Aktualia ropy naftowej i gazu ziemnego
Radomir Pachytel
1Polska. Rada Nadzorcza Polskiego Górnictwa Naftowego i Gazownictwa powo³a³a w dniu 9.01.2020 r. nowy za-rz¹d spó³ki, którego kadencja ma trwaæ 3 lata. Zgodnie z komunikatem PGNiG nowym prezesem zarz¹du zosta³ Jerzy Kwieciñski, by³y minister inwestycji i roz-woju (2018–2019) oraz minister finan-sów (2019), który zast¹pi³ na stanowisku Piotra WoŸniaka, by³ego ministra gospodarki (2005–2007) i g³ównego geologa kraju (2011–2013). W zarz¹dzie PGNiG pozosta³ Robert Perkowski, pe³ni¹cy funkcjê wiceprezesa ds. operacyjnych. Ponadto wiceprezesem ds. handlowych zosta³ Jaros³aw Wróbel (w zamian za Macieja WoŸniaka), ds. finansowych – Przemys³aw Wac³awski (za Micha³a Pietrzyka), a ds. rozwoju – Arkadiusz Sekœciñski (w miej-sce £ukasza Kroplewskiego).
PGNiG og³osi³o pozyskanie trzech nowych koncesji poszukiwawczych na norweskim szelfie kontynentalnym – dwóch na Morzu Norweskim i jednej na Morzu Pó³noc-nym. Dziêki temu liczba aktywów spó³ki na szelfie wzros³a do 29. Obecnie PGNiG eksploatuje 5 z³ó¿: Skarv, Gina Krog, Morvin, Vilje i Vale, a dzia³ania inwestycyjne i anali-tyczne s¹ prowadzone na obszarze 6 kolejnych: Skogul, rfugl, Duva, Tommeliten Alpha, King Lear oraz Shrek. Uruchomienie wydobycia ze z³o¿a Skogul bêdzie mo¿liwe w pierwszym kwartale 2020 r., a ze z³o¿arfugl – w dru-gim kwartale 2020 r.
Na nadzwyczajnej sesji Rady Miasta Œwinoujœcia kanadyjska firma Central European Petroleum (CEP), pro-wadz¹ca prace poszukiwawcze na terenie koncesji Wolin, powiadomi³a o zaawansowaniu tego projektu. Wykonano prace sejsmiczne, dziêki którym uda³o siê pozyskaæ 30 km profili 2D i przeanalizowaæ obszar 125 km2, tworz¹c zdjê-cie sejsmiczne 3D. Na podstawie zgromadzonych danych
CEP szacuje, ¿e w z³o¿u Wolin znajduje siê ok. 30–40 mld m3
wydobywalnych zasobów metanu i ok. 18 mln m3 konden-satu. Eksploatacja mo¿e byæ prowadzona w formacjach dolomitu g³ównego i czerwonego sp¹gowca przy u¿yciu dwóch wiertni, 1 na l¹dzie i 1 na morzu, za pomoc¹ których ³¹cznie zostanie odwierconych kilkanaœcie otworów.
Wprowadzenie gazu do obrotu by³oby mo¿liwe w roku 2024, a pocz¹tkowy szczyt produkcji ma wynieœæ 1,6 mld m3
. Z³o¿e to bêdzie stanowiæ wa¿n¹ ga³¹Ÿ w dywersyfikacji Ÿróde³ dostaw gazu ziemnego. Jeœli po przeprowadzeniu prac wiertniczych, dok³adnym rozpoznaniu i testach z³o-¿owych estymacje firmy potwierdz¹ siê, z³o¿e Wolin stanie siê najwiêkszym niezagospodarowanym z³o¿em gazu ziemnego w Polsce.
Konflikt USA–Iran. Eskalacja konfliktu na linii USA–Iran, spowodowana 2.01.2020 r. atakiem wojsk ame-rykañskich, w którym zgin¹³ irañski genera³ Kasem Sulej-mani, mia³a znacz¹cy wp³yw na ceny ropy naftowej. Wkrótce po przekazaniu opinii publicznej informacji o prze-biegu operacji wojskowej ceny ropy WTI osi¹gnê³y mak-simum 2019 r., gdy kwiecieñ przyniós³ wzrost cen do ok. 64 USD za bary³kê, aby po kilku dniach spaœæ do wartoœci sprzed rozpoczêcia konfliktu, tj. 58–59 USD za bary³kê (stan z 20.01.2020 r.). Iran prowadzi teraz akcje odwetowe, g³ównie na terenie s¹siedniego Iraku, natomiast Stany Zjed-noczone gro¿¹ wprowadzeniem kolejnych sankcji. W zale¿-noœci od dalszego rozwoju dzia³añ zbrojnych wzrost wahañ cen ropy naftowej mo¿e okazaæ siê bardziej znacz¹cy.
Agencja ESAI Energy prognozuje, ¿e d³ugotrwa³y konflikt w tym regionie bêdzie wspiera³ wysoki poziom cen, podsycaj¹c niepewnoœæ, nawet gdy nasili siê dzia-³alnoœæ alternatywnych dostawców. Iran jest obecnie siód-mym na œwiecie producentem ropy naftowej. Problemem dla œwiatowych rynków mo¿e okazaæ siê wp³yw dzia³añ wojennych na wydobycie w s¹siednim Iraku, które szacuje siê na 4,6 mln bbl/d, podczas gdy eksport wynosi 4,0 mln bbl/d. Mo¿liwoœæ strajków w pobli¿u infrastruktury s³u¿¹cej w Zatoce Perskiej do wydobywania i transportu wêglowodo-rów mo¿e hamowaæ eksport krajów s¹siednich – Kuwejtu i Arabii Saudyjskiej.
Wzrost napiêæ i konflikt na Bliskim Wschodzie nie musz¹ mieæ negatywnego wp³ywu na amerykañsk¹ gospo-darkê. Dwie dekady temu Stany Zjednoczone importowa³y z rejonu Zatoki Perskiej 2,4 mln bbl/d ropy naftowej, pod-czas gdy dziœ, zgodnie z raportami US Energy Information
Administration, jest to zaledwie ok. 0,7 mln bbl/d.
Dosta-wy te s¹ przetwarzane g³ównie przez rafinerie na wschod-nim wybrze¿u. Sta³o siê tak g³ównie za spraw¹ zwiêkszenia wydobycia ropy naftowej ze ska³ ³upkowych, dziêki której USA wzbogaca siê dziennie o ok. 12,7 mln bary³ek. We wrzeœniu 2019 r. Amerykanie po raz pierwszy – od czasu wprowadzenia dokumentacji przez EIA (1973) – osi¹gnêli wiêkszy eksport ani¿eli import ropy i produktów ropopo-chodnych. Lukê w dostawach, spowodowan¹ konfliktem, s¹ gotowe wype³niæ kraje spoza OPEC, takie jak Kanada czy Brazylia. Zdaniem analityków gospodarka USA jest aktualnie na tyle mocna, ¿e nawet wzrost cen bary³ki powy-¿ej 70 USD nie przyniesie negatywnych skutków, a przy potencjalnym wzroœcie cen do 80 USD Stany Zjednoczone mog¹ zachêciæ firmy do zwiêkszenia wydobycia ropy ze ska³ ³upkowych lub wykorzystaæ strategiczne rezerwy ropy naftowej.
77
Przegl¹d Geologiczny, vol. 68, nr 2, 2020
WIADOMOŒCI GOSPODARCZE
1
Œwiat. Raport Wood Mackenzie, opublikowany na koniec 2019 r., wskazuje, ¿e œwiatowa produkcja wêglo-wodorów ze z³ó¿ eksploatowanych w obszarach g³êboko-morskich (g³êbokoœæ wody powy¿ej 1000 ft = 304,8 m) przekroczy³a 10 mln boe/d. Prognozuje siê, ¿e w ci¹gu naj-bli¿szych 5 lat trajektoria wzrostu wydobycia doprowadzi do poziomu 14,5 mln boe/d.
Sektor naftowy, ze wzglêdu na wprowadzanie nowych, zaawansowanych technologii eksploatacji z³ó¿, rozszerza swój profil, skupiaj¹c siê na projektach ultrag³êbinowych (g³êbokoœæ wody powy¿ej 5000 ft = 1024 m). Od 2023 r. bêd¹ one stanowiæ ponad po³owê wykorzystywanych obszarów g³êbokomorskich. Jest to œciœle zwi¹zane z roko-waniami na temat wzrostu eksploatacji w Brazylii, Gujanie i Zatoce Meksykañskiej, a tak¿e ze spadkiem zainteresowa-nia obszarami przybrze¿nymi zachodniej Afryki. Prowa-dzenie prac o takim zaawansowaniu technologicznym sprawia, ¿e tylko spó³ki dysponuj¹ce du¿ym kapita³em mog¹ zainwestowaæ w ten sektor prac, przez co spoœród 25 najwiêkszych aktywów a¿ 23 zosta³y zagospodarowane przez zaledwie 8 firm: BP, Chevron, ENI, Equinor,
Exxon-Mobil, Petrobras, Shell i Total.
W strefach g³êbokomorskich wystêpuje a¿ 58% z³ó¿ gazu ziemnego odkrytych w ostatniej dekadzie. Obecnie zagospodarowanie mniej ni¿ po³owy z nich jest uznawane za op³acalne ekonomicznie. Wood Mackenzie oczekuje, ¿e tendencja ta utrzyma siê pomimo du¿ej liczby odkryæ gazu, których eksploracja pozostaje wstrzymana ze wzglêdu na niskie ceny i wysokie koszty zagospodarowania z³o¿a.
Wielka Brytania. Z raportu Rystad Energy wynika, ¿e redukcja kosztów ponoszonych przez firmy prowadz¹ce wydobycie wêglowodorów na brytyjskich obszarach Morza Pó³nocnego doprowadzi³a w ci¹gu ostatnich 5 lat do zwiêkszenia produkcji i liczby nowych projektów.
Brytyjskie obszary morskie pozostaj¹ najdro¿szym na œwiecie regionem prowadzenia prac wiertniczych, jeœli braæ pod uwagê koszty wydobycia gazu ziemnego, ale w latach 2014–2019 uda³o siê je zredukowaæ z ponad 30 USD/bbl do 16 USD/bbl (47%). Tym samym ró¿nica kosztów pozyski-wania gazu w Wielkiej Brytanii, w porównaniu z cen¹ w Nigerii, Angoli, Brazylii, Meksyku czy kosztami amery-kañskiego wydobycia w rejonie Zatoki Meksykañskiej, zmniejszy³a siê do zaledwie 5–7 USD/bbl, lecz nadal prze-wy¿sza koszty produkcji w Norwegii o ok. 10 USD/bbl. Spadek wydatków po roku 2014 wynika nie tylko ze zmia-ny strategii wydobycia, ale równie¿ z oszczêdnoœci wyge-nerowanych przez pracowników, którzy zgodzili siê na obni¿enie zarobków i d³u¿sze pobyty na platformach wiert-niczych (rotacje co 3 tygodnie zamiast co 2), co prze³o¿y³o siê na redukcjê kosztów transportu. W rezultacie poczy-niono inwestycje zwi¹zane z poszukiwaniem nowych i za-gospodarowaniem wczeœniej odkrytych z³ó¿, skutkuj¹ce wzrostem wydobycia ropy i gazu w Wielkiej Brytanii o 20% w latach 2014–2018 (istotna zmiana trendu po 14 latach spadku produkcji).
Spekuluje siê, ¿e dalszy rozwój prac wydobywczych na obszarach przybrze¿nych Wielkiej Brytanii bêdzie zale¿a³ od sukcesów poszukiwawczych niewielkiej liczby nowych odwiertów. W 2018 r. wykonano tylko 8 otworów – by³a to najmniejsza liczba od czasu narodzin brytyjskich poszuki-wañ w tym obszarze (6 z nich dostarczy³o znacz¹cych odkryæ), a w 2020 r. zaplanowano wykonanie 16 kolejnych.
Utrzymanie wzrostu produkcji bêdzie œciœle powi¹zane z rozs¹dnym wprowadzaniem innowacji, planowaniem, przed³u¿aniem ¿ywotnoœci starszych platform, wycofywa-niem z eksploatacji nieproduktywnych z³ó¿ i eksploatacj¹ mniejszych pól.
Angola. Produkcja ropy naftowej pikuje w dó³, lecz kraj ten mo¿e otrzymaæ znacz¹c¹ pomoc dziêki dzia³alno-œci firm ENI i Total, które zamierzaj¹ wesprzeæ stowarzy-szon¹ w OPEC Angolê. Spó³ki te wykupi³y prawa do poszukiwañ w blokach 28. (ENI) i 29. (Total). Ponadto w³oski gigant rozpocz¹³ eksploatacjê pola naftowego Ago-go-1, gdzie uzyska³ wydajnoœæ 10 tys. bbl/d i spodziewa siê, ¿e podwoi j¹ w ci¹gu najbli¿szych miesiêcy. Szacuje siê, ¿e wydobycie ropy naftowej z angolskich z³ó¿ zago-spodarowanych w ci¹gu ostatnich piêciu lat osi¹gnie szczyt w 2022 r. – na poziomie ok. 549 tys. bbl/d.
Dodanie znacznych zasobów poprzez nowe odkrycia wydaje siê byæ jedynym ratunkiem dla przemys³u naftowe-go w po³udniowo-zachodniej Afryce. Produkcja ropy w Angoli spad³a w ci¹gu ostatniej dekady o jedn¹ trzeci¹ (do mniej ni¿ 1,4 mln bbl/d), co odzwierciedla lata niedo-inwestowania nowych projektów. Rz¹d, który wiêkszoœæ dochodów uzyskuje z eksportu ropy (37% PKB), wprowa-dzi³ reformy, takie jak ulga podatkowa i inne korzystne regulacje prawne, aby sprowokowaæ inwestycje i odwróciæ trend spadku. Szacuje siê, ¿e bez nowych znalezisk pro-dukcja ropy mo¿e spaœæ do 2025 r. poni¿ej 1 mln bbl/d. Obecnie udokumentowane zasoby wydobywalne Angoli wynosz¹ 9 mld bary³ek ropy naftowej i ok. 311 mld m3 gazu ziemnego, przy czym wiêkszoœæ z³ó¿ znajduje siê na obszarach morskich.
Liczba platform wiertniczych na wodach Angoli wzros³a w ostatnim roku, a Total, zajmuj¹cy pozycjê naj-prê¿niej dzia³aj¹cego operatora zagranicznego, planuje w najbli¿szych tygodniach rozpoczêcie wiercenia na naj-g³êbszych wodach w historii przemys³u naftowego. Odwiert w bloku 48 zostanie wykonany na obszarze, gdzie dno morskie znajduje siê 3628 m pod powierzchni¹ wody. Tym samym statek Maersk Voyager, zakontraktowany przez Total do wykonania otworu (w 2019 r. prowadzi³ pra-ce w Ghanie i Gwinei Równikowej), pobije rekord sio-strzanego okrêtu Maersk Venturer, który u wybrze¿y Urugwaju odwierci³ w 2016 r. otwór Raya-1 na g³êbokoœci ok. 3400 m p.p.m.
Surinam. Pocz¹tek stycznia przyniós³ pierwsze wiado-moœci na temat odkrycia dokonanego po odwierceniu otworu Maka-Central-1 u wybrze¿y Surinamu. Firma
Apa-che, prowadz¹ca prace w kooperacji z francuskim
koncer-nem Total, poinformowa³a, ¿e potwierdzi³ siê model geologiczny przewiduj¹cy w formacjach kredy górnej (santon–kampan) strefê nasycon¹ rop¹ naftow¹ (o mi¹¿-szoœci 73 m) i – lekk¹ rop¹ b¹dŸ kondensatem (o mi¹¿szo-œci 50 m). Zdaniem analityków wci¹¿ nie jest mo¿liwe dok³adne okreœlenie objêtoœci z³o¿a. Jednoczeœnie wska-zuj¹ oni, ¿e z³o¿e to znajduje siê bardzo blisko formacji rozpoznanych przez ExxonMobil w Gujanie, których zaso-by szacuje siê na ponad 6 mld bary³ek i na tej podstawie estymuj¹ zasoby pola Maka na 200–300 mln bbl. Sytuacja
jest zerojedynkowa. Wczoraj, Surinam [pod wzglêdem
potencja³u wydobywczego] by³ nic nie wart, a teraz nie 78
potrafimy stwierdziæ, jak wiele bêdzie wart – powiedzia³
Doug Leggate, analityk BofA Global Research.
W po³owie stycznia firmy Apache i Total przyst¹pi³y do wykonania kolejnego odwiertu poszukiwawczego, o nazwie Sapakara West-1, usytuowanego w odleg³oœci 20 km na po³udniowy wschód od Maka-Central-1. Wyniki testów Sapakara rzuc¹ nieco wiêcej œwiat³a na jakoœæ ropy nafto-wej, jakiej mo¿na siê spodziewaæ w najbardziej atrakcyj-nych z³o¿ach Surinamu. Ropa z gujañskiej Lizy ma gêstoœæ ok. 870 kg/m3, podczas gdy l¿ejsza Maka w p³ytszym interwale kampanu (50 m) ok. 740–825 kg/m3, a w g³êbszej formacji santonu (73 m) ok. 800–850 kg/m3
. Z powodu odkrycia strefy ropy o du¿ym nadciœnieniu w dolnej czêœci santonu nie przetestowano trzeciego potencjalnego inter-wa³u z³o¿owego, znajduj¹cego siê w zalegaj¹cych g³êbiej osadach turonu. Potencja³ z³o¿owy ska³ turonu zostanie sprawdzony przy okazji kolejnych wierceñ, ale wysokie nadciœnienie napotkane w dolnym santonie mo¿e stanowiæ pozytywn¹ przes³ankê dla przysz³ych prac rozpoznawczych w tej strefie. Apache sugeruje, ¿e wymiary z³o¿a zdefinio-wane podczas obrazowania sejsmicznego 3D zwiastuj¹ znaczne zasoby o wysokim potencjale w co najmniej 7 for-macjach roponoœnych i ponad 50 wyznaczonych pu³apkach znajduj¹cych siê w strefach o odpowiedniej dojrza³oœci termicznej.
Odkrycie w Surinamie mo¿e siê staæ jednym z najwa¿-niejszych wydarzeñ naftowych 2020 r., wprowadzaj¹c kraj na listê pañstw produkuj¹cych i eksportuj¹cych ropê naf-tow¹. Eksploracja pola Maka mo¿e zapocz¹tkowaæ wyœcig koncernów po zakontraktowanie wci¹¿ nieprzy-dzielonych bloków koncesyjnych w Surinamie oraz zwiêkszyæ potencja³ inwestycyjny Gujany. Jednak¿e na horyzoncie pojawiaj¹ siê problemy natury politycznej. Rozwój przybrze¿nego sektora naftowego nadzoruje obec-nie prezydent Desi Bouterse i aby wykorzystaæ potencja³ kraju, nale¿y z nim wspó³pracowaæ. Reputacja tego by³ego oficera armii, który w 2010 r. w spektakularny sposób wygra³ demokratycznie przeprowadzone wybory, jest mocno nadszarpniêta przez wyroki skazuj¹ce go za prze-myt narkotyków i zabicie w 1982 r. piêtnastu przeciwników politycznych. Firmom anga¿uj¹cym siê w prace wydobyw-cze w regionie mo¿e byæ trudno wyt³umaczyæ wspó³pracê z politykiem o tak bogatej historii ³amania praw cz³owieka. Analitycy twierdz¹, ¿e zawirowania wewnêtrzne mog¹ spowolniæ tempo wierceñ, ale raczej nie zatrzymaj¹ go.
Libia. Wojna domowa i niestabilna sytuacja polityczna w ojczyŸnie najwiêkszych udokumentowanych zasobów ropy naftowej w Afryce spowodowa³a znaczne zmniejsze-nie ich wydobycia. National Oil Corp. og³osi³a stan si³y wy¿szej i wyda³a instrukcje dotycz¹ce blokad eksportu ropy z portów Brega, Ras Lanuf, Hariga, Zueitina i Sidra przez operuj¹ce w nich firmy Sirte Oil Company, Harouge
Oil Operations, Waha Oil Company, Zueitina Oil Company
i Arab Gulf Oil Company (AGOCO). Zamkniêcie portów poskutkowa³o zmniejszeniem wydobycia, a nastêpnie, gdy zbiorniki zosta³y zape³nione, ca³kowitym zaprzestaniem eksploatacji wielu pól naftowych w kraju. G³ównym powo-dem zaistnia³ej sytuacji jest okupacja czêœci ruroci¹gów transportuj¹cych wêglowodory przez opozycyjne si³y zbrojne, które chc¹ zwróciæ uwagê miêdzynarodowej opi-nii publicznej na wewnêtrzn¹ politykê Libii. Wschodni dowódca wojskowy Khalifa Haftar, zamykaj¹c ze swoimi si³ami Libijskiej Armii Narodowej ruroci¹g
Hama-da–Zawiya, uniemo¿liwia transport surowca z pól Sharara i El Feel. Dziêki temu ogranicza œrodki finansowe tra-fiaj¹ce do krajowego banku centralnego, które uznany na arenie miêdzynarodowej premier rz¹du Fayez al-Sarraj wykorzystuje do zakupu broni w celu obrony przed stacjo-nuj¹cymi na po³udniowych przedmieœciach Trypolisu wojskami Haftara. Informacje p³yn¹ce z Libii œwiadcz¹ o dodatkowym wsparciu Haftara przez Rosjê, Egipt i Zje-dnoczone Emiraty Arabskie, a rz¹du Sarraja przez ¿o³nie-rzy tureckich i syryjskich rebeliantów.
Sektor naftowy i gazowy jest si³¹ napêdow¹ libijskiej gospodarki i jedynym Ÿród³em dochodu Libijczyków. Ropa i obiekty naftowe nale¿¹ do Libijczyków. Nie s¹ to karty, w które mo¿na graæ, aby rozwi¹zaæ problemy polityczne. Zamkniêcie eksportu i produkcji ropy bêdzie mia³o daleko id¹ce i przewidywalne konsekwencje. Jeœli zamkniêcie zostanie przed³u¿one, staniemy w obliczu za³amania kursu walutowego, ogromnego i niezrównowa¿onego wzrostu deficytu krajowego, odejœcia zagranicznych kontrahentów i utraty przysz³ej produkcji, której przywrócenie mo¿e trwaæ latami. G³ównymi beneficjentami tego aktu bêd¹ inne pañstwa wydobywaj¹ce ropê, a szkody ponios¹ wy³¹cznie Libijczycy. To jest jak podpalenie w³asnego domu – stwierdzi³ cz³onek zarz¹du National Oil Corp.,
Mustafa Sanalla.
Szacuje siê, ¿e zaistnia³a sytuacja spowoduje zmniejsze-nie wydobycia ropy naftowej o 800 tys. bbl/d, co odpowia-da stratom finansowym w wysokoœci ok. 55 mln USD dziennie. Libia ma najwiêksze udokumentowane zasoby ropy naftowej w Afryce, a poniewa¿ ropa ta jest lekka i ce-chuje siê nisk¹ zawartoœci¹ siarki, sta³a siê popularna i po-¿¹dana w rafineriach basenu Morza Œródziemnego oraz Europy pó³nocno-zachodniej (80% eksportu), a tak¿e wyso-ko ceniona w Chinach, Malezji czy Tajlandii. W styczniu planowano wydobycie na poziomie 1,1 mln bbl/d, wci¹¿ mniejsze ni¿ przed obaleniem re¿imu Muammara Kadda-fiego w 2011 r., kiedy produkcja przekracza³a 1,6 mln bbl/d. W Libii dzia³a wiele zagranicznych koncernów naftowych, jak np. Eni, Total, OMV, ConocoPhillips, Wintershall,
Rep-sol czy Tatneft. Za poœrednictwem gazoci¹gu Greenstream
to pó³nocnoafrykañskie pañstwo jest równie¿ kluczowym dostawc¹ gazu ziemnego do W³och. W 2019 r. eksport tym ³añcuchem przesy³owym wyniós³ 5,4 mld m3(8% ca³kowi-tego zu¿ycia we W³oszech), a wed³ug ostatnich danych od pocz¹tku 2020 r. wynosi 11 mln m3
/d.
Arabia Saudyjska. W odpowiedzi na wrzeœniowe ataki irañskie, które dotknê³y saudyjskie zak³ady naftowe, odcinaj¹c ponad 5% globalnej poda¿y ropy naftowej, królestwo z pomoc¹ Francji postanowi³o zwiêkszyæ ochro-nê kluczowej infrastruktury naftowej. W ramach misji gru-py zadaniowej Jaguar Francuzi wdro¿yli system radarowy na wschodnim wybrze¿u Arabii Saudyjskiej, maj¹cy na celu zapobieganie kolejnym incydentom. G³os w sprawie zabra³ prezydent Emmanuel Macron, stwierdzaj¹c: dziêki
inicjatywom z naszymi europejskimi partnerami wzmac-niamy bezpieczeñstwo morskie w regionie, które ma dla nas strategiczne znaczenie. Szczegó³y misji Jaguar nie
zosta³y dotychczas opublikowane.
Pary¿ obwini³ Iran za przeprowadzenie ataku (z u¿y-ciem drona i rakiety), który spowodowa³ zniszczenia w najwiêkszym na œwiecie zak³adzie przetwórstwa ropy naf-towej, zlokalizowanym w Arabii Saudyjskiej, oraz obieca³ pomoc w zapobieganiu kolejnym potencjalnym atakom. 79
Wprowadzenie systemu przyspieszono ze wzglêdu na za-ostrzenie konfliktu na linii USA–Iran i groŸby najwy¿szego przywódcy Iranu. Ajatollah Ali Khamenei zapowiedzia³ mianowicie, ¿e Korpus Stra¿ników Rewolucji Islamskiej bêdzie szuka³ zbrojnych odpowiedzi w regionie za zabicie genera³a Sulejmaniego i niepokoje wewnêtrzne wyzwolo-ne w wyniku zestrzelenia ukraiñskiego pasa¿erskiego Boeinga 737.
Wenezuela. Kraj pogr¹¿y³ siê w kryzysie legislacyj-nym po tym, gdy zwolennicy Nicolasa Maduro zabronili popieranemu przez USA przywódcy opozycji (Juanowi Guaido) i jego poplecznikom, wejœcia do kongresu przed mianowaniem Luisa Parra, by³ego cz³onka opozycji, g³ow¹ zgromadzenia prorz¹dowego. Wywo³a³o to falê wewnêtrz-nych konfliktów i dywagacji na skalê miêdzynarodow¹. Zgromadzenie Narodowe Wenezueli jest ostatni¹ niezale¿-n¹ instytucj¹ rz¹dow¹ posiadaj¹c¹ mandat do legalnego zatwierdzania umów koncesyjnych w sprawie poszukiwa-nia i eksploatacji z³ó¿ ropy naftowej – dziêki ustawie opra-cowanej przez lewicowego poprzednika Maduro, zmar³ego Hugo Cháveza, który da³ pañstwowemu monopoliœcie naftowemu PDVSA (Petroleos de Venezuela) wiêkszoœæ udzia³ów finansowych i kontrolê operacyjn¹ nad kwestiami zwi¹zanymi z wydobyciem. Gdyby przejêcie kongresu zakoñczy³o siê sukcesem, zwolennicy Maduro mogliby opracowaæ now¹ ustawê, przyznaj¹c¹ zagranicznym fir-mom uprawnienia do eksploatacji z³ó¿. By³oby to podobne do ogromnych (obecnie cofniêtych) reform energetycz-nych Meksyku, które otworzy³y kraj dla zagraniczenergetycz-nych inwestorów i zniszczy³y pañstwowy monopol.
Wenezuela jest 12. producentem ropy naftowej na œwiecie i ma najwiêksze jej zasoby. Wszystko to jednak pozostaje nieistotne, dopóki kraj jest spowity g³êbokim kryzysem gospodarczym, czy wrêcz humanitarnym, i stoi w obliczu niekontrolowanej korupcji, dewaluacji waluty oraz parali¿uj¹cych sankcji, na³o¿onych przez USA i Uniê Europejsk¹. Maduro wci¹¿ liczy na to, ¿e na ratunek przyjdzie Moskwa, podobnie jak sta³o siê to kilka razy w przesz³oœci. Pozostaje g³ow¹ pañstwa de facto dziêki wspar-ciu takich potêg gospodarczych, jak Rosja, Chiny i Indie, które chc¹ otrzymaæ zwrot inwestycji w postaci mo¿liwoœci wykorzystania bogactw mineralnych Wenezueli. Od 2015 r., kiedy prezydent Obama na³o¿y³ pierwsze sankcje na kraj, produkcja ropy naftowej w Wenezueli spad³a z 3,2 mln bbl/d do zaledwie 0,7 mln bbl/d. Rz¹dowi brakuje funduszy na utrzymanie infrastruktury naftowej, a gospodarka kraju zali-czy³a niemal¿e 60-procentowe straty, pokazuj¹c ogromne znaczenie przemys³u naftowego dla tego kraju.
Rosja. Na pocz¹tku 2020 r. rozpocz¹³ siê kryzys naf-towy pomiêdzy Rosj¹ a Bia³orusi¹. Kraje te nie dosz³y do konsensusu w sprawie op³at za tranzyt rosyjskiej ropy i produktów naftowych w bie¿¹cym roku. Bia³oruœ zasuge-rowa³a zwiêkszenie taryfy w celu zrekompensowania dostaw ska¿onej ropy z Rosji zesz³ej wiosny, które spowo-dowa³y spadek przychodów bia³oruskiego operatora gazo-ci¹gu Gomeltransneft Druzhba. Rosyjski rz¹d kwestionuje obliczenia Bia³orusi dotycz¹ce strat, nie zgadzaj¹c siê na stawki zg³oszone przez Miñsk.
Dostawy ropy naftowej z Rosji na Bia³oruœ wstrzyma-no 1.01.2020 r., choæ firmy Russneft i Neftisa przywróci³y je czêœciowo 4.01.2020 r., jednak trafiaj¹ one tylko do rafi-nerii Naftan, podczas gdy do rafirafi-nerii Mozyrz do po³owy
stycznia nie dostarczono ¿adnej dostawy. Rosyjskie Mini-sterstwo Energii, które nadzoruje eksport ropy, udzieli³o dwóm firmom pozwolenia na eksport 650 tys. t surowca za poœrednictwem systemu ruroci¹gów naftowych Transneft i 100 tys. t kolej¹ w miesi¹cach styczeñ–marzec. Bia³orus-kie spó³ki wci¹¿ nie mog¹ osi¹gn¹æ kompromisu z pañ-stwowym przedsiêbiorstwem Belneftekhim, kontroluj¹cym rafinerie, w sprawie nowych warunków dostaw. Pomimo sta³ego d¹¿enia do pog³êbienia integracji politycznej i gos-podarczej rz¹dów w Moskwie i Miñsku, Aleksander £uka-szenko powiadomi³ opiniê publiczn¹ o kolejnych fiaskach negocjacyjnych, stwierdzaj¹c, ¿e Rosja zaproponowa³a cenê ropy wy¿sz¹ ni¿ œrednia œwiatowa.
Tymczasem w po³owie stycznia Gazprom powiadomi³ o sukcesie wprowadzenia elektronicznej platformy do sprzeda¿y gazu ziemnego – Gazprom Export’s Electronic
Sales Platform (ESP). Ustanowiono nowy rekord dziennej
sprzeda¿y gazu, osi¹gaj¹c 9.01.2020 r. poziom 477 mln m3
. W zwi¹zku z tym byæ mo¿e zostanie zrekompensowana niewielka sprzeda¿ gazu w grudniu, który by³ czasem nie-pewnoœci przed podpisaniem 5-letniej umowy w sprawie tranzytu przez Ukrainê.
Turcja. W Stambule 8.01.2020 r. odby³o siê uroczyste otwarcie gazoci¹gu TurkStream, w którym wziêli udzia³ m.in. prezydent Rosji W³adimir Putin, prezydent Turcji Recep Erdogan, prezydent Serbii Aleksandar Vucic, pre-mier Bu³garii Boyko Borissov, rosyjski minister energii Alexander Novak oraz turecki minister energii i zasobów naturalnych Fatih Donmez. Gazoci¹g bêdzie ³¹cznikiem biegn¹cym dnem Morza Czarnego od stacji kompresji gazu w pobli¿u rosyjskiego miasta Anapa do miejscowoœci Kiyikoy w Turcji. Ma dwa ci¹gi przesy³owe o ³¹cznej przepustowoœci 31,5 mld m3
. Pierwszy z licz¹cych sobie 930 km ci¹gów bêdzie dostarcza³ gaz do Turcji, natomiast drugi do Europy po³udniowej i po³udniowo-wschodniej przez terytorium Turcji.
W odpowiedzi na oskar¿enie wysuniête przez Rosjan, jakoby Sofia opóŸnia³a budowê gazoci¹gu na swoim tery-torium, i stwierdzenie, ¿e w razie potrzeby Moskwa mo¿e znaleŸæ sposób na ominiêcie Bu³garii, premier Borissov zaprzeczy³ celowym opóŸnieniom i wyrazi³ nadziejê, ¿e pierwsze dostawy do Serbii trafi¹ w maju, a budowa ca³ej sekcji zostanie ukoñczona do koñca roku.
Uk³adanie TurkStream trwa³o 15 miesiêcy i zosta³o zakoñczone w listopadzie 2018 r., a budowa terminalu odbiorczego w 2019 r. Zaawansowany technologicznie projekt wymaga³ po³o¿enia rur o œrednicy 813 mm na g³êbokoœci dna do 2200 m. Dziêki nowemu gazoci¹gowi Rosja mo¿e dostarczaæ gaz na po³udnie Europy bez koniecznoœci tranzytu przez Ukrainê, który na mocy nie-dawnego porozumienia spadnie z 65 do 40 mld m3
rocznie. Rosja jest najwiêkszym dostawc¹ gazu do Turcji i Europy – transportuje go ruroci¹giem Blue Stream pod Morzem Czarnym i l¹dow¹ West Line przez Ukrainê. Warto przypo-mnieæ, ¿e w grudniu 2019 r. senat USA zatwierdzi³ projekt ustawy nak³adaj¹cy sankcje zwi¹zane z TurkStream i Nord
Stream 2.
ród³a: Apache, EIA, Esai Energy, Gazprom, Guardian, Journalofpetroleumtechnology, Maersk, Oilprice, OGJ, PGNiG, Reuters, Russibusinesstoday, Rystad energy, The-conversation, Tvslowianin, Wirtualnemedia, Wood Mac-kenzie, Worldoil
80
