Marian Płachecki
"Leśmian: poezja przeznaczenia",
Michał Głowiński, "Pamiętnik
Literacki" z.2 (1976) : [recenzja]
Biuletyn Polonistyczny 19/4 (62), 130
(II) GŁOWIŃSKI M ichał: *Don Juan żywy i m artw y” "Ruch L ite ra c k i"
1976 z . 2 s . 85-93. '
Analizując w ie rsz Leśm iana "Don Juan żywy i m artw y", au to r bada funkcjonowanie w s tru k tu rz e utw oru elem entów specyficznych d la św iata Leśm ianow skiej fan tazji i filo zo fii. Z w raca ją c uwagę n a niezw ykle r z a d kie występowanie w tw ó rć zo ści poety p o staci lite ra c k ic h , p o d k re ś la b a dacz sw oiście Leśm ianowski c h a ra k te r o d k sz ta łc e n ia , jakiem u uleg ł tu mo tyw Don Juana, w ykorzystyw any w różny ch op racow aniach lite ra c k ic h , zm ierzający ch przew ażnie ku rozw iązaniom m oralistycznym . W yjątkowość Leśm ianow skiej k re a c ji polega n a w yłączeniu p łaszc zy zn y m oralnej ze s tru k tu ry utw oru i ukazaniu podwójnej - ró ż n e j, a zarazem tożsam ej - p o staci Don Juana, w innym planie znaczeniow ym . Nie podejm ując żadne go ze znanych wątków fab u larn y ch , dem askujących aw an tu rn iczą p r z e s z ło ść b o h a te ra , czyni Leśm ian jego osobę obiektem re fle k s ji m etafizy cznej, w łączając Don Juana w s fe rę w łasnej "po ezji zaśw iatów ".
B P /6 2 /2 1 E .Ł .
(II) GŁOWIŃSKI M ichał: L eśm ian: p o ezja p rz e c z e n ia . "Pam iętnik L ite ra c k i" 1976 z . 2 s . 127-172,
P ró b a całościow ego - wychodzącego poza kw estie słow otw órstw a, u przyw ilejow ane w dotychczasow ej r e fle k s ji nad Leśm ianow ską n eg a cją - o p isu funkcji znaczeniow ych p rz e c z e n ia w u tw o rach p o ety . Omawia autor kolejno u ży c ia "form uł pryw atyw nych" (>vyrażeń z członem "bez" w ro li p rzyim ka lub p r z e d r o s tk a ) , tauto logii o p arty c h n a p rz e c z e n iu , rz e c z o w ników z komponentem n eg a cji (głównie - " n ic o ś c i" , słow a przyw ołującego- rozbudow aną i b lisk ą filozofii B erg so n a Leśm ianow ską "ontologię negatyw n ą " ) , k o n stru k cji zdaniowych służących "opiew aniu n iew ied z y ". Zabiegi te p ełn ią w poezji Leśm iana isto tn e funkcje św iatopoglądow e, od syłając do tak ich składników św iatopoglądu p o ety , jak : filozo fia n a tu ry , fenom ena- lizm , koncepcja tw ó rc zo ści poetyckiej - a u to te lic z n e j, skoncentrow anej n a samym akcie mowy, antym im etycznej.
