"Słownik biograficzny techników polskich", Z. 10, Warszawa 1999 : [recenzja]

Recenzje 275

Wawrzyniec Grzym ała G o ś 1 i c k i : O senatorze doskonałym księgi dwie. W których są wyjaśnione obowiązki urzędników oraz szczęśliwe życie obywateli i pomyślność państwa (1568). Z języka łacińskiego przełożył Tadeusz B ieńkow ­ ski. O pracow ał M irosław K orolko. Kraków 2000 W ydawnictwo A rcana, 562 s. (K arta tytułow a i tekst również w języku łacińskim ).

Książka zawiera pierwsze tłumaczenie pracy Goślickiego na język polski oraz trzecią edycję jej oryginalnej wersji łacińskiej. Pierwsze dwa łacińskie w ydania tej pracy ukazały się w 1568 r. w Wenecji i w 1593 r. w Bazylei. W swoim traktacie Goślicki stara się przedstawić wzorzec etyczny senatora, podporządkowany służbie Rzeczypospolitej. Odwołuje się przy tym do wzorców senatora przedstaw ionych w pracach Arystotelesa, Platona i Cycerona oraz analizuje wpływ tych pisarzy na kształtowanie się wzorców moralnych chrześcijańskich władców europejskich. Wi­ docznym wyrazem tego wpływu jest dla Goślickiego, między innymi, odnotowany przez niego, fakt, iż Jagiellonowie, mimo że nie znali Platona i Aiystotelesa, zbu­ dowali swoje państwa na zasadach przez nich upowszechnianych. Autor podkreś­ la, iż najważniejszą rzecządla króla i senatora jest miłość ojczyzny i posłuszeństwo prawu, które razem z obyczajami są fundamentem pospolitej rzeczy.

Przem ysław a M a t u s z e w s k a : Gry z adresatem. Studia o poezji i epi- stolografii wieku oświecenia.W rocław 1999 W ydawnictwo U niw ersytetu W roc­ ław skiego, 2 2 2 s.

Książka je st zbiorem rozpraw, artykułów i esejów Przem ysław y M atuszew ­ skiej pisanych w ciągu 30 lat. Ich w spólnym m otywem je st zainteresow anie au ­ torki relacjami osobowym i w literaturze ośw ieceniow ej, zw łaszcza w poezji tych czasów, często korzystającej z form bezpośredniego zw rotu do adresata. Tom rozpoczyna obszerne studium o liście poetyckim w św iadom ości literackiej epoki. W kolejnych artykułach autorka rozpatruje do czego służyły poetom sta­ nisławowskim formy epistolarne, jakie w yzw ania stawiali publicznie innym p i­ sarzom i ja k ich kom plem entow ali lub zw alczali, jak ie gry prow adzili z czy tel­ nikami swoich wierszy.

Słownik biograficzny techników polskich. Z. 10. W arszawa 1999 F ederacja Stow arzyszeń N aukow o-Technicznych NOT, 216 s.

W 1999 r. ukazał się zeszyt 10, w ydaw anego od 1989 r. przez Federację Sto­ warzyszeń N aukow o - Technicznych N O T Słownika biograficznego techników polskich. Słow nik zaw iera biogram y osób nieżyjących, zarów no rodow itych

276 Recenzje

Polaków, ja k rów nież osób innej narodowości, które przyjęły obyw atelstw o pol­ skie, działających na terenie ziem polskich lub innych krajów świata. O m aw ia­ ny zeszyt, podobnie ja k zeszyty poprzednie, posiada alfabetyczny układ haseł od A d o Z oraz zaopatrzony je st w zbiorczy indeks nazwisk, obejm ujący nazwiska osób uw zględnionych we wszystkich 10 tom ach Słownika. N a końcu om aw iane­ go tom u zam ieszczono ryciny przedstaw iające Dom y Technika w Bydgoszczy, W rocławiu i W arszawie.

B urkhard S t a u t z : Die Astrolabiensammlungen des Deutschen Museums und des Bayerischen Nationalmuseums. M ünchen 1999 Oldenbourg, X, 425 s., il.

W pierw szej części książki autor przedstaw ił historię w ynalazków i ich w y­ korzystania od 800 do 1900 r. Scharakteryzował rów nież główne ośrodki ich pro­ dukcji i podał specyfikę poszczególnych typów astrolabiów zw iązanych z m iej­ scem ich pow stania. W yróżnił wśród nich, m iędzy innymi, astrolabia syryjskie, egipskie, jem eńskie, hiszpańskie, francuskie, angielskie, flam andzkie, niem iec­ kie, w łoskie, chińskie i in. W drugiej części opisał 19 astrolabiów zgrom adzo­ nych w D eutsches M useum w M ünchen. Książkę uzupełniają fotografie różnych typów astrolabiów oraz indeks nazwisk.

W itold S y g o c k i : Słowo i obraz. Przenikanie znaczeń Georgia O ’Keeffe. Kielce 2000 W ydawnictwo Szumacher, 139 s.

W książce autor podejm uje problem przenikania sztuk m alarskich do św iata książek. Zagadnienie to rozpatruje na przykładzie zestaw ienia tem atyki prac m a­ larskich amerykańskiej artystki Georgii O ’Keeffe oraz wybranych utworów lite­ rackich takich polskich pisarzy, jak: Leopold Staff, H alina Poświatowska, K azi­ m iera Iłłakowiczówna, Jerzy Andrzejewski, M aria Pawlikowska-Jasnorzewska, Jó ze f Górecki. W ym ienioną problem atykę autor stara się także zobrazować na w ybranych przykładach iluminowanych kodeksów średniow iecznych oraz takich w spółczesnych form ach prezentacji wizualnej, jak: plakat, reklam a, komiks, ma­ py, traktaty astrologiczne oraz film. Podsum ow ując swoje rozważania, autor stwierdził, że granice dla słów i obrazów zostały pokonane, czego dowodem m ogą być wystaw y prezentow ane w muzeach i galeriach, gdzie pokazyw ane są nie tylko m alarstwo, rzeźba i inne rodzaje sztuk plastycznych, lecz także książki.