Mieczysław Różański
Sukcesja apostolska biskupów
łódzkich
Łódzkie Studia Teologiczne 1112, 169-175
2002/2003
Łódzkie Studia Teologiczne 2002–2003, 11–12
KS.MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI
Łódź
SUKCESJA APOSTOLSKA BISKUPÓW ŁÓDZKICH
Sukcesją apostolską nazywana jest ciągłość w przekazywaniu władzy, jaką Kościół otrzymał od Jezusa Chrystusa. Stanowi ona gwarancję jego apostolskości zarówno w sprawach doktrynalnych, jak i stałości władzy w Kościele. Koniecz-ność takiej ciągłości wynika pośrednio z tekstów Pisma Świętego Nowego Te-stamentu, w których Chrystus zlecił Piotrowi i innym Apostołom misje głoszenia Jego Ewangelii aż do skończenia świata1.
Już u początków chrześcijaństwa sukcesja apostolska stała się przedmiotem re-fleksji teologicznej w związku z panującymi od II w. herezjami, przeciwko którym Kościół zmuszony był bronić swojej niezmiennej wiary i sakramentalnej posługi. Z tą ostatnią związane jest m.in. otrzymanie pełni kapłaństwa i przynależność do ko-legium biskupiego. Aby nie było żadnych wątpliwości, że biskupi mają swoje świę-cenia od Apostołów i są one ważne już na pierwszym soborze powszechnym w Nicei (325) w kanonie 4 zapisano, że „Jest rzeczą szczególnie ważną, aby biskup był konsekrowany przez wszystkich biskupów prowincji. Jeśliby to wymaganie napotkało na trudności [...] niech zbierze się w jednym miejscu przynajmniej trzech biskupów, zaopatrzonych w pisemne zezwolenie nieobecnych, i wówczas dokona konsekracji”2. Z tego zapisu wytworzyła się w Kościele tradycja trzech
konsekrato-rów nowego biskupa. Jest ona wyrazem pewności, że nowy biskup przynależy go miejscowego episkopatu i jego święcenia są pewne.
Problematyką związaną z sukcesją apostolską biskupów zajmuje się episko-pologia – nowa dziedzina nauk pomocniczych historii Kościoła, która powstała około 1930 r. Zajmuje się ona zbieraniem i systematyzowaniem informacji bio-graficznych o biskupach, w tym o ich konsekracji. Pierwsze prace na ten temat opublikowali o. Albet Perbal OMI i o. Gabriel Tissot OSB3.
1 T. Gogolewski, Sukcesja apostolska, w: Katolicyzm od A do Z, red. Z. Pawlak, Łódź 1989,
s. 354.
2 Dokumenty Soborów Powszechnych, t. 1, Kraków 2002, s. 29.
3 H. J. Kaczmarski, Sukcesja apostolska papieży od XVI wieku do czasów najnowszych,
MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI
170
W badaniach dotyczących sukcesji apostolskiej episkopolodzy dotarli do XV i XVI w. Powodem niemożności dotarcia do czasów apostolskich jest brak doku-mentów dotyczących głównego konsekratora. Ten niedobór nie oznacza braku pewności w nieprzerwanej sukcesji apostolskiej, która znana była od początków jeszcze za czasów św. Augustyna. Już w II w. św. Ireneusz uważał, że potwier-dzeniem apostolskości sukcesji biskupiej jest jej związek z biskupami Rzymu, którzy znajdują się w łańcuchu konsekratorów.
Obecnie udało się określić kilka linii sukcesyjnych, które nie są ze sobą powiązane:
1) julijska lub roveriańska – zapoczątkowana w 1471 r. przez papieża Juliusza II (Guiliano della Rovere),
2) rebibiańska – zapoczątkowana w 1541 r. przez kardynała Scipiona Rebibę, 3) polska – zapoczątkowana w 1552 r. przez arcybiskupa Jakuba Uchańskiego, 4) Gesualda – zapoczątkowana w 1561 r. przez kardynała Alfonso Gesualdo, 5) portugalsko-chińsko-francuska – zapoczątkowana w 1667 r. przez Francesco
Ravizzę,
6) Indii Południowych – zapoczątkowana w 1744 r. przez Pedro Martineza de Arizala,
7) salzburska – zapoczątkowana w 1777 r. przez Dionisiusa von Rosta, 8) misjonarzy paryskich zapoczątkowana przez François de Boveta.
Oprócz tych linii, które dotyczą Kościoła łacińskiego, wyodrębniono także 6 linii sukcesji biskupich, które dotyczą kościoła Wschodniego4.
Biskupi Kościoła łódzkiego przynależą do dwóch linii sukcesyjnych. Więk-szość z nich znajduje się w linii polskiej, zwanej także rodziną polską. Stało się tak z uwagi na ich głównego konsekratora. Przynależą do niej biskupi ordynariusze:
– Wincenty Zaremba Tymieniecki (konsekrowany w katedrze łódzkiej 29 czerwca 1921 r. przez kard. Aleksandra Kakowskiego),
– Włodzimierz Bronisław Jasiński (konsekrowany 5 października 1930 r. w katedrze łódzkiej przez kard. Aleksandra Kakowskiego),
– Michał Klepacz (konsekrowany 13 kwietnia 1947 r. w kościele farnym w Białymstoku przez kard. Augusta Hlonda),
i biskupi pomocniczy:
– Kazimierz Tomczak (konsekrowany przez kard. Aleksandra Kakowskie-go, 3 kwietnia 1927 r. w archikatedrze warszawskiej),
– Jan Fondaliński (konsekrowany 8 września 1957 r. w katedrze łódzkiej przez biskupa Michała Klepacza),
– Jan Wawrzyniec Kulik (konsekrowany przez kard. Stefana Wyszyńskie-go, 4 października 1957 r. w katedrze łódzkiej),
– Bohdan Bejze (konsekrowany w katedrze łódzkiej przez kard. Stefana Wyszyńskiego, 1 września 1963 r.),
– Adam Lepa (konsekrowany w katedrze łódzkiej przez kard. Józefa Glem-pa, 2 stycznia 1988 r.).
Polska linia sukcesyjna sięga XVI w. Wywodzi się ona od arcybiskupa Jaku-ba Uchańskiego, konsekrowanego w 1551 lub 1552 r. Niestety nie udało się usta-lić, kto był jego głównym konsekratorem. Miała ona do XX w. raczej lokalny charakter, obejmowała bowiem biskupów polskich. W tym wieku linia ta stała się powszechniejsza za przyczyną jedynego w niej papieża – Piusa XI (Achillesa Ratti), który będąc nuncjuszem apostolskim w Polsce, otrzymał święcenia bisku-pie w archikatedrze warszawskiej z rąk ówczesnego arcybiskupa metropolity war-szawskiego Aleksandra Kakowskiego w 1920 r.
Druga linia sukcesyjna reprezentowana w episkopacie łódzkim, to linia Rebiby. Do niej należy trzech biskupów. Biskupi ordynariusze:
– Józef Rozwadowski (konsekrowany w bazylice na Jasnej Górze 24 listo-pada 1968 r. przez kard. Karola Wojtyłę),
– Władysław Ziółek (konsekrowany w katedrze łódzkiej 4 maja 1980 r. przez biskupa Józefa Rozwadowskiego),
biskup pomocniczy:
– Ireneusz Pękalski (konsekrowany w archikatedrze łódzkiej 8 stycznia 2000 r. przez arcybiskupa Władysława Ziółka).
Ta linia sukcesyjna bierze swoje korzenie od kard. Scipione Rebiby, którzy przyjął sakrę biskupią w 1541 r. Był najpierw biskupem tytularnym Amyclé, a później ordynariuszem diecezji Motula, z której po 6 latach został arcybiskupem metropolitą w Pizie. W 1555 r. został kreowany przez Pawła IV kardynałem. W 1574 r. został kardynałem biskupem podrzymskiej diecezji Sabina. Zmarł w 1577 r. Pierwszym Polakiem, który znalazł się w tej linii był pracujący w dyplomacji watykańskiej Mieczysław Ledóchowski, który przyjął sakrę z rąk biskupa Cami-lio di Pietro 3 listopada 1861 r. w Rzymie. W 1866 r. otrzymał on prowizję papie-ską na stolicę metropolitalną w Gnieźnie i Poznaniu. Za jego przyczyną linia ta znalazła się na ziemiach polskich. W Kościele łódzkim natomiast zaistniała po-przez konsekrację Józefa Rozwadowskiego w 1968 r. na Jasnej Górze po-przez ów-czesnego metropolitę krakowskiego Karola Wojtyłę.
MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI
172
Linia sukcesyjna Rebiby
Podana data dotyczy daty konsekracji i jej miejsca, a w nawiasie lata życia, w przypadku papieży lata pontyfikatu.
Scipione Rebiba 1541 Guilio Santorio 1566 Girolamo Bernerio 1586 Galeazzo Sanvitale 1604 Loudovico Ludovisi 1621 Luigi Caetani 1622 Uldarico Carpegna 1630 Paluzzo Altieri (Palluzi degli Albertoni
1666
Camilio di Pietro 1839
Vinzenzo Maria Orsini (Benedykt XIII) (1724–1730) 1675 Mieczysław Ledóchowski 3 XI 1861 Rzym (1822–1902) Prospero Lambertini (Benedykt XIV) (1740–1758) 1724 Jan Puzyna 25 III 1886 Rzym (1842–1911) Carlo Rezzonico (Klemens XIII) (1758–1769) 1743
Henri Stuard of York
1758
Annibale della Genga (Leon XII) (1823–1829) 1794 Chiarissmo Falconieri Mellini 1826 Józef Bilczewski 20 I 1901 Lwów (1860–1923) Bolesław Twardowski 12 IX 1919 Lwów (1864–1944) Eugeniusz Baziak 5 XI 1933 Lwów (1890–1962) Karol Wojtyła (Jan Paweł II)
28 IX 1958 Kraków ur. 1920 Józef Rozwadowski 24 XI 1968 Jasna Góra (1909–1996) Władysław Ziółek 9 V 1980 Łódź ur. 1935 Ireneusz Pękalski 8 I 2000 Łódź ur. 1950
Linia sukcesyjna polska Jakub Uchański 1551 lub 1552 (1502–1584) Stanisław Karnkowski 1568 (1520–1603) Wawrzyniec Gembicki 1601 (1559–1624) Jan Wężyk 1620 (1575–1638) Piotr Gembicki 1637 (1585–1657) Jan Gembicki 1653 (?–1657) Bonawentura Madaliński 1672 (1620–1691) Jan Małachowski 1676 (1623–1699) Stanisław Szembek 1690 (1650–1721) Felicjan Konstantyn Szaniawski 1707 (1668–1732)
Andrzej Stanisław Załuski
1724 (1695–1758)
Adam Ignacy Komorowski 1749 (1699–1759) Władysław Aleksander Łubieński 1758 (1703–1767) Andrzej Stanisław Młodziejowski 1767 (1717–1780) Kazimierz Kasper Cieciszowski 1775 (1745–1831) Franciszek Mackiewicz 1817 (1765–1842) Michał Piwnicki 1828 (1771–1845)
Ignacy Ludwik Pawłowski
1829 (1776–1842)
MIECZYSŁAW RÓŻAŃSKI 174 Kazimierz Dmochowski 1840 (1780–1851) Wacław Żyliński 1848 (1803–1863) Aleksander Kazimierz Bereśniewicz 1859 (1823–1902) Aleksander Kazimierz Bereśniewicz 1859 (1823–1902)
Szymon Marcin Kozłowski
1883 (1819–1899)
Mieczysław Leonard Pallulon
22 V 1883 Petersburg (1834–1908) Mieczysław Pallulon Bolesław Hieronim Kłopotowski 21 XI 1897 Petersburg (1848–1903)
Jerzy Józef Szembek
30 VI 1901 Petersburg (1851–1905) Stanisław Zdzitowiecki 23 XI 1902 Petersburg (1854–1927) Aleksander Kakowski 22 VI 1913 Petersburg (1862–1938) Kazimierz Tomczak 3 IV 1927 Warszawa (1883–1967) Wincenty Tymieniecki 29 VI 1921 Łódź (1871–1934) Włodzimierz Jasiński 5 X 1930 Łódź (1873–1965)
Bibliografia
Archidiecezja Łódzka. Informator 2001, Łódź 2001.
B. Kumor, Z sukcesji święceń biskupich papieża Jana Pawła II, „Zeszyty Naukowe KUL”, R. (1979) nr 1–3, s. 147–150.
P. Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992. Z. Szuba, Biskupi polscy XX wieku, „Życie Katolickie” R. (1983) nr 5–6, s. 23–44.
H. J. Kaczmarski, Sukcesja apostolska papieży od XVI wieku do czasów najnowszych, „Saeculum Christianum” 6 (1999) nr 1, s. 229–244. August Hlond 3 I 1926 Katowice (1881–1848) Stefan Wyszyński 12 V 1946 Jasna Góra (1901–1981) Józef Glemp 21 IV 1979 Gniezno ur. 1929 Adam Lepa 2 I 1988 Łódź ur. 1939 Michał Klepacz 13 IV 1947 Białystok (1893–1967) Jan Fondaliński 8 IX 1957 Łódź (1906–1971)
Jan Wawrzyniec Kulik
4 X 1959 Łódź (1918–1995)
Bohdan Bejze
1 IX 1963 Łódź ur. 1929
