Wymogi stawiane mikroprzedsiębiorcom w związku z dotacjami z funduszy strukturalnych : na przykładzie działania 3.4 : "Mikroprzedsiębiorstwa" w ramach Zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego

Pełen tekst

(1)Zesz yty Naukowe nr. 735. 2007. Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Marcin Osikowicz Katedra RachunkowoÊci. Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom w zwiàzku z dotacjami z funduszy strukturalnych (na przyk∏adzie dzia∏ania 3.4: „Mikroprzedsi´biorstwa” w ramach Zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego) 1. Wprowadzenie Unia Europejska co roku przeznacza znaczne kwoty na dofinansowanie projektów inwestycyjnych polskich przedsi´biorców. Uwzgl´dnianie tego êród∏a finansowania dzia∏alnoÊci inwestycyjnej jest jednym z wymogów racjonalnego zarzàdzania finansami przedsi´biorstwa. Ka˝dy plan inwestycyjny powinien byç zatem analizowany pod kàtem szansy uzyskania dofinansowania z funduszy strukturalnych. Pozyskanie dofinansowania uzale˝nione jest od spe∏nienia wielu warunków formalnych i merytorycznych, w tym od prawid∏owego sporzàdzenia wniosku. Odpowiedzi na pytania zawarte we wniosku wymagajà nie tylko ujawnienia danych finansowych przedsi´biorstwa (aktualnych oraz za poprzednie lata), ale tak˝e sporzàdzania prognoz finansowych. Od wnioskodawcy wymaga si´ znajomoÊci wielu polskich oraz unijnych aktów prawnych dotyczàcych funduszy strukturalnych, a tak˝e instrukcji b´dàcych w∏aÊciwie wià˝àcymi wytycznymi. Sytuacj´ dodatkowo komplikuje fakt, ˝e terminy u˝ywane w tych przepisach majà cz´sto odmienne znaczenia ni˝ wynika to z przepisów rachunkowych czy podatkowych. Ma to zw∏aszcza znaczenie dla mikroprzedsi´biorców, czyli przedsi´biorców, którzy w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obroto-.

(2) 156. Marcin Osikowicz. wych zatrudniali Êredniorocznie mniej ni˝ 10 pracowników oraz osiàgn´li roczny obrót netto ze sprzeda˝y towarów, wyrobów i us∏ug oraz operacji finansowych nieprzekraczajàcy równowartoÊci w z∏otych 2 mln euro, lub sumy aktywów ich bilansu sporzàdzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczy∏y równowartoÊci w z∏otych 2 mln euro1. W mikroprzedsi´biorstwach najcz´Êciej nie sà prowadzone pe∏ne ksi´gi rachunkowe, ale jedynie ewidencje uproszczone wynikajàce z prawa podatkowego, które nie sà uproszczonà rachunkowoÊcià, chocia˝by takà, jakà proponuje Mi´dzyrzàdowa Grupa Robocza Ekspertów Mi´dzynarodowych Standardów RachunkowoÊci (ISAR)2. Podatkowa ksi´ga przychodów i rozchodów lub ewidencja przychodów s∏u˝à wy∏àcznie do ustalenia podstawy opodatkowania zgodnie z przepisami ustaw podatkowych, czyli pe∏nià funkcj´ podatkowà rachunkowoÊci, a tak˝e – do pewnego stopnia – funkcj´ dowodowà [Organizacja..., 1999, s. 21–24]. Nie spe∏niajà natomiast innych istotnych funkcji rachunkowoÊci, a zw∏aszcza funkcji ekonomicznej i sprawozdawczej. Mikroprzedsi´biorcy starajàcy si´ o dotacje z funduszy strukturalnych (zw∏aszcza ci, którzy nie korzystajà z us∏ug doradczych) majà szczególnie trudne zadanie. Po pierwsze, muszà uporaç si´ z wykorzystaniem danych zawartych w ewidencjach uproszczonych (najcz´Êciej podatkowej ksi´dze przychodów i rozchodów) do sformu∏owania odpowiedzi na dotyczàce finansów pytania zawarte we wniosku. (Stàd wynika równie˝ koniecznoÊç dostosowania prowadzonej przez przedsi´biorc´ ewidencji zdarzeƒ gospodarczych, tak aby mo˝liwe by∏o zaprezentowanie informacji wymaganych we wniosku). Po drugie, muszà dostrzec ró˝nic´ mi´dzy ewidencjà s∏u˝àcà rozliczeniom podatkowym a rachunkowoÊcià finansowà. I po trzecie, muszà zauwa˝yç, ˝e niektóre sformu∏owania we wniosku majà inne znaczenie ni˝ w prawie podatkowym oraz w rachunkowoÊci. Celem artyku∏u jest omówienie wymogów – zw∏aszcza informacyjnych – stawianych mikroprzedsi´biorcom zarówno na etapie sk∏adania wniosku o dotacj´, jak i po podpisaniu umowy o dofinansowanie projektu inwestycyjnego. Gruntowna analiza wymagaƒ jest warunkiem koniecznym budowy modelu rachunkowoÊci dla mikroprzedsi´biorstw w aspekcie wymogów informacyjnych funduszy strukturalnych.. 2. Fundusze strukturalne jako êród∏o finansowania rozwoju mikroprzedsi´biorstw Przed przystàpieniem Polski do UE przedsi´biorstwa mog∏y ubiegaç si´ za poÊrednictwem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊci o dotacje z pol1. Zgodnie z art. 104 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dzia∏alnoÊci gospodarczej, Dz.U. z 2004, nr 173, poz. 1807. 2 G∏ówne za∏o˝enia takiej uproszczonej rachunkowoÊci przedstawiajà A. Jaruga i M. Jaruga-Baranowska [2001, s. 629–632]..

(3) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 157. skiego bud˝etu oraz z funduszy PHARE. Obecnie dofinansowanie zasilane jest tak˝e z funduszy strukturalnych. O dotacje wspó∏finansowane z funduszy strukturalnych polskie firmy mogà zabiegaç w ramach 4 sektorowych programów operacyjnych (SPO): – Wzrost konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw (SPO WKP), – Rozwój zasobów ludzkich (SPO RZL), – Rybo∏ówstwo i przetwórstwo ryb (SPO RYBY), – Zintegrowany Program Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Programy te dzielà si´ na dzia∏ania skierowane do ró˝nych przedsi´biorców i na ró˝ne cele. Do ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw skierowane sà zw∏aszcza dzia∏ania prowadzone przez Polskà Agencj´ Rozwoju Przedsi´biorczoÊci w ramach SPO WKP, wspó∏finansowane z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Sà to: Dzia∏anie 2.1: „Wzrost konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw poprzez doradztwo” skierowane jest do ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw. Celem dzia∏ania jest zwi´kszenie konkurencyjnoÊci ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw poprzez u∏atwienie im dost´pu do specjalistycznych us∏ug doradczych. Dzia∏anie 2.3: „Wzrost konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw poprzez inwestycje” skierowane jest do ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw, dzia∏ajàcych d∏u˝ej ni˝ 3 lata lub wdra˝ajàcych nowe technologie. Celem dzia∏ania jest zwi´kszenie konkurencyjnoÊci ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw poprzez unowoczeÊnienie ich oferty produktowej i technologicznej. W ramach dzia∏ania wspierane sà projekty inwestycyjne ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw dotyczàce inwestycji w Êrodki trwa∏e oraz w wartoÊci niematerialne i prawne3. Dla mikroprzedsi´biorstw jest to jedno z najistotniejszych êróde∏ dotacji z funduszy strukturalnych. Z kolei w ramach Zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego mikroprzedsi´biorstwa mogà staraç si´ o dofinansowanie ze Êrodków Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego. Celem dzia∏ania 2.5: „Promocja przedsi´biorczoÊci” jest aktywne wspieranie zatrudnienia poprzez stymulowanie powstawania nowych mikroprzedsi´biorstw oraz zapewnienie nowo zarejestrowanym mikroprzedsi´biorcom pomocy w wykorzystaniu dost´pnych instrumentów wsparcia. W ramach tego dzia∏ania wnioski o dofinansowanie projektów mogà sk∏adaç takie jednostki, jak oÊrodki krajowego systemu us∏ug, instytucje rynku pracy w zakresie realizowanych dzia∏aƒ, szko∏y wy˝sze i inne. Podmioty te nast´pnie szkolà i zapewniajà wsparcie zg∏aszajàcym si´ do nich przedsi´biorcom lub osobom zamierzajàcym rozpoczàç dzia∏alnoÊç gospodarczà. W praktyce dzia∏anie to dotyczy jednak raczej absolwentów szukajàcych pomocy w rozpoczćiu dzia∏alnoÊci gospodarczej ni˝ aktywnych mikroprzedsi´biorstw. Szerzej zostanie omówione dzia∏anie 3.4: „Mikroprzedsi´biorstwa”, w ramach którego mo˝na pozyskaç Êrodki na realizacj´ dwóch typów projektu. Typ. 3. http://www.parp.gov.pl/strukturalne.html.

(4) 158. Marcin Osikowicz. I: „Specjalistyczne us∏ugi doradcze dla mikroprzedsi´biorstw” w praktyce ma znikome znaczenie. Typ II: „Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsi´biorstw” (oprócz dzia∏ania 2.3 SPO WKP) jest jednym z najwa˝niejszych êróde∏ dofinansowania inwestycji mikroprzedsi´biorstw. W dalszej cz´Êci artyku∏u omówiono obowiàzki ewidencyjne mikroprzedsi´biorcy starajàcego si´ o dotacje oraz obowiàzki wynikajàce z podpisanej ju˝ umowy o dotacj´4.. 3. Przedmiot dzia∏ania 3.4: „Mikroprzedsi´biorstwa" w ramach Zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego Celem dzia∏ania 3.4: „Mikroprzedsi´biorstwa” jest zwi´kszenie konkurencyjnoÊci mikroprzedsi´biorstw poprzez u∏atwienie dost´pu do specjalistycznego doradztwa oraz zwi´kszenie zdolnoÊci inwestycyjnej w poczàtkowym okresie funkcjonowania mikroprzedsi´biorstw5. Maksymalny okres funkcjonowania mikroprzedsi´biorstwa, w którym mo˝e ono korzystaç z dofinansowania, jest okreÊlony na 3 lata od dnia rejestracji do dnia z∏o˝enia wniosku. Projekty, które mogà byç dofinansowane, muszà dotyczyç takich us∏ug doradczych oraz inwestycji, które przyczynià si´ do zwi´kszenia zdolnoÊci przetrwania i kontynuacji dzia∏ania nowo powsta∏ych mikroprzedsiebiorstw, unowoczeÊnienia zarówno sposobu funkcjonowania, jak i wyposa˝enia, a co si´ z tym wià˝e – dostosowania do konkurencji na jednolitym rynku europejskim. W ramach typu I dzia∏ania 3.4: „Specjalistyczne us∏ugi doradcze dla mikroprzedsi´biorstw” mo˝na staraç si´ o dofinansowanie doradztwa specjalistycznego wprowadzajàcego innowacyjnoÊç w przedsi´biorstwie lub zwi´kszajàcego jego konkurencyjnoÊç. Mogà to byç projekty zwiàzane z opracowaniem strategii umieszczenia produktu na nowym rynku zbytu, wprowadzeniem na rynek nowego produktu, zdobyciem nowej grupy klientów, racjonalizacjà przep∏ywów finansowych, towarów, materia∏ów, informacji wewnàtrz przedsi´biorstwa, komputeryzacjà, racjonalizacjà logistyki sprzeda˝y towarów i us∏ug, a tak˝e poprawà zarzàdzania wewnàtrz firmy. Dofinansowanie nie obejmuje jednak doradztwa sta∏ego, zwiàzanego z codziennà dzia∏alnoÊcià operacyjnà przedsi´biorstwa, takiego jak doradztwo podatkowe, prawne czy marketingowe. Mo˝liwe dofinansowanie stanowi równowartoÊç 5 tys. euro, przy czym jest to refundacja maksymalnie 50% kwalifikujàcego si´ kosztu. W ramach typu II dzia∏ania 3.4: „Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsi´biorstw” wspierane sà projekty przeznaczone na dofinansowanie inwestycji zwiàzanych z: 4. W dokumentach zwiàzanych w problematykà dotacji unijnych mikroprzedsi´biorca w zale˝noÊci od kontekstu nazywany jest wnioskodawcà, beneficjentem lub projektodawcà. 5 Rozporzàdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 17 listopada 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na wspieranie inwestycji i doradztwa w przedsi´biorstwach, Dz.U. 2004, nr 267, poz. 2652..

(5) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 159. – rozbudowà lub nabyciem przedsi´biorstwa, – rozszerzeniem zakresu dzia∏alnoÊci gospodarczej, – rozpoczćiem w przedsi´biorstwie dzia∏aƒ obejmujàcych dokonywanie zasadniczych zmian produkcji bàdê procesu produkcyjnego, – zmianà wyrobu lub us∏ugi, w tym tak˝e zmianà w zakresie sposobu Êwiadczenia us∏ug, – unowoczeÊnieniem wyposa˝enia niezb´dnego do prowadzenia dzia∏alnoÊci gospodarczej firmy, – modernizacjà Êrodków produkcji. Beneficjentami sà podmioty prowadzàce mikroprzedsi´biorstwa, które rozpocz´∏y dzia∏alnoÊç gospodarczà (w dniu uzyskania wpisu do ewidencji dzia∏alnoÊci gospodarczej lub wpisu do rejestru przedsi´biorców) nie wczeÊniej ni˝ 36 miesićy przed dniem z∏o˝enia wniosku. Poziom dofinansowania stanowi równowartoÊç 50 tys. euro, przy czym intensywnoÊç pomocy, liczona jako stosunek ekwiwalentu dotacji netto do wydatków kwalifikowalnych, nie mo˝e przekroczyç: – 45% dla podregionów: Warszawa, Poznaƒ, – 55% dla podregionów: Kraków, Wroc∏aw, Trójmiasto, – 65% dla pozosta∏ych podregionów6.. 4. Wymogi ewidencyjne przy sk∏adaniu wniosku o dotacj´ 4.1. Opracowanie wniosku Mikroprzedsi´biorca starajàcy si´ o dofinansowanie musi z∏o˝yç wniosek wraz z za∏àcznikami, wÊród których najobszerniejszym dokumentem jest studium wykonalnoÊci. Lista wymaganych za∏àczników zawiera ponadto poÊwiadczenia oceny finansowej odbiorcy. Mo˝e to byç bilans za dwa ostatnie lata poprzedzajàce rok sk∏adania wniosku (je˝eli mikroprzedsi´biorstwo dzia∏a krócej, to za okres dzia∏alnoÊci). Dla firm nie sporzàdzajàcych bilansu wystarczy kopia deklaracji miesićznej zaliczki na podatek dochodowy. Pozosta∏e za∏àczniki majà charakter techniczny7. 6. Opracowano na podstawie: http://przedsiebiorcy.info Pozosta∏e za∏àczniki to: zaÊwiadczenie o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej (NIP); poÊwiadczenie o wspó∏finansowaniu projektu od instytucji partycypujàcych w kosztach projektu; kopia wpisu do ewidencji dzia∏alnoÊci gospodarczej lub wyciàg z krajowego rejestru sàdowego; kopia dowodu osobistego (dotyczy osób fizycznych oraz osób uprawnionych do zawarcia umowy) lub innego dokumentu potwierdzajàcego to˝samoÊç; zaÊwiadczenie REGON; aktualne zaÊwiadczenie z Urz´du Skarbowego i ZUS o niezaleganiu z nale˝noÊciami wobec Skarbu Paƒstwa; w wypadku wyst´powania pe∏nomocnictwa – kopia pe∏nomocnictwa potwierdzona notarialnie. w wypadku wyst´powania prokury wypis z krajowego rejestru sàdowego; oÊwiadczenie instytucji odpowiedzialnej za funkcjonowanie projektu po jego zakoƒczeniu o zachowaniu celów projektu zgodnych z wnioskiem o pomoc finansowà w ciàgu 5 lat po podpisaniu umowy (tylko jeÊli w∏asnoÊç projektu zosta7.

(6) 160. Marcin Osikowicz. Wniosek nale˝y wype∏niç za pomocà aplikacji „Generator wniosków”8, a nast´pnie z∏o˝yç w siedzibie instytucji wdra˝ajàcej (punkcie przyjmowania projektów) w dwóch formach: – papierowej (trzy egzemplarze, tj. orygina∏ i dwie kopie), – elektronicznej (dyskietka lub p∏yta CD-ROM). Wymogiem formalnym przyjćia wniosku jest identycznoÊç wersji elektronicznej z papierowà, co jest stwierdzane za pomocà sumy kontrolnej. Wniosek sk∏ada si´ z kilku cz´Êci: Cz´Êç 1. Informacje ogólne o projekcie 1. Tytu∏ projektu. 2. Rodzaj projektu – rubryka umo˝liwia okreÊlenie, czy g∏ównym przedmiotem projektu b´dzie inwestycja, czy us∏uga. 3. Typ projektu – umo˝liwia okreÊlenie, czy projekt b´dzie mia∏ charakter dochodowy (przynoszàcy zysk), czy niedochodowy. 4. Identyfikacja interwencji – rubryki w tym punkcie sà wype∏nione zgodnie z numeracjà programu ZPORR, priorytet 3 (Rozwój lokalny), dzia∏anie 3.4 (Mikroprzedsi´biorstwa). 5. Wp∏yw projektu na Êrodowisko. 6. ZgodnoÊç projektu z politykà równych szans – rubryka umo˝liwia okreÊlenie wp∏ywu realizacji projektu na równoÊç szans m´˝czyzn i kobiet na rynku pracy i w ˝yciu spo∏ecznym. 7. ZgodnoÊç projektu z politykà spo∏eczeƒstwa informacyjnego – rubryka umo˝liwia okreÊlenie wp∏ywu realizacji projektu na rozwój nowoczesnych technologii. 8. ZgodnoÊç projektu z politykà zatrudnienia. 9. Nale˝y zaznaczyç, jaki wp∏yw na realizacj´ projektu b´dzie mia∏o nieprzyznanie dofinansowania. Cz´Êç 2. Identyfikacja wnioskodawcy Informacje zawarte w tej cz´Êci wniosku s∏u˝à identyfikacji podmiotu starajàcego si´ o przyznanie dofinansowania na realizacj´ projektu: 10. Forma prawna prowadzonej dzia∏alnoÊci. 11. Dane wnioskodawcy. 12. Osoba uprawniona do kontaktu. 13. Dane personalne osób upowa˝nionych do podpisania umowy o dofinansowanie – nale˝y tu wpisaç dane osoby posiadajàcej pe∏nomocnictwa w wynie przekazana na rzecz podmiotu innego ni˝ odbiorca pomocy); informacja o udzielonej pomocy publicznej sporzàdzona na podstawie rozporzàdzenia z dnia 10 grudnia 2002 r. w sprawie szczegó∏owego zakresu informacji przedk∏adanych organowi nadzorujàcemu w celu wydania opinii o planowanej pomocy publicznej (Dz.U. 2003, nr 1, poz. 1). 8 Beneficjent wype∏nia wniosek w wersji „Generatora wniosków” dost´pnej na stronach instytucji wdra˝ajàcej, Ministerstwa Gospodarki i Pracy lub Ministerstwa Finansów w dniu otwarcia konkursu..

(7) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 161. padku gdy wnioskodawca go udzieli∏. W wypadku spó∏ki cywilnej nale˝y oznaczyç wszystkich wspólników spó∏ki. 14. Podmiot, którego dotyczy projekt. W punkcie 14.4 (WielkoÊç zatrudnienia) liczba zatrudnionych osób odpowiada liczbie rocznych jednostek roboczych (RJR), to jest liczbie pracowników zatrudnionych na pe∏nych etatach w ciàgu jednego roku wraz z liczbà pracowników zatrudnionych na niepe∏nych etatach oraz liczbà pracowników sezonowych, które sà u∏amkowymi cz´Êciami jednostek RJR. W punkcie 14.6 (Suma aktywów bilansu na koniec poprzedniego roku obrotowego), je˝eli firma nie sporzàdza bilansu, nale˝y dostarczyç kopi´ deklaracji miesićznej CIT lub PIT, w zale˝noÊci od formy opodatkowania. W punkcie tym niekoniecznie trzeba wpisywaç wartoÊci z ostatniego roku obrotowego, ale zgodnie z dokumentami programowymi ZPORR mogà to byç wartoÊci otrzymane w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych. Za roczny obrót oraz rocznà sum´ bilansowà uwa˝a si´ wielkoÊci osiàgni´te na koniec ostatniego, 12-miesićznego, zatwierdzonego okresu obrachunkowego. W przypadku przedsi´biorstw nowo powsta∏ych, których rachunki nie zosta∏y jeszcze zatwierdzone, nale˝y zastosowaç progi oparte na godnych zaufania oszacowaniach dokonanych w ciàgu roku obrotowego. W punkcie 14.7 nale˝y zaznaczyç opcje „tak”, je˝eli inni przedsi´biorcy, którzy nie sà objći definicjà mikroprzedsi´biorcy, Skarb Paƒstwa oraz jednostki samorzàdu terytorialnego posiadajà: – 25% i wićej wk∏adów, udzia∏ów lub akcji, – prawa do 25% i wićej udzia∏u w zysku, – 25% i wićej g∏osów w zgromadzeniu wspólników, walnym zgromadzeniu akcjonariuszy albo walnym zgromadzeniu spó∏dzielni. Odpowiedê „tak” przekreÊla szans´ na uzyskanie dotacji. Cz´Êç 3. Opis projektu W cz´Êci tej zawarte sà informacje s∏u˝àce dok∏adnemu okreÊleniu i opisaniu projektu, który b´dzie przedmiotem realizacji: 15. Lokalizacja projektu. 16. Charakterystyka obszaru, na którym b´dzie realizowany projekt. 17. Cel planowanego projektu – podana informacja powinna okreÊlaç podstawowy cel, jaki ma zostaç osiàgni´ty dzi´ki realizacji projektu. 18. Opis planowanego projektu – informacje powinny zawieraç wyszczególnienie poszczególnych dzia∏aƒ prowadzonych w ramach projektu, opis metod ich realizacji, opis grupy beneficjentów ostatecznych, czyli osób lub podmiotów, które odniosà korzyÊci z realizacji projektu. 19. Uzasadnienie projektu – powinny si´ tu znaleêç informacje na temat sposobu realizacji potrzeb wnioskodawcy dzi´ki zastosowaniu tego projektu. Nale˝y równie˝ umieÊciç informacj´ o oddzia∏ywaniu projektu i mo˝liwoÊciach finansowania po wykorzystaniu dofinansowania, a tak˝e o znaczeniu.

(8) Marcin Osikowicz. 162. i wp∏ywie realizacji projektu na otoczenie spo∏eczno-ekonomiczne, w jakim dzia∏a wnioskodawca. 20. Udzia∏ innych podmiotów w realizacji projektu. 21. Harmonogram realizacji, który jest bud˝etem wydatków zwiàzanych z projektem. 22. Skwantyfikowane wskaêniki realizacji celów projektu – w tabel´ nale˝y wpisaç prognozowane wartoÊci wskaênika, które powinny zostaç osiàgni´te w poszczególnych latach. Nale˝y równie˝ podaç zagregowanà wartoÊç danego wskaênika po realizacji projektu. Wyró˝niç mo˝na wskaêniki produktu i rezultatu. Produktem jest bezpoÊredni, materialny efekt realizacji przedsi´wzićia mierzony konkretnymi wielkoÊciami, np. liczba wykonanych us∏ug na rzecz przedsi´biorstw, liczba nabytych Êrodków trwa∏ych, czy liczba wniosków o udzielenie dotacji inwestycyjnej. Rezultat stanowi bezpoÊredni wp∏yw zrealizowanego projektu na otoczenie spo∏eczno-ekonomiczne, uzyskany natychmiast po zakoƒczeniu realizacji projektu, np. liczba przedsi´biorstw, które skorzysta∏y ze Êwiadczonych us∏ug, liczba osób utrzymujàcych si´ ze wspartego przedsi´biorstwa albo procentowy wzrost przychodów ze sprzeda˝y. Mierzony jest on corocznie lub (i) po zakoƒczeniu realizacji projektu. 23. Koszty realizacji projektu – nale˝y podaç koszt ca∏kowity realizacji projektu w rozbiciu na wydatki kwalifikowalne i niekwalifikowalne9. Konieczne jest równie˝ okreÊlenie udzia∏u wspó∏finansowania projektu ze Êrodków publicznych w wydatkach kwalifikowalnych oraz podanie tej kwoty w z∏otych. Wydatki kwalifikowalne oznaczajà takie koszty, których poniesienie jest merytorycznie uzasadnione i w zwiàzku z tym mo˝liwe do objćia dotacjà10. Pojćia kosztu i wydatku, w tym kwalifikowalnego (kwalifikowanego) i niekwalifikowalnego (niekwalifikowanego) budzi wiele wàtpliwoÊci b´dàcych przedmiotem osobnego opracowania11. 24. èród∏a finansowania projektu – konieczne jest okreÊlenie poszczególnych êróde∏ finansowania wydatków kwalifikowalnych projektu w rozbiciu na Êrodki publiczne i w∏asne. Z tego punktu widzenia kredyt bankowy na realizacj´ projektu jest traktowany jako Êrodek w∏asny inwestora. 9. W rozumieniu Rozporzàdzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 25 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjćia uzupe∏nienia Zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego 2004–2006, Dz.U. 2003, nr 200, poz. 2051 z póên. zm. (zob. Aneks) oraz Rozporzàdzenia nr 448/2004/WE z dnia 10 marca 2004 r., zmieniajàcego rozporzàdzenie nr 1685/2000/WE ustanawiajàce szczegó∏owe zasady wykonania rozporzàdzenia nr 1260/99/WE w sprawie kwalifikowania wydatków zwiàzanych z projektami wspó∏finansowanymi z funduszy strukturalnych i uchylajàce rozporzàdzenie nr 1145/2003/WE, Dz. Urz. WE L 072, 11.03.2004. 10 Odpowiednie informacje zosta∏y zawarte w wytycznych „KwalifikowalnoÊç wydatków w ramach EFRR”, www.funduszestrukturalne.gov.pl pod zak∏adkà KwalifikowalnoÊç oraz w „Ramowych wytycznych dla beneficjentów i Instytucji wdra˝ajàcych do dzia∏ania 3.4”, http://www.zporr.gov.pl/. 11 M. Osikowicz, Kontrowersje wokó∏ terminów wydatku, kosztu i nak∏adu w polskich oraz unijnych aktach prawnych dotyczàcych funduszy strukturalnych, artyku∏ opracowany w ramach badaƒ statutowych Katedry RachunkowoÊci AE w Krakowie, http://janek.ae.krakow.pl/~zkrach/.

(9) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 163. 25. Planowane wydatki w ramach projektu wed∏ug podzia∏u na kategorie kosztów – nale˝y wpisaç poszczególne kwoty z podaniem kosztu ca∏kowitego oraz udzia∏u w tej sumie kosztu kwalifikowalnego (w∏àczajàc w to równie˝ podatek VAT, jeÊli jest on kwalifikowalny). Termin „koszt” jest w tym punkcie wniosku u˝yty nieprecyzyjnie i nale˝y go potraktowaç na równi z „wydatkiem”. Nie jest w zwiàzku z tym jasne, jaki podzia∏ „kosztów” zastosowaç. Wydaje si´, ˝e wnioskodawcy b´dà wymieniaç wszystkie wydatki wed∏ug harmonogramu. 26. Trwa∏oÊç projektu – w tym miejscu nale˝y opisaç, w jaki sposób projekt ten b´dzie funkcjonowa∏ po zakoƒczeniu realizacji. JeÊli po zakoƒczeniu realizacji projektu jego w∏asnoÊç zostanie przekazana na rzecz innej ni˝ odbiorca ostateczny instytucji, nale˝y przedstawiç uzasadnienie. 27. Powiàzanie z innymi dzia∏aniami i projektami realizowanymi w ramach programów operacyjnych – realizowanymi zarówno ze Êrodków unijnych, jak i wy∏àcznie ze Êrodków krajowych. Wykazanie takiego powiàzania mo˝e prowadziç do odrzucenia wniosku z powodów formalnych. 28. Informacje na temat doÊwiadczenia w zakresie wykorzystania Êrodków przedakcesyjnych, Banku Âwiatowego, Europejskiego Funduszu Odbudowy i Rozwoju, Europejskiego Banku Inwestycyjnego oraz EFRR. DoÊwiadczenie takie zwi´ksza szanse na uzyskanie dotacji. 29. Pomoc publiczna uzyskana przez wnioskodawc´ w Polsce – nale˝y wpisaç nazw´ instytucji udzielajàcej pomocy, podaç przeznaczenie i stopieƒ wykorzystania uzyskanej pomocy oraz kwot´ uzyskanà w ramach pomocy publicznej, w okresie 3 lat poprzedzajàcych z∏o˝enie wniosku. 30. Informacje dotyczàce rachunku bankowego wnioskodawcy. 31. Planowana promocja projektu, której wymogi sà ÊciÊle zdefiniowane i obejmujà w szczególnoÊci informacj´ o uzyskanym dofinansowaniu umieszczonà w widocznym miejscu12. 4.2. Studium wykonalnoÊci Najistotniejszym za∏àcznikiem do wniosku dotyczàcego projektu inwestycyjnego jest studium wykonalnoÊci. TreÊç tego formularza jest ustalana przez poszczególne instytucje wdra˝ajàce. Cz´Êç studium wykonalnoÊci dotyczy opisu stanu faktycznego przedsi´biorstwa, cz´Êç ma charakter prognozy Êrednioterminowej (do 5 lat). W prognozowaniu dla uproszczenia pomini´to wp∏yw inflacji, jak równie˝ dyskontowanie przep∏ywów pieni´˝nych. W cz´Êci 1 studium wymagane jest podanie ogólnych informacji o wnioskodawcy. Cz´Êç 2 dotyczàca aktualnej sytuacji firmy wymaga podania wielu informacji o charakterze finansowym. W wypadku mikroprzedsi´biorstw, które nie prowadzà pe∏nej ksi´gowoÊci, uzyskanie niektórych danych jest niemo˝liwe lub znacznie utrudnione. Instytucja wdra˝ajàca godzi si´ z tym, piszàc w uwa12 Opracowano na podstawie dokumentu: Instrukcja wype∏niania sprawozdania z realizacji projektu sporzàdzanego w ramach zintegrowanego programu operacyjnego pozwoju pegionalnego 2004–2006, www.zporr.wrotamalopolski.pl.

(10) Marcin Osikowicz. 164. gach formularza bilansu: „Podmioty nie prowadzàce pe∏nej ewidencji ksi´gowej przedstawiajà dane szacunkowe”. W tabelach 1–3 zawarto najistotniejsze informacje odnoszàce si´ do cz´Êci 2. Tabela 1. Aktywa trwa∏e 2-5. Aktywa trwa∏e W tabeli tej nale˝y wyszczególniç majàtek stanowiàcy w∏asnoÊç przedsi´biorstwa, a tak˝e u˝ywany w firmie na podstawie umów najmu, dzier˝awy i leasingu 2-5-1. Grunty (podaç grunty stanowiàce w∏asnoÊç przedsi´biorstwa lub u˝ytkowane na podstawie umów dzier˝awy lub u˝yczenia). Lokalizacja. Powierzchnia. Forma w∏adania (w∏asnoÊç, u˝yczenie, dzier˝awa). WartoÊç ksi´gowa nettoa. WartoÊç rynkowaa. 2-5-2. Budynki i budowle (podaç budynki stanowiàce w∏asnoÊç przedsi´biorstwa lub u˝ytkowane na podstawie umów najmu, u˝yczenia lub leasingu) Lokalizacja i przeznaczenie. Powierzchnia. Forma w∏adania (w∏asnoÊç, u˝yczenie, najem, leasing). WartoÊç ksi´gowa nettoa. WartoÊç rynkowaa. 2-5-3. Maszyny i urzàdzenia (podaç urzàdzenia stanowiàce w∏asnoÊç przedsi´biorstwa lub u˝ytkowane na podstawie umów dzier˝awy, u˝yczenia lub leasingu) Rodzaj (typ, producent, model). Rok produkcji. Forma w∏adania (w∏asnoÊç, u˝yczenie, dzier˝awa. leasing). WartoÊç ksi´gowa nettoa. WartoÊç rynkowaa. 2-5-4. Ârodki transportu (podaç Êrodki transportu stanowiàce w∏asnoÊç przedsi´biorstwa lub u˝ytkowane na podstawie umów najmu, u˝yczenia lub leasingu) Rodzaj (typ, producent, model). Rok produkcji. Forma w∏adania (w∏asnoÊç, u˝yczenie, dzier˝awa. leasing). WartoÊç ksi´gowa nettoa. WartoÊç rynkowaa. 2-5-5. Pozosta∏e Êrodki trwa∏e i wartoÊci niematerialne i prawne (wymieniç najwa˝niejsze, dla pozosta∏ych podaç szacunkowe wartoÊci dla poszczególnych grup, np. narz´dzia czy meble). Rodzaj. Forma w∏adania (w∏asnoÊç, u˝yczenie, dzier˝awa, leasing). WartoÊç ksi´gowa nettoa. WartoÊç rynkowaa. 2-5-6. Ârodki u˝ytkowane bezumownie – mo˝na tu wymieniç Êrodki u˝ytkowane na potrzeby dzia∏alnoÊci gospodarczej, np. pojazdy czy lokale nale˝àce do w∏aÊcicieli 2-5-7. Ocena nowoczesnoÊci i stanu technicznego Êrodków trwa∏ych, wa˝niejsze inwestycje zrealizowane w okresie ostatnich 24 miesićy a. wartoÊç ksi´gowa netto na koniec ostatniego zakoƒczonego kwarta∏u. èród∏o: Studium wykonalnoÊci, za∏àcznik nr 2 ZPORR, Dzia∏anie 3.4: Mikroprzedsi´biorstwa, www.wrotamalopolski.pl/root_ZPORR..

(11) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 165. Tabela 2. Bilans 2-8. Bilans Bilans przedstawia zasoby przedsi´biorstwa oraz êród∏a ich finansowania. Podmioty nie prowadzàce pe∏nej ewidencji ksi´gowej przedstawiajà dane szacunkowe. Aktywa muszà równaç si´ pasywom. Podmioty rozpoczynajàce dzia∏alnoÊç podajà bilans otwarcia Aktywa Aktywa trwa∏e (A do H): A) wartoÊci niematerialne i prawne B) grunty C) budynki i budowle D) maszyny i urzàdzenia E) Êrodki transportu F) inwestycje rozpocz´te G) pozosta∏y majàtek trwa∏y H) d∏ugoterminowe rozliczenia mi´dzyokresowe Aktywa obrotowe (H do L): H) zapasy I) nale˝noÊci J) Êrodki pieni´˝ne K) pozosta∏y majàtek obrotowy L) krótkoterminowe rozliczenia mi´dzyokresowe Aktywa razem Pasywa Kapita∏y w∏asne (M do O): M) kapita∏ w∏asny N) zyski/straty z lat ubieg∏ych O) wynik finansowy roku obrotowego Zobowiàzania i rezerwy na zobowiàzania (P do X): P) rezerwy na zobowiàzania R) kredyty i po˝yczki d∏ugoterminowe S) pozosta∏e zobowiàzania d∏ugoterminowe T) zobowiàzania z tytu∏u dostaw i us∏ug U) pozosta∏e zobowiàzania krótkoterminowe W) kredyty i po˝yczki krótkoterminowe X) rozliczenia mi´dzyokresowe i PPO Pasywa razem èród∏o: Studium wykonalnoÊci.. W bilansie zwraca uwag´ nieaktualna terminologia – PPO (przychody przysz∏ych okresów) zamiast rozliczenia mi´dzyokresowe przychodów, majàtek obrotowy zamiast aktywów obrotowych, inwestycje rozpocz´te zamiast Êrodków trwa∏ych w budowie. Pomijajàc te niedopatrzenia, jest to uproszczona wersja bilansu zawartego w ustawie o rachunkowoÊci13.. 13. zm.. Ustawa o rachunkowoÊci z dnia 29 wrzeÊnia 1994 r., Dz.U. 2002, nr 76, poz. 694 z póên..

(12) 166. Marcin Osikowicz. Tabela 3. Rachunek zysków i strat 2-9. Rachunek zysków i strat Rachunek ten dostarcza informacji, jak dochodowe jest przedsi´biorstwo. Nale˝y przedstawiç dane za ostatni zakoƒczony rok i narastajàco od poczàtku roku za ostatni kwarta∏ Pozycja A) Przychody ze sprzeda˝y: 1) sprzeda˝ produktów/us∏ug 2) sprzeda˝ towarów i materia∏ów B) Koszty dzia∏alnoÊci operacyjnej: 1) wartoÊç sprzedanych towarów i materia∏ów 2) zu˝ycie materia∏ów i energii 3) us∏ugi obce 4) wynagrodzenia 5) narzuty na wynagrodzenia 6) amortyzacja 7) pozosta∏e C) Zysk/strata ze sprzeda˝y (A – B) D) Pozosta∏e przychody operacyjne: 1) przychody ze sprzeda˝y sk∏adników majàtku 2) dotacje 3) pozosta∏e przychody operacyjne E) Pozosta∏e koszty operacyjne: 1) wartoÊç sprzedanych sk∏adników majàtku trwa∏ego 2) pozosta∏e koszty operacyjne F) Zysk/strata na dzia∏alnoÊci operacyjnej (C + D – E) G) Przychody finansowe H) Koszty finansowe I) Zyski/straty nadzwyczajne J) Zysk/strata brutto (F + G – H + I) K) Podatek dochodowy (szacunkowo) L) Zysk netto (J – K) èród∏o: Studium wykonalnoÊci.. Rachunek zysków i strat zawarty w studium wykonalnoÊci jest uproszczonà wersjà wariantu porównawczego RZiS z ustawy o rachunkowoÊci. Podobnie jak w przypadku bilansu u˝ywany jest termin „majàtek” zamiast „aktywa”. Mo˝liwe, ˝e autorowi studium chodzi∏o o uproszczenie terminologii. Cz´Êç 3 „charakterystyka projektu” ma g∏ównie charakter opisowy. Nale˝y tu m.in. nakreÊliç g∏ówne problemy przedsi´biorstwa oraz sposoby ich rozwiàzania, podaç opis projektu, scharakteryzowaç oczekiwanà sytuacj´ po zrealizowaniu projektu, dokonaç analizy przyj´tych rozwiàzaƒ technicznych. Ponadto nale˝y przedstawiç harmonogram rzeczowo-finansowy projektu z podzia∏em na poszczególne zadania, o perspektywie czasowej ograniczonej terminem realizacji. Nale˝y równie˝ wyszczególniç sk∏adniki projektu, czego dotyczy tabela 4..

(13) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 167. Tabela 4. Wyszczególnienie sk∏adników projektu 3-5. Wyszczególnienie sk∏adników projektu W tabeli tej nale˝y wymieniç rzeczowe sk∏adniki (zakupy, roboty) projektu wraz z ich wartoÊcià netto i brutto. Je˝eli w ramach projektu mo˝na wyodr´bniç kilka odr´bnych zadaƒ, nale˝y podzieliç tabele na cz´Êci dotyczàce ka˝dego z nich i wyszczególniç planowane zakupy i prace z podaniem sum w ka˝dej cz´Êci, a nast´pnie dla ca∏ego projektu. Lp.. Wyszczególnienie (nale˝y podaç sk∏adniki, których wykonanie b´dzie WartoÊç WartoÊç potwierdzone odr´bnymi fakturami netto brutto lub innymi dokumentami). Rodzaj (zakupy, roboty, inne). Koszt kwalifikowany (T/N). Stawka amortyzacjiia. Zadanie razem Projekt razem Koszty kwalifikowane (wartoÊç brutto wpisaç w przypadku gdy VAT b´dzie kosztem kwalifikowanym) a. podaç przewidywanà, rocznà stawk´ amortyzacji danego sk∏adnika. èród∏o: Studium wykonalnoÊci.. Tabela 5. Rachunek zysków i strat projektu 5-5. Rachunek zysków i strat projektu Na podstawie danych z tabel 5-3 i 5-4 prosz´ przedstawiç rachunek zysków i strat projektu. Prosz´ uwzgl´dniç jedynie zmiany pozycji b´dàce wynikiem projektu Wyszczególnienie Przychody ze sprzeda˝y produktów/us∏ug Przychody ze sprzeda˝y towarów Zu˝ycie materia∏ów i energii Wynagrodzenia Narzuty na wynagrodzenia Us∏ugi obce Amortyzacja Pozosta∏e koszty WartoÊç sprzedanych towarów Zysk operacyjny projektu èród∏o: Studium wykonalnoÊci.. Rok 5. Rok 1. Rok 2. Rok 3. Rok 4.

(14) Marcin Osikowicz. 168. Cz´Êç 4 jest analizà marketingowà, której omówienie wykracza poza ramy artyku∏u. Cz´Êç 5 to analiza ekonomiczno-finansowa, w której wykorzystane sà dane zawarte w poprzednich cz´Êciach studium. Najwa˝niejsze elementy to prognozowany rachunek zysków i strat projektu oraz rachunek przep∏ywów pieni´˝nych projektu (tabele 5 i 6). Tabela 6. Rachunek przep∏ywów pieni´˝nych projektu 5-8. Rachunek przep∏ywów pieni´˝nych projektu W poni˝szym zestawieniu prosz´ uwzgl´dniç dane z tabel: 5-1, 5-5, 5-6 i 5-7 Wyszczególnienie. Okres realizacji Rok 1 projektu. Rok 2. Rok 3. Rok 4. (–) Nak∏ady inwestycyjne (5–1) (+) Ârodki w∏asne (+) Dotacja ZPORR (3–5) (+) Wynik operacyjny projektu (5–5) (+) Amortyzacja (5–4) (–) Zmiana ZKO (5–6) (+/–) Zaciàgnićie/sp∏ata kredytów (5–7) (–) Sp∏ata odsetek (5–7) Inne (wyszczególniç) Przep∏yw pieni´˝ny projektu Skumulowany przep∏yw pieni´˝ny projektu Informacje dodatkowe – prosz´ okreÊliç w szczególnoÊci êród∏o pochodzenia Êrodków w∏asnych (Êrodki w∏asne firmy czy w∏aÊciciela) oraz innych i wartoÊç dotacji (w odniesieniu do kosztów kwalifikowanych w tabeli 3-5) èród∏o: Studium wykonalnoÊci.. Podsumowujàc, nale˝y oceniç studium wykonalnoÊci jako zawierajàce zbyt wiele wymagaƒ w stosunku do mikroprzedsi´biorstw. Niewàtpliwie b´dzie ono stanowiç istotnà przeszkod´ w ubieganiu si´ o dotacje w ramach dzia∏ania 3.4. Instytucja wdra˝ajàca (Urzàd Marsza∏kowski) powinna rozwa˝yç obni˝enie stopnia trudnoÊci i skomplikowania tego za∏àcznika do niezb´dnego minimum. 4.3. Formalna ocena wniosku Z∏o˝ony w terminie wniosek jest poddawany ocenie formalnej przez instytucj´ wdra˝ajàcà wed∏ug szczegó∏owej listy sprawdzajàcej14. W przypadku stwierdzenia uchybieƒ formalnych beneficjentowi przys∏uguje mo˝liwoÊç jednorazowego uzupe∏nienia wniosku. Definicja uchybienia formalnego nie jest Êcis∏a, zatem 14 Ramowe wytyczne dla beneficjentów i instytucji wdra˝ajàcych ubiegajàcych si´ o wsparcie w ramach ZPORR 2004–2006. Priorytet 3: Rozwój lokalny. Dzia∏anie 4: Mikroprzedsi´biorstwa, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa 2004..

(15) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 169. np. brak zgodnoÊci sumy kontrolnej powoduje odrzucenie wniosku bez prawa do uzupe∏nienia. Nie ma równie˝ enumeratywnej listy b∏´dów, na podstawie której instytucja wdra˝ajàca odrzuca wniosek. Dzieje si´ tak w przypadku gdy np. cel projektu nie jest zgodny z zasadami dzia∏ania 3.4 bàdê te˝ beneficjent nie kwalifikuje si´ do uzyskania wsparcia na podstawie ww. dzia∏ania. Ponadto badanie zgodnoÊci wniosku z wymogami odbywa si´ w praktyce do pierwszego b∏´du. Praktyki te sà niewàtpliwie wygodne dla urz´dników instytucji wdra˝ajàcej, ale utrudniajà wnioskodawcom drog´ do prawid∏owego wype∏nienia wniosku w kolejnym naborze. Na przyk∏ad 13.01.2005 r. zakoƒczy∏ si´ pierwszy nabór wniosków do dzia∏ania 3.4 ZPORR organizowany przez Urzàd Marsza∏kowski w Krakowie. Z∏o˝ono 175 wniosków, w czym w ramach typu I: „Specjalistyczne us∏ugi doradcze dla mikroprzedsi´biorstw” 8 wniosków, a w ramach typu II: „Dotacje inwestycyjne dla mikroprzedsi´biorstw” 163 wnioski. Po badaniu wymogów formalnych zaakceptowanych zosta∏o jedynie 27 wniosków15.. 5. Wymogi stawiane beneficjentowi w zwiàzku z zawarciem umowy o dotacj´ 5.1. Obowiàzki wynikajàce z umowy o dofinansowanie projektu Udzielenie dofinansowania na realizacj´ projektów, które pozytywnie przesz∏y weryfikacj´ formalnà i merytorycznà, nast´puje na podstawie umowy. Instytucja wdra˝ajàca (Urzàd Marsza∏kowski) zawiera jà z mikroprzedsi´biorcà – beneficjentem. Beneficjent, wydatkujàc Êrodki przyznane na podstawie umowy o dofinansowanie, zobowiàzuje si´ do stosowania przepisów o zamówieniach publicznych16. Je˝eli udzia∏ Êrodków publicznych w projekcie wynosi nie wićej ni 50%, beneficjent jest zobowiàzany stosowaç „Procedury uproszczone wydatkowania Êrodków w ramach dzia∏ania 2.5 – Promocja przedsi´biorczoÊci i dzia∏ania 3.4 – Mikroprzedsi´biorstwa”, ustalone przez instytucj´ zarzàdzajàcà (Ministra Gospodarki i Pracy). Ta druga mo˝liwoÊç niesie pewne uproszczenia proceduralne i jest powodem, dla którego beneficjenci ograniczajà postulowane dofinansowanie do 50% mimo wy˝szego poziomu maksymalnego. Dope∏nienie procedur wydatkowania Êrodków jest warunkiem obligatoryjnym uznania wydatków za kwalifikujàce si´ do refundacji. Warunkiem koniecznym do wszczćia procedury wyp∏aty jest natomiast z∏o˝enie przez beneficjenta wniosku o p∏atnoÊç. Wszystkie Êrodki przekazywane beneficjentom majà charakter refundacji cz´Êci poniesionych wydatków kwalifikowanych.. 15. http://przedsiebiorcy.info/?offset=15 Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówieƒ publicznych, Dz.U. 2004, nr 19, poz. 177 z póên. zm. 16.

(16) 170. Marcin Osikowicz. Warunkiem przekazania beneficjentowi Êrodków EFRR jest wywiàzanie si´ z obowiàzków uj´tych w umowie o dofinansowanie projektu. Beneficjent sk∏ada wniosek o p∏atnoÊç do instytucji wdra˝ajàcej nie cz´Êciej ni˝ raz w miesiàcu, do ostatniego dnia miesiàca, zgodnie z zestawieniem planowanych wydatków w ramach projektu, pisemnie i na noÊniku elektronicznym. Wraz z wnioskiem beneficjent zobowiàzany jest przedstawiç dokumenty ksi´gowe potwierdzajàce dokonanie p∏atnoÊci. Dokumenty potwierdzajàce poniesienie wydatków to potwierdzone za zgodnoÊç z orygina∏em przez beneficjenta lub innà uprawnionà osob´ kopie faktur lub dokumentów ksi´gowych o podobnej wartoÊci dowodowej, zgodne z zestawieniem dokumentów potwierdzajàcych poniesione wydatki obj´te wnioskiem wraz z dowodami zap∏aty dokumentujàcymi operacje na rachunku, którego dotyczy, oznaczone datà (∏àcznie z protoko∏ami odbioru). Potwierdzajà one i uzasadniajà wykonanie projektu lub jego cz´Êci zgodnie z biznesplanem (studium wykonalnoÊci). P∏atnoÊci b´dà mog∏y mieç form´ p∏atnoÊci poÊrednich i p∏atnoÊci koƒcowej. W przypadku projektów o okresie trwania do 3 miesićy lub charakteryzujàcych si´ tym, ˝e p∏atnoÊç ze strony beneficjenta b´dzie mia∏a postaç jednorazowej zap∏aty za us∏ug´ lub dostaw´ w ramach inwestycji, b´dzie wyst´powa∏a jedna p∏atnoÊç realizowana na zakoƒczenie realizacji projektu. Na ka˝dym etapie procesu weryfikacji wniosku instytucja wdra˝ajàca mo˝e zwróciç si´ do beneficjenta o udzielenie dodatkowych informacji lub uzupe∏nienie przekazanych dokumentów. Beneficjent w trakcie realizacji projektu zobowiàzany jest do umo˝liwienia przedstawicielom instytucji wdra˝ajàcej, instytucji zarzàdzajàcej oraz innym upowa˝nionym podmiotom, w tym inspekcji oraz krajowym i mi´dzynarodowym s∏u˝bom kontrolujàcym, wykonania kontroli na miejscu przebiegu realizacji projektu. Beneficjent jest rozliczany z wykonania ca∏oÊci projektu, w zwiàzku z czym w przypadku nieusunićia stwierdzonych nieprawid∏owoÊci nast´puje rozwiàzanie umowy i koniecznoÊç zwrotu Êrodków uzyskanych w ramach dofinansowania. W wypadku gdy w trakcie realizacji projektu pojawiajà si´ sygna∏y o nieprawid∏owoÊciach, instytucja zarzàdzajàca lub instytucja wdra˝ajàca przeprowadza doraênà kontrol´. Po ka˝dej kontroli podmiot wykonujàcy przygotowuje raport zawierajàcy zalecenia pokontrolne. Beneficjent jest zobowiàzany do usunićia stwierdzonych nieprawid∏owoÊci w wyznaczonym terminie, w przeciwnym razie nast´puje rozwiàzanie umowy i koniecznoÊç zwrotu Êrodków. Dla potrzeb kontroli dokumenty powinny byç ∏atwo dost´pne i przechowywane w sposób umo˝liwiajàcy ∏atwà ich weryfikacj´. Beneficjent jest zobowiàzany do udost´pnienia kontrolerom wszystkich wymaganych dokumentów. Nieudost´pnienie wszystkich wymaganych dokumentów jest traktowane jak odmowa poddania si´ kontroli. Je˝eli na podstawie wniosków o p∏atnoÊç, sprawozdaƒ z realizacji lub czynnoÊci kontrolnych zostanie stwierdzone, ˝e beneficjent wykorzysta∏ ca∏oÊç lub cz´Êç dofinansowania niezgodnie z przeznaczeniem, bez zachowania obowiàzujàcych procedur, lub pobra∏ dofinansowanie.

(17) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 171. w sposób nienale˝ny albo w nadmiernej wysokoÊci, beneficjent jest zobowiàzany do zwrotu ca∏oÊci lub cz´Êci dofinansowania wraz z odsetkami w wysokoÊci okreÊlonej jak dla zaleg∏oÊci podatkowych. 5.2. SprawozdawczoÊç Beneficjent ma obowiàzek przedstawiania instytucji wdra˝ajàcej sprawozdaƒ z realizacji projektu. Ponadto instytucja wdra˝ajàca w ka˝dym czasie mo˝e za˝àdaç dodatkowych informacji lub wyjaÊnieƒ. Beneficjenci majà obowiàzek sporzàdzania sprawozdaƒ okresowych, rocznych i koƒcowych z realizacji projektu. Przekazujà je instytucji wdra˝ajàcej w formie pisemnej i elektronicznej w nast´pujàcych terminach: – sprawozdania okresowe z realizacji projektu – do 7 dni od up∏ywu okresu sprawozdawczego (zgodnie z zakoƒczonym kwarta∏em kalendarzowym), – sprawozdania roczne z realizacji projektu – do 25 dni od up∏ywu okresu sprawozdawczego, – sprawozdania koƒcowe z realizacji projektu – do 25 dni od zakoƒczenia projektu17.. 6. Podsumowanie Przed przystàpieniem Polski do UE przedsi´biorstwa mog∏y ubiegaç si´ za poÊrednictwem Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊci o dotacje z polskiego bud˝etu oraz z funduszy PHARE. Obecnie dofinansowanie zasilane jest tak˝e z funduszy strukturalnych, natomiast decyzje o udzieleniu lub odmowie dofinansowania podejmujà instytucje wdra˝ajàce, czyli najcz´Êciej samorzàdy województw lub wyspecjalizowane agencje. W artykule przedstawiono wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom w zwiàzku ze staraniami o dotacj´ z funduszy strukturalnych, jak równie˝ obowiàzki wynikajàce z faktu zawarcia umowy o dofinansowanie projektu. Problem przedstawiono na przyk∏adzie dzia∏ania 3.4: „Mikroprzedsi´biorstwa” w ramach ZPORR. Analiza wymogów, zw∏aszcza informacyjnych, stawianych mikroprzedsi´biorcom przez instytucje decydujàce o dofinansowaniu sk∏ania do nast´pujàcych wniosków: – wymagania stawiane mikroprzedsi´biorcom sà wysokie i stanowià istotnà przeszkod´ w pozyskiwaniu dofinansowania. Niewàtpliwie jednak uzyskanie dofinansowania wymaga od wnioskodawcy dobrej znajomoÊci przepisów dotyczàcych funduszy strukturalnych oraz rachunkowoÊci; – mikroprzedsi´biorstwa planujàce starania o dofinansowanie projektów inwestycyjnych z funduszy strukturalnych powinny pogodziç si´ z koniecznoÊcià dostosowania systemu informacyjnego wystarczajàcego do spe∏nienia wymogów informacyjnych wniosku. Jest to wysi∏ek op∏acalny, bioràc pod uwag´ wy17. Opracowano na podstawie: [Ramowe wytyczne..., 2004]..

(18) 172. Marcin Osikowicz. sokie prawdopodobieƒstwo odrzucenia wniosku i koniecznoÊç uczestniczenia w kolejnych naborach. Po podpisaniu umowy o dofinansowanie pojawia si´ koniecznoÊç prowadzenia ewidencji s∏u˝àcej do rozliczenia wydatków zwiàzanych z realizacjà projektu. Dla mikroprzedsi´biorstw, w których stosuje si´ uproszczone formy ewidencji zdarzeƒ gospodarczych, nowe wymogi informacyjne oznaczajà koniecznoÊç wdro˝enia modelu rachunkowoÊci spe∏niajàcej wymogi nie tylko prawa podatkowego, ale tak˝e wymogi wynikajàce z aktów prawnych dotyczàcych funduszy strukturalnych. Aneks Koszty kwalifikowane* W ramach projektów z zakresu doradztwa specjalistycznego kosztem kwalifikujàcym si´ do refundacji jest kwota faktury wystawionej przez firm´ doradczà za us∏ug´, pod warunkiem ˝e us∏uga zosta∏a zakwalifikowana przez Komisj´ Oceny Projektów jako us∏uga spe∏niajàca kryteria doradztwa specjalistycznego. Nast´pujàce kategorie kosztów bezpoÊrednich, zafakturowanych przez zewn´trznych dostawców, sà kwalifikowane do dotacji: – cena nabycia gruntów ÊciÊle zwiàzanych z realizacjà projektu (do kwoty równej 10% kosztów kwalifikowanych projektu), – cena nabycia albo koszt wytworzenia Êrodków trwa∏ych ÊciÊle zwiàzanych z realizacjà projektu, takich jak budowle i budynki oraz ich wyposa˝enie zwiàzane z prowadzeniem dzia∏alnoÊci gospodarczej, w tym w szczególnoÊci maszyny i urzàdzenia, narz´dzia, przyrzàdy i aparatura, wyposa˝enie biurowe, infrastruktura techniczna, – koszty Êrodków transportu drogowego, pod warunkiem ˝e projektodawca nie nale˝y do sektora transportowego i zagwarantuje, i˝ zakupiony Êrodek transportu b´dzie s∏u˝y∏ wy∏àcznie celom zwiàzanym z realizacjà projektu, – cena nabycia wartoÊci niematerialnych i prawnych polegajàcych na uzyskaniu patentu, nabyciu licencji lub nieopatentowanego know-how, w wysokoÊci nieprzekraczajàcej 5% kosztów kwalifikowanych projektu, – inne koszty kwalifikujàce si´ do objćia wsparciem zgodnie z rozporzàdzeniem Komisji Europejskiej (EC) nr 448/2004/WE z dnia 10 marca 2004 r. zmieniajàcym rozporzàdzenie (EC) nr 1145/2003 z dnia 27 czerwca 2003 r. oraz rozporzàdzeniem (EC) nr 1685/2000 dotyczàcym zasad kwalifikowania wydatków wspó∏finansowanych w ramach funduszy strukturalnych.. Literatura Instrukcja wype∏niania sprawozdania z realizacji projektu sporzàdzanego w ramach zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego 2004–2006, www.zporr.wrotamalopolski.pl * Na podstawie rozporzàdzenia Ministra Gospodarki i Pracy z 25 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjćia uzupe∏nienia zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego 2004–2006, Dz.U. 2003, nr 200, poz. 2051 z póên. zm..

(19) Wymogi stawiane mikroprzedsi´biorcom.... 173. Jaruga A., Jaruga-Baranowska M. [2001], Dostosowanie mi´dzynarodowych standardów rachunkowoÊci do mo˝liwoÊci i potrzeb ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw, „RachunkowoÊç”, nr 10. Organizacja rachunkowoÊci [1999], red. nauk. M. Dobija, Wydawnictwo AE w Krakowie, Kraków. Polska Agencja Rozwoju Przedsi´biorczoÊci, www.parp.gov.pl Portal funduszy strukturalnych, www.zporr.gov.pl Ramowe wytyczne dla beneficjentów i instytucji wdra˝ajàcych ubiegajàcych si´ o wsparcie w ramach ZPORR 2004–2006 [2004], Priorytet 3: Rozwój lokalny. Dzia∏anie 4: Mikroprzedsibiorstwa, Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Warszawa. Rozporzàdzenie Komisji (WE) nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004 r. zmieniajàce rozporzàdzenie (WE) nr 1685/2000 ustanawiajàce szczegó∏owe zasady wprowadzenia rozporzàdzenia Rady (WE) nr 1260/1999 w sprawie kwalifikowania wydatków zwiàzanych z projektami wspó∏finansowanymi z funduszy strukturalnych i uchylajàce rozporzàdzenie (WE) nr 1145/2003, Dz.U. 1999, nr 161 z póên. zm. Rozporzàdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 17 listopada 2004 r. w sprawie udzielenia pomocy na wspieranie inwestycji i doradztwa w przedsi´biorstwach, Dz.U. 2004, nr 267, poz. 2652. Rozporzàdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 sierpnia 2004 r. w sprawie przyjćia uzupe∏nienia Zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego 2004–2006, Dz.U. 2004, nr 200, poz. 2051. Serwis informacyjny Ministerstwa Gospodarki dotyczàcy funduszy, www.funduszestrukturalne.gov.pl Ustawa o rachunkowoÊci z dnia 29 wrzeÊnia 1994 r., Dz.U. 2002, nr 76, poz. 694 z póên. zm. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie dzia∏alnoÊci gospodarczej, Dz.U. 2004, nr 173, poz. 1807 z póên. zm. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówieƒ publicznych, Dz.U. 2004, nr 19, poz. 177 z póên. zm. Wsparcie przedsi´biorczoÊci realizowane przez Departament Gospodarki i Infrastruktury, www.przedsiebiorcy.info.. Requirements for Micro-enterprises Seeking Grant Financing from Structural Funds (Based on the Example of Measure 3.4 "Micro-enterprises" under the Integrated Regional Operational Programme) Before Poland’s accession to the European Union, enterprises could apply for grants through the Polish Agency for Enterprise Development from the state budget and from PHARE. Currently, co-financing also comes from structural funds. In this article, the author presents the requirements placed on micro-enterprises when seeking grant financing from structural funds, as well as the obligations resulting from contracts on co-financing projects. This problem is presented based on the example of Measure 3.4. “Micro-enterprises” under the IROP..

(20)