X Ogólnopolski Dzień Szczepień

(1)

51

Finał Ogólnopolskiego Dnia Szczepień jest organizowa-ny co roku wspólnie z Oddziałem Warszawskim Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskim Towarzystwem Im-munologii Doświadczalnej i Klinicznej, Sekcją Wakcynolo-gii, Polską Akademią Nauk, Komitetem Immunologii i Epi-demiologii Zakażeń u Ludzi. Partnerem instytucjonalnym i współorganizatorem obchodów

Ogól-nopolskiego Dnia Szczepień jest Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”.

Celem spotkań i konferencji organizo-wanych w ramach obchodów Ogólnopol-skiego Dnia Szczepień jest propagowanie szczepień jako najskuteczniejszego spo-sobu zapobiegania chorobom zakaźnym oraz podniesienie poziomu wiedzy spo-łeczeństwa o korzyściach wynikających ze stosowania szczepień, a także poszerza-nie dostępu do tego rodzaju profilaktyki.

W konferencji uczestniczyli przedsta-wiciele Ministerstwa Zdrowia, Głównego Inspektoratu Sanitarnego, Narodowego Instytutu Zdrowia, konsultanci woje-wódzcy i krajowi z różnych dyscyplin medycznych, lekarze, pracownicy stacji sanitarno- epidemiologicznych oraz

oso-by aktywnie współdziałające w budowaniu porozumienia na rzecz szczepień. Tematem wystąpień oraz prowadzonej dyskusji była analiza przyczyn spadku liczby zaszczepio-nych dzieci oraz określenie działań, które należy podjąć. Obecnie w społeczeństwie nie ma już lęku przed choroba-mi, o których dzięki szczepieniom zapomniano. W tej sytu-acji jest konieczna wszechstronna edukacja uświadamiająca potrzebę wykonywania szczepień oraz przekazywanie nie-zbędnej wiedzy o ich bezpieczeństwie i skuteczności. Należy dołożyć wszelkich starań, aby lęk rodziców przed zaszcze-pieniem dziecka ustąpił, a zaufanie do szczepień powróciło. Podczas konferencji dyskutowano też o podjęciu działań ustawowych dla poprawy wyszczepialności w Polsce.

Konferencję zainaugurowało wystąpienie dr. med. Mar-ka Migdała, dyrektora Instytutu „Pomnik – Centrum Zdro-wia Dziecka”, na temat „Rola szpitala specjalistycznego

w zapobieganiu chorobom zakaźnym, którym można zapo-biec, szczepiąc”. Skuteczna ochrona przed zakażeniami, któ-rym zapobiegają szczepienia, wykracza daleko poza bramy szpitala. Realizacja powszechnych szczepień ochronnych zapewnia najszerszą ochronę przed chorobami zakaźny-mi, zmniejsza ryzyko ich wystąpienia w zdrowej populacji,

a także chroni pacjentów szpitali przed chorobami, które dla nich mogą się okazać śmiertelne. Wśród obecnie występują-cych zagrożeń dyrektor dr med. Marek Migdał zwrócił uwa-gę m.in. na zakażenia wirusem odry. W ramach profilaktyki podjęto decyzję, że ci pracownicy Instytutu „Pomnik – Cen-trum Zdrowia Dziecka”, którzy nie zostali objęci szczepie-niami obowiązkowymi wprowadzonymi w 1975 r. i nie cho-rowali na odrę, zostaną zaszczepieni szczepionką MMR.

Zmiany w obowiązkowym Programie Szczepień Ochron-nych (PSO) są ściśle związane z sytuacją epidemiczną, wy-nikają z aktualnych zagrożeń chorobami zakaźnymi w kraju. O zmianach w PSO na 2019 r. mówiły prof. dr med. Tere-sa Jackowska, konsultant krajowy z zakresu pediatrii, oraz prof. dr med. Ewa Bernatowska, wiceprzewodnicząca Pe-diatrycznego Zespołu Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochronnych przy Ministrze Zdrowia. Obecnie szczepienie SPRAWOZDANIE Z KONFERENCJI

X OGÓLNOPOLSKI DZIEŃ SZCZEPIEŃ

25 STYCZNIA 2019 r., WARSZAWA

W

Uczestnicy konferencji.

ZAKAŻENIA XXI WIEKU 2019;2(1)

Plik pobrano ze strony www.zakazenia.com na użytek własny. Nie może być powielany i rozpowszechniany w jakiejkolwiek formie.

(2)

52

czasie przed opuszczeniem oddziału noworodkowego, a nie jak dotychczas w pierwszej dobie życia. Zwiększy to liczbę zaszczepionych dzieci szczepionką BCG i ochroni je przed potencjalnym kontaktem ze zjadliwym prątkiem gruźliczym w warunkach domowych, gdzie zagrożenie zakażeniem jest największe. Głównym celem szczepienia BCG po porodzie jest ochrona dziecka przed poważnymi zakażeniami, w tym rozsianą postacią zakażenia prątkiem gruźlicy. Podanie drugiej dawki szczepionki MMR przesunięto z dziesiątego na szósty rok życia ze względu na dotychczas nienotowany wzrost zachorowań na odrę (338 przypadków w 2018 r.). Za-chorowania te wiążą się ze spadkiem liczby zaszczepionych dzieci przeciwko odrze, obecnie to 93%, czyli poniżej progu zapewniającego ochronę (95%). Kolejną korzystną zmia-ną w PSO na 2019 r. jest to, że wcześniaki urodzone przed 37 tygodniem życia ponownie znalazły się w grupie wyso-kiego ryzyka inwazyjnej choroby pneumokokowej (IChP). Ta grupa noworodków wymaga szczególnej ochrony, wy-kazuje bowiem głęboką niedojrzałość układu odporności oraz często genetyczną predyspozycję do zakażeń i chorób autoimmunizacyjnych. Dzieci przedwcześnie urodzone chorują średnio 2,6 razy częściej na IChP niż donoszone no-worodki. Od stycznia 2019 r. będą szczepione jak pozostałe dzieci z grup ryzyka (wcześniaki <27 tygodnia życia i dzieci z wybranymi chorobami przewlekłymi) czterema dawkami szczepionki przeciwko pneumokokom. Zmiana ta ma istot-ne znaczenie, gdyż zapewni skuteczniejszą ochronę tej gru-pie dzieci przed IChP, która w gru-pierwszym roku życia wystę-puje najczęściej. Wcześniaki urodzone przed 37 tygodniem życia otrzymają w pierwszym roku życia trzy dawki szcze-pionki zamiast dwóch dawek jak dotychczas.

Podczas konferencji omawiano również dalsze zmiany w PSO w kolejnych latach, opracowane przez Pediatrycz-ny Zespół Ekspertów ds. Programu Szczepień Ochron-nych (PZEdsPSO) przy Ministrze Zdrowia. Główną zmia-ną w obowiązkowym PSO, zgłaszazmia-ną przez PZEdsPSO

oraz konsultanta krajowego w dziedzinie pediatrii – prof. dr med. Teresę Jackowską, ma być stosowanie u dzieci w pierwszych dwóch latach życia szczepionek wysokosko-jarzonych 5- lub 6-walentnych zamiast obecnie stosowanej szczepionki DTP. Kolejna zmiana to kontynuacja szcze-pień obowiązkowych przeciwko pneumokokom u dzieci z grup ryzyka z obniżoną odpornością, w wieku od szóstego do 19 roku życia, dzieci te bowiem są szczególnie narażone na poważne zakażenia pneumokokowe. Pilną zmianą będzie objęcie obowiązkowymi szczepieniami przeciwko grypie dzieci z grup ryzyka z obniżoną odpornością oraz z choro-bami przewlekłymi.

Uczestnicy debaty byli zgodni co do tego, że rodzice i opiekunowie dziecka powinni uzyskać jak najwięcej infor-macji o bezpieczeństwie szczepionki, którą zgodnie z PSO lekarz zamierza podać ich dziecku. Taka rozmowa na temat profilu bezpieczeństwa szczepionki umożliwi lekarzom na-wiązanie relacji z rodzicami, budowę zaufania niezbędnego na dalszych etapach prowadzonego szczepienia. Ocenę bez-pieczeństwa szczepionek stosowanych w Polsce przedstawiła prof. dr med. Aleksandra Zasada z Zakładu Badań Surowic i Szczepionek, Państwowego Zakładu Higieny. W swoim wystąpieniu zatytułowanym „Kontrola jakości szczepionek – krajowe i europejskie standardy” wyjaśniła proces dopusz-czania do obrotu serii szczepionek przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych na terenie Polski. Szczepionki są poddawane szczegółowej kontroli w ramach procedury scentralizowanej przez Radę Unii Europejskiej lub Komi-sję Europejską w wyniku badania przeprowadzonego przez Europejską Agencję Leków lub na podstawie wniosków podmiotów odpowiedzialnych i załączonej do nich doku-mentacji, a podstawa prawna jest określona w art. 10 ustawy z 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. 2017, poz. 2211 z zm.).

W roku 2018 zanotowano najwyższą w ostatnich la-tach liczbę odmów szczepień. Narodowy Instytut Zdrowia

W

Wystąpienie dr. med. Marka Migdała, dyrektora Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka”.

W

Prof. dr med. Jacek Witkowski, prof. dr med. Ewa Bernatow-ska, mecenas Marcin Kostka.

(3)

53 © MAVIPURO Polska, 2019 Publicznego – Pań-stwowy Zakład Higieny podaje na swoich stronach internetowych, że w 2017 r. uchy-liło się od szcze-pień 30 089 rodzi-ców, a pod koniec 2018 r. liczba ich wzrosła do 36 554. Ruchy antyszcze-pionkowe są efek-tem przemian de-mokratycznych, ożywiają społeczną dyskusję na temat szczepień ochronnych. Jednak wolność w przestrzeni publicznej nie oznacza dowol-ności. W przypadku szczepień jest obowiązek wobec tych dzieci i osób dorosłych, które nie mogą być zaszczepione z powodów zdrowotnych lub – jak w przypadku niemow-ląt – nie mają w pełni dojrzałej ochrony przed zakażeniem. Zwrócono uwagę, że mimo aktywności ruchów antypionkowych utrzymuje się wśród posłów poparcie dla szcze-pień. W głosowaniu sejmowym, które odbyło się 9 listopada 2018 r., przytłaczającą większością głosów odrzucono pro-jekt obywatelski wprowadzający dobrowolność szczepień.

Ostatnio podjęto bardzo ważną proszczepionkową inicja-tywę, która ma na celu poprawę realizacji szczepień ochron-nych, przedstawił ją mecenas Marcin Kostka z wrocławskiej kancelarii adwokackiej. Omówił propozycje zmian praw-nych, które mogłyby doprowadzić do wzrostu liczby zaszcze-pionych dzieci, na przykład wprowadzenie kryterium wyko-nania obowiązkowych szczepień przy przyjmowaniu dzieci do żłobków lub przedszkoli. Podjęta inicjatywa o nazwie „Szczepimy, bo myślimy” jest nowym proszczepionkowym obywatelskim projektem ustawodawczym. Ma on umożli-wić samorządom uzależnienie przyjęcia dziecka do publicz-nego żłobka lub przedszkola od wykonania obowiązkowych szczepień ochronnych. Niektóre samorządy na podstawie niezależnych decyzji już wprowadziły taki warunek.

Obecnie 70% rodziców korzysta z portali internetowych, które dla wielu są głównym źródłem informacji o szczepie-niach. Podczas swojego wykładu dr Karolina Zioło-Pużuk z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, koor-dynatorka kampanii „Zaszczep się wiedzą”, przedstawiła słuchaczom sprawę szczepień z innej perspektywy niż me-dyczna oraz opisała podstawowe cechy języka przeciwników szczepień. W swym wykładzie pt. „Przeciwnicy szczepień: aktywiści czy trolle? Specyfika internetowej komunikacji ruchów antyszczepionkowych” zwróciła uwagę na specyfikę komunikacji za pośrednictwem mediów społecznościowych i w związku z tym na konieczność zastanowienia się, czy po-jawiające się głosy przeciwników szczepień są głosami akty-wistów czy trolli.

Ogólnopolski Dzień Szczepień jest organizowany od 2009 r. Inicjatywa obchodów powstała dzięki współpracy towarzystw lekarskich, które skupiają naukowców, lekarzy praktyków oceniających wyniki badań naukowych profilu bezpieczeństwa i efektywności szczepionek stosowanych w szczepieniach populacyjnych oraz w grupach ryzyka. Rolą towarzystw jest propagowanie skuteczności szczepień w ochronie populacji ludzi zdrowych oraz grup ryzyka. Konferencje zakończyło wystąpienie prof. dr. med. Jacka Witkowskiego, przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Immunologii Doświadczalnej i Klinicznej oraz przewod-niczącego Komitetu Immunologii i Epidemiologii Zakażeń Człowieka u Ludzi Polskiej Akademii Nauk. Profesor Wit-kowski przeczytał w imieniu członków towarzystwa apel wystosowany do przedstawicieli rządu, posłów oraz insty-tucji pozarządowych w sprawie podjęcia działań zarówno edukacyjnych, jak i prawnych zmierzających do zatrzyma-nia niepokojącego odwrotu od szczepień, które obecnie sta-nowią najskuteczniejszą metodę profilaktyki w walce z cho-robami zakaźnymi.

prof. dr med. Ewa Bernatowska

Polskie Towarzystwo Immunologii Doświadczalnej i Klinicz-nej, Sekcja Wakcynologii

Klinika Immunologii Instytut „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka", Warszawa

prof. dr med. Teresa Jackowska

Polskie Towarzystwo Pediatryczne, Oddział Warszawski Klinika Pediatrii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplo- mowego

W

Prof. dr med. Teresa Jackowska.