesnej fazy młodszej epoki żelaza wymienić należy bez popielnicowy grób n r 296 pod foremnym brukiem kam iennym , z trapezow atą obstaw ą, w którym wyposażenie stanow iło 12 naczyń (część zachow ana fragm entarycz nie), w tym m isa z bogato zdobionym w nętrzem , pięknie zdobiony, „grafitow any", cienko ścienny kubek i rozbita m alowana czarka. Ze schyłku okresu halsztackiego pochodzi jamowy, także pod brukiem posadowiony grób n r 295, otoczony owalną obstaw ą kam ienną. Zawiera on prócz dużej ilości ceram iki zespól wyrobów żelaznych, składający się z grotu oszczepu z zachowanym fragm. drzewca, doskonale zachowanego egzem plarza tordowane- go naszyjnika, pary litych, nerkow atych bransolet i szpili z „łabędzią szyjką”. O dkryto tu też parę zdobionych delikatnie rytym ornam entem geom etrycznym bransolet z blachy brązowej, pokrytej szlachetną patyną. Innym , także bogato wyposażonym, byl grób n r 300, kobiety w wieku A dultus. Prócz 10 naczyń w regularnej prostokątnej obstaw ie z otocza ków zawiera! 3 szpile żelazne (jedna długa — 22 cm z p lask o -k u listą główką, druga złam a n a z główką w kształcie wazy z wychylonym brzegiem, trzecia z m atą p lasko-kulistą głów ką). Oprócz tego w jam ie grobowej odkryto: kółko i skuw kę brązową, zdeformowany na stosie tordow any naszyjnik z haczykowatymi końcami soczewkowatego k ształtu , słabo zachowaną, żelazną klam rę do pasa z przyw artym do m etalu fragm. lnianej tkaniny o prostym splocie. Interesującą konstrukcję reprezentnw ał najmłodszy, ja k się wydaje, grób n r 308 — pod nieregularnym brukiem kam iennym posadowiono wazę, a pod nią
2nąjdowała się prosto k ątn a skrzynia z otoczaków, o wym iarach 80 x 60 cm. W niej wśród przepalonych szczątków ludzkich odkryto: naczynia, fragm . żelaznych szpil i pionowo wbite ostrze noża żelaznego.
B adania powinny być kontynuow ane.
K o w a le w k o , e t. 3 M uzeum Archeologiczne w Poznaniu gm . O b o r n ik i, w o j. p o z n a ń s k ie
Badania prowadziła m gr Jarm ila Kaczm arek przy udziale m gr Ewy W ielgosz-Skorupki i Tomasza Skorupki. F inansow ane przez Woje wódzkiego K onserw atora Zabytków w Poznaniu. Siódmy sezon b a dań. Cm entarzysko k u ltu ry łużyckiej z IV-V okresu epoki brązu, ślady osadnictw a z epoki kam ienia i osada k u ltu ry przeworskiej. Celem prac było dalsze zabezpieczenie krawędzi czynnej piaśnicy i rozpoznanie zasięgu cm entarzyska od strony północnej i wschodniej. Przebadano obszar o pow ierzchni 425 m i wyeksplorowano 70 obiektów, w tym 65 grobów ciałopalnych. Były one je d n o - i wielopo- pielnicowe, z reguły nie posiadały obstaw kam iennych. Większość odkrytych grobów wy posażona była w liczne naczynia-przystaw ki (w jednym było ich 34). Ceram ikę reprezen towały formy wazowate, garnki, misy, dzbany, kubki, czerpaki oraz in n e wyroby gliniane. Do najciekawszych m ożna zaliczyć grzechotki — beczułko w atą i dw ustożkow atą, naczynie w kształcie rogu, naczynie w kształcie bu ta i tzw. trojaki. Poza ceram iką w grobach
znale-w Środkowa i późna epoka brązu
ziono wyroby brązowe: szpile i ich fragm ., kółka, spiralki, 2 groty od strzał, grot oszczepu, sierp z guzkiem , nóż z kolcem do rękojeści, szydło, fragm. bransolety, brzytw y i przedm io tów o bliżej nieokreślonej funkcji, oraz wyroby z kam ienia: fragm. 2 toporków i gładzony obrabiany przedmiot.
Na całym przebadanym teren ie z warstw mechanicznych pozyskano liczne przedm ioty z epoki kam ienia: siekierkę kam ienną, siekierkę krzem ienną, 2 groty krzem ienne, pik krzemienny, fragm . narzędzi krzem iennych oraz ich półfabrykaty.
W części północnej cm entarzyska zarejestrow ano półziem iankę i 2 paleniska związane z osadnictw em ludności k u ltu ry przeworskiej.
B adania będą kontynuow ane.
K ra k ó w -B ie ż a n ó w , s t. 27 M uzeum Archeologiczne w K rakow ie A Z P 1 0 3 -5 7 /2 7 K onserw ator Zabytków A rcheologicz
nych woj. krakow skiego.
Badania prowadzili: m gr m gr R. Naglik, T. W ichman i M. Ząjąc. Finansow ane przez Społeczny Kom itet Odnowy Zabytków Krakowa. Pierw szy sezon badań. Osada k u ltu ry lendzielskiej, k u ltu ry łużyckiej, ku ltu ry przew orskiej z późnego okresu wpływów rzym skich i ślady osadnictw a z wczesnego i późnego średniowiecza.
B adania ratow nicze podjęto w związku z planow aną budową Drogi Ekspresowej Połu dniowej. Stanow isko obejmuje te re n o powierzchni nieco ponad 5 ha. Położone je s t na grzbiecie i północno-zachodnich zboczach cyplowato ukształtow anego w zniesienia, w wid łach potoku M alinówka i rzeki Serafy. Teren pokryw ają utw ory piaszczyste, a w dolnych p artiach stoku — gliniaste na podłożu ilastym . Stanowisko zostało odkryte podczas badań prowadzonych w ram ach AZP w 1983 r.
W trak cie badań sondażowych wykonano 24 wykopy, z reguły o w ym iarach 10 x 2 m, o łącznej pow ierzchni 477 m . Rozmieszczono je wzdłuż opadającego w kierunku północ no-w schodnim grzbietu w zniesienia, na stoku nachylonym na północny zachód, najczę ściej w miejscach największej koncentracji m ateriałów zabytkowych na powierzchni.
Większość z odkrytych obiektów grupow ała się w górnej p artii stanow iska. Siedem z nich stanow iły niewielkie, koliste lub owalne jam y o gl. do 80-90 cm. W ich w ypełniskach tworzonych przez szarawy, lekko zgliniony piasek znajdowano od kilku do kilkudziesięciu fragm. ceram iki. Pozostałe 4 jamy, o identycznej stru k tu rz e wypełnisk, wyróżniały się dużymi rozm iaram i (śr. większej z nich przekraczała 300 cm) i znaczną głębokością, do chodzącą do 150-170 cm. Dostarczyły one kilku tysięcy fragm. ceramiki. Liczny m ateriał ceram iczny występował także poza obiektam i — w niektórych partiach wykopów naw et do gł. 70-100 cm.
M ateriał ceram iczny znaleziony w tej partii stanow iska związany je s t w zdecydowanej większości przypadków z k u ltu rą łużycką i datow any na III i IV-V okres epoki brązu. Jedynie kilka pojedynczych fragm . można ew entualnie datować n a okres halsztacki. Ilo ściowo dom inują fragm . ceram iki solnej (zwłaszcza w obrębie jam ), użytkow anej w o sta tniej fazie odparowywania solanki. Są to głównie fragm. podstaw ek pucharów kielichowa- tych ze sporadycznie zachowanym i większymi partiam i ścianek. M ożna wyróżnić wśród nich kilka odm ian różniących się wielkością, kształtem i techniką w ykonania. Tego typu ceram ikę odkryto w obrębie licznych osad k u ltu ry łużyckiej w okolicach K rakow a i Wie liczki. T ra k tu je się ją jako świadectwo miejscowej produkcji soli. Dotychczas jed n ak wystę powała ona w kontekście ceram iki z okresu halsztackiego, w przypadku n ato m iast osady w K rakow ie-Bieżanow ie wydaje się, że produkcja soli rozw inęła się ju ż w IV-V okresie epoki brązu.
W środkowej partii stanowiska występował tylko bardzo nieliczny m aterial ceramiczny. O dkryto tam ponadto fragm . kilku łączących się ze sobą rowów o szer. 160 i gł. 50-60 cm. W arstwowa s tru k tu ra ich szaroc2am ych wypełnisk wskazuje na stopniow e zamywanie
