A rcheologia Polski Środkowowschodniej, t. II, 1997
M a r e k Fl o r e k
Sp r a w o z d a n i e z r a t o w n i c z y c h b a d a ń w y k o p a l i s k o w y c h n a c m e n t a r z y s k u k u l t u r y p o m o r s k i e j w K o r n a c i c a c h, w o j. t a r n o b r z e s k i e w 1 9 9 6 R.
C m e n ta rz y s k o k u ltu ry p o m o rsk ie j w K o rn a c ic a c h (stan. 1), gm . O p a tó w p o ło ż o n e je s t n a w sc h o d n im k rań c u w si, p rz y d ro d z e lo k a ln ej z L ip o w ej do B o g u s ła w ie , n a p ó łn o c n y c h s to k a c h c y p la u tw o r z o n e g o p rz e z d o lin ę rz e c z k i P rz e p a ść (d o p ły w K a m ie n n e j) i u c h o d z ą c e g o do niej b e z im ie n n e g o , e p iz o d y c z n e g o cieku.
C m e n ta rz y sk o z o sta ło o d k ry te je s ie n ią 1988 r., k ie d y to p o d c z a s o rk i n a tra fio n o n a c o n a jm n iej je d e n grób p o d k lo sz o w y w o b sta w ie kam ien n ej. W ydobyte w ó w czas n a c z y n ia u le g ły zn iszc ze n iu . W p ó ź n ie js z y c h la tac h je s z c z e k ilk a k ro tn ie n a tra fia n o n a g ro b y - s z a c u je się, że m ię d z y 1988 r. a w io s n ą 1996 r. z n isz c z o n y c h zo stało p rz e z p r z y p a d k o w y c h o d k ry w c ó w o k o ło 10 g ro b ó w . W lis to p a d z ie 1994 r., p o z g ło sz e n iu o o d k ry c iu k o le j n y c h grobów , K o n se rw a to r Z a b y tk ó w A rc h e o lo g ic z n y c h w T a rn o b rz e g u p rz e p ro w a d z ił k ró tk ie b a d a n ia rato w n i- c z o -z a b e z p ie c z a ją c e , w tra k c ie k tó ry c h w y e k sp lo ro w a - n o w ró ż n y c h c z ę ś c ia c h s ta n o w isk a 5 g ro b ó w p o d k lo - sz o w y c h w o b s ta w a c h k a m ie n n y c h (M . F lo re k 1995, s. 129-140).
Ryc. 1. Kom acice gm. Opatów, stan. 1. Grób nr 6. Plan na głębokości 70 cm (numery zabytków na planie odpowiadają numerom na 2 i 3): 1 - kamienie, 2 - fragmenty naczyń, 3 - naczynia zachowane w całości lub dużych fragmentach, 4 - granice jam y grobowej.
C e le m te g o ro c z n y c h b a d a ń ra to w n ic z y c h b y ło z a b e z p ie c z e n ie i w y d o b y c ie g ro b ó w u ja w n io n y c h w c z a sie o sta tn ic h p ra c p o lo w y c h o ra z ro z p o z n a n ie za się g u , w ie lk o śc i i sto p n ia z n is z c z e n ia sta n o w isk a . N a o b sz a rze 0,5 h a w y k o n a n o so n d o w a n ie te re n u s ta n o w isk a sz p i lą sta lo w ą o d łu g o śc i 1,5 m c e le m z lo k a liz o w a n ia k a m ie n n y ch o b sta w grobów . S o n d o w a n ie w y k o n an o w siat ce o b o k u 2 x 2 m . N a stę p n ie w m ie jsc a c h , g d zie s o n d o w an ie w s k a z y w a ło n a istn ie n ie o b ie k tó w b ą d ź k o n stru k cji p o d z ie m n y c h , o ra z ta m , g d z ie w e d łu g w ła ś c ic ie la p o la , w y o ry w a n o k a m ie n ie , za ło ż o n o 13 w y k o p ó w so n d a ż o w y c h o w y m ia ra c h 3 x 2 b ą d ź 4 x 2 m e try , o łączn ej p o w ie rz c h n i 85 m 2. W ię k sz o ść w y k o p ó w o k a z a ła się p u sta - n a tra fio n o w n ic h je d y n ie n a p o je d y n c z e k a m ie nie i d ro b n e fra g m e n ty n a c z y ń z ju ż z n isz c z o n y c h i w y b r a n y c h p r z e z p r z y p a d k o w y c h o d k r y w c ó w g ro b ó w . W ce n tra ln e j c z ę śc i sta n o w isk a w y e k sp lo ro w a n o 3 g ro b y (nr 6 , 7 , 8 w g n u m e ra cji ciągłej sto so w an ej o d 1994 r.), w ty m je d e n (g ró b n r 8) b a rd z o zn iszc zo n y . G ro b y n r 7 i 8 b y ły g ro b a m i p o p ie ln ic o w y m i sk ła d a ją c y m i s ię je d y n ie z p o p ie ln ic y z k o ść m i i n ak ry w ające j ją m is y . W p rz e ciw ie ń stw ie d o w c z e śn ie j u ja w n io n y c h n a sta n o w isk u gro b ó w , nie m ia ły k lo s z a an i z a b e z p ie c z a ją c y c h k o n stru k cji k a m ie n n y c h . G ró b n r 6 b y ł g ro b e m p o tró jn y m w o b sta w ie k a m ie n n e j. T w o rz y ły go d w a g ro b y p o d k lo - szow e: gró b 6a, sk ła d a ją c y s ię z p o p ie ln ic y n ak ry te j m is ą i k lo sz a, i g ró b 6b, g d z ie p o p ie ln ic a n a k ry ta b y ła trze m a k o le jn o n a sie b ie n a ło ż o n y m i k lo sz a m i, o raz w c iśn ię ty m ię d zy te n o sta tn i a śc ia n ę ja m y g ro b o w e j, grób 6c, gdzie n a k ry ta m is ą p o p ie ln ic a o b ło ż o n a b y ła k ilk o m a fra g m e n ta m i d u że g o k lo sz a . M ię d z y n im i o ra z w śró d k am ien i o b sta w y z n a jd o w a ło s ię co n a jm n ie j 10 n a c z y ń z a c h o w an y c h w cało ści b ą d ź d u ży c h fra g m en tac h , w ty m część c e lo w o ro z b ita i n o s z ą c a śla d y w tó rn e g o p rz e p a le n ia . W d w u p rz y p a d k a c h w w ię k sz y c h n a c z y n ia c h z n a jd o w a ły się m n iejsze. C a ło ść o ta c z a ła zw a rta o b sta w a k am ien n a o śre d n ic y o k o ło 130 c m i w y so k o śc i 1 m etra.
O d k ry te groby, p o d o b n ie ja k p o c h o d z ą c e z b a d a ń w 1994 r., n a le ż y d a to w a ć n a II - III fa z ę k u ltu ry p o m o r skiej tj. H a D 2 - L tB l . C e ra m ik a z n ic h b ę d z ie p rz e d m io te m o d rę b n e g o , sz c z e g ó ło w e g o o p rac o w a n ia.
P rz e p ro w a d z o n e b a d a n ia o raz w c z e śn ie jsz e o b s e r w a c je p o z w a la ją n a stw ie rd z e n ie , że: 1. c a łe c m e n ta rz y sko z a jm u je p o w ie rz c h n ię o k o ło 0,25 - 0,30 ha. M o ż n a d o ść p re c y z y jn ie w y z n a c z y ć p ó łn o c n y i p o łu d n io w o - w sc h o d n i z a się g c m e n ta rz y sk a , k tó re z ty c h stro n b y ło o g ra n ic z o n e p rz e z n a tu ra ln e o b n iż e n ia . O b n iż e n ie od
Sp r a w o z d a n iez r a t o w n i c z y c hb a d a ń ... n ac m e n t a r z y s k uk u l t u r yp o m o r s k ie jw Ko r n a c ic a c h
Ryc. 2. K o m acic e gm . O patów , stan. 1. G rób n r 6. W ybór ceram iki: 1-3 - g rób 6a (1 - klosz, 2 - m isa, 3 - popielnica), 4 -
6
b (popielnica), 5-7 - grób 6c (5,6 - m isy nakryw ające, 7 - m isa pełniąca fu n k cję popielnicy).8 4 Ma r e k Fl o r e k
Sp r a w o z d a n iezr a t o w n i c z y c hb a d a ń ... n ac m e n t a r z y s k u k u l t u r yp o m o r s k i e jw Ko r n a c ic a c h 85
strony południowo-wschodniej zostało zarejestrowane
w wykopach archeologicznych, gdyż obecnie jest cał
kowicie zniwelowane;
2.
groby na cmentarzysku rozmieszczone są niere
gularnie, stosunkowo rzadko, w kilku- lub kilkunasto
metrowych odstępach. W ystępują zarówno groby pod-
kloszowe w obstawach kamiennych, stanowiące więk
szość, jak i groby popielnicowe, bez klosza i obstaw.
Ogólną liczbę grobów na cmentarzysku m ożna szaco
wać na około 25 - 30;
3. większość grobów na cmentarzysku została za
pewne ju ż zniszczona bądź wyeksplorowana w trakcie
dotychczasowych badań;
4. cmentarzysko należy datować na II i III fazę kul
tury pomorskiej (HaD2 - LtB l).
Li t e r a t u r a
F l o r e k M.
1995 Badania ratownicze na cmentarzysku kultury po morskiej w Kornacicach sta n .l, gm. Opatów, woj. tarnobrzeskie, MSROA, t. 16, s. 129-140.
Ma r e k Fl o r e k
A Re p o r t o n 1 9 9 6 Re s c u e Ex c a v a t io n s a ta Po m e r a n i a n Cu l t u r e Ce m e t e r y in Ko r n a c i c e, Ta r n o b r z e g Vo iv o d s h ip
The cemetery w as discovered in the autumn o f 1988 du ring ploughing w hen what seemed to be one cloche grave in stone setting was found by chance. The vessels which were then uncovered becam e destroyed. In the following years, gra ves were uncovered a few more times. It is estimated that be tween 1988 and the spring o f 1996 about ten graves were de stroyed by accidental discoverers. In November, 1994, after receiving information about the discovery o f more graves, short salvage excavations were carried out in the process o f which five cloche graves in stone settings were explored in different parts o f the site.
In 1996 the excavations covered an area o f 0,85 ha. In the central part o f the site, three graves w ere explored (Nos. 6, 7, 8 according to the num bering used since 1994). Graves Nos. 7 and 8 w ere urn graves consisting o f an urn containing
bones and a shallow bowl w hich covered it. Grave No. 6 w as a triple grave in stone setting. It consisted o f two cloche gra ves: 6a w hich contained an urn covered w ith a shallow bowl, and a "cloche" pot, 6b in w hich the urn w as covered by three "cloche" pots. In grave no 6c, the urn covered by a shallow bowl was additionally surrounded by a few fragments o f a big "cloche" pot. Am ong them, as w ell as among the stones o f the setting there w ere at least ten fully preserved vessels or big fragm ents o f w hich some were deliberately broken and show traces o f secondary fire treatm ent. In two instances sm aller vessels were placed in larger ones. The items were surrounded by a solid one m etre high stone setting o f 130 cm in diameter. The cem etery should be dated to stages II-III o f the Pom eranian culture, that is, HaD2-LtB 1.
