INFRASTRUKTURA I EKOLOGIA TERENÓW WIEJSKICH INFRASTRUCTURE AND ECOLOGY OF RURAL AREAS Nr 1/II/2012, POLSKA AKADEMIA NAUK, Oddziaá w Krakowie, s. 53–66
Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi
Bogusáawa KwoczyĔska
INWENTARYZACJA I WIZUALIZACJA OBIEKTÓW
ARCHITEKTONICZNYCH WYKONANA NA PODSTAWIE
ZDJĉû METRYCZNYCH I NIEMETRYCZNYCH
____________
SURVEYING AND VISUALIZATION OF ARCHITECTURAL
OBJECTS PREPARED ON THE BASIS OF METRIC
AND NON-METRIC PHOTOS
Streszczenie
W inwentaryzacji obiektów architektonicznych stosowane są róĪnorodne techniki pomiaru. WĞród nich istotne znaczenie w ostatnich latach odgrywają me-tody fotogrametryczne bazujące na zdjĊciach wykonanych wysokiej klasy apara-tami cyfrowymi zaliczanymi do kamer niemetrycznych oraz stosowanymi juĪ od lat kamerami metrycznymi. W publikacji przedstawiono zastosowanie aparatu Ca-non EOS 400D oraz kamery UMK 10 do inwentaryzacji z goáa odmiennych obiektów architektonicznych. Stanowiáy je nowoczesny budynek Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie naleĪący do Kierunku Geodezja i Kartografia oraz za-bytkowe i zniszczone zarazem obiekty naleĪące do kompleksu folwarcznego w MĞciwojowie, w województwie dolnoĞląskim. Do sporządzenia rysunków wektorowych obiektów architektonicznych wykorzystano fotogrametryczne stacje cyfrowe Delta oraz Dephos, a takĪe autograf cyfrowy VSD.
Sáowa kluczowe: zdjĊcie metryczne, zdjĊcie niemetryczne, inwentaryzacja, architektura
Summary
The surveys of architectural objects are performed in a variety of meas-urement techniques. Among them photogrammetric methods based on high-quality images taken with digital non-metric cameras and used for years metric cameras are very important in recent years. The paper presents the application of Canon
EOS 400D camera and camcorder UMK 10 to survey completely different archi-tectural objects. They are the modern building at the University of Agriculture in Krakow belonging to the Geodesy and Cartography Faculty and the both historic and destroyed buildings belonging to the grange unit in MĞciwojów complex, in Lower Silesia. To produce architectural vector drawings, digital photogrammetric stations Delta and DEPHOS were used, as well as a digital autograph VSD.
Key words: metric photo, image non-metric, survey, architecture WSTĉP
Ostatnie lata wykazaáy jak istotną rolĊ w opracowaniach architektonicz-nych odgrywają techniki stosowane w fotogrametrii bliskiego zasiĊgu. Bazują one nie tylko na zdjĊciach wykonanych kamerami metrycznymi oraz nieme-trycznymi, ale takĪe na danych pozyskanych metodami skaningu naziemnego. W zaleĪnoĞci od potrzeb i charakteru obiektu wykorzystuje siĊ róĪnego rodzaju kamery, zapewniające osiągniĊcie wysokiej dokáadnoĞci opracowania. W przy-padku, kiedy obiekt architektoniczny jest rozlegáy, znacznie oddalony od stano-wiska pomiarowego, lub dostĊp do niego jest utrudniony, skaning laserowy mo-Īe byü jedyną moĪliwoĞcią wykonania dokáadnych pomiarów. DziĊki wysokiej precyzji i duĪej prĊdkoĞci pozyskiwania danych, moĪna zbadaü geometriĊ oraz wymiary obiektu w relatywnie krótkim czasie [KĊdzierski i in. 2008a].
Prace inwentaryzacyjne obiektów zabytkowych polegają na tworzeniu jak najpeániejszej dokumentacji obiektów, ale równieĪ na zastosowaniu zaawanso-wanych urządzeĔ i technologii pozwalających w precyzyjny sposób na odtwo-rzenie i rekonstrukcjĊ ksztaátów obiektów. Związane jest to z wykorzystaniem wiedzy i doĞwiadczenia wielu specjalistów, a wĞród nich takĪe i geodetów -fotogrametrów. W materialnym wymiarze inwentaryzacja jest zbiorem doku-mentów powstaáych na skutek badaĔ, pomiarów i analiz prowadzonych przez konserwatorów i specjalistów róĪnych dziedzin nauki i sztuki. Przeprowadzenie prac inwentaryzacyjnych jest podstawą i warunkiem wstĊpnym przy zabezpie-czeniu zabytków przed skutkami destrukcyjnych dziaáaĔ siá natury oraz czáo-wieka, a takĪe rekonstruowaniu ich w przypadku zniszczenia [Zawieska 2008]. Ze wzglĊdu na tworzoną dokumentacjĊ, inwentaryzacja ma duĪe znaczenie w prowadzeniu prac konserwacyjnych zabytków. Podstawowymi jej skáadnika-mi są:
– rzuty poziome,
– elewacje – plany Ğcian zewnĊtrznych (gáównie mapy fotograficzne), – dokumentacja wiĊĨby dachowej.
Dokumentacja fotogrametryczna przedstawia przestrzenny stan obiektu oraz pozwala na wykonywanie pomiarów na utworzonym modelu. Stanowi ona podstawĊ rekonstrukcji zabytku lub teĪ moĪe byü materiaáem porównawczym w rekonstrukcji obiektu podobnego, jeĞli nie istnieje jego oryginalna
dokumen-tacja. Prace fotogrametryczne mające na celu inwentaryzacjĊ zabytków archi-tektonicznych rozpoczynają siĊ od dokáadnego udokumentowania stanu istnieją-cego. ZdjĊcia budynków wykonane w tym celu sáuĪą nie tylko do opracowaĔ kartometrycznych, ale równieĪ mogą byü podstawą takiej dokumentacji. Foto-grametria pozwala zdobyü potrzebny materiaá w sposób bezkontaktowy, dlatego czĊsto w pomiarze elementów niedostĊpnych jest niezastąpiona. MoĪna ją bez przeszkód wykorzystywaü do pomiarów elementów o duĪej nieregularnoĞci ksztaátu.
Fotogrametria bliskiego zasiĊgu pozwala zapisaü, zinwentaryzowaü i ar-chiwizowaü nie tylko cenne dla nas wszystkich budowle o znaczeniu historycz-nym, ale takĪe budynki architektury wspóáczesnej, stanowiące nowoczesną i bardzo ciekawą aranĪacjĊ architektoniczną. Opracowania fotogrametryczne mają jeszcze jedno waĪne zastosowanie. KoĔcowy efekt pracy fotogrametrów czĊsto tworzony w trójwymiarze umieszczany jest na stronach internetowych, co pozwala kaĪdemu uĪytkownikowi sieci przenosiü siĊ wirtualnie w dalekie, a czasem trudno dostĊpne miejsca i podziwiaü nieosiągalne dla wszystkich za-bytki. CzĊsto strony takie tworzone są konkretnie
w ramach promocji i zachĊcenia turystów do zobaczenia tych miejsc i obiektów w rzeczywistoĞci.
Celem przeprowadzonych badaĔ byáo wykazanie róĪnych metod i narzĊdzi stosowanych w fotogrametrii bliskiego zasiĊgu do inwentaryzacji obiektów architektonicznych w zaleĪnoĞci od ich charakteru.
W cyfrowych opracowaniach fotogrametrycznych duĪe znaczenie ma zastosowanie odpowiedniego sprzĊtu i oprogramowania. NajczĊĞciej wykorzy-stywane do tego celu są autografy cyfrowe oraz stacje fotogrametryczne. W poniĪszym opracowaniu znalazá swoje zastosowanie autograf cyfrowy VSD oraz dwie fotogrametryczne stacje cyfrowe Delta - ukraiĔskiej firmy Geosystem oraz Dephos – polskiej firmy rodem z Krakowa.
METODYKA BADAē
Opracowania fotogrametryczne obiektów architektonicznych wykonywane w dzisiejszych czasach opierają siĊ w gáównej mierze na obrazach cyfrowych. Materiaáem Ĩródáowym dla tego typu opracowaĔ są obrazy cyfrowe powstaáe w wyniku skanowania zdjĊü analogowych wykonanych kamerami metrycznymi, zdjĊcia wykonane kamerami semimetrycznymi, a takĪe niemetrycznymi apara-tami cyfrowymi. Dotychczas najbardziej popularną techniką wykonywania do-kumentacji architektonicznej byáa fotogrametria bliskiego zasiĊgu bazująca na zdjĊciach fotograficznych i tworzonych na ich podstawie fotoplanach, ortoobra-zach czy rysunkach wektorowych do tworzenia opracowaĔ tematycznych [Kwo-czyĔska 2010]. Obecnie duĪą rolĊ odgrywają równieĪ dane (chmury punktów) pochodzące ze skaningu naziemnego wykonywanego skanerami impulsowymi bądĨ fazowymi.
Przykáadowe opracowania bazują na zdjĊciach wykonanych niemetryczną kamerą cyfrową – aparatem cyfrowym Canon EOS 400D oraz kamerą metrycz-ną UMK 10. Zastosowanie kamery niemetrycznej wymagaáo przeprowadzenia wczeĞniejszej jej kalibracji, w celu uzyskania elementów orientacji wewnĊtrznej kamery, do czego wykorzystano program PI 3000 Calib.
Dla porównania przedstawiono równieĪ moĪliwoĞci skaningu naziemnego przy opracowaniu jednego z wybranych obiektów architektonicznych.
W kaĪdym przypadku zdjĊcia zostaáy wykonane jako normalne (osie optyczne kamer byáy w przybliĪeniu prostopadáe do elewacji obiektów), a dáu-goĞü baz fotografowania dobrano mając na uwadze zarówno dokáadnoĞü opra-cowania jak i warunki obserwacji stereoskopowej.
Do orientacji stereogramów wykorzystano fotopunkty naturalne stanowią-ce szczegóáy sytuacyjne opracowywanych obiektów architektonicznych (rys. 1a-b oraz rys. 2 a-c).
a/ b/ ħródáo: [Winiarska 2012].
Source: [Winiarska 2012].
Rysunek 1a i 1b. Przykáadowe rozmieszczenie fotopunktów naturalnych na elewacjach budynku UR
Fig. 1a i 1b. Exemplary location of natural ground control points on facades of the UR building
a/
b/ c/
ħródáo: [Wojnar 2011]. Source: [Wojnar 2011].
Rysunek 2 a-c. Szczegóáowa lokalizacja wybranych fotopunktów na elewacji folwarku w MĞciwojowie
Figure 2 a-c. Detailed location of one of the ground control points on the facade of the farm in Msciwojow
WspóárzĊdne fotopunktów wyznaczono w niezaleĪnym od metod fotogra-metrycznych pomiarze geodezyjnym (pomiar tachimetrem bezlustrowym – w przypadku budynku UR oraz wieĪy w MĞciwojowie), a takĪe metodą anali-tyczną (na podstawie pomiaru na zdjĊciach – w przypadku elewacji budynku folwarcznego w MĞciwojowie).
Opracowanie obiektu architektonicznego na podstawie zdjĊü nieme-trycznych.
Stereogramy zdjĊü cyfrowych zostaáy opracowane na stacji cyfrowej Delta oraz Dephos. W przypadku elewacji frontowej budynku Geodezji i Kartografii
UR (rys. 3), kaĪdy z 14 stereogramów opracowywany byá niezaleĪnie. ElewacjĊ wschodnią natomiast opracowano w bloku zdjĊü, co zdecydowanie usprawniáo pracĊ.
ħródáo: opracowanie wáasne. Source: own elaboration.
Rysunek 3. Budynek Uniwersytetu Rolniczego – elewacja frontowa Figure 3. University of Agriculture building – front elevation
ĝredni báąd transformacji (RMS) otrzymany przy wpasowywaniu wspóá-rzĊdnych znaczków táowych wyniósá 1,49 wielkoĞci piksela, zwaĪywszy na ja-koĞü wykonanych fotografii byá zadawalający. Po obliczeniu orientacji absolut-nej na punktach kontrolnych Ğredni báąd okreĞlenia wspóárzĊdnych wyniósá 2cm, mieĞciá siĊ on w wyznaczonych granicach báĊdu. Natomiast ten sam báąd na punktach kontrolnych wyniósá okoáo 2mm, a maksymalna wartoĞü, której nie powinien byá przekroczyü okreĞlona w parametrach projektu wynosiáa 2cm [Wi-niarska 2012].
Opracowanie obiektów architektonicznych na podstawie zdjĊü metrycz-nych.
Kolejnym inwentaryzowanym obiektem byá budynek naleĪący do kom-pleksu folwarcznego w MĞciwojowie (rys. 4) oraz zabytkowa wieĪa z murem (rys. 5), sąsiadująca z zabudowaniami folwarcznymi.
ħródáo: [http://www.msciwojow.pl/]. Source: [http://www.msciwojow.pl/].
Rysunek 4. Zabudowania folwarczne w MĞciwojowie z wyszczególnionym obiektem opracowania
Figure 4. Farm buildings in Msciwojow with the specified elaboration object
ħródáo: opracowanie wáasne. Source: own elaboration.
Rysunek 5. Póánocna czĊĞü elewacji wieĪy w MĞciwojowie Figure 5. The northern part of the facade of the tower in Msciwojow
W obydwu przypadkach zdjĊcia naziemne - panchromatyczne - zostaáy wykonane kamerą metryczną UMK 10, a nastĊpnie zeskanowane na skanerze Digital Fotogrametric Scaner „Delta-2” firmy GeoSystem z rozdzielczoĞcią 24 ȝm. Dla budynku folwarcznego wykonano 8 stereogramów, które zoriento-wano w bloku zdjĊü, wykorzystując do tego celu moduá Triada do aerotriangula-cji. Ze wzglĊdu na to, Īe skala przyjĊtych do opracowania zdjĊü byáa zbliĪona, dlatego przeprowadzenie terratriangulacji byáo podobne do procesu aerotrian-gulacji wykonywanego na zdjĊciach lotniczych. Zastosowanie moduáu terra-triangulacji umoĪliwiáo przeprowadzenie jednoczesnego wyrównania bloku wszystkich zdjĊü w programie MSG. Proces terratriangulacji pozwoliá na ogra-niczenie liczby punktów kontrolnych bez istotnej zmiany dokáadnoĞci. W wyni-ku wyrównania blowyni-ku zdjĊü osiągniĊto Ğrednie báĊdy na fotopunktach w páasz-czyĨnie XY mXY = 0.08 m i po wysokoĞci mZ = 0.14 m. Obiekt opracowano
w ukáadzie lokalnym przyjĊtym dla Ğrodkowej bazy fotografowania. Inwentary-zacjĊ sporządzono na fotogrametrycznej stacji cyfrowej Delta [Wojnar 2011].
Do opracowania elewacji póánocnej (rys. 6a) i poáudniowej (rys. 6b) za-bytkowej wieĪy wraz z murem, wykorzystano po jednym stereogramie zdjĊü naziemnych.
a/
b/
ħródáo: [ĝwigut 2010, Stajniak 2010]. Source: [ĝwigut 2010, Stajniak 2010].
Rysunek 6a i 6b. Elewacja póánocna i poáudniowa wieĪy w MĞciwojowie Figure 6a i 6b. Northern and southern elevation of the tower in Msciwojow
Opracowanie elewacji póánocnej wieĪy wymagaáo wczeĞniejszego prze-prowadzenia orientacji wewnĊtrznej, wzajemnej oraz bezwzglĊdnej na autogra-fie cyfrowym VSD. O dokáadnoĞci przeprowadzonych orientacji Ğwiadczą osiągniĊte wyniki w postaci báĊdów Ğrednich wspóárzĊdnych mx= 0.01 m,
my = 0.02 m i mz= 0.01 m. W przypadku elewacji poáudniowej opracowanie
sporządzono na stacji cyfrowej Delta. Inwentaryzacja obiektu byáa moĪliwa po wczeĞniejszym przeprowadzeniu orientacji modelu, dla którego osiągniĊto na-stĊpujące wartoĞci RMS na fotopunktach mx= 0,01 m, my = 0,02 m i mz= 0,10 m.
WYNIKI BADAē
Modele elewacji (szkieletowe i bryáowe) oraz rysunki wektorowe pozy-skane w trakcie opracowaĔ fotogrametrycznych czĊsto wykorzystywane są przez architektów i konserwatorów zabytków do tworzenia dokumentacji architekto-nicznej zabytkowych obiektów sztuki sakralnej i Ğwieckiej. SáuĪą one jako in-formacja niezbĊdna do odtworzenia np. faktycznego i dokáadnego stanu obiektu sprzed renowacji, stworzenia ortoobrazu obiektu lub bardzo dokáadnych prze-krojów [KĊdzierski i in. 2008b].
Przekroje czĊsto uzupeániane są opracowaniami komputerowymi modeli obiektów z wykorzystaniem oprogramowania typu CAD. Trójwymiarowa re-konstrukcja obiektu jest obecnie bardzo modną prezentacją dokumentacji archi-tektonicznej, a fotogrametria jako Ĩródáo pozyskiwania danych dla tych celów jest ciągle jedną z najlepszych metod.
Przedstawiona w postaci rysunku wektorowego elewacja frontowa (rys. 7) i wschodnia (rys. 8) budynku Geodezji i Kartografii Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie uwidacznia bardzo ciekawą i nowoczesną zarazem aranĪacjĊ archi-tektoniczną.
ħródáo: [Pater 2011]. Source: [Pater 2011].
Rysunek 7. Rysunek wektorowy elewacji frontowej budynku UR Figure 7. Vector drawing of the front elevation of the building UR
W niewątpliwie gustowny sposób zostaáa tu poáączona elewacja wykonana ze szkáa z popularną formą elewacji tynkowej i drewnianej. Wyrysowanie szkla-nych fragmentów elewacji stanowiáo nie maáą trudnoĞü przy wykonaniu opraco-wania, bowiem obserwacja stereoskopowa tych czĊĞci elewacji byáa utrudniona.
ħródáo: [Winiarska J. 2012]. Source: [Winiarska J. 2012].
Rysunek 8. Rysunek wektorowy elewacji wschodniej budynku UR Figure 8. Vector drawing of the east elevation of the building UR
Dla elewacji frontowej budynku Uniwersytetu Rolniczego podjĊto równieĪ próbĊ opracowania elewacji na podstawie danych pochodzących ze skaningu naziemnego (rys.9). Elewacja zostaáa zeskanowana skanerem Leica ScanStation C10. OdlegáoĞü pomiĊdzy punktami chmury wynosiáa 1.5 cm, co wiąĪe siĊ z wyborem na skanerze parametrów skanowania - Ğredniej rozdzielczoĞci ska-nowania. Opracowanie takie pozwoliáo na uzyskanie przestrzennego modelu budynku (rys. 10).
ħródáo: opracowanie wáasne. Source: own elaboration.
Rysunek 9. Elewacja frontowa budynku UR w postaci chmury punktów. Figure 9. The front elevation of the building UR as a point cloud
ħródáo: opracowanie wáasne. Source: own elaboration.
Rysunek 10. Model przestrzenny budynku UR Figure 10. UR spatial model building
Podczas inwentaryzacji budynku folwarcznego w MĞciwojowie uwagĊ zwrócono na zniszczone fragmenty elewacji oraz dachu pokrywającego budy-nek. Po zakoĔczeniu wektoryzacji rysunek zostaá zapisany w formacie dgn, co umoĪliwiáo stworzenie modelu trójwymiarowego poáudniowej czĊĞci elewacji folwarku w programie MicroStation. Efekt koĔcowy widoczny jest na rysunku 11.
ħródáo: [Wojnar 2011]. Source: [Wojnar 2011].
Rysunek 11. Rysunek wektorowy elewacji poáudniowej budynku folwarcznego w MĞciwojowie
WĞród inwentaryzowanych obiektów w MĞciwojowie najbardziej znisz-czona okazaáa siĊ zabytkowa wieĪa wraz z murem. Rysunki wektorowe wyka-zują wszelkie braki tynków i dziury w elewacji, a takĪe wyáomy w murze (rys. 12 i 13).
ħródáo: [Stajniak 2010]. Source: [Stajniak 2010].
Rysunek 12. Model szkieletowy elewacji póánocnej wieĪy w MĞciwojowie Figure 12. Wireframe north elevation model of the tower in Msciwojow
ħródáo: [ĝwigut 2010]. Source: [ĝwigut 2010].
Rysunek 13. Model szkieletowy elewacji poáudniowej wieĪy w MĞciwojowie Figure 13. Wireframe southern facade model of the tower in MĞciwojow
Opracowania dotyczące zabytkowych obiektów w MĞciwojowie zostaáy uwzglĊdnione w badaniach związanych z projektem pilotaĪowym realizowanym przez Uniwersytet Rolniczy w Krakowie w ramach projektu pt.: "Valorisation and sustainable development of cultural landscapes using innovative participa-tion and visualizaparticipa-tion techniques" – Vital Landscapes nr 2CE164P3.
PODSUMOWANIE
Przeprowadzenie prac konserwacyjnych zabytkowych obiektów wiąĪe siĊ z duĪymi nakáadami pieniĊĪnymi. Zastosowanie metod fotogrametrycznych przy opracowywania i inwentaryzacji budynków wydaje siĊ byü bardzo dobrym roz-wiązaniem. Raz wykonane stereogramy mogą byü opracowywane etapowo w zaleĪnoĞci od potrzeb, a co za tym idzie obiekt w czĊĞci opracowany moĪna uzupeániü w odpowiednim czasie o kolejne potrzebne w danym momencie ele-menty. Pozwala to w znacznym stopniu obniĪaü koszty inwentaryzacji i konser-wacji budynków Tworzenie modeli 3D pojedynczych obiektów i wreszcie ca-áych miejscowoĞci jest obecnie bardzo modne, ale zarazem bardzo pomocne przy tworzeniu peánych dokumentacji architektonicznych. Zastosowanie naj-nowszych osiągniĊü technicznych w postaci skanerów naziemnych znacznie uáatwia i przyĞpiesza pracĊ. Barierą jest jedynie materiaá z jakiego skonstruowa-ne są obiekty architektoniczskonstruowa-ne, tak jak w przypadku nowoczesskonstruowa-nego budynku Uniwersytetu Rolniczego, którego czĊĞü elewacji jest ze szkáa. Powodowaáo to czĊĞciowe pocháanianie promieni skanera i uzyskanie báĊdnej informacji o obiekcie. W przypadku obiektów o mniej skomplikowanej budowie, dotyczy to budynków folwarcznych w MĞciwojowie, zastosowanie zdjĊü metrycznych czy teĪ niemetrycznych byáo bardzo dobrym, a zarazem wystarczającym roz-wiązaniem.
BIBLIOGRAFIA
[http://www.fotal.pl/canon-eos-400d/] (dostĊp: 25 stycznia 2012) [http://www.msciwojow.pl/] (dostĊp: 25 stycznia 2012)
KĊdzierski M., Walczykowski P., FryĞkowska A., 2008a. Naziemny skaning laserowy drogowych
obiektów inĪynierskich. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji vol. 18a,
211-220.
KĊdzierski M., Walczykowski P., FryĞkowska A., 2008b. Wybrane aspekty opracowania
doku-mentacji architektonicznej obiektów zabytkowych. Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji vol. 18a, 221-230.
KwoczyĔska B. 2010, Opracowanie obiektów architektonicznych z wykorzystaniem metod
stoso-wanych w fotogrametrii cyfrowej Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich 3/2010 PAN
Oddziaá w Krakowie, Komisja Technicznej Infrastruktury Wsi.
Pater M. 2011, Sporządzenie inwentaryzacji elewacji budynku na podstawie zdjĊü wykonanych
kamerą niemetryczną Canon EOS 400D - praca inĪynierska napisana pod kierunkiem dr
Stajniak M. 2010, Inwentaryzacja obiektu zabytkowego w MĞciwojowie z wykorzystaniem
foto-grametrycznej stacji cyfrowej Delta - praca inĪynierska napisana pod kierunkiem dr inĪ.
Bogusáawy KwoczyĔskiej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
ĝwigut F. 2010, Opracowanie zdjĊü naziemnych wykonanych kamerą UMK10 na autografie
cy-frowym VSD AGH. - praca inĪynierska napisana pod kierunkiem dr inĪ. Bogusáawy
Kwo-czyĔskiej, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
Winiarska J. 2012, Opracowanie elewacji budynku przy wykorzystaniu kamery niemetrycznej -praca inĪynierska napisana pod kierunkiem dr inĪ. Bogusáawy KwoczyĔskiej, UR w Kra-kowie
Wojnar A. 2011, Opracowanie elewacji zabytkowego budynku z wykorzystaniem zdjĊü
metrycz-nych praca magisterska napisana pod kierunkiem dr inĪ. Bogusáawy KwoczyĔskiej, UR
w Krakowie
Zawieska D. 2008, Rekonstrukcja 3D obiektów bliskiego zasiĊgu na podstawie zdjĊü
archiwal-nych Archiwum Fotogrametrii, Kartografii i Teledetekcji vol.18a, Szczecin.
Dr inĪ. Bogusáawa KwoczyĔska Katedra Geodezji Rolnej, Katastru i Fotogrametrii Uniwersytet Rolniczy w Krakowie ul. Balicka 253a adres e-mail: rmkwoczy@cyf-kr.edu.pl
