S T U D IA P O L O N I J N E T . 7. L u b l i n 1983
A LE K SA N D R A PIO TR OW SK A CR A R G EN TYN A
OŚWIATA POLONIJNA NA TERENIE BUENOS AIRES POD KIERUNKIEM POLSKIEJ MACIERZY SZKOLNEJ
W LATACH 1962-1979
Na teren ie Buenos A ires istn ieje k ilk a ośrodków szkolnictw a polo nijnego, należących do P olskiej M acierzy Szkolnej, k tó ra z kolei jest sekcją Zw iązku Polaków w A rgentynie. Je d y n ie polscy oo. franciszkanie w Pablo Podesta, w P ro w in cji Buenos A ires, prow adzą szkółkę polską niezależną od PM S.
K ad ry nauczycielskie re k ru tu ją się z sióstr Z grom adzenia Z m a r tw ychw stania Pańskiego oraz z pań pochodzenia polskiego.
Do 1968 r. używ aliśm y podręczników szkolnych przedw ojennych, jak: W yp isy polskie dla gim nazjów polskich, do nau k i h istorii, geografii, oraz Litera tu rę Chrzanow skiego, potem Ju liu sz a K lein era, oraz elem en tarze Falskiego. Później doszły w ydaw nictw a pow ojenne, z k tó ry c h ko rzystam y częściowo. Podręczników , śpiew ników i książek dla dzieci i m ło dzieży m am y dużo i rozdajem y je rodzinom polskim , m ieszkającym poza Buenos A ires, aby m ogły z nich k orzystać przy pom ocy rodziców czy dziadków w dom u.
Dla m łodzieży nie um iejącej języka polskiego używ am y podręcznik
Mowa polska (polsko-angielski), w y d an y w Chicago w 1965 r. przez
Polish T eachers A ssociation in A m erica. N ie istn ieje bow iem żaden pol sko-hiszpański podręcznik do nau k i języka polskiego, co jest w ielkim brakiem , szczególnie gdy m am y do czynienia z m łodzieżą starszą lub dorosłym i.
O płata nauczycieli przez PM S jest sym boliczna, w szyscy uczący ję zyka polskiego p rac u ją społecznie.
Ilość uczniów zm niejsza się z ro k u na rok. S tarsze pokolenie, ci, którzy przybyli do Buenos A ires po II w ojnie św iatow ej, m ów i po pol sku, ale ich dzieci znają język polski słabo, a w nu ki już n aw et nie rozum ieją m ow y ojczystej. W nielicznych tylko rodzinach, gdzie oboje z rodziców są P olakam i i k u lty w u ją język i tra d y c je relig ijn e i narod o we, mówią czystym polskim językiem n aw et w nuki.
W załączeniu podajem y w ykaz szkółek sobotnich prow adzonych przez Zgrom adzenie Sióstr Z m artw y chw stania P ańskiego od chw ili przybycia do Buenos Aires.
I. Szkoła Lanus-Oeste c. Oliden 2050 Prov. Buenos Aires
W lata ch 1962-1979 w szkole te j w nauczaniu języka polskiego uczestniczyło w sum ie 807 dzieci, a nauczało 13 sióstr zgrom adzenia: T eresa C zarniecka, R yta K ozłow ska, s. B ernadetta, E m m anuela Jan k o w ska, M agdalena O lejniczak, s. Ew a M aria, A ndrea Stec, Regina K opczyń ska, A kw ina D ąbrow ska, A licja Kołacz, A leksandra P iotrow ska, G ertrud a G orczyńska, K ry sty n a Baścik.
Bardzo w ym ow ny jest fa k t zm niejszającej się liczby dzieci biorą cych udział w nau czaniu polskim w szkółce na Lanus-O este. Gdy w 1962 r. w szkole te j uczyło się 70 uczniów, to w 17 lat później, w 1979 r., było ich już tylk o 25, a więc ty lko trzecia część liczby początkowej. W y m ienione w yżej sio stry zm artw y ch w stan k i pracow ały także w innych szkółkach sobotnich. W n auczaniu pom agały im panie z kolonii polskiej w B uenos A ires.
II. Szkoła Belgramo R. c. Zapiola 1680. Buenos Aires. Capital
W te j szkole nauczanie polskie rozpoczęto dopiero w 1964 r. z liczbą 35 uczniów . W n astęp n ych dw u lata ch liczba ta podniosła się do 40, lecz potem zaczęła spadać, by dojść do liczby 8 uczniów w 1979 r. Obok już w ym ienionych, pracow ały tu siostry: Jadw iga Tylkow ska i F lo re n ty - n a W ilczek, A nna T eresa Pacholska i Iren a Im ielska. W sum ie z nauki
języka polskiego korzystało w szkółce 366 dzieci.
III. Szkoła Barvio San, Jose
T u rów nież nauczanie polskie rozpoczęło się w 1964 r., lecz trw ało ty lk o 5 lat, tzn. do 1969 r. O b jęty ch nim było w sum ie 113 uczniów i p row adziła je ty lko jed na z sióstr, R egina Kopczyńska.
IV. Szkoła „Docsułl”. Prov. Buenos Aires
N au ka objęła tu n ajm n iejszą liczbę uczniów, bo tylko 102 osoby i trw a ła zaledw ie sześć la t (1971-1977). W o statnim roku nauczania brało w nim udział zaledw ie 8 uczniów. W szkółce tej uczyło w poszczególnych
lata ch 5 sióstr spośród już w ym ienionych.
V. Inne szkółki polskie
W lata ch 1966-1975 inn e jeszcze g ru p y dzieci pochodzenia polskiego o b jęte b y ły nauczaniem prow adzonym przez siostry zm artw ychw stanki. B yły to:
1. Szkółka „L avallol”, gdzie w latach 1966-1968 z nauczania polskiego korzystało w sum ie 36 dzieci. P row adziła je s. Regina Kopczyńska.
2. Szkółka „B erezateg ni”, w k tó re j od 1967 r. do 1970 r. uczyło się języka polskiego 136 dzieci. L ekcje prow adziła tu s. A licja Kołacz.
3. Szkółka „Olivos” . W lata ch 1969-1970 naukę pobierało tu 18 dzieci, rów nież pod k ieru n k iem s. A licji Kołacz.
4. Szkółka „Q uilm es”. Podobnie jak szkółka „O livos” istn iała tylko w latach 1969-1970. K orzystało z niej jedynie 32 dzieci. N auczanie p ro wadziła s. A licja Kołacz.
5. Szkółka „San J u s to ”. N auczanie polskie odbyw ało się tu w ciągu dwu lat (1970-1972) i objęło 22 uczniów . K ierow ały nim i siostry: A licja Kołacz i F lo ren ty n a W ilczek.
6. Szkółka „Florencio V arela”. N auka rozpoczęła się tu w 1972 r. i trw ała do 1975 r. K orzystało z niej w sum ie 32 uczniów . N auczycielka mi były siostry: A kw ina D ąbrow ska, A licja Kołacz, A lek san d ra P io
trow ska i Regina Kopczyńska.
W ciągu całego om aw ianego o kresu z nauczania polskiego w w ym ie nionych wyżej szkołach korzystało 1176 dzieci, a prow adziło je 17 sióstr zm artw ychw stanek oraz kilka pań z kolonii polskiej w B uenos A ires.
PO L ISH ED U CA TIO N IN BU E N O S A IR E S U N D ER THE PO L SK A M ACIERZ SZ K O LN A
IN 1962-1979
S u m m a r y
T here are a fe w P o lish ed u cation al cen tres in B u en os A ires organized b y the P olsk a M acierz Szkolna (a P o lish ed u ca tio n a l organisation). T h e S iste r s o f the R esurrection con stitu te m ost of th e tea ch in g staff. T he au th or ch a ra cterizes b riefly 10 m ost im portant P o lish sch ools in B u en os A ires. 1176 ch ild ren atten d ed the schools in 1962-1979.
