D Efektywność szczepień przeciwko chorobom związanym z PCV2 w kontekście zmienności genotypowej czynnika etiologicznego

(1)

samym szczepem, który następnie zastosowa- no do zakażenia (Lena), wykazały, podobnie jak w przypadku szczepu Lelystad z podty- pu 1, całkowitą odporność na zakażenie (15).

Interesujące wyniki badań przedstawili Renson i wsp. (16), którzy wykazali lepszą redukcję wiremii szczepu Lena po zastoso- waniu preimmunizacji szczepem terenowym oraz szczepionki opartej na szczepie z geno- typu 2 w porównaniu do szczepionki z geno- typu 1. Wskazuje to, że poziom odporności krzyżowej nie jest zależny jedynie od podo- bieństwa genetycznego między szczepami zastosowanymi w doświadczeniu.

Przeprowadzona w ostatnim czasie ana- liza filogenetyczna szczepów PRRS z obsza- ru Polski i innych krajów Europy Środkowej nie wykazała obecności zakażeń szczepami PRRSV z podtypów wschodnioeuropejskich.

Nie ma także dowodów na występowanie tych szczepów w innych krajach poza obsza- rem byłego ZSRR, nie można jednak wyklu- czyć potencjalnej introdukcji tych szczepów ze względu na ich powszechne występowanie w krajach graniczących z UE. Występowanie PRRSV potwierdzono u dzików na Litwie, co, jak wskazują dotychczasowe doświadczenia z afrykańskim pomorem świń, stwarza dodat- kowe ryzyko, którego nie można ignorować (17). W świetle badań wskazujących na wyż- szy stopień patogenności tych szczepów, taki scenariusz mógłby wiązać się z dotkliwymi stratami ekonomicznymi. Tymczasem przed- stawione powyżej badania wskazują, że czu- łość wielu metod diagnostycznych RT-PCR w stosunku do szczepów wschodnioeuropejskich nie gwarantuje ich wczesnego wykrycia i identyfikacji. Jest to związane z faktem, że większość metod diagnostycznych stosowa- nych w laboratoriach europejskich jest opra- cowywana i walidowana w oparciu o lokalnie

krążące szczepy PRRSV. Konieczne jest sta- łe monitorowanie szczepów PRRSV krążą- cych w populacji świń, szczególnie w obsza- rach i krajach graniczących z obszarami wy- stępowania podtypów 2-4 PRRSV.

Źródło finansowania

Sfinansowano ze środków dotacji KNOW Konsorcjum Naukowego „Zdrowe Zwie- rzę – Bezpieczna Żywność”, decyzja Mini- sterstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego nr 05-1/KNOW2/2015

Piśmiennictwo

1. Stadejek T., Stankevicius A., Murtaugh M.P., Oleksiewicz M.B.: Molecular evolution of PRRSV in Europe: Current state of play. Vet. Microbiol. 2013, 165, 21–28.

2. Karniychuk U.U., Geldhof M., Vanhee M., Van Doorssela- ere J., Saveleva T.A., Nauwynck H.J.: Pathogenesis and an- tigenic characterization of a new East European subtype 3 porcine reproductive and respiratory syndrome virus isola- te. BMC Vet. Res. 2010, 6, 30.

3. Weesendorp E., Morgan S., Stockhofe-Zurwieden N., Popma-De Graaf D.J., Graham S.P., Rebel J.M.J.: Compara- tive analysis of immune responses following experimental infection of pigs with European porcine reproductive and re- spiratory syndrome virus strains of differing virulence. Vet.

Microbiol. 2013, 163, 1–12.

4. Morgan S.B., Graham S.P., Salguero F.J., Sanchez Cordo P.J., Mokhtar H., Rebel J.M.J., Weesendorp E., Bodman-Smith K.B., Steinbach F., Frossard J.P.: Increased pathogenicity of European porcine reproductive and respiratory syndrome virus is associated with enhanced adaptive responses and viral clearance. Vet. Microbiol. 2013, 163, 13–22.

5. Stadejek T., Larsen L.E., Podgórska K., Bøtner A., Botti S., Dolka I., Fabisiak M., Heegaard P.M.H., Hjulsager C.K., Huć T., Kvisgaard L.K., Sapierzyński R., Nielsen J.: Pathogenicity of three genetically diverse strains of PRRSV Type 1 in spe- cific pathogen free pigs. Vet. Microbiol. 2017, 209, 13–19.

6. Yuzhakov A.G., Raev S.A., Skrylev A.N, Mishin A.M., Gre- bennikova T.V., Verkhovsky O.A., Zaberezhny A.D., Trus I., Nauwynck H.J., Aliper T.I.: Genetic and pathogenic charac- terization of a Russian subtype 2 PRRSV-1 isolate. Vet. Mi- crobiol. 2017, 211, 22–28.

7. Van Doorsselaere J., Brar M.S., Shi M., Karniychuk U., Leung F.C., Nauwynck H.J.: Complete genome characterization of a East European Type 1 subtype 3 porcine reproductive and respiratory syndrome virus. Virus Genes 2012, 44, 51–54.

8. Weesendorp E., Stockhofe-Zurwieden N., Popma-De Graa D.J., Fijten H., Rebel J.M.J.: Phenotypic modulation and cytokine profiles of antigen presenting cells by European subtype 1 and 3 porcine reproductive and respiratory syndrome

virus strains in vitro and in vivo. Vet. Microbiol. 2013, 167, 638–650.

9. Frydas I.S., Verbeeck M., Cao J., Nauwynck H.J.: Replica- tion characteristics of porcine reproductive and respiratory syndrome virus (PRRSV) European subtype 1 (Lelystad) and subtype 3 (Lena) strains in nasal mucosa and cells of the monocytic lineage: indications for the use of new receptors of PRRSV (Lena). Vet. Res. 2013, 44, 73.

10. Weesendorp E., Rebel J.M.J., Popma-De Graaf D.J., Fijten H.P.D., Stockhofe-Zurwieden N.: Lung pathogenicity of Eu- ropean genotype 3 strain porcine reproductive and respiratory syndrome virus (PRRSV) differs from that of subtype 1 strains. Vet. Microbiol. 2014, 174, 127–138.

11. Amarilla S.P., Gómez-Laguna J., Carrasco L., Rodríguez-Gó- mez I.M., Caridad y Ocerínc J.M., Morgan S.B., Graham S.P., Frossard J.P., Drew T.W., Salguero F.J.: A comparative study of the local cytokine response in the lungs of pigs expe- rimentally infected with different PRRSV-1 strains: Upre- gulation of IL-1α in highly pathogenic strain induced le- sions. Vet. Immunol. Immunopathol. 2015, 164, 137–147.

12. Trus I., Bonckaert C., van der Meulen K., Nauwynck H.J.: Ef- ficacy of an attenuated European subtype 1 porcine repro- ductiveand respiratory syndrome virus (PRRSV) vaccine in pigs uponchallenge with the East European subtype 3 PRRSV strain Lena. Vaccine 2014, 32, 2995–3003.

13. Bonckaert C., van der Meulen K., Rodríguez-Ballarà I., Pe- drazuela Sanz R., Fenech Martinez M., Nauwynck H.: Mo- dified-live PRRSV subtype 1 vaccine UNISTRAIN® PRRS provides a partial clinical and virological protection upon challenge with East European subtype 3 PRRSV strain Lena.

Porcine Health Manage. 2016, 2, 12.

14. Trus I., Frydas I.S., Reddy V.R.A.P., Bonckaert C., Li Y., Kvis- gaard L.K., Larsen L.E., Nauwynck H.J.: Immunity raised by recent European subtype 1 PRRSV strains allows better repli- cation of East European subtype 3 PRRSV strain Lena than that raised by an older strain. Vet. Res. 2016, 47, 15.

15. Weesendorp E., Stockhofe-Zurwieden N., Nauwynck H.J., Popma-De Graaf D.J., Rebel J.M.J.: Characterization of immune responses following homologous reinfection of pigs with European subtype 1 and 3 porcine reproductive and re- spiratory syndrome virus strains that differ in virulence. Vet.

Microbiol. 2016, 182, 64–74.

16. Renson P., Fablet C., Le Dimna M., Mahé S., Touzainc F., Blanchard Y., Paboeuf F., Rose N., Bourrya O.: Preparation for emergence of an Eastern European porcine reproductive and respiratory syndrome virus (PRRSV) strain in We- stern Europe: Immunization with modified live virus vacci- nes or a field strain confers partial protection. Vet. Micro- biol. 2017, 204, 133–140.

17. Stankevicius A., Buitkuviene J., Sutkiene V., Spancerniene U., Pampariene I., Pautienius A., Oberauskas V., Zilinskas H., Zy- mantiene J.: Detection and molecular characterization of porcine reproductive and respiratory syndrome virus in Lithu- anian wild boar populations. Acta Vet. Scand. 2016, 58, 51.

Dr Katarzyna Podgórska,

e-mail: Katarzyna.Podgorska@piwet.pulawy

D

ane dotyczące PCV2 (porcine circovirus type 2), czyli o występującym w populacji świń patogennym cirkowirusie świń, jak też koinfekcjach wywołanych wspól- nie z nim przez inne, głównie warunkowo

chorobotwórcze wirusy lub bakterie, przed- stawiono w poprzednich publikacjach (1, 2, 3, 4). Wtedy wymieniono też w komplek- sie przyczyn zachorowań znaczenie nieko- rzystnych dla zdrowia i aktywności układu

odpornościowego warunków chowu, sprzy- jających występowaniu objawów klinicznych cirkowirozy świń. W nawiązaniu do tych in- formacji scharakteryzowano najważniejszą chorobę wywoływaną przez PCV2 – po- odsadzeniowy, wieloukładowy zespół wy- niszczający świń (postweaning multisystemic wasting syndrome – PMWS), które- go głównym czynnikiem etiologicznym jest omawiany drobnoustrój.

Zgodnie z publikacjami Opriessnig (5, 6) nastąpiła jednak zmiana nazwy wy- mienionego zespołu. Okazało się bowiem, że PCV2 wywołuje zachorowania nie tylko u prosiąt w okresie poodsadzeniowym (postweaning), lecz w ciągu całego cyklu pro- dukcyjnego, począwszy od prosiąt ssących do tuczników oraz loch i knurów włącznie. Ob- jawami klinicznymi w tym zespole może być wyniszczenie i utrata masy ciała, biegunka,

Efektywność szczepień przeciwko chorobom związanym z PCV2

w kontekście zmienności genotypowej czynnika etiologicznego

Zygmunt Pejsak, Marian Truszczyński

z Zakładu Chorób Świń Państwowego Instytutu Weterynaryjnego – Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach

Prace poglądowe

18 Życie Weterynaryjne • 2018 • 93(1)

(2)

zaburzenia ze strony układu oddechowego, żółtaczka, niedokrwistość i zmiany skórne.

Tak widziany zespół chorobowy nazwano:

choroby związane etiologicznie z PCV (PCV – associated diseases – PCVAD). Oprócz Opriessnig (5) nazwą tą posługują się obec- nie również inni badacze zajmujący się oma- wianym zagadnieniem.

W takim ujęciu, zgodnie z publikacjami Segalesa i wsp. (7) oraz Franzo i wsp.

(8) PCV2 zalicza się aktualnie do najczę- ściej wykazywanych, w skali globalnej, wi- rusów świń. Wśród izolowanych z przypad- ków chorobowych szczepów PCV2 najpierw odróżniono trzy genotypy: PCV2a, PCV2b i PCV2c, a następnie dodatkowo genotypy PCV2d i PCV2e (7,8,13), a ostatnio PCV2f.

Do 2000 r. najczęściej izolowanym szczepem był PCV2a, później miejsce to zajął i utrzy- muje do chwili obecnej PCV2b.

W 2006 r. ukazały się na rynku szczepionki komercyjne przeciw chorobom świń wy- woływanym przez PCV2. Wszystkie one, nie- zależnie od producenta, zawierały i zawie- rają jako immunogen PCV2a. Biopreparaty przeciwko PCV2 należą do najczęściej sto- sowanych w immunoprofilaktyce zakaźnych chorób świń, co jest uzasadnione ich wyso- kiego stopnia skutecznością i efektami ekonomicznymi związanymi z wprowadzeniem szczepień przeciwko PCVAD. Dodatkowo okazały się one skuteczne nie tylko przeciw PCVAD, wywoływanym przez genotyp PCV2a, czyli homologiczny z genotypem wy- stępującym jako immunogen w szczepionce, ale również przeciw zachorowaniom wywo- łanym przez inne genotypy PCV 2 (b – e).

Mimo wysoce pozytywnych ocen, w ostatnim dziesięcioleciu zaobserwowane zostały epizody niższego stopnia odporności poszcze- piennej przeciw PCVAD, z zachorowania- mi i zejściami śmiertelnymi świń, uprzednio szczepionych (9). Nasunęło to przypuszczenie, że zachorowania mogły być wynikiem przeła- mywania odporności nabytej po szczepieniu immunogenem PCV2a przy zakażeniu wy- wołanymi innymi opisanymi już typami wirusa PCV2 lub nieznanymi wariantami o in- nej swoistości immunologicznej niż wystę- pujący w szczepionce PCV2a. Podjęte w tym kierunku badania (10) wykluczyły jako zasad- niczą przyczynę różną swoistość antygenów uodporniających szczepu szczepionkowe- go i szczepu zakażającego i wskazały na inne bardziej prawdopodobne przyczyny przeła- mywania odporności u immunizowanych świń, w tym przede wszystkim: błędy w tech- nice szczepień i/lub warunki chowu wpływa- jące niekorzystnie na sprawność układu od- pornościowego immunizowanych zwierząt.

Kekarainen i wsp. (11) w pracy z 2014 r.

przedstawili wyniki dotyczące znaczenia uodporniania szczepionką z immunogenem PCV2a w generowaniu genetycznej różno- rodności szczepów PCV2 uzyskanych z ferm, w których świnie były immunizowane od lat,

i ze stad, w których świń nie szczepiono. Oka- zało się, że niezależnie od szczepień również w stadach nieszczepionych krążą różne genotypy PCV2, jednak istotną przyczyną po- wstawania zmienności okazała się w głównej mierze wakcynacja, w następstwie której mo- gła następować, zdaniem cytowanych auto- rów, „ucieczka” w genotyp inny niż obecny w biopreparacie.

Niemieccy badacze, Reiner i wsp. (12), potwierdzili wspomnianą hipotezę i dowie- dli w badaniach eksperymentalnych, że stosowanie długotrwałych szczepień przyczy- nia się do pojawienia się nowych genotypów PCV2, przy niestwierdzeniu zachorowań w sensie przełamywania odporności, wy- woływanej przez inne niż PCV2a genotypy.

Niemniej wzbudziło to u autorów cytowa- nej pracy obawy, że m.in. w konsekwencji szczepień przeciw PCVAD mogą pojawiać się nowe mutanty, przeciwko którym obec- nie stosowane szczepionki mogą okazać się częściowo lub zupełnie nieskuteczne.

Zgodnie z danymi czasopisma „Natio- nal Hog Farmer” (13) mimo powszechnie przyjmowanych za prawdziwe opinii o sku- teczności szczepionki z immunogenem PCV2a w profilaktyce PCVAD stwierdza- ne są w USA, na ogół pojedyncze, przypad- ki zachorowań w grupach świń uodpornia- nych przeciwko PCVAD.

Jako przyczyny podaje się, poza wcześniej wspomnianymi powodami, nieodpowiednie składowanie szczepionki przed jej użyciem oraz, co niezwykle istotne, stosowanie niż- szych dawek biopreparatu niż zalecane przez producentów i interferencję swoistej odpor- ności biernej z odpornością indukowaną dro- gą szczepień. W grę mogą również wchodzić różnice w zjadliwości szczepów terenowych, wywołujących zachorowania, w tym obok PCV2 drobnoustrojów współuczestniczą- cych w etiologii PCVAD.

Zgodnie z przedstawionym poglądem, który wynika z obserwacji wielu lekarzy i właścicieli zwierząt, celowe jest podejmo- wanie dalszych badań, których ostatecznym celem powinno być wyjaśnienie obserwo- wanych zjawisk. Należy równocześnie pa- miętać, że profilaktyka zespołów chorobowych, a do nich należy PCVAD, wymaga wielokierunkowych działań, w których im- munoprofilaktyka swoista jest zadaniem za- sadniczym, niemniej nie powinna pozosta- wać jako przedsięwzięcie jedyne. Należy też zdawać sobie sprawę z faktu, że prawdopo- dobna jest w dalszej lub bliższej przyszłoś ci

„ucieczka” terenowego szczepu PCV 2 w genotyp, który nie będzie w pełni neutralizowa- ny przez indukowane aktualnie dostępnymi biopreparatami swoiste przeciwciała. Stąd konieczność stałej, krytycznej obserwacji prowadzonych przeciwko PCVAD szczepień.

Niemniej w chwili obecnej moż- na jednoznacznie stwierdzić, że szczepienia przeciwko PCVAD były i są

The efficacy of vaccination against diseases associated with porcine circovirus 2 infection in the context of the PCV2 variability

Pejsak Z., Truszczynski M.: Department of Swine Diseases, National Veterinary Research Institute, Pulawy In the introduction to this review, the information is given that PCV2 is etiologically linked to several PCV-associated diseases, not only of the post-weaning period, but also to the clinical manifestations in all stages of swine production. Therefore, the previous disease name: post-weaning multisystemic wasting syndrome, PMVS, has been changed to PCV-associated diseases. Since the commercialization in 2006, the use of the vaccines against PCV2 has extended rapidly, due to the high efficacy in controlling clinical signs of PCV-associated diseases, caused not only by PCV2a, but also by the other PCV2 genotypes. However, in the last decade some concern has been raised about the protection achieved against PCV2 genotypes different from the genotype PCV2a, already present in the vaccines. This was interpreted in this paper in the following way: even if the specificity of the immunogen in the vaccine is different, it may also sufficiently protect against symptoms caused by other PCV2 genotypes, if the environmental conditions of swine production are satisfactory and if the administration of vaccine and/or vaccine preservation is appropriate. Unless these terms are not kept, then the vaccination failure takes place. Another statement of this paper corresponds to the influence of swine vaccination against PCV-AD on the expansion of variability of emerging new PCV2 genotypes.

Keywords: swine, PCV2, PCV-associated diseases, vaccination.

– w skali światowej – najbardziej po- wszechnymi i efektywnymi szczepienia- mi świń w dotychczasowej historii immu- noprofilaktyki u tego gatunku zwierząt.

Piśmiennictwo

1. Truszczyński M., Pejsak Z.: Nowe dane na temat cirkowiru- sów świń. Życie Wet. 2016, 91, 44–46.

2. Truszczyński M., Pejsak Z.: Podkliniczna i kliniczna cirkowiroza świń – zmienność wirusa PCV2. Med. Weter. 2014, 70, 264–268.

3. Truszczyński M., Pejsak Z.: Rola cirkowirusa PCV2 w wywo- ływaniu zaburzeń w rozrodzie świń. Med. Weter. 2009, 65, 4. Pejsak Z., Podgórska K., Truszczyński M., Karbowiak P., Sta-6–8.

dejek T.: Efficacy of different protocols of vaccinations against porcine circovirus type 2 (PCV2) in a farm affected by postweaning multisystemic wasting syndrome (PMWS).

Comp. Immunol. Microbiol. Infect. Dis. 2010, 33, 1–5.

5. Opriessnig T.: Importance and monitoring of the genetic ma- keup of PCV2. https:// www.pig333.com/circovirosis/importance-and-monitoring-of-the-geneticmakeupof PCV2_6793/.

6. Opriessnig T., Chao-Ting Xiao, Priscilla F. Gerber, Halbur P.G., Matzinger S.R., Xiang-Jin Meng: Mutant USA strain of porcine circovirus type 2 (mPCV2) exhibits similar virulence to the classical PCV2a and PCV2b strains in caesarean-derived colostrum-deprived pigs. J. Gen. Virol. 2013, 95, 2495–2503.

7. Segales J., Allan G.M., Domingo M.: Porcine Circoviruses, W:

Diseases of Swine, Tenth Edition. Edited by Jeffrey Zimm, Loc- ke A. Karriker, Alejandro Ramirez, Kent J. Schwartz, Grego- ry W. Stevenson. 2012 John Wiley and Sons, Inc. Published 2012 by John Wiley and Sons Inc.

8. Franzo G., Tucciarone C.M., Cecchianto M., Drigo M.: Por- cine circovirus type 2 (PCV2) evolution before and after the

Prace poglądowe

19

Życie Weterynaryjne • 2018 • 93(1)

(3)

Ż

ywienie jest ważnym elementem pro- filaktyki chorób nowotworowych. Pra- widłowe postępowanie żywieniowe stwarza możliwość poprawy jakości i wydłużenia ży- cia pacjentów onkologicznych. Duże zainte- resowanie naukowców budzi wpływ kwa- sów tłuszczowych na rozwój nowotworów.

Wskazuje się na właściwości przeciwnowo- tworowe długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3, zwłaszcza kwasu dokozaheksaenowego (DHA, 22:6n-3) i kwasu eikozapentaenowego (EPA, 20:5n-3). Literatura naukowa jest bogata w prace opisujące doświadczenia prze- prowadzone w warunkach in vitro i na zwie- rzętach laboratoryjnych. Znacznie mniej ba- dań wykonano na ludziach. Istnieje potrzeba przeprowadzania badań nad użytecznością tych kwasów w profilaktyce i leczeniu cho- rób nowotworowych psów i kotów.

Według badań przeprowadzonych w Korei Południowej dieta bogata w tłu- ste ryby, które stanowią istotne źródło

długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3, powoduje znaczne zmniejszenie ryzyka raka piersi (1). Także japońscy naukowcy wykryli ujem- ną zależność między podażą tych składników odżywczych a ryzykiem raka piersi. Ponadto zauważono, że ryzyko to jest ujemnie sko- relowane z zawartością DHA i EPA w bło- nach komórkowych krwinek czerwonych (2). Badania przeprowadzone w Chinach potwierdzają, że wyższa zawartość kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 w krwinkach czerwonych jest związana z niższym ryzykiem zachorowania na raka piersi (3). Profil kwasów tłuszczowych błon komórkowych krwinek czerwonych w znacznym stop- niu zależy od podaży tych kwasów w diecie. Nie wszystkie badania dowodzą jednak użyteczności ryb i owoców morza w zapo- bieganiu rakowi piersi. W badaniach przeprowadzonych w Danii nie wykryto związ- ku między zawartością wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 w tkance tłuszczowej zdrowych kobiet a później- szym rozwojem raka piersi. Podwyższona zawartość tych kwasów w tkance tłuszczo- wej jest odzwierciedleniem długotrwałego spożywania ryb i owoców morza (4). Nie- dawno opublikowano pracę, w której doko- nano analizy badań dotyczących zależności między rodzajem spożywanych tłuszczów i podażą poszczególnych kwasów tłuszczo- wych a ryzykiem zachorowania na raka piersi u kobiet. Na podstawie tej analizy nie od- notowano istotnego związku (5).

Szereg badań przeprowadzonych w wa- runkach in vitro dowodzi jednak, że kwa- sy tłuszczowe z rodziny n-3 hamują roz- wój komórek raka gruczołu sutkowego (6, 7, 8). W badaniach przeprowadzonych na myszach stwierdzono, że olej rybny hamu- je wzrost nowotworów gruczołu sutkowego, a efekt jest zależny od dawki. Wraz ze

wzrostem zawartości oleju w diecie dochodzi do wzrostu zawartości tych kwasów w gruczole sutkowym. DHA jest preferencyjnie wbudowywany w komórki guza (9). Rodzaj spożywanych tłuszczów ma wpływ na profil kwasów tłuszczowych gruczołu sutkowego także u kobiet. Spożywanie ryb morskich jest równie skuteczną metodą zwiększenia zawartości DHA i EPA w tkance tłuszczo- wej gruczołu sutkowego, jak zażywanie su- plementów diety zawierających te kwasy.

Wykazano, że nasilenie zmian jest mniejsze u kobiet z wyższymi wartościami wskaźnika masy ciała (10). Według amerykańskich obserwacji kobiety z najwyższą zawartością dłu- gołańcuchowych wielonienasyconych kwa- sów tłuszczowych z rodziny n-3 w krwinkach czerwonych charakteryzują się ponad 70%

wyższym stężeniem tych kwasów w gruczole sutkowym w porównaniu z kobietami, u któ- rych ich zawartość w krwinkach czerwonych jest najniższa (11). Niedawno opublikowano badania amerykańskich naukowców dowo- dzące, że wzbogacanie diety w długołańcu- chowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n-3, na przykład poprzez spożywa- nie ryb, może zwiększyć przeżywalność kobiet, u których wykryto raka piersi. Stwier- dzono, że dieta bogata w te składniki zmniej- sza śmiertelność o 16–34% (12).

Wykazano ujemną zależność między stę- żeniem kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 w surowicy krwi a ryzykiem gruczolaków jelita grubego. Jednocześnie zwrócono uwa- gę, że kwasy tłuszczowe z rodziny n-6 zwięk- szają ryzyko tych nowotworów (13). Według badań przeprowadzonych w USA systema- tyczne zażywanie suplementów z olejem ryb- nym (przynajmniej cztery dni w tygodniu przez co najmniej trzy lata) powoduje ob- niżenie ryzyka raka jelita grubego o prawie 50% (14). Wielonienasycone kwasy tłuszczo- we z rodziny n-3 szybko są wbudowywane N-3 long-chain polyunsaturated fatty acids

in the neoplastic diseases

Mirowski A., Jachnis A.¹, Department of General, Gastroenterological and Oncological Surgery, Medical University of Warsaw¹

Both, in vitro and in vivo experiments and also epidemiological studies have indicated that n-3 long- chain polyunsaturated fatty acids exert anticancer activity. Fish consumption and fish oil supplementation may reduce the risk of certain neoplastic diseases, especially breast cancer and colorectal cancer.

Docosahexaenoic acid (DHA, 22:6n-3), and eicosapentaenoic acid (EPA, 20:5n-3), can inhibit growth of cancer cells and induce their apoptosis.

They enhance sensitivity of cancer cells to anticancer drugs. Many studies have demonstrated that the fish oil supplementation could prevent the loss of lean mass in cancer patients. DHA and EPA have alleviated cancer- related inflammation. Some observations suggest that these fatty acids may be useful in the prevention and treatment of neoplastic diseases in dogs and cats.

Nevertheless, further studies should be conducted in this area. The aim of this paper was to present important aspects connected with the influence of n-3 long-chain polyunsaturated fatty acids on the neoplastic diseases.

Keywords: docosahexaenoic acid, eicosapentaenoic acid, neoplastic disease, cancer.

Długołańcuchowe wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny

n-3 a choroby nowotworowe

Adam Mirowski, Aneta Jachnis

¹

z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej, Gastroenterologicznej i Onkologicznej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

¹

vaccination introduction: A large scale epidemiological study.

https:// www.ncbi.nim.nih.gov/pmc/articles/PMC5171922/.

9. Xiao C., Halbur P.G., Opriessnig T.: Complete genome sequ- ence of a novel porcine circovirus type 2 b variant present in cases of vaccine failures in the United States. J. Virol. 2012, 86, 12412–12469.

10. Opriessnig T., Gerber P.F., Xiao C., Mogler M., Halbur P.G.:

A commercial vaccine based on PCV2a and an experimental vaccine based on a variant mPCV2b are both effective

in protecting pigs against challenge with a 2013 US variant mPCV2b strain. Vaccine 2014, 32, 230–237.

11. Kekarainen T., Gonzalez A., Llorens A., Segales J.: Genetic variability of porcine circovirus 2 in vaccinating and non-vacci- nating commercial farms. J. Gen. Virol. 2014, 95, 1734–1742.

12. Reiner G., Hofmeister R., Willems H.: genetic variability of porcine circovirus 2 (PCV2) field isolates from vaccinated and non-vaccinated pig herds in Germany. Vet. Microbiol.

2015, 180, 41–48.

13. National Hog Farmer: PCV2 genotypes expend, furthering challenges. www.nationalhogfarmer.com2017.

Prof. dr hab. Zygmunt Pejsak, Państwowy Instytut Wete- rynaryjny – Państwowy Instytut Badawczy, al. Partyzan- tów 57, 24-100 Puławy, e-mail: zpejsak@piwet.pulawy.pl Prace poglądowe

20 Życie Weterynaryjne • 2018 • 93(1)