Ziemniak Polski 2005 nr 2 39
l+ t e k s t s p o n s o r o w a n y + t e k s t s p o n s o r o w a n y + t e k s t s p o n s o r o w a n y +
Jak uzyskać wysokie plony ziemniaka
niższym kosztem
osnące koszty produkcji rolnej, spadająca opłacalność oraz trudności w uprawie gleby zmuszają naukowców i rolników do poszukiwania rozwiązań, które umożliwiłyby uzyskiwanie zadowalających plonów dobrej jakości i wzrost opłacalności produkcji rolnej. Badania prowadzone w wielu krajach wykazują, że zwiększona chemizacja rolnictwa oraz monokultura i błędy agrotechniczne prowadzą do biologicznej degradacji gleb. Gleba traci swoją naturalną strukturę i pulchność, staje się zlewna, zbrylona i zmniejsza się jej kwasowość. W wielu miejscach powstają placowe wymokliska, a warstwa zbitej gleby i podeszwa płużna niekorzystnie wpływają na stosunki powietrzno-wodne oraz utrudniają wzrost i rozwój roślin.
R
Na polach z uproszczonym zmianowaniem i uprawą roli resztki pożniwne zalegają w gle-bie przez 2-3 lata, butwiejąc i gnijąc. Powoduje to wzrost porażenia roślin różnymi chorobami odglebowymi, jak: łamliwość, zgorzele, fuzariozy itp. (fot. 1 – patrz 4. str. okładki). Ma to wy-jątkowo duże znaczenie w uprawie ziemniaka, gdyż jest on rośliną szczególnie wrażliwą na warunki glebowe i nawożenie, mające wpływ na: zdrowotność roślin, wysokość plonu, prze-chowywanie, przydatność do przetwórstwa, wartość odżywczą itp.
Procesy biochemiczne zachodzące w glebie są efektem życia i wzajemnego oddziaływa-nia znajdujących się w niej mikro- i makroorganizmów. Według różnych źródeł w żyznej, uro-dzajnej glebie ilość mikro- i makroorganizmów może dochodzić do 20 ton na 1 ha (!). Skład mikroorganizmów decyduje o rodzaju procesów zachodzących w glebie. Ogólnie można je podzielić na procesy rozkładu i procesy strukturotwórcze – tworzące próchnicę. Procesy strukturotwórcze są złożone i wielostopniowe, wymagają współdziałania wielu mikroorgani-zmów glebowych, które przy udziale związków wydzielanych przez korzenie roślin, w połą-czeniu z częściami ilastymi gleby, tworzą gruzełki ilasto-humusowe. Są one podstawowym składnikiem oraz magazynem pulchnej i urodzajnej gleby.
Procesy rozkładu masy organicznej to gnicie i butwienie związane z wydzielaniem związków oraz substancji szkodliwych zatru-wających glebę i system korzeniowy roślin. Gdy przewagę uzyskują mikroorganizmy roz-kładu, trujące związki procesów gnicia i bu-twienia uniemożliwiają właściwy rozwój roślin, a w szczególności korzenia. Rozpada się struktura gruzełkowata gleby, a wraz z tym zaburzone zostają naturalne procesy prze-twarzania i magazynowania substancji od-żywczych. Przy wysokim poziomie nawożenia mineralnego w strefie korzeniowej zmienia się skład chemiczny roztworu glebowego i spada pH gleby. Gleba stopniowo traci swoje wła-ściwości plonotwórcze. Rozwój roślin zaczyna przebiegać w niekorzystnych warunkach. Najwcześniej na nieodpowiednie warunki glebowe reaguje system korzeniowy, który słabo się rozwija, ma ograniczoną ilość włośników, bez otoczki współżyjących mikroorganizmów. Osłabione korzenie porażane są przez choroby zalegające w glebie na nierozłożonych,
bu-Ziemniak Polski 2005 nr 2 40
twiejących resztkach pożniwnych.
Proces rozpadu i degradacji możemy powstrzymać, wprowadzając do gleby dobry kom-post. Dobry kompost jest nie tylko nawozem organicznym, lecz zawiera także pełny zestaw mikroorganizmów uczestniczących w jego powstawaniu. Mikroorganizmy wniesione do gleby z dobrego kompostu inicjują pożądane procesy tworzenia próchnicy, użyźniania i regeneracji gleby. Kompostowanie jest zabiegiem kosztownym i pracochłonnym, a wytworzenie dobrego kompostu wymaga dużych umiejętności.
Użyźniacz glebowy jest ekstraktem sporządzonym ze specjalnego kompostu, służącym do nawożenia oraz biologicznej regeneracji gleby. Użyźniacz glebowy przetwarza (kom-postuje) masę organiczną w glebie! Procesy biochemiczne uruchomione przez Użyźniacz glebowy doprowadzają do powstania próchnicy, naturalnego siedliska życia glebowego oraz magazynu składników pokarmowych dla roślin. Próchniczna gruzełkowata gleba ułatwia uprawę mechaniczną, wchłanianie i magazynowanie wody oraz rozwój systemu korzeniowe-go roślin i penetrację w głębsze warstwy gleby. Poprawa i wzbogacenie procesów bioche-micznych w glebie pozwala lepiej wykorzystać składniki z form niedostępnych i z nawozów mineralnych. Użyźniacz glebowy zawiera także bakterie z rodzaju Azotobacter, wiążące wol-ny azot z powietrza, co dodatkowo zaopatruje glebę i rośliwol-ny w ten plonotwórczy składnik. W miarę poprawy warunków w glebie rośliny stają się silniejsze, odporniejsze i wydają coraz wyższe plony (fot. 2).
Na podstawie obserwacji i doświadczeń produkcyjnych w wielu gospodarstwach na róż-nych glebach i różróż-nych uprawach można stwierdzić, że Użyźniacz glebowy:
9 przyspiesza rozkład resztek pożniwnych (słomy), nawozów naturalnych i organicznych, dzięki czemu ogranicza występowanie niektórych chorób;
9 uruchamia z gleby składniki mineralne występujące w trudno rozpuszczalnych związ-kach;
9 umożliwia pobieranie wolnego azotu z powietrza;
9 zwiększa wykorzystanie zastosowanych nawozów mineralnych;
9 ułatwia penetrację systemu korzeniowego roślin w głębsze warstwy gleby, wykorzystując wypłukane tam składniki pokarmowe;
9 korzystnie wpływa na stan odżywienia roślin w całym okresie wegetacji;
9 poprawia strukturę gleby, porowatość kapilarną i zdolność do magazynowania wody; 9 wpływa korzystnie na mechaniczną uprawę roli oraz ułatwia zbiór roślin okopowych i
wa-rzyw korzeniowych;
9 zmniejsza koszty uprawy roli, nawożenia i ochrony roślin;
9 może być stosowany w różnych systemach uprawy roślin: konwencjonalnych, integrowa-nych i ekologiczintegrowa-nych.
W 2004 roku w Zakładzie Nasiennictwa i Ochrony Ziemniaka IHAR w Boninie na glebie średnio zwięzłej o średniej zasobności w fosfor (15 mg/100 g) i niskiej w potas (7 mg/100 g) oceniano wpływ Użyźniacza glebowego na wzrost i rozwój ziemniaka, plon i jego strukturę oraz odporność na porażenie części nadziemnej roślin zarazą ziemniaka. Doświadczenie przeprowadzono na średnio wczesnej jadalnej odmianie Balbina, sadzonej w optymalnym terminie w rozstawie międzyrzędzi 75 cm. Na podstawie jednorocznych wyników badań uzy-skanych w Boninie można wstępnie stwierdzić, że Użyźniacz glebowy zastosowany wiosną przed uprawą roli w dawce 2,5 l/ha w rozcieńczeniu 300 l wody plus 2 zabiegi po 1 litrze na-listnie poprawił kondycję roślin oraz ograniczył szerzenie się zarazy ziemniaka (fot. 3 i 4). Doświadczenia te wykazały, że Użyźniacz glebowy wpłynął na zwiększenie plonów ziemnia-ka niezależnie od poziomu nawożenia fosforem i potasem. Stwierdzono wzrost plonu bulw handlowych o średnicy > 40 mm o 4,1 t/ha, tj. 11,4% w stosunku do obiektu kontrolnego, a plonu bulw dużych o 3 t/ha, tj. 12,3%. Bardziej korzystne okazało się zastosowanie Użyźnia-cza glebowego w warunkach bez nawożenia fosforem i potasem. W tym wariancie plon han-dlowy wzrósł o 6,3 t/ha, tj. 17,5%, a plon bulw dużych o średnicy > 50 mm – o 10,5 t/ha, tj. 43,2%. Doświadczenia polowe nad wpływem tego preparatu na plon ziemniaka, jego struktu-rę i jakość będą kontynuowane.
Ziemniak Polski 2005 nr 2 41
STOSOWANIE
Użyźniacz glebowy stosujemy corocznie doglebowo (w formie oprysku) w dawce 3 l/ha w 200 do 400 l wody. Po uzyskaniu korzystnych zmian w glebie dawkę preparatu zmniejszamy do 2 l/ha.
Użyźniacz należy stosować przed uprawą mechaniczną lub opadami deszczu. Zabieg wykonany w dni pochmurne lub na rosę zwiększa skuteczność działania.
Wczesne zastosowanie Użyźniacza na resztki pożniwne przyspiesza ich przetworzenie, co wstrzymuje rozwój procesów gnilnych i grzybów chorobotwórczych oraz stwarza korzyst-ne warunki dla rozwoju roślin.
Powschodowo Użyźniacz glebowy stosujemy we wczesnych fazach rozwojowych roślin.
Zabieg ten dodatkowo powoduje lepsze ukorzenienie, dokrzewienie, większą odporność, mniejszą podatność na wyleganie itp. Powschodowo stosujemy 1 do 2 litrów środka w 250- -300 litrach wody na 1 ha.
