Przemysław Pluskota
Aniołowie biznesu w finansowaniu
młodych przedsiębiorstw
Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 46/1,
43-53
U N I V E R S I TA T IS M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N - P O L O N I A
V O L . X L V I, 1 S E C T IO H 2 0 1 2
Katedra Bankowości i Finansów Porównawczych Uniwersytet Szczeciński
P R Z E M Y S Ł A W PL U SK O T A
Aniołowie biznesu w finansowaniu młodych przedsiębiorstw
B usiness angels in fin an cin g young com panies
Wprowadzenie
Wielu przedsiębiorców m a pomysł, zapał, chęci, ale brak kapitału powoduje, nie stety, konieczność zaniechania realizacji projektów. Oznacza to, że w dalszym ciągu dominującą form ą finansow ania działalności wśród najmniejszych przedsiębiorstw są środki własne. K redyt bankowy, będący dla wielu jed yn ą drogą finansow ania działalności, jest znacznie ograniczony. Jego dostępność w zależności od sytuacji na rynkach finansow ych oraz cykli koniunkturalnych ulega zm ianie, a negatywne zawirowania na rynkach finansow ych w yw ołują wzrost ceny pieniądza, znacznie redukując, a w niektórych przypadkach nawet czasowo likwidując, aktywność kredy tow ą banków. Efektem tego jest znaczne ograniczenie, powodujące wręcz likwidację produktów kredytowych.
W krajach rozwijających się coraz w iększą rolę zaczyna odgryw ać kapitał pod wyższonego ryzyka - private equity/ venture capital, do którego zalicza się również seed capital oraz start-up capital oraz inwestycje prywatnych inwestorów, określanych mianem aniołów biznesu.
Celem opracow ania je st w skazanie roli i znaczenia pryw atnych inwestorów w finansow ym i m erytorycznym wsparciu przedsiębiorców znajdujących się w p o czątkowych etapach swojej przedsiębiorczej drogi.
1. Etapy finansowania przedsiębiorstw - cykle ż ycia przedsiębiorstwa
Funkcjonowanie i rozwój każdego przedsiębiorstwa odznacza się występowaniem charakterystycznych etapów różniących się od siebie, które świadczą o występowaniu w nim określonego cyklu rozwojowego, podobnego do cyklu życia produktu. Poszcze gólne etapy tw orzą cykl życia przedsiębiorstwa, obejmujący proces od powstawania koncepcji, pom ysłu na biznes, przez inicjowanie działalności, aż po wycofanie się z rynku. Poszczególne etapy m ogą różnić się m iędzy sobą wielom a elementami, np. długością trw ania, uw arunkow aną specyfiką przedsiębiorstwa, branży, strategią roz woju i sposobem zarządzania przedsiębiorstwem. Ponadto nie każde przedsiębiorstwo musi przechodzić przez wszystkie etapy. Najogólniej fazy rozwoju przedsiębiorstwa m ożna podzielić n a dwie grupy, utożsam iane z etapam i przeprowadzania inwestycji, mianowicie1:
• Fazy początkowe (early stage) - finansow anie zasiewów (seed financing), finansow anie startu (start up financing), finansow anie fazy pierwszej (first stage financing),
• Fazy ekspansji (expansion stage) - finansow anie fazy drugiej (second stage financing), finansow anie fazy trzeciej (third stage financing), finansowanie
fazy czwartej (fourth stage financing).
Zdaniem A. Dudliniec, analiza rozwoju przedsiębiorstwa obejmuje cztery fazy (faza powstawania i początkowego w zrostu, faza wzrostu, faza dojrzałości, faza schyłku dojrzałości), których długość różni się w poszczególnych podmiotach. Ponadto nie każde przedsiębiorstwo przechodzi przez wszystkie możliwe etapy. Niektóre kończą działalność zaraz po jej rozpoczęciu, natom iast inne trw ają wiele lat. Niekiedy zda rza się również, że z fazy schyłkowej przedsiębiorstwo ponownie wchodzi w okres znacznego wzrostu aktyw ności2.
Z akładanie przedsiębiorstw a i jego w czesny rozwój to z pew nością bardzo trudny okres w cyklu życia każdego przedsiębiorstwa. W tych fazach działalność charakteryzuje się ujem nym i przepływ am i finansow ym i (rys. 1), a także wynikiem finansow ym oraz niepew nym i przychodami. Sprawia to, że taki podm iot w ym aga permanentnego zasilania w kapitał, a mając na uwadze wielkość i etap rozwoju, jego źródła - zarówno te zewnętrzne, jak i wewnętrzne - są bardzo mocno ograniczone. W ielokrotnie inwestycje um ożliwiające rozpoczęcie działalności są finansow ane w większości przez indywidualnego przedsiębiorcę, jego rodzinę lub znajomych.
W wielu przypadkach początkujący przedsiębiorca, poza problemami z pozyska niem niezbędnego kapitału, musi również zm ierzyć się z wszelkim i formalnościam i związanymi z założeniem firmy. Etap startu i wejścia na rynek może być finansowany przez specjalnie do tego stworzone fundusze kapitału zalążkowego (seed capital),
1 J. Wę oławski, Venture capital. N o w y instrum ent fin a n so w a n ia , W ydaw nictw o N aukowe
PW N , W arszaw a 1997, s. 24.
fundusze pożyczkowe i poręczeniowe oraz częściowo przez nieformalnych inwesto rów określanych mianem aniołów biznesu. W kolejnych fazach bardziej dostępne są środki bankowe, venture capital, czy źródła pozabankowe dłużne lub wierzycielskie. Jednak zanim młode, perspektyw iczne i innowacyjne pom ysły przedsiębiorstwa p o jaw ią się na rynku, rozw iną się, a następnie dojrzeją i przejdą w fazę wzrostu, istotne wydaje się pozyskanie niezbędnego kapitału. Poszczególnym etapom (fazom) rozwoju K. Brzozowska przypisała odpowiednie kategorie finansow ania (tab. 1).
Early stage Expansion stage Divestments
Rys. 1. Rozwój i fin an so w an ie innow acyjnego projektu
Źródło: B. Brzozowska, Business Angels na rynku kapitałowym. M otywacje, inwestowanie, efekty. CeDeWu.pl, War szawa 2008, s. 14.
Klasyfikację źródeł finansow ania poszczególnych faz rozwoju przedsięwzięcia prezentuje także Europejska Sieć Aniołów Biznesu (rys. 2), według której istotną rolę w finansow aniu młodych przedsiębiorstw odgryw ają aniołowie biznesu (business angels) z uwagi na dostarczanie przez nich kapitału niedostępnego z innych źródeł. Aniołowie biznesu przyczyniają się do realizow ania udanych projektów, wspierając przedsiębiorców nie tylko kapitałowo, ale także swoim doświadczeniem, kontaktam i, stając się niejako współtwórcam i przedsięwzięcia3.
3 B u sin e ss A n g els — S u m m a ry B r i e f on P riva te In fo rm a l Venture C ap ita l P layers, In fo rm a tio n f o r P u b
lic D ecisio n -m a kers, E n trep ren eu rs a n d Virgin A n g els on the R o le o f B u sin e ss A n g e ls a n d th eir N etw orks,
T abela 1. Podstaw ow e źró d ła fin a n so w a n ia m ałych i innow acyjnych przedsiębiorstw
Faza rozw oju Ź ró d ła Opis typow ego zastosow ania
I zasiew
Z asoby w łaściciela N a etapie tw o rzen ia i w czesnych etapach rozw oju, a dalej sa m o fi
n an so w an ia p otrzeb inw estycyjnych
R o d z in a i p rzyjaciele W e w cze sn y ch e ta p a c h ja k o u d z ia ły lub p o ż y c z k i n a z a sa d a c h preferencyjnych
I sta rt A n io ły b iznesu F inansow anie w czesnej fazy rozw oju w p o sta ci udziałów lub p o ż y
czek podporządkow anych
II w czesny
rozwój
B anki kom ercyjne
K re d y ty k ró tk o -, śre d n io - i d łu g o te rm in o w e z ab ez p ie czo n e, ale rzadko we w czesnych fazach rozw oju, w niek tó ry ch p rzy p ad k ach p ełn iące rolę fin an so w an ia pom ostow ego
D ostaw cy i odbiorcy
F inansow anie k a p itału obrotow ego w trak cie działalności bieżącej (tzw. k re d y ty dostaw ców , odbiorców , fin an so w an ie się z o b o w ią zan iam i)
Factoring Wsparcie we w szystkich etapach, dotyczące finansow ania działalności
bieżącej, pow odujące pow staw anie dodatkow ych kosztów
Leasing
We w szy stk ich etapach, p ełn iąc rolę w sp arcia tech n iczn eg o (fin an sow anie w y p o sa ż e n ia tech n iczn eg o ) p o d w a ru n k ie m p o sia d a n ia w łasnych zasobów n a p okrycie w y so k ich kosztów o bsługi leasingu
III szybki w zrost
F undusze venture
capital
Pow ażne w sparcie kapitałow e n a etapie szybkiego w zro stu w drodze w y k u p ien ia udziałów połączonego z do rad ztw em i n ad zo rem nad zarząd zan iem podm iotem
IV
dojrzałość R ynek kapitałow y
W ejście n a g ie łd ę we w czesnej faz ie d o jrz a ło śc i, p rz y d o b ry ch p ersp ek ty w a ch rozw oju
Źródło: B. Brzozowska, Business Angels na rynku kapitałowym. Motywacje, inwestowanie, efekty, s. 21.
Komisja Europejska za Europejskim Stowarzyszeniem Venture Capital (EVCA) poszczególnym stadiom rozwoju przedsiębiorstwa przypisuje odpowiednie źródła finansow ania, które różnią się w zależności od stadium rozwoju oraz od kraju. Po nadto KE uważa, iż problem finansow ania najmniejszych, początkujących firm jest bardzo istotny również z punktu w idzenia w zrostu gospodarczego, a niedoskonało ści rynku w tym zakresie powinny być ograniczane przez zwiększanie dostępności poszczególnych źródeł w odpowiednim stadium rozwoju.
P o trz e b y W z ro s t
Seed S ta rt U p W c z e s n y T rw ały w z ro s t Czas ro z w ó j
Rys. 2. F inansow anie p rzed siębiorstw w różnych stadiach rozw oju
Źródło: Business Angels, Sum m ary B r ie f on Private Inform al Venture C apital Players, European g o o d practices, European Business Angel Network, s. 7.
2. Dostępność ź ródeł finansowania
N a podstawie badania4 przeprowadzonego w 2009 roku w im ieniu Europejskiego B anku Centralnego wśród przedsiębiorstw ze strefy euro dotyczącego dostępu do finansow ania uw idacznia się różnica w najważniejszych czynnikach decydujących o rozwoju zarówno sektora MSP, jak i dużych przedsiębiorstw (rys. 3).
Rys. 3. N ajw ażniejsze problem y p rzed siębiorstw z se k to ra MSP
oraz dużych firm ze strefy euro (w proc.)
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Survey on the Access to fin a n c e o f small a nd m edium -sized enterprises in
the euro area: second h a lf o f 2009, European Central Bank, February 2010, s. 3-16.
4 B adanie zostało przeprow adzone w d n iach od 19 listo p ad a do 18 g ru d n ia 2009 roku. O bjęto n im 1546
m ik ro p rz e d siębiorstw , 1621 m ałych, 1619 śred n ich oraz 534 dużych firm p ro w ad zących d ziałaln ość w strefie
Rys. 3 ukazuje różnice w najw ażniejszych problem ach, z jak im i stykają się przedsiębiorstwa m ikro, małe i średnie w porównaniu z problemami dużych firm. Dla firm z sektora MSP najważniejsze jest znalezienie klientów, dostęp do finansow ania, natom iast dla dużych - również znalezienie klientów oraz konkurencja. Dostęp do finansow ania nie jest tak istotnym problemem jak w przypadku mniejszych przed siębiorstw.
Przeprowadzając analizę struktury finansow ania sektora MSP w strefie euro, zauważamy, iż znaczna część finansuje działalność środkam i w łasnym i (rys. 4). W drugiej kolejności jest to finansow anie bieżących potrzeb kredytam i obrotowymi oraz kredytam i bankow ym i. U kazuje to problem najm niejszych przedsiębiorstw w dostępności do zewnętrznych źródeł finansowania działalności, co w ynika z ograni czenia dostępu do kredytów bankowych wśród tej grupy i konieczność poszukiwania alternatywnych źródeł finansowania w celu wejścia na rynek i sprostania wyzwaniom.
Rys. 4. S tru k tu ra fin an so w an ia se k to ra M SP w strefie euro (w proc.).
Źródło: Survey on the Access to fin a n c e o f sm all and m edium -sized enterprises in the euro area: second h a lf o f , European Central B ank, February 2010, s. 4.
3. Działalność sieci aniołów biznesu w Europie
W 2009 roku European B usiness A ngels N etw ork (EB A N ) zidentyfikow ał 396 grup (sieci) aniołów biznesu w Europie5, w których zrzeszonych było 14 785 inwestorów, w tym 6 111 aktywnych. Przeprowadzili oni 1 385 inwestycji, dzięki którym pow stały 863 nowe przedsiębiorstw a. Ł ączna w artość zainw estowanych środków to ponad 275 m ln euro, natom iast średnia w artość jednostkow ej inw e stycji w yniosła niespełna 200 tys. euro6. Zgodnie z w cześniejszym i inform acjam i
5 W zestaw ieniu ujęto rów nież inform acje z Rosji i Turcji.
6 S ta tistic s C om pendium 2010, The E uropean Trade A ssociation for B usiness A ngels, Seed Funds and oth er E arly Stage M arket Players, EBAN, B ru k se la 2010, s. 5.
dotyczącym i finansow ania poszczególnych faz rozwoju przedsiębiorstwa zauważa się w zm ożoną aktyw ność aniołów biznesu w inw estow aniu w początkow e eta py. W iększość inwestycji została przeprow adzona w początkowej fazie rozwoju (start up, początkow y rozwój) oraz w fazie zalążkowej (rys. 5). Późniejsze fazy, polegające na finansow aniu ekspansji firm y, łącznie z wykupam i m enedżerskim i i ofertą publiczną, nie cieszyły się popularnością wśród europejskich aniołów bi znesu. Fazy te pozostają dom eną funduszy priva te equity/venture capital, które w głównej m ierze angażują kapitał w przedsiębiorstw a o ugruntow anej pozycji na rynku.
Rys. 5. Inw estycje aniołów b izn esu w poszczególne fazy rozw oju p rzed sięb io rstw a
Źródło: Statistics Compendium 2010, The European Trade Association for Business Angels, Seed Funds and other Early Stage M arket Players, EBAN, Bruksela 2010, s. 8.
Bardzo interesujące jest źródło pochodzenia kapitału wykorzystywanego przez aniołów w inwestycjach. Zauw aża się w tym przypadku jego regionalne pochodzenie. W przeważającej części aniołowie biznesu inwestują w przedsiębiorstwa, które mają powstać lub ju ż funkcjonują w regionie, w którym mieszkają (rys. 6). W idać również, że prawie w ogóle nie jest wykorzystywany kapitał z zagranicy. Ankietowani przez EBAN aniołowie wskazywali, że proces inwestycyjny często odbywa się we w spół pracy z regionalnym i, lokalnym i organizacjam i przedsiębiorców, takim i ja k izby handlowe, parki naukowe, technologiczne, regionalne agencje rozwoju czy uczelnie wyższe.
4. Inwestycje w młode firmy w Wielkiej Brytanii
Podobnie jak w innych krajach europejskich również w Wielkiej Brytanii przedsię biorcy doświadczają problemu luki kapitałowej. Problem ten dotyczy w szczególności przedsiębiorstw znajdujących się na początku przedsiębiorczej drogi. Poza szerokim wsparciem rządowym (pomoc przy zakładaniu firmy, jej rejestracji, szkolenia,
do-■ pre-seed ■ seed ■ fazy początkowe ■ ekspansja ■ p re lP O ■ wykupy ■ pozostałe
radztwo, dostęp do finansow ania itp.) przedsiębiorcy mogą pozyskać również kapitał na rozwój z dość dobrze rozwiniętych na tym rynku sieci aniołów biznesu lub fu n duszy venture capital specjalizujących się w ryzykownych inwestycjach. Aniołowie biznesu w Wielkiej B rytanii uznaw ani są za bardzo istotne źródło finansow ania funkcjonujące od prawie 20 lat7.
2% i%
■ Z re g io n u , w k tó ry m d z ia ła g ru p a ■ Z k ra ju , w k tó r y m d z ia ła g ru p a ■ S poza k ra ju , a le z E u ro p y ■ S poza E u ro p y
Rys. 6. Ź ródło p o ch o d zen ia k ap itału w yk o rzy sty w an eg o do inw estycji
Źródło: Statistics C ompendium 2010 s. 10.
W szczególności wsparcie to przybiera postać pomocy przedsiębiorcom w zna lezieniu chętnego inwestora, budowy systemów wspólnego inwestowania. Aniołowie biznesu m ogą rów nież liczyć na zachęty podatkowe w sytuacji, gdy zainw estują własne środki w młode przedsiębiorstwa potrzebujące kapitału. Większość spośród aktyw nych business angels pozostaje niew idoczna, tru d n a do zidentyfikow ania. Bardzo częstą praktyką jest także łączenie się pojedynczych aniołów w sieci w celu zwiększenia efektywności wsparcia8. W latach 2008-2009 inwestorzy zarejestrowani w Brytyjskim Stowarzyszeniu Aniołów Biznesu (British Business Angels A ssocia tion - BBAA) zainwestowali 44,9 m ln funtów w 233 przedsiębiorstwa, natom iast ci zw iązani z LINC - 17,9 m ln funtów w 74 biznesy.
Aniołowie biznesu (zarówno ci z BBAA, jak i LINC) w głównej m ierze kon centrują się na inwestycjach w przedsiębiorstwa znajdujące się we wczesnych fazach rozwoju, w szczególności skupiają się na fazie startu i wczesnego rozwoju (tab. 2). Godny uwagi jest fakt stosunkowo niewielkiego zainteresowania aniołów fazą za siewów, inkubacji oraz późniejszym i. O ile fazy późniejsze są dom eną funduszy venture capital, to m ałe zainteresowanie fazą seed niepokoi, zw łaszcza z punktu w idzenia przedsiębiorców znajdujących na tym etapie. Przedsiębiorstw a, w które
7 C. M. M ason, R. T. H arriso n , A n n u a l R e p o rt on The B u sin ess A n g e l M a rk e t in The U nited K ingdom :
2008/09, June 2010, s. vii.
8 W opracow aniu zostanie p rzean alizo w an a a k ty w n ość 20 z 24 sieci zrzeszonych w B ry ty jsk im S to
w arzy sz en iu A niołów B iznesu (B ritish B usiness A ngels A ssociation - BBA A ) oraz inw estorów zw iązanych z LIN C Scotland.
inwestują BBAA zatrudniają w przeważającej części do 3 pracowników, podobnie jak w przypadku szkockich aniołów biznesu.
T abela 2. Inw estycje kapitałow e w W ielkiej B ry tan ii n a p rzy k ład zie BB A A N etw orks i LIN C Scotland
F azy rozw oju
BB A A L IN C
liczba w proc. liczba w proc.
Seed 6 2,7 3 4,0
Start-up 58 26,8 15 20,3
W czesny rozwój 96 43,1 51 68,9
Rozwój 30 13,4 4 5,4
Późn iejsz y w zrost 9 4,0 0 0
U sta b ilizo w an a pozycja 7 3,1 0 0
U zdrow ienie spółki 11 4,9 0 0
W ykup m en edżerski 2 0,9 1 1,3
Inne 4 1,8 o 0
Sum a 223 100 74 100
Źródło: C.M. M ason, R.T. H arrison, Annual Report on The B usiness Angel M a rket in The United Kingdom: , June 2010, s. 62.
5. Inwestycje kapitałowe w Europie
i w Stanach Zjednoczonych - analiza porównawcza
Indywidualni inwestorzy w Stanach Zjednoczonych, którzy dysponują kapitałem i są gotowi zainwestować go w młode, innowacyjne i charakteryzujące się znacznym potencjałem wzrostu pomysły czy przedsiębiorstwa, podobnie jak w Europie zrzeszeni są w grupach ułatwiających proces inwestycyjny. Organizacją zrzeszającą jest Angel Capital Association (ASA)9.
Porównując am erykański rynek aniołów biznesu z inwestorami z Europy, widać w iększą w artość pojedynczej inwestycji przy podobnej liczbie istniejących grup zrzeszających, ale przy jednoczesnej znacznie mniejszej liczbie pojedynczych inwe storów (tab. 3).
T abela 3. A niołow ie b iznesu w Europie i w Stanach Zjednoczonych
2009 rok
E uropa - EBA N Stany Zjednoczone - ACA
Istniejące grupy/sieci 391 340
In d y w id u aln i in w esto rzy operujący w grupach 14 785 6 500
Szacow ana liczba aniołów b iznesu 75 000 259 480
Śre d n ia w a rtość inw estycji 199 193 euro 218 131 USD
Szacow ana ogólna w a rtość inw estycji 3 -5 m ln euro 17,7 m ln euro
C ałkow ita w a rtość inw estycji VC
w początkow e fazy 4 m ld euro (615 firm ) 1,7 m ln euro (312 firm )
Źródło: Statistics C ompendium 2010 s. 22.
A m erykański rynek business angels je st bardziej rozw inięty od europejskie go, o czym świadczy liczba inwestujących w perspektyw iczne pomysły. Również ogólna w artość inwestycji, ponad trzykrotnie przekraczająca tę w Europie, jest tego potwierdzeniem.
Analizując inwestycje kapitałowe na rynku europejskim, zauważalna jest większa aktyw ność sieci aniołów biznesu niż kapitału venture capital w początkowe fazy rozwoju przedsiębiorstwa (tab. 4). Europejskie sieci aniołów biznesu przeprowadziły większą liczbę inwestycji pomimo mniejszej jej jednostkowej wartości. Charaktery styczne jest również zmniejszenie wartości kapitału przeznaczanego na inwestycje w młode, obiecujące przedsiębiorstwa w 2009 roku przez fundusze VC. Natom iast łączna wartość inwestycji aniołów biznesu charakteryzuje się w ciągu analizowa nych lat systematycznym wzrostem (rys. 4). Wydaje się to potwierdzeniem tego, że przedsiębiorstwa znajdujące się w początkowych stadiach rozwoju w największym stopniu m ogą liczyć na indywidualnych inwestorów gotowych zainwestować swój kapitał oraz podzielić się swoim doświadczeniem.
T abela 4. Porów nanie inw estycji aniołów b izn esu i fu n d u szy venture ca p ita l w Europie
L iczba inw estycji Ł ą czn a zain w esto w an a k w ota
(w m ln euro)
Śre d n ia w a rtość inw estycji (w euro)
2007 2008 2009 2007 2008 2009 2007 2008 2009
EBAN 1111 1063 1385 184,2 218,7 275,9 165 694 205 735 199 193
EVCA 699 888 615 184,7 310,13 150,6 264 224 349 246 244 000
Zakończenie
Analizując sposoby i formy finansow ania młodych firm w Europie i w Stanach Zjednoczonych, widać pewne zróżnicowanie - zarówno pod względem wartościowym, jak i ilościowym. Przedsiębiorcy znajdujący się na początkowym etapie działalności gospodarczej mogą pozyskać kapitał z kilku źródeł. Najbardziej popularnym źródłem są aniołowie biznesu, którzy angażując swój kapitał, specjalizują się w kapitałowym i m erytorycznym wsparciu. W krajach rozw iniętych aniołowie biznesu stanowią bardzo istotne źródło kapitału, natom iast w krajach Europy Środkowej i Wschodniej ich działalność dopiero się rozwija.
Wydaje się, że w celu zw iększenia podaży źródeł finansow ania początkowych etapów powinny zostać podjęte kroki w zakresie wielowątkowego wsparcia. Pomoc powinni oczywiście otrzymać przedsiębiorcy, ale również podmioty oferujące wsparcie. Zarówno aniołowie biznesu, jak i instytucje inwestujące w początkowe fazy rozwoju firm y, stając się integralnym elementem tego rynku, powinny otrzym ać w ielopo ziomowe wsparcie. Jednym z etapów może być kapitałowe wzmocnienie funduszy wysokiego ryzyka, w szczególności zainteresowanych najm niejszym i firm am i, co w znacznym stopniu zwiększy finansowe zaangażowanie tych instytucji oraz w zm oc ni kapitałowo wiele przedsiębiorstw, powodując w zrost ich w artości rynkowej oraz dynam izując ich rozwój. Konsekwencją tego w sparcia będzie pozyskanie kolejnych środków na rozwój dzięki publicznej emisji.
Business angels in financing young com panies
In this paper the author describes the young companies financial support system. In order to enhance their competitiveness entrepreneurs have to expand and yet they cannot do it without access to appropriate financial resources. Financing of enterprises by business angels is one of the available options for companies in early stages. Capital from BA is very important in early stages , especially in financing financial gap. However numerous analyses indicate that later enterprise development phases and mature companies are most interesting for potential donors (private equity/venture capital).
