Zagadnienie ruchów tektonicznych w czerwonym spągowcu

SUMMAR Y

Here were presented the results of petrographic studies (microscopic, x-ray and thermal analysis) of grouts from the one-aisle church of early Medieval age, located in Ostr6w Lednicki. Various grout types were distinguished, from gypseous to gypseous- carbonate ones. The gypsum mineral has been transported from the gypsum cap-rock: of the Wapno salt dome. But carbonates came from local lacustrine

chalks

and gyttja.

PE310ME

B CTaTLe npe~CTaBJIeBLI pe3YJIbTaThI

UeTporprui)B'le-c:mx,

(MBXp<>CXODBYX, peH1TeBOBClOlX H TCpMll'lCCKIIX) Hccne.n:oBamm KJIa,lI;O'IIILIX pacmOPOB H3 o~oBa4JHoro

paHHecpe~eBeJ:OBOrO Kocrena B OcTpoBe JI~OM.

3.Zl:ecL

B~O 60JIbmoe pa3Ho06pa:me KJIa,ZJ;0'IHLIX

pac-TBOPOB, OT rHUCOBYX, rHUCOBO-H3Becn:OBbIX .no 113-Becn:OBYX. IlmCOBoe CLIpbe sepOJITHO npOHCXO.nRnO H3 mncoBOi III.JImY corumoro xynOJI8. HaXo~erOCJl B MCCTHOCTH . Banuo. Kap6oHaTHoe CLIpbe - 31'0 TH-IIH'IIIId MecI"IIWi MaTCpH8JI MCJI8. H 03CpHLlX I'IJ'l'Tld.

pAwEl..

HENRYK KARNKOWSKI

Instytut Geologii Podstawowej UW

ZAGADNIENIE RUCHOW TEKTONICZNYCH W CZERWONYM SPJ\GOWCU

W ostatnich kilkunastu latacb, w polskich publika-cjach dotycqcych paleogeografii, paleotektoniki i eyklicz- .

no8ci sedymentacji w czerwonym Sp1lgowcu, spotyka si~

takie okreSlenia, jak: faza saalska, gl6wna subfaza fazy saalskiej, wczesna faza saalska, pOma faza saalska, dia-strofizm saalski, mchy fazy saaIskiej (7, 13, 15, 21, 23, 26, 28). UZywanie tych nazw zwi~ jest z pewnll tradycjll geologiCZIUb ktora wywodzi si~ od nazwy faza saalska. Na terenie niceki Solawa (mi~ Halle i Wettin) w obr~bie

osadow czerwonego sp1lgowcaistnieje niezgodnosc, ktorll H. Stille (27) utoZsamial z fUll orogenicznll - przed gornym czerwonym sp1lgowcem (voroberrotlregende Ge-birgsbildung) i nazwal jll fUll saalskll- W trakcie pOZniej-szych badaD. okazalo si~ jednak, Ze poniZej formacji z Homburga, a formacjll mansfelrlzkll istnieje znaczna luka stratygraficzna obejmujllCa stefan C i ~sc dolnego permu (17). Opr6cz tego stwierdzono, Ze nie wysblpily tu ruchy zwillZaDe 8ciSle z jednll fazll. lecz Ze istnialo kilka impulsow (2, 6).

Ze wzgl~u na to, Ze granica autun/ sakson bywa utoZsamiana z niezgodno8cill saalskll. sytuacja taka po-wodowala kontrowersje podczas wyznaczania omawia-nej granicy .. I tak H. Gallawitz (4) oraz E. Hoyningen--Huene (6) wyznaczajll grani~ mi~ autunem i sak-sonem w sPllgu warstw z Eisleben. Inny pogllld reprezen-tujll H. Haubolt i G. Katzung (5), ktorzy dokonali re~i formacji z Homburga i zaliczyli jll do autunu. W takim wypadku, aby zachowae ~ lokalizacji fazy saalskiej

mi~ autunem i saksonem, przenieSli jll ze s~gu do stropu formacji z Hornburga. Jest to jednak niezgodne z definicjll H. Stillego, gdzie Caza saalska musi bye usytuowana mi~ fOrmacjll z Homburga a formacjll mansfeldzk/l. Jak wczeSniej wspomniano, mi~ tymi formacjami istnieje du2:a luka stratygraficzna. W tym

czasie, w innych miejscach tworzyly

si~ osady blldi skaIy

. wulkaniczne dolnego czerwonege SPllgowca dochodzllOO do 1000 m.; np. w Lesie TuryDskiJn. utworzylo si~ kilka formacji, w ob~bie ktorych wyst@ujll wulkanity i dys-kordancje. Ruchy, ktore spowodowaly powstanie tych zjawisk byly lokalnie silne do tego stopnia, Ze czasami nawet Cormacja z Oberhof moZe bezposrednio le.zec na formacji z Gehrem (beak dw6ch Cormacj~ 18). SIl jednak obszary, np. obniZenie Saar-Nahe, gdzie obserwuje si~

tylko niemal ciwe impulsy tektoniczne. Impulsy te

UKD 551.242.1:551.736.1

przejawialy si~ w tektonice blokowej, ktora wplywala

na

przebieg sedymentacji i miliZszoSci gromadzonych osa-dow .

. Przytoczone przyklady swiadCZll, Ze f~ saalskll trudno pojmowae jako powszechrul. krotkotrwalll i row-nowiekowll- Niezgodnosci opisywanej przez H. Stillego nie moma wi~ utoZsamiae (ani Zadnej innej niezgodno8ci z niceki Solawy; 19 str. 165) jako granicy mi~ autunem i saksonem lub granicy mi~ dolnym i gornym czer-wonym s~gowcem. W tej sytuacji lepiej m6wie 0 ruchach saalskich (1,2, 3, 12, 16). Jei:eli tak, to powstaje pytanie czy ruchy te rozcillgnltC na caIy czerwony sp~owiec1 Nie-ktore znane przyldady sugerujll inne rozwillZaDia; na przyldad w Lesie Turytiskim oraz niecce llfeldu, gdzie zlepieniec cechsztytiski le!}' niezgodnie na czerwonym

s~gowcu wedlng H. Webera (30) zaznaczyla si~ tzw. faza

turyDska. Na innych obszarach, mi~ cechsztynem

a czerwonym SPllgoWcem, rowniez lokalnie wyst@uje niezgodnosc.

W sPllgowych partiach (2CfWonego s~gowca G. Katzung (11, 12) postuluje istnienie tzw. mch6w frank on-skich. Ich aktywnosc sytuuje on od stefanu C - dla masywu czeskiego, od najpotniejszego stefanu - dla strefy sakso-turytiskiej i od poczIltku autunu - dla strefy reno-hercytiskiej. W takim uj~iu faza intrastefaIiska stwierdzona przezJ.B. Miecznika (20) w niecce

srOdsude-ckiej moZe miescie si~ w mchach frankoDs1c:ich. Rowniez lokalne niezgodnoSci tektoniczne datowane na prZeiom karbonu i permu z rowu Laskowic (13) czy z Wielkopolski

(10) zawieiajll si~ w po~u ruch6w frankoIiskich. Wedlug G. Katzunga (12) mchy frankoJiskie poprze-dziIy waryscyjski wulkanizm subsekwentny. W niekto,. rych depresjach pierwszy punkt kUlmiriacyjny wulkaniz-mu jest wi~y wmsnie z ruchami frankonskimi, np. warstwy z Gehren w Lesie Turytiskim, skaly wulkaniczne w niecce Halle. Po mchach frankonskich nast~pujll ruchy saalskie, ktorych poCZlltek G. Katzung (12) umiejscawia

w

gornym autunie. Z ruchami saalskimi G. Katzung (12) willZe dmgie maksimum subsekwentnego wulkanizmu waryscyjskiego, a ich najwi~ksze nasilenie lokalizuje na przdomie autunu i saksonu.

Jeszcze inny pogllld reprezeiltuje H. Kozur (16), ktory na podstawie znanych profili czerwonego s~gowca za-proponowal nowll pozycjll stratygraficznll mch6w

saal-wch (tylko w dolnej ~ czerwonego Splj,gowca); wyroZnil on mchy braOOwic1de (od formacji Brach-witz) - w srodkowej ~ czerwbnego spIj,gowca, a na przelomie srodkowego i gomego permu (gomy czerwony spIj,gowiec) wyroZnil mchy palatynackie, ktore

zamaczy-Iy. ~ przede wszystk:im. w paleogeografri: zak:onczenie sedymentacji klastycznej i uksztaltowanie basenow do formy, jakll przybraly w cechsztynie.

W Polsce punktem. wyjScia· do rozwaZali 0 mchach tektonicznych w czerwonym SpllSOWCU jest podzial kla-styczn·o-wu1kanicznych osadow najwyZs:rego karbonu i dolnego permu na cylde diastroficzno-sedymentacyjne. Podstawlj, wydzielania tyOO cyldow SI!: naj~8ciej zmiany litologiCZJJ,e, gradacyjne zmiany w profilach monofacjal-nych lub lok~e niezgodno8ci klltowe. 0 ile sama zasada jest prosta, to zastosowanie jej p.rzez romyOO autorow -nawet na tych samych obszarach i przy wykorzystaniu tych·samych materiaMw - daje niejednoznaczne wynik:i (por. 14, 15, 21, 24, 25, 26, 28, 29).

Przyczynll tych rozbiemo8ci jest sama nat~a mchow tektonicznych w ~rwonym SPIlSOWcu. Ruchy tektonicz-ne powodowaly obniZanie i diwiganie blokow podloZa,

erozj~ blokow i sedymentacj~ na blokach obniZanych. Autonomia poszczegolnych· blokow wplywala na duZe zroZnicowanie milj,2:szosciowe i facjaIne utworow czer

-wonego splj,gowca.

Obszarem, ktory dostarczadobrych przykladow na objaSnienie zagadnienia mchow tektonicznych, jest o~ szar Wielkopotski, gdzie utwory czerWonego SPIlgowca

iIIl

. rozpoznane bardzo licznymi otworami wiertniczymi. Na podstawie schematycznego· przekroju geologicznego i mapy wyst~wania jednostek litostratygraficznych (ryc.). moma przekonae si~ 0 mozaikowym rozprzestrze-nieniu poszczegolnych wydzieleIi. lednostki litostraty-. graficzne wystwujllCC po p6Inocnej stronie walu wol-sztyJisk:iego zostaly szczeg6l0wo omowione w poprzed-niej pracy autora (9). W celu scharakteryzowania aktyw-noSci tektonicznej w czerwonym 8pIlgOWCU. ~ si~ do .

tych jednostek odwolyWal tylko haslowo.

Dotychczasowe badanie na obszarze Wielkopotski okreslajlj, wiek glownyOO faldowan waryscyjskieh na mIodszy od namum A 1. Oberc blCZY to z f&Zll: pOmo-sudecklj, (22), a A. t.elichowski (31) z fazll kruszcog6rskll-W tym czasie osady dolnokarbonskie (wyksztalcone w facji kulmu) i stars:re zostaly silnie sfaldowane i zak:on-czyla si~ sedymentacja pelnomorska Nastal okres Illdowy gomego k;arbonu, gdzie dominowaly facje klastyczne barwy sza.rej i czamej (dolna ~ formacji Dotska - Cm). Osady te SI!: niekiedy zaburzone i w materiale rdzenjowym moma obserwowae upady wynoSZlj,ce ok. 25° (np. Dona-towo - Wyrzeka-Dolsk~ SIl jednak miejsca, gdzie zale-gajll one zupelnie poziomo na starszympodloZu (KsillZ Wlkp. - 3, K1~ka - 14). PoniewaZ. szare osady SI!: datowane palinologicznie (10), moma ogolnie okreSlic wick tych zaburzeti na przelom karbonu i permu lub najwyZszy stefan (faza sr6dli!tefatiska?; ruchy frankon-sk:ie?). Powy.zej osadow szarych, aZ do kontaktu z cech- . sztynem wystwujlj, czerwone osady i nie ma :i.adnych wskainikow biostratygraficznyOO. Ws:relkie wydzielenia tektoniczne i stratygraficzneprzeprowadzono wi~ na podstawie porownati z obszarami lepiej poznanymi (nie-cki sudec1de i obszar Niemiec).

Faza Sr6dstefatiska nie wpIyn~ jednak,jak si~ wyda-je, ani na zmian~ facji, airl milj,ZszoSci. Stopniowo roz-wijaly si~ facje ilaste barwy czerwonobmnatnq. Byly one prawdopodobnie powszechne i osillgaly znaczne

miIlZ-szoScl. Pomimo powszechnoScl facji ilastej, czasami,

w niektorych profilach zdarzajlj, si~ wkladki zlepiencow (np. Kaleje 2 is, Lagiewniki - 1). Tak znaczne odstw-stwo facjalne musialo bye wywolane znacznym niepoko-jem. tektonicznym, ktory objawil si~ powswpem zlepieti-cOw. Nie jest to j$ak zjawisko powszechne i - jak si~

wydaje - przywill:Z8nC do pewnych stref tektonicznych Gak na przYklad zlepietice z Kalej do strefy dyslokacyjnej Poznan - Kalisz). Sedymentacja ilasta formacji Dolska (Cm) zostala jednak przerwana Nie ma bezpoSredniOO dowodow za tym, :le naslIlpilo to w spos6b gwaltowny, lecz z drugiej strony dotyOOczas poznane profile wskazu-jlj" Ze nie bylo Zadnych oznak w sedymentacji ilastej

~iastujll:cych jej zak:onczenie. Znaczna erozja formacji Dolska (fm), jaka naslllpila jeszcze przed poczII:tk:iem zjawisk wu1kanicznych,

Swiadczy

0 istotnych zmianach w obrazie paleogeograficznym~ .

Utwory wu1kaniczne leil! wi~ na romych osadach formacji Dolska (fm). na dglnokarbotiskim podloZu, a nawet na osadach starszego paleozoiku. J8k moma slldzie, na podstawie analizy skladu litologicznego sPlI:8o-wej ~ formacji z

Ksill::i.a

W1kp. (fm) w zachodniej Wielkopolsce, prawdopodobnie po raz .pierwszy wal wolsztyliski ~ si~ zamaczae jako pozytywna forma morfologiczna po zakonczeniu dzialalnoSci wulkanicznej. P6lnocna kraw~ walu woIsztyDskiego jest wymaczona przez uskoki strefy dyslokacyjnej Dolska. Uskoki te poprzez swojll aktywnosc sPrzyjaly ruchowi blokow podlo:i.a, a w konsekwencji znacznie wi~ks:rej erozji w strefach wynoszonyOO ulatwialy rowniei: migracj~ lawy i powstanie wu1kanow. R.owniei: inne liczne uskoki,jakie wtedy powstaly blldi si~ odnowily w zachodniej Wielko-polsce, staly si~ miejscami licznych ebtruzji law kwaS-nych.: Przedstawione fakty zdajll si~ potwierdzae znaczny niepokoj tektoniczny, jaki towarzyszyl zak:onczeniu se-dymentacji formacji Dolska (Cm) i pojawieniu si~

zja-wisk wulkanicznych.

W trakcie trwania epizodu·wu1kaIiicznego z

pewno-SciII:

aktywnosc tektoniczna nie oslabla, lecz krotko-trwalosc tego zjawiska oraz brak bezposrednich danych

nie

upowaZnia do stawiania iadnyOO hipotez. Dopiero po zak:onczeniu procesow wu1kanicznych, kiedy naslllpil okres silnej erozji oraz sedymentacja osadow

grubokla-sty~ych, moma mow potwierdzie duZlj, aktywnosc tektoniCZBll- Jej pozycja oraz maczenie porownywane jest przez 1. Pokorskiego do fazy saalskiej (23). DuZa mi.Q,2:-szosc, slabe obtoczenie i wysortowanie oraz .znaczny

zasi~g formacji z

KsiltZa

Wlkp. (Cm) i ogniwa zlepiencow z Polwicy (og) wyraZnie wskazuje na udzial czynnika tektonicznego, kt6ry sprzyjal powstawaniu ~b6w, sklld material klastyczny byl moszony do pobliskiOO rowow. Zjawisko tak intensywnych mch6w tektonicznych powtorzylo si~ w srodkowej ~ podgrupy wielopol-skiej (pgr), kiedy powstawalo ogniwo zlepieticow sble-ckich (og). Warunki te, to przede wszystkim utwor:renie

si~ znacznego gradientu mi~ walem wolsztytiskim a streflj, dyslokacyjnlj, Pomati - Kalisz, a w ob~bie samej strefy - powstanie rowow 0 niekompensowanej sub-·

sydencji (8).

WzdIu.i p61nocnej kraw~ walu wolsztytiskiego im-pulsy tektoniczne wyst~waly z pewnoSci.1j, duZo ~ej

i byly przyczynlj, utrzymania cill:8loSci sedymentacji gru-boklastycznej w czasie od zakonczenia· procesow

wul-kanicznych aZ po transgresj~ cechsztytiskq,.

Przedstawione wydarzenia tektonicme, poza glownll f&Zll: faldowan waryscyjskich, majll jednll WSpOlnll cech~:

nigdy nie moma ichstwierdzie na ca1ym obszar:re Wiel-kopotski, a na og61 SII: przywilj,zane do okn!Slonych stref

tektonicznyeb. Przede wszystkim moZna do nieb zaliczyc

stref~ dyslokacyjnll Dolska czy stref~ PoznaIi - K.alisz.

Wydaje si~ bye regu4, Ze._w czerwonym SpllgOWCU tylko strefy uprzywilejowanc tektonicznie 04grywafy znaCZllCIl

rol~ w zroZnicowaniu facjalnym i miliZszoSciowym. Na obszarach poloZonych poza tymi strefami brak bezpo-srednieh objawow aktywnosci tektonieznej. Posrednimi

6

9

§

1p 1;; 2pklll

1-18

1 2 3 4 5 6 7 8

Mapa geologiczna czerwonego spqgowca na obs~arze WieJkopol-ski. A - rozmieszcienie poszczegolnych sekwenejl formacfi i ogniw czerwonego spqgowca; B - schematyczny_ przelcroj geologiczny przez utwory czerwonego spqgowca. uwzgledniajqcy wzajemne kombinacje poszczegolnych jednostek

litostratygrafrcz-nych

1-18 - numery wzajemnych kombinacji jednostek Iitostraty-graficznych; w przekroju: 1 - podloZe czerwonegQ SPuowca, 2 - formacja Dolska (Cm), 3 - formacja wulkanit6w z Wyrzeki

(Cm), 4. - formacja-z1epieJic6w z

KsiItZa

Wlkp. (Cm), 5 - formacja piaskowc6w z Siek:ierek (Cm), a - ogniwo z1epietic6w Z Polwicy

(og), b - ogniwo zlepieJic6w soleckich (og)

dowodami Swiadcqcymi 0 znacznym udziale tektoniki w czasie czerwonego sp~owca SIl uskoki synsedymen-tacyjne, kt6re powodujll znaczne zr6Znicowanie

miIlZ-szosciowe wobr~bie poszczegolnych form.acji. Uwzgl~d­

niajllC powyZszli eharakterystyk~ w tabeli zestawiono w sposob syntetyczny przejawy aktywnoSci tektonicznej w czerwonym SPll80WCU na obszarze Wielkopolski.

9 10 11 'IZ 13

D·

...

4

.

••

.

14 15 18 18 16 17 18

C6)

.

Geological map of the Rotliegendes in the Wiel/copolslca region. A - location of particular sequences of the Rotliegendformations

and members; B - generalized cross section through the Rot-liegend formations regarding mutual combinations of particular

lithostratigraphicallDlits

1-18 - numbers of Iithostratigraphical unit mutual com-binations; in the cross section: 1 - the Rotliegend basement, 2 : Dolsk Formati"n, 3 Wyrzeka Volcanite Formation, 4

-KsiQZ Wlkp. Conglomerate Formation, 5 - Siekierki Sandstone Formation, a - . Polwica Conglomerate Member, b - Solec

PODZIAL LITOSTRATYGRAFICZNY I GWWNB WYDARZENIA TEKTONICZNE CZERWONEGO SP~GOWCA W W1ELKOPOLSCE

PDIlGRUPA twxruclPtl.SKA (pgr)

r::l

~

I ZLEPIEm

I=-~I

"IEMBER FDRMACJA

lakalne tIIOr.w. sill IIIJIlIII 2lapl1111ci1w

aolacldch(og) 1 kmty!'IIacja liIIdyIIontaejl

tomocji Jleplablw • Kal,la Wlkp. (fm)

FO-=JA IlOllCllw" Z PIty FlQW:JA pIA5KlIIIICdw Z 5IEKIEREK(fII) Zl.£PIEJbiI Z

IDClllly, coaro&-gnin ...n-n.tiDn at

thB Sol"" Congl-.,ate ...", on:!

pro-langaUoo of oad!-noUon" irf tho Ks1112

~. ...ta ForootlDn

KSIIJ;A IILKP.(fIII)

PIlA IUlSTONE FDRMATIIII SIEKIERKI SANOSTIIIE FOIIHATIIII nyell formocji zlapiallcdw"z Kai,t. lIlI<p.

(bI) 1 IIIJIlII8 zl.pllll1cilw z Polodcy

rmTLIEGEIIJES GRIlIJ' WIElKIPtl.SKA SUBGRIlIP I'OOGRtJ'A 1l!lI.Idi.~ (pgr) L!llER SIlESIA SUSGRIJIJ'

-OONIliIJ ZLEPIEtI!nI z POLWICY(og)

PO..WICA aNlLlJ4ERATE

F!AW:JA "

WYRZEKA

FIJlMACJA

IXl.SK

Na podstawie przedstawionyeh przyklad6w z

Nie-miec i Polski widaC, Ze w ob~bie czerwonego sPllgowca

jest wi~ impuls6w tektonicznyeb niZ dotyebczas przyj-mowano. Trudno w tej sytuacji uZywaC nazwy faza saalska NawillZUjllejednak do tradycji badaczy polskieh, kt6rzy uZywajll" na okreSlenie ruch6w tektonicznyeb w czerwonym SpllgOWCU nazw zwillZafiych

z

f8.Zll saalskll, lepiej m6wie 0 ruchach saalskieb (wczesnyeh, gl6wnyeh, pOinyeb).

Moma r6wniei zaproponowaC nawillZ3.nie do

po-gllld6w niekt6ryeh badaczy niemieckieh (12,16) i przed-stawie nas~pujllCll propozycj~:

1. Przyjmowanll w Polsce tzw. f~ saalsq

uznaC

za ostatnie impulsy saalskieb ruch6w tektonicznyeh. Po-C2'.Iltek tych rucb6w naleZaIoby sytuowaC w koncu sedy-mentacji utwor6w podwulkanicznyeh."

2. Starsze od nieb ruchy tektoniczne, w sldad kt6ryeh wehodzi f~ intrastefaIiska, rucbyo podobnym charak-terze w rowie Laskowie lub w Wielkopolsce, c;z;y wreszcie przyczyny powodujllcc cyklicznosc sedymentacji klastycz-nej w dolnym czerwonym spll,goweu - UZDaC jako ruehy

frankoliskic.

3. Ruchy tektoniezne w g6mym czerwonym sPllgowcu moma by zaklasyfikowaC jako ruchy brachwiekie. ""

W przypadku polskieh profili czerwonego SPllgowca, gdzie na og61 dat~wania biostratygraficzne SIl rzadkie lub

KSIIJ; II.KP. CIlNGlIJ4ERATE

FOIIHATIIII

FOIIHATlIII

FOIIHATIIII

. strong erosion of U1e wlcanic covers

1nl bo_, coara&--1I<Oin _ _ Uon

of tho Kalq2 lQkp. Congl~.to Fonatlon

000 Palw1ca """",.t. M!nber

aktywnodc! _lczna ... 1~ z ""lkIl11_

locally, coa ... -grain oadi_Uon

within the DollIk FDl'Etlon

IjC8 ll1ozgodnollC n.

locally,StephoIl1.n-AutI.l11an uncontomi t

beak ich w og61e,trudno korelowaC lokalne"wydarzenia tektoniczne na skal~ ponadregionalnll. Jak wczesniej pokazano, przejawy rueh6w tektonicznych w ob~bie

czerwonego sPllgowca SIl przewaZnie przywillZ3.De do stref szczeg6lnie aktywnyeb tektonicznie (rowy, pOIrowy,

stre-fy dyslokacyjne) i w pewnym oddaleniu od nieh nie

zaznacza. si~ ich wpIyw na zmian~ facji, milli:szosci c;z;y

powstanie lokalnyeh niezgodnoSci.

Intencjll autora nie jest rozstrzygni~e kwestii, kt6ra

z przedstawionyeh propozycji jest bardziej przydatna, a pokazanie zlozonosci problematyki paleotektonicznej w najwyZszym karbonie i w dolnym permie, kiedy

kon-czyla si~ sedymentacja molas waryscyjskieh i rozpoczyna!

si~ etap rozwoju osad6w pokrywy platformowej.

Roz-strzygni~e nazewnictwa ruch6w tektonicznyeh w

czer-wonym sPllgowcu moZe nastllpie tylko w toku dalszyeh dyskusji nad tym zagadnieniem.

LITERATURA

1. F a I k e H. - Inter. Sediment. Petrograph. Ser., 1972 vol. 15 s. 43-"113.

2 F

a

I k

e

H. - GeOL Rundschau, 1974 vol. 3 s. 817-849.

3. F a 1 k e H. (ed.) - The Continental Permian in

Central, West and South Europe, Dordrecht-Hol-land, 1976 s. 38 - 52.

4. Gall a wit z H. -

Hail.

Jb. Mitteldt. Erdgesch., 1956 vol. 3 s. 131-141.

5. H a u b old H., Kat z U 0 g G. - Schriften.

Geol. Wiss. Berlin, 1975 vol 3 s. 87 -138 ..

6, H 0 y 0 i 0 g e 0 - Hue 0 e E. -Geologie, 1960 vol. 6 s. 663 - 672

7. J{ a r 0 k 0 w ski P.H. - Acta Geol. Pol., 1977

vol. 4 s. 481-495.

8. Kat 0 k 0 w ski P.H. - Prz. Geol, 1987 nr 4 s.

187-192.

9. K a r 0 k 0 w ski P.H. - Kwart Geol., 1987 or

4 s. 643-672.

10. K a r 0 k 0 w ski P.H., R d z a 0 e k K. - Ibi-dem, 1982 or 2 s. 327 - 340. .

11.

Kat z U 0 g G. - Perm

£W:1

"Grundriss der

Geo-10gie der DDR", Akademie - Verlag, Berlin, 1968 s. 199-218.

12. Kat

z

u 0 g G. - Z. Geol. Wiss., 1988 vot 9 s. 823-843.

13. K i er s 0 0 w ski H. - Prz.Geol., 1983or8-9s.

475-479.

14. K i e r s 0 0 w ski H.. M a 1 i s z e w s k a A.

-Ibidem, 1985 or 4 s. 181-192.

15. K I a p c ins k i J. - Geol. Sudetica, 1971 vol. 5 s .. 77-135.

16. Ko

z u r H. -

Symp. on Permian of the West Carpathians, Bratislava, 1979.

17. K u 0 e r t R. - Jb. Geol., 1970 vol. 3.

18. L ii t z n e r H. - Ber. Deutsch. Ges. Geol. Wiss., A, Geol. Palaontol., 1972 vol. 17 s. 811- 834. 19. L ii t Z 0

e

r H. (cd.) - Symp. of Rotliegendes in

Central Europe, Erfurt, 1987 s. 1-197.

20. M i e c z 0 i k J.B. - Kwart. Geol, 1981 or 1 s. 11-23. . 21. M i 1 e w i c z J. - Prz. Geol., 1985 nr 7 s. 385-390. •

22. 0

b e r c

i -

K wart. Geol, 1987 or 4 s. ~23 - 530. 23. P 0 k 0 r ski J. - Prz. Geol., 1978 or 12 s. 686-693. .

24. Po k 0 r ski J. - Kwart. Geol., 1981 or 1 s. . 41-58.

25. Po k 0 r s ki J. - Ibidem, 1988

nr 1 s.

15-32. 26. S 0 k 0 low ski J. - Geol Sudetica, 1967 vol. 3

s.297-367.

27. S till e H. - Veri. Gebr. Bomtraeger, Berlin, 1924 s.1-443.

28. Tom

a

s i k J. - Tech. Posz. Geol., 1987 or 6 s. 48-58.

29. Tom a s i k J. - Prz.Geol,1988or4s.218-223. 30. Web e r H. - Z. Deutsch. Geol. Ges., 1938 vol. 90

s.75-87.

31.

Z

e 1 i c how ski A. - Prz. Geol, 1964 or 5 s. 224-227.

SUMMARY

Hitherto, in the polish papers coocerning paleogeo-graphy,. paleotectonics and· cyclicity of sedimentation in

the Rotliegendes, names of tectonic movements in the

Lower Penruan are comiected to the Saalian phase (e.g. Early Saalian phase, Main Saalian phase, Late SaaIian phase, etc.~ German geologists on the basis of stratigra-phic study proved that none of disconformities in the

Rotliegendes can be used as the definite boundary be-tween Autunian and Saxonian or bebe-tween Lower Rot-liegendes and Upper RotRot-liegendes, ie. cannot be com-pared to SaaIian phase sensu Stille (27).

Disconformities, numerous str8:tigraphic and ero-sional gaPs, volcanic activities and cyclicity of clastic sedimentation show themultitude tectonic events in the Rotliegendes (e.g. Fig., Tab.). Thus, it is better to talk

about the Saalian movements.

But this qualification poses the following questions:

1) Are the Saalian movements active during the whole Rotliegendes? 2) Are the Saalian movements active only in the Middle part of Rotliegendes, in the Lower part one can distiriguish the Fraenkian movements and in the Upper part - Brachwitzian movements?

Polish geologic tradition inclines rather to distinguish-ing only the Saalian movements in the whole Rotliegendes. Resolution of the nature and classification of the Rot-liegend tectonic movements may happen only· in the futherdiscussion between the geologists from Central and

Western Europe. .

Translated by the author PE310ME

B ny6J1H1[OBaBBJ.1X }1,0 CBX nop noJILCKBX TPYJJ.BX

xacarom;HX(l'J: mureoreorpwt,HB, IIa.JIeOTenOBBm H D;II-KJIII"IBOCTH CC}J,IIMCBTaD;IIB B xpacuOM JI~eRe, JJ.mI onpe-}J,eJICIDISI TeIITOBJl'lecxBX }J,BlDlI:eBBi B BIDIOIenepMCJ:OM . nepHO,[te npHMemuoTCJI Ba3BaHIIlI CBJl3aHllbIe c

caa.m...

CJ:ol: 1}la301: (anp. paBIIJIJI

caa.JIJ,CJ:a.B:

ctm:Ja, rJIaBBaJI caaJIIoCJ:8JI

ctm:Ja,

n03}J,J1J1 caa.m.cK8JI

ctm:Ja

BTIL). Ha OCHOBaIIHB H~Osamdt npoBe}1,CBIIhIX HeMeIlQlMH reOJIOraMH 61>lJ10 }1,OBe}1,eHO, 'lTO HDaJ:ol: HecorJIacuo-CTH B npe}1,eJIax. Kpacuoro JIe)KCIDISI HeJIL3JI CBJI3YBaTL c caam.cKoit 4>a301: sensu Stille (27).

. YrJIOBlile uecornaCHOCTII, MHOl'Be

crpa'l'llI'l>84>H'le-cme H 3po3HOmn.Ie npo6JIeMIIlj Bym:aH:JriM H

QIIKJIH'I-HOCTL oe}J,IIM~ 06JIOMo'lBLlX oTJIo:a:eHHii, yu:n.I-.

BaIOT Ba MHOEecTBO TeIITOHll'lecurx co6:&1'I'Bii -B

xpac-HOM JICXeRe (PHC., Ta6JI.). B T8.KOM CJIy'lae JIY'UIIe rOBOpBTL 0 caa.m.cmx }J,BIDlI:CBBJIX. Ho B03BllKaeT

Bo-npoc - pacrmyTL JIB caa.JILCnle }J,8HJ11:eHIIJI Ba BeCb xpacm.rlt JIClrreHb, BJIH noMeC'lllTb BX TOJIbKO B ero

cpe}J,lleit '1scm, B HlDKBei: BY,ZJ;CJIIlTb 4>pam:oHcme

}J,BH-:a:CIDISI, a B BepXHeH 6paxBHIJ;KHe.

IIoJIbCKaJl HCCJIe}1,OBaTeJIbCKaJl TP8}J,IID;IIJI CKJIOIDIeTCJI

K BLl,IJ;eJIeHIDO B npe}1,eJIaX ICpacBoro JIcxeHJI TOJIbEO caa.m.cmx }J,81Dl1:C1fJi1il PemeRHC CCTeCTBa H HaHMdHOBa-. HIIJI TeJ:TOllll'lecKIIX }J,BHlI:eBBi B xpacuOM JIaCeHe MO:&eT npoH30i:TB: TOJIbI(O B xo,[te

}J,BJIbHemma.

}J.HCJ:yccllii reo-JIOrOB ~eHTpaJIbHoii H 3aIIa}J.Hoii EBpOIIhI.