w~tpliwie d~ pqmoc staoowi~ 'b~1l rOwniei legendy wielu innych map, w tyro r6wniez szczeg610wych opracowan kartograficznych, paaeogeograficinych i og61-nogeologicznych.
lnicjatorzy projektu sugerujll powolanie w naj'bliz-szym CUHlie zespo!:u roboczego, w ce1u przeanalizowa-nia pod'klad6w' geograficznych, ustalenia skali map i wst~nej legendy oraz wyznaczenia kandydat6w na kool"dynator6w dla poszczeg61nych system6w, konty-nent6w oraz dla J.'ozwillzania wielu zagadnieii' meryto-rycznych. Z okazji XXIV Sesji Mi~zynarodowego
Kongresu Geologicznego w Montrealu w 1972 r. pro- .
jeIttuje si~' zatwierdzenie ostatecznego projektu legen-dy wraz ze wst«n>nym przestudiowaniem niekt6rych makiet i fragment6w poszczczeg6lnych map.
SUMMARY
In the last 15 years an intense development of palaeogeogrllPhy has ibeen observed. It appears now to be a large and important branch of the so-called deep cartography. From maps on a small scal-e we gradually pass into more detailed cartogd"aphical ela-borations that allow the distn"'bution of various mine-rID raw materials related to sedimentary rockB to be eJrplained .more in detail.
According to this, the present author discusses the project of organization of the International
Sub-commission of Palaeogeographical Maps, submitted by t.hree Sov'iet geologists: A. A. Bogdanov, V. V. Menner
and V. E. Hein. .
Komitet Wykonawczy Mi~zynarodowej Unii Nauk Geologicznych (lUGS) przl!'kazal' inicjatorom. projektu·
podzidcowanie za interesujllce op:racowanie, a pad a-jllc go na lamach "Geological News'letter" do wiado-mo~i specjalist6w podlqe81a, Ze projekt .stanowi doskonal:y przyklad wsp6}pracy mi~zy' dWiema naj-wainiejszymi i na}bardziej aktyWnymi Komisjami: Mapy GeolQglcznej Swiata i Stratygrafii.
. Ze swej strony Komitet Wykonawczy Unli zazna-cza, ze istniejll }uZ. bardzo dobre regionalne m&py opaleogeograficzne w szekiu wymienionych wyZej
'kra-jach, to jest: w ZSB!R, Polsce, USA, Kanadzie, Japoniii NRF. JednoczeAnie komitet 8ugeruje podj~cie mit:-dzynarodowej dySkusji na temat projektu geolog6w radzieckich na I:amach "Geological Newsletter".
3a nocne~Hee 15-nE!"l'He Ha'lana HHTeHCMBBD Pa3-BKBaT'bCH' naneoreorpaq,sfll, KaK BIDKHaH BeTI!h TaK
Ha3b1B8eM:O~ rnyfum:Bo~ ItaprorpaQ;>mr. OTMeqaeTclI nocTeneHHhliI: nepexo~ OT MeJllltOMIlICIIITa6B1>lx KapT, Hooonb3yeMhIX, B OCHOBR'OM, B TeopeTH'IecKHX
H3hI-CKaHWIX, K 60JIee ~eTaJII>HhIlI Kavrorpaq,H'lec:KHM paOoTaM, IP03BOJlJll()~ onpe~enwrh 31lKO'BOMepBOCTH pacnpocTpaHeHHH ITOJIe3HhIX HCKOn~eMhIX, nPHYPO-'IeHHhIX K QCa~O'lBhl'M TOn~aM.
B OCBJl:3H C 9THM aBTop pacCMaTPHBaeT npoeKT
opr~ Mem:1U'Hapo~o~ nO~KOIIHt!CHH naneo~ reorpaq,H'lecKHx KaPT, npe~JlIOlKeBHl>Bt COBeTCKJOm " reonoraMH: A. A. Bor~aH!>BhIM, B. B. MeuHepoM H
B. E. re~HOM.
FLORIAlN STOLARCZYK, STANISLA W TYSKI
'p~~lol'8tWo PoOI!r.ili.IklJ.aI\ NaftowyDh w Wolom.l.nie, rnaty.tult Geol~y
GEOLOGICZNE WARUNKI
WYST~WANIA ~LQWODOBOWW POZIOMm W APIENIA CECBSZTmSKmGO WEBBY
WE WSCHODNmJ CZF;SCI SYNEKLIZY PERYBAl..TYCKIEJ
.w
1967 r. w Instytucie Geologicznympodsumowa-no wyniild badafl w !p6I:podsumowa-nocpodsumowa-no-wschodniej Polsce (4). Dokonano wtedy analizy nielicznych jeszcze prac geo-fizyczny-ch oraz wynik6w geologicznych z kilkunastu wierceti, co pozwolllo na okreBJ.enie gl:6wnych rys6w
,budowy geologicznej regionu, jak r6wniez ocen~ per-spektyw bitumicznoJ§ci ska!: komplelalu osadowego. Za najbardziej perspektywiczne uznano 08ady
dolnapa-leozoiczne, a wsr6d nich przede wszyetkim piaskowce srodkowego Ikambru, szczeg6lnie
w
gl~szej, zachodniej cz~ci syneklizy perybaltyckiej. iW . . 6d !komplek:su permsko-mezozoicznego za perspektywiczne, aczkolwiek w nitszym stopniu, uznano poziomy sokaizbiorniko-wych cechsztynq. i mezozoi1ku, pehliej rozwlni~te w zachodniej cz~ci obszaru.
Zgodnie z
Ul
ocenll, w dalszych pracach G6rnictwa Naftowego, prowadzonych na obszarze synekllzy pery-baltyckiej, Bzczeg6lnll uwag~ zwr6cono na osady kam'b-ru, ordowiku i najniZszych ogniw syluru. W mia~ jed-nak ro.zwoju badan uzySkano r6wniez bardziej szcze-g610we rdane 0 litologii, rozwoju facjalnym i mi/ilZ-szosciach osad6w permo-mezozoicznych (8). W~gIano-.we osady dl>Inego cechsztynu, wystllPuj'lce we wschod-niej cz~Aci syneklizy perybaltyctk:iej, mozna uzna~ . t8'kze za 'perspektywiczne pod k/iltem aikummacji w~
glowodor6w: Osady ie leZ!il'bezposrednio oa clemnych, prawie czarnych lupkach najniZszego cechsztynu 0 mill2:szoAci do 1 m. Nizej, niezgodnie, ·na erozyjnej . po-wierzchni starszego paleozoiku, w pasie 0 mniej wi~
cej r6wnoleznlkowej rozcillg!:oAci, 'bezpoArednio priy-legaj/ilcym do wyniesienia mazursko-suwalskiego, wy-: stll'Puj~ Illdowe utwory klastyczne, na og61 niewielkiej, omillZszo§ci (ryc. 1). Utwory te charakteryzujll' si~' zmiennyttli wskamikami porowatoAci i przepuszczal-nosci. pi)rowatoA~ waha si~ w granicach od ki1ku do'
UKD • .IIIA _ _ ..3:65/UllII(ot3IHII8 s)'lMk.l1za ~dta)
ponad20%, a przepuszcza1n06~ zwydde od kH'ku do kilkudzie!Sili:ciu mrdcy.
Utleniajllce warunki tworzenia si~ tych osad6w nie w5kazuj/il na moZliw06~ pierwotnego powstawania w nich ropy igazu. Wyksztalcenie Jitoologiczne calej serli . i warunki zbiorIiikowe sprzyjaly natomiast
ewentual-nej pionowej migracji bitumin6w z. osad6w starszych. . Z uwagi na br&k w stropie tej serii, poza l:upkami mledzionoAnymi, bardziej miflll!szyC'h osad6w izolu-jllcych, nie moznajej rozpatrywa~ jako oddzielnego poziomu dla a·kumulacji w«:glowodor6w. Dopiero wytej
wystl5luj~ce osady w~glanowe przykryte anhydrytami mogll . by~ umawane jako k<mJpleksy potencjalnie
zbioIn!kowe. .
Poziom cechsztyns'kiego wapienia podstawoWego jest wyraznie zr6znicowany pod wzgl~em litologicznym i millZswAciowym. 'Zr6Znicowanie lltologiczne zaznacza
si~ zar6wno w poziornie, jak i pionie. W strefie
poI:o-zonej nieco dalej od brzegu basenu wyst~pujll, na og61 szare dolomity, w calej swej masie doA~ twarde i zbite, niekiedy tyl'ko, zwlaszeza w spliliU nieco Haste. Na poludnlu, bliZej wyniesienia mazurtJko--suwalsklego, w skladzie petrograficznym serli dooomitowej zaznacza
si~ juz znaczny Wiplyw lIldu, co objawia si~ zwi$-szonym udziaiem material:u klastyczilego, ilasto-mu-lowcowego oraz dbecno~ill, W'kladek 'Wapieni. W
·oko-. licach D~owca w lJPUU poziomU w~anowego znaj-dUoje 6i~ ookolo dwumetrowa warstwa pias·kowc6w sza-roglazowych i polimiktycznyeh. To niiejscowe Wl"B~po
wanie piaS'kow·c6w uwarunkowane bylo obecnDAcill lokalnego wyniesienia, 'kt6re t;lostarczalo material:u' w czasie g6rnopermBkiej transgresji ..
:W profilach cechsztynsjkich,cechujllcych si~ ma-'ksymalnymi mill7Ezosciami wapiehia podstawowego, przewazajll dolornUY algowe i. 'onkolitowe z licznyml
eowanie mi~Zszo~ci anhydryt6w i soli Werry, przy zaehowaniu r6wnej l'Iumlm'Yeznej mi~Zszo~ci osad6w tyeh poziom6w, w przekroju geologieznym Zar~b -Dabrego Miasta (rye. 3). Jest t{) klasyezny· przyidad tzw. frakejonowanej sedymentacji ewaporat6w,
spo-t~owanej pi-zez sU'bsydencj~ po<R{)za. Liczne przylda-dy podobnych zmian w seprzylda-dymentacji osad6w ceeh-.sztynu zaobserwowano na wyniesieniu I..eby (4, 5) oraz
na obszarze syneklizy, lez~cym na N od naszej granicy panstwowej (10), a takZe i w innych brzeznych stre-fach basenu cech'sztyfrskiego, np. na monoklinie przed-sudeekiej.
Na specjaln~ uwag~ zas!uguje stwierdzenie ostat-nio znacznej, ok. 27 m mi~Zszo~ci cechsztyflskiego dolomitu gl6wnego w O'kolkach Mlynar, opodal Pasl~
Ita, gdy dotychczas na calym obszarze wschodniej cz~sci syneklizy perylbaltyckiej, aZ po Prabuty i PaslEl'k notowano mil42:szoici dolomitu gl6wnego, nie przekra-czajQce zwykle 'kilku anetr6w. Bye moze, Ze w obr~ie
dolornitu gl6wnego bEldzie moina tu w przyszlo§ci WYkrye takze lokalne "waly w~glanowe", podobne d{) tego w poziomie wapienia cechsztynlSkiego Werry, kt6-re stwarzalyby dogoone warunki dla akumulacji
w~-gl{)wodor6w. . .
Na zakonczenie tych rozrwazafl. podkre~lamy celo-wosc, a nawet koniecznose roiszerzania dalszych stu-di6w paleogeograficzno-facjalnych przeprowadzanych w powi~:ianiu z anaUzll tektonicznll d wynikami In-nych specjalistyczIn-nych 'badafl. w ce1u okreMenia wa-runk6w geologicznych sprzyjajllcych wyst®owaniu w~glowodor6w.
SUMMARY
The paper deals with the lithological characteri-sties and hydrocarbon aocumulatiO'11 capacity of · Zeoh-stein, Werra series limestones form the Peribaltic sy-nedize. The features ot tbe6e limes:tooes indicating their a.biUty to accumulate hyldrocatibons axe 'as fol-lows:
- The zone of increased thiclmess of Zechstein, Werra 'series, li.mestones has a from of bank continu-ing paral[eIy 00' <the Maxury..suwa.Jlki elevaticm, ·that facilitates fOI'lDatlon of Uthostratlgraphical-ore 00-clooures.
- The C81"booates of the Lower Zechl:rtein age
are
eha(t'acterized 'by ,hiJgJh ool~ector indices in bIliszone.
- '.I1he eacl>onaite deposits of the Lower Zecih-stein age me overil.ain by anlhyldri·tes and salts of rock sea;1ing characteI'1siti'Cs.
- The zone of .increased tt'hidtnes6 "Of Lower Zech-stein carbonate deposits corresponds to the area of Prepermian oo.iterops of the Oridoviic·ia!n and Lower Cam'brian, which m:iJg·ht h~'Ve faeHita1ed impre~ation o.f lZ~in eaI'bonate series wi'tih Ihydroca.mons in result of -possible aatera~ eastward m.igraJtion.
- The .zones of. tec'tonic ~oooeness might bave fa-cilitated Nle verticail migration of hydroCa.rlbons from Lower Pldeozoic deposlts.
.:... The 'N!SIUlts. of ·geoohemicaJ. studies have shown a !pOSslibillty 'Of P06tzechs:tein bUumen mlgraJtiOD wl/thin the older Pa\I.eozoic series and of ·tJheir
aootl-mulati<m in younger deposiofs, provided the· eotructural conditions were suita.ble.
- The ·hydrochemicail studies have shown a re-marik:a.Ne degree of metamo:rphism of Zechsteln salt brines as well as other adva'IJtageous indices of wa-. ter ohemis:try.
- Macr()SICQpk traces of bitumeIl'S Il'l'e known from ·the 1110rioon O<f ·Zecllsrtein Ibasaa limestoneS from the PeribaHic syneclize area.
- I'll other .parfB of rPola..nd, a nUIlllber of earrth-....gas aemunulaticms were found in places <Where Zeoh-a·tein Ibasal limestones aOO Lower lPermian (RotlJe-gead) deposits .are overlyIng ol!der series with erosio-nal ,dilS<ConrUnuity.
LITERATURA
1. B 0 j a I' ski L. - Warunki hydrodynamiczne w synekllzie perybaltYCkiej. Prz. gaol. 1969, nr 4. 2. Calikowski J., Marek S., Znosko J .
-RozwaZania 0 ewolucji i mlgracji hitumin6w na Nizu Polskim. Kwarrt. geol. 1971, nr 2.
3. C z a j 0 I' E., Wag n e r R. - Skaly platformy prekam'bryjskiej w Polsce. Rozdzial perm. Oprac. 2lbior~ .pod red. A. l.aszkiewicza. Biul. IG (w dru-ku);
4. D e·p 0 w ski S., T y ski S. - Budowa geolo-giczna synekllzy perybaltyckiej i warun'ki
wys*
powania bituanin6w. Prz. geol. 1968, or 7.
5. Lis i a k i e w i C z S. - Problemy strukturalne na obszarze tzw. wyniesienia I..eby w ~wiet1e sejsmicz-nyoh badan refleksyj'nych. ~dem, 1~70, nr 7.
6. Po b 0 r s Ik i J. - Rozw6j irdei potasonosnego .. Zagl~bia gdanS'kiego" w systemie permskim. Ibi-dem, HI69, nr 5.
7. Ri ch t e r - B ern.b u r g G. - Stratigraphische Gliderung des deutsches Zechsteins. Z. deutsch. geol. Ges., 1955, nr 4.
8. Stolarczyk F. Nowe dane 0 pennle
wschodniej cz~~ci syneklizy perybaltyokiej. Kwart. geol. 1972, nr 1. (w druku). .
9. S u
v
e i z d i s P. - RQla ruch6w kaledoflskich i hercynskich w rozwoJu tektonicznym obszaru nadbaltyckiego. !Ibidem, 1968, nr 4.10. T Y ski S. --- Wynirki badafl. poszulkiwawczo-naf-towych w Obwodzie Kaliningradzkim i na
LitWle .
oraz wnioski, dotycz~ce polskich ·prac posztiki-wawczych. Geologia za granicll. 1968, z. 4 ..PE310ME
B pa60Te OIDIcaHO cTpoeHHe qeXWTeAHOBOro H3-aeCTHmca Beppa Ha UJIOIqa.l\H IIepH6aJITHAcKoA CHHe-KJIH3bI H paccMoTpeHbI YCJIOBHH, 6JIarOnpHJiTCTByIOIqHe aKKYMYJISIqIDf yrJIeBO~Opo~OB, KOTopbIe oCHoB:qm81OTCH Ha CJIe.I\YlOIqHX npe~noCbmKax:
- nOBbnneHHaH MOIqHOCTb qexwTe:iblOBoro H3BeCT-HHKa Beppa B BH,lIe BaJIa,. npocntpaIOIqerocH rrapan-n.eJIbHO Ma3ypo-CysaJIKOBCKOMy nO~gTH1O; 6JIaro-npHsTcTByeT 06pa30BaHHlO JIHTOCTpaTHrpaIPH'IeCKHX
n.oB~eK; .
- Kap60HaTHbJe nOpO;qbI HH:lKHerO ~eXWTeJlma B 3TOA 301re· XapaKTepH3yIOTCS BbICO~ KOJIJIeKTOP-CKHMH nOKa3aTenSMH;
- Kap60HaTHbIe nopo~bl HJOKHerO qexnrreAHa ne-peKpbm810Tcs aHrH,llpHTaMH H COJIHMH, XapaKTepH-3yIOI~m.rnCJ! cBoAcTBaMH 9KPaHHPYI01qHX nopo,ll;
-:- 30Ha nOBbWIeHHoA MOIqHOCTH Kap60HaTBbIX no-po~ HHJKHero qexnrreAHa cOBna;n;aeT C BbIXO;n;aMH Op,llOBHKa H Cpe~Hel'O KeM6pHJi no;n; nepMCKJBIH OTJIO-:lKeHHHHH, 'ITO MOrJIO cnoC06CTBOB8Tl> HaKOnJIeHHlO )TJIeBO,llOpO;n;OB B qexwTeAHoBoA Kap60HaTHoA TOJIII\e nyTeM rOpH30HTaJIbHOA Mm'paqHH, B03MO:lKHO noCTy'-naBweJII: c 3ana~a;
- 30HbI TeKTOHH'IeCKOro ;n;p06JIeHHs MOrJIH 6JIaro-npHSTCTBOBaTb BeprmcaJIbHOA MHrpaqHH H3 nopo;n; HH:lKHerO naJIe030S;
- ,lIaHHbIe reOXHMH'IeCKHX HCCJIe;n;OBaHIDi: YKa3bI-BaIOT Ha B03MO:lKHOCTl> nocJIeqeXlIlTeAHoBo:iii MHl'pa-HHH 6HTYMOB B \HH}KHenaJIe030AcKOM KOMnneKce H HaKonnemre mc, npH 6naronpHHTCTByI01qHX CTPYK-TypHbIX ycnoBHsx, B 60JIee MOnO;qbIX OTJIO:lKeHHBX;
- ;n;aHHbIe rJ!";zu>OXIDDf'leCKHX HCCJIe,ll,OBaHHA BbII!-BnSIOT CHJIbHYIO CTeneHb MeT8MoPIPH3M8. qexwTeAHo-BbIX COJIJlHbIX paCTBopoB H ;n;pYl'He 6naronpJ!"STHble XapaKTepHCTHKH XHMH3Ma BO;n;;
- B ropH3OHTe OCHOBHorO H3BeCTHsKa B qexnrreA-HOBOM Bpyce nepH6anTIDi:cKoA CJ!"HeKJIH3bI Ha6JIIO~a JIHCh MaxpocKODH'lPCKHe UposaneHHB 6JiTyMOB;
- B ,llpyrmc p~OHax cTpaHbI B OCHOBHOM H3BeCT-HSKe qeXmTeJII:Ba H B x:paCHOM JIe:!KHe, 3aneraJO~HX
HeCOrJIaCHO Ha: 3P03HOHOA noaepXHocTH l50JIee ·;n;peB-HIDe nopo;n;, 6blJl BbIHsneH pB;n; 3aJIemeA npHPO;n;HOrO ra3a.
