Tourism In the Urban Space of the Polish Seaside Resort of Ustka

Andrzej M atczak

Uniwersytet Łódzki 9 0 -1 4 2 Łódź, ul. Kopcińskiego 31

m atczak@ geo.uni.lodz.pl

TURYSTYKA W PRZESTRZENI

M IEJSK IEJ USTKI - POLSKIEGO

KURORTU NADBAŁTYCKIEGO

TOURISM IN THE URBAN SPACE

OF THE POLISH SEASIDE RESORT

OF USTKA

Zarys treści: W artykule p o d jęto p ró b ę w eryfikacji p o p u larn e­ go w literaturze naukow ej m odelu stru k tu ry przestrzennej k u ­ rortu nadm orskiego o raz przy d atn o ści zd jęcia użytkow ania ziem i d o je g o opisu. P rzy k ład o w e b a d an ia o p arte n a b e zp o ­ średnich studiach terenow ych p rz ep ro w ad z o n o w U stce p o ło ­ żonej w środkow ej części p o lsk ieg o w ybrzeża B ałtyku. S łow a k lu czo w e: turystyka, stru k tu ra przestrzen n a, zdjęcie użytkow ania ziem i, kurort n adbałtycki, U stka.

A bstract: The author attem p ts to verify a popular model of the spatial structure of a sea sid e resort, a s well a s the u se fu ln e ss o f a land u se survey for its description. Sam ple stu d ies b ased on direct field research were carried ou t in U stka in the m iddle section of the Polish Baltic coast.

Key w ords: tourism , spatial structure, land u se survey. Baltic resort, U stka

Podstawowym elementem struktury przestrzennej kurortów nadmorskich jest linia wybrzeża i towa­ rzysząca jej plaża. Ich układ przestrzenny wyraża się w kształcie liniowym i składa się z typowych równoległych związków plaży, czasem portu, pro­ menady, drogi kołowej i/lub kolejowej, pierwszej linii budynków obejmującej najbardziej zwarte i najdroższe formy zakwaterowania, sklepy dla tu­ rystów, bary i restauracje. W drugiej linii za drogi­ mi hotelami i wieżowcami z apartamentami rozcią­ ga się strefa zakwaterowania o mniejszej gęstości i cenie umożliwiającej egzystencję mniejszym i tańszym hotelom, willom, kempingom, która łą­ czy się z terenami rezydencjalnymi stałych miesz­ kańców i pracowników oraz z pozostałymi funk­ cjami miejskimi. Do tej linearnej struktury ruch tu­ rystów i towarów doprowadzany jest ciągiem ko­ munikacyjnym prostopadłym do wybrzeża, przez co kurorty nadmorskie uzyskują układ przestrzen­ ny zbliżony do dużej litery T (zob. PEARCE 1987).

Linearny kształt kurortu lub miasta nadmorskie­ go odzwierciedla jego ukierunkowanie ku głównej atrakcji turystycznej, jaką jest plaża. Stopień wy­ korzystania ziemi w miarę oddalania się od plaży jest w ogromnej mierze wynikiem czynników

eko-T he p rim ary e le m e n ts of th e sp a tia l s tru c tu r e of s e a s id e re s o rts a re th e c o astlin e a n d its b e a c h . T h is s tru c tu r e is lin e a r a n d c o n s is ts of typically parallel e le m e n ts c o n n e c te d to th e b e a c h s u c h a s a h a rb o u r, p ro m e n a d e , ro ad a n d / o r ra il­ way, th e first lin e of b u ild in g s in c lu d ­ ing th e d e n s e s t a n d m o st expensive acco m m o d atio n , s h o p s for to u rists , b a rs a n d r e s ta u r a n ts . B eh in d th e expensive h o te ls a n d h ig h -rise b u ild in g s w ith ho li­ day a p a r tm e n ts th e sec o n d line of a cc o m m o d a tio n is fo u n d , le ss d e n se a n d its low er v a lu e m e a n s h o te ls will be sm a lle r a n d c h e a p e r. D e tac h e d h o u s e s a n d c a m p s ite s a re fo u n d in th e re s id e n t­ ial a re a s o ccu p ied by local in h a b ita n ts alo n g sid e th e re m a in in g u rb a n fu n c ­ tio n s. T o u rists a n d goods arrive along a c o m m u n ic a tio n ro u te w h ich r u n s p e rp e n d ic u la r to th e c o ast, a n d th u s th e s p a tia l s tr u c tu r e of se a sid e re s o rts re se m b le s th e le tte r

T

The lin e a r form of a se a sid e re so rt or tow n reflects its o rie n ta tio n to w ard s th e

nomicznych. Centralne obszary położone najbli­ żej głównej atrakcji (plaży) są poddane bardziej intensywnemu zagospodarowaniu. Dalej od plaży ceny gruntów maleją, gęstość zagospodarowania zmniejsza się, a formy zakwaterowania stają się bardziej zróżnicowane. Odchylenia od przedsta­ wionego, generalnego modelu struktury przestrzen­ nej kurortu nadmorskiego są częste, ale dotyczą szczegółów, które są pochodną położenia geogra­ ficznego kurortu, stopnia jego atrakcyjności tury­ stycznej, sposobu wykorzystania ziemi, okresu, w którym rozpoczął się, a następnie nastąpił naj­ większy rozwój, systemu społeczno-ekonomiczne­ go i związanego z nim zasięgu planowania i innych.

Celem prezentowanego opracowania jest próba weryfikacji zarysowanego wyżej generalnego schematu struktury przestrzennej kurortu nadmor­ skiego oraz przydatności zdjęcia użytkowania zie­ mi do analizy lokalizacji usług turystycznych na przykładzie Ustki, położonej w środkowej części polskiego wybrzeża Bałtyku.

Realizację celu opracowania oparto na bezpo­ średnich badaniach terenowych. W latach 1998— 2001 w ramach ćwiczeń terenowych z geografii społeczno-ekonomicznej prowadzonych ze studen­ tami kierunku geograficznego Uniwersytetu Łódz­ kiego (UŁ) i Pomorskiej Akademii Pedagogicznej (PAP) przeprowadzono kompleksowe studia doty­ czące struktury funkcjonalno-przestrzennej Ustki. Oparto je na wykonanym zdjęciu użytkowania zie­ mi w granicach administracyjnych miasta, a w za­ kresie turystyki poszerzono o rejestrację zagospo­ darowania i ruchu turystycznego.

Zdjęcie użytkowania ziemi w Ustce wykonano w 1998 r. Podkład kartograficzny do badań tereno­ wych i opracowania kameralnego stanowiły arku­ sze planu geodezyjnego miasta, w jego granicach administracyjnych, w skali 1 : 2000. Taka skala podkładu użyta do przeprowadzenia prac tereno­ wych, a następnie kolorowego czystorysu mapy użytkowania ziemi i na jego podstawie wykonane­ go bilansu użytkowania tej przestrzeni zapewnia dużą szczegółowość i wiarygodność prowadzo­ nych analiz strukturalnych. Do wydzielenia typów użytków miejskich posłużono się klasyfikacją opracowaną w łódzkim ośrodku geograficznym

( L i s z e w s k i 1978). Klasyfikacja ta wyodrębnia 10

grup głównych użytków miejskich, 21 form funk­ cjonalnych, 51 typów fizjonomicznych oraz 6 stop­ ni wskazujących na intensywność zagospodarowa­ nia terenu. Jedynie w grupie usług tę klasyfikację poszerzono o wyodrębnienie terenów użytkowa­ nych przez turystykę. W celu wykonania bilansu,

m a in to u r is m a ttr a c tio n - th e b e a c h . L an d u s e c h a n g e s d e p e n d in g o n d is ta n c e fro m th e b e a c h a r e la rg e ly a n eco n o m ic p h e n o m e n o n w ith th e c e n tr a l a r e a s b e tte r develo ped b e in g c lo s e s t to th e m a in a ttr a c tio n . F u r t h e r from th e b e a c h th e p ric e s for la n d fall, th e d e n s ity o f in fra ­ s tr u c t u r e d e c r e a s e s , a n d a c c o m m o d a ­ tio n b e c o m e s m o re v a rie d . D ev iatio n s fro m th is g e n e r a l m o d e l o f th e s p a tia l s tr u c t u r e o f a s e a s id e r e s o r t a r e fre q u e n t, b u t th e y c o n c e rn d e ta ils o f g e o g ra p h ic a l lo c a tio n , to u r i s t a ttr a c tiv e n e s s , la n d u se , th e tim e w h e n d e v e lo p m e n t b e g a n a n d p ro g re s s e d , th e s o c io -e c o n o m ic s y ste m , f u tu r e p r o s p e c ts e tc. T h e a im o f th is a r tic le is to verify th e m o d el o u tlin e d a b o v e , a s w ell a s th e v a lu e o f la n d u s e s u r v e y s for th e a n a ly s is o f to u r is m s e rv ic e lo c a tio n , u s in g th e e x a m p le o f U s tk a w h ic h lies o n th e m id d le s e c tio n o f P o lish B altic c o a s t.

T h e p ro je c t w a s b a s e d o n d ire c t field r e s e a r c h . In 1 9 9 8 -2 0 0 1 a c o m p lex s tu d y o f th e fu n c tio n a l a n d s p a tia l s tr u c t u r e of U s tk a w a s c o n d u c te d a s p a r t of field c la s s e s in so c io -e c o n o m ic g e o g ra p h y r u n for th e g e o g ra p h y s tu d e n t s a t th e U n iv e rsity o f Łódź a n d th e P o m e r a n i a n

Pedagogical A cadem y (Pomorska Akadem ia P edagogiczna - PAP}. T h e s tu d y w as b a s e d o n a la n d u s e s u rv e y w ith in th e a d m in is tr a tiv e b o u n d a r ie s o f th e tow n, a n d a d d itio n a lly re c o rd e d th e to u ris m in f r a s tr u c tu r e a n d n u m b e r s . T h e la n d u s e s u rv e y w a s u n d e r ta k e n in 19 9 8 . T h e c a r to g r a p h ic b a s e w ere m a p s a t a s c a le o f 1 : 2 0 0 0 co v ering th e a d m in is tr a tiv e a r e a o f th e to w n . S u c h a s c a le e n s u r e s d e ta ile d a n d cred ib le s tr u c t u r a l a n a ly s e s , a n d w a s a p p lie d d u r in g field r e s e a r c h a s w ell a s for m a k in g th e fin a l c o lo u re d v e rs io n o f th e la n d u s e m a p , follow ed b y a n a s s e s s m e n t

o f la n d u s e p r o p o r tio n s . T h e ty p e s of u r b a n la n d u s e id e n tifie d w ere b a s e d o n th e c la s s ific a tio n e s ta b lis h e d a t th e Łódź g e o g ra p h ic a l c e n tre (Li s z e w s k i 1978). A cco rd in g to th is c la s s ific a tio n , th e re are 10 m a in c a te g o rie s o f u r b a n la n d u s e , 21 f u n c tio n a l fo rm s, 51 m o rp h o lo g ic a l ty p es a n d 6 levels o f d e n s ity . T h e cla ssific a tio n w a s e n la rg e d b y a s u b - c a te g o iy for th o s e

a następnie typologii przestrzeni miejskiej podzie­ lono ją na sieć kwadratów o boku 100 m (tj. po­ wierzchni 1 ha). Początek układu sieci kwadratów zlokalizowano w rejonie portu. W obrębie po­ szczególnych kwadratów przeprowadzono analizę bilansu i za pomocą metody J. C. Weavera wyzna­ czono elementy (użytki) wiodące w strukturze użytkowania ziemi, co następnie posłużyło do przeprowadzenia typologii przestrzeni miejskiej i tym samym określenia struktury przestrzennej Ustki.

W trakcie wykonywania zdjęcia użytkowania ziemi przeprowadzono kompleksową rejestrację zagospodarowania turystycznego, a zwłaszcza kwa­ ter prywatnych, których nie ujmują żadne statysty­ ki. Wykonano też pomiary i badania ankietowe ru­ chu turystycznego. W dniu 23 lipca 1998 r. w go­ dzinach 8 15—10(>,) przeprowadzono pomiary liczby parkujących samochodów osobowych na terenie Ustki. Zarejestrowano 3332 pojazdy samochodowe z obcą rejestracją (tj. spoza byłego województwa słupskiego). Pomiar ten wykonany na wszystkich ulicach, podwórzach i parkingach Ustki pokazał stan obciążenia sieci komunikacyjnej miasta oraz pomógł w weryfikacji przybliżonego oszacowania jednorazowej pojemności bazy noclegowej miasta. Zakładając, że wszystkimi samochodami osobowy­ mi o rejestracji spoza byłego województwa słup­ skiego przyjechali do Ustki turyści i że średnio na jeden samochód przypadały trzy osoby, uzyskano rankiem 23 lipca 1998 r. liczbę ok. 10 tys. tury­ stów. Tymczasem, rejestrowana przez statystykę liczba miejsc noclegowych w Ustce w 1998 r. Wy­ nosiła 7,8 tys. Różnica między oficjalnie zareje­ strowaną liczbą miejsc noclegowych a oszacowaną liczbą turystów przyjeżdżających wyłącznie samo­ chodami osobowymi była więc znacząca i wynosi­ ła ok. 2,2 tys. Z kolei z badań ankietowych prze­ prowadzonych w dniach 22-24 lipca 1998 r. na plażach w Ustce wynikało, że samochód osobowy jako środek lokomocji wybrało 60,4% turystów

( M a t c z a k : 1999). Przeprowadzone 19 lipca 1999 r.

w cyklu godzinnym (od 10°° do godziny 1500) po­ miaru ruchu turystycznego na obu plażach w Ustce Wskazały, że w godzinach południowych na plaży przebywało blisko 13 tys. osób ( M a t c z a k i R y d z

2001). Skojarzenie wyników statystycznej rejestra­ cji miejsc noclegowych, pomiaru parkujących sa­ mochodów osobowych w Ustce, pomiarów i badań kwestionariuszowych przeprowadzonych na obu Plażach w Ustce wskazuje, że jednorazowa pojem­ ność noclegowa Ustki osiąga blisko 16,5 tys. miejsc noclegowych.

a re a s ex p lo ited for to u ris m b u t only a s a p a rt of th e w id er serv ices category. In o rd e r to c a rry o u t th e a s s e s s m e n t a n d e s ta b lis h a typology o f u rb a n sp ace, U stk a w as divided in to a k m 2 grid. B eg in n in g from th e h a r b o u r e ac h in ­ d iv id u al s q u a r e w a s a s s e s s e d , a n d by m e a n s of W eaver’s m e th o d th e m ain e le m e n ts of la n d u s e w ere e sta b lish e d . T h ese w ere la te r u s e d for e s ta b lis h ­ in g a typology of u r b a n sp ac e a n d defin in g th e s p a tia l s tr u c tu r e of U stk a.

W hile m a k in g th e la n d u s e survey, r e c o r d s o f to u r i s m i n f r a s tr u c tu r e w ere m ad e, esp ecially o f privately let a cc o m m o d a tio n n o t in c lu d e d in an y s ta tistic . T o u rism activity w as m e a s u re d a n d a q u e s tio n n a ire su rv e y c arried o u t a s well. O n 23 J u ly 1998 from 8 .1 5 - 10.00, c a rs p a rk e d in U stk a w ere s tu d ie d a n d 3 3 3 2 v eh icles w ith n o n ­ local re g istra tio n p la te s (i.e. from o u tsid e th e form er S lu p s k ie Wojewôdztiuo) w ere reco rd ed . T he s tu d y w as co n d u cte d in all th e s tre e ts , c o u rty a rd s a n d c a r p a rk s in U stk a sh o w in g th e tra n s p o rt n etw o rk load a n d h e lp in g verify th e e s tim a te d a c c o m m o d a tio n c a p a c ity . A ssu m in g th a t all th e re g istered vehicles w ere driv en b y to u r is ts com ing to U stk a, a n d a n av erag e of th re e people p e r car, th e r e s u lt o b ta in e d in th e m o rn in g of 2 3 J u ly 1998 w as 10,000 t o u r i s t s , w h ile r e g is te r e d t o u r i s t a cc o m m o d a tio n in U stk a in 1998 w as 7 8 0 0 b e d s. T h e difference b etw een th e officially re g iste re d n u m b e r of b e d s a n d th e e stim a te d n u m b e r of to u ris ts a rriv in g by c a r w a s c o n sid e ra b le (2200). O n th e o th e r h a n d , a su rv e y on 2 2 - 2 4 J u ly 1998 on U stk a ’s b e a c h e s sh o w ed t h a t 6 0 .4 % o f to u ris ts h a d c h o se n th e c a r a s th e ir m e a n s of tr a n s ­ p o rt ( M a t c z a k 1999). T he s tu d y of th e n u m b e r of to u r is ts on b o th b e ac h e s, c o n d u c te d o n 19 J u ly 1999 b etw een 10.00 a n d 15.00, sh o w ed th a t th e re w ere n e a rly 1 3 ,0 0 0 people th e re ( M a t c z a k & R y d z 2001). All th e re s u lts p u t to g e th e r sh o w th a t th e acco m m o d a­ tio n c a p a c ity o f U stk a is n e a rly 16,500 b e d s.

1. ATRAKCJE TURYSTYCZNE 1. TOURIST ATTRACTIONS

USTKI IN USTKA

Ustka, licząca ok. 17,5 tys. mieszkańców, poło­ żona jest w środkowej części polskiego wybrze­ ża Bałtyku, w odległości 22 km na północ od Słupska. Jest portem przeładunkowym i rybac­ kim ze stocznią i przedsiębiorstwami połowowy­ mi oraz kurortem nadmorskim u ujścia rzeki Słupi do Bałtyku. Od 1832 r. zaczęli tutaj przy­ bywać kuracjusze. W 1870 r. powstało Towarzy­ stwo Kąpielowe. Prawa miejskie Ustka uzyskała w 1935 r., a w 1974 r. status uzdrowiska. W roku 1978 powołano samodzielne Przedsiębiorstwo Państwowe (PP) Uzdrowisko Ustka. Zadecydo­ wały o tym naturalne warunki przyrodnicze. Mo­ rze i brzeg morski stanowią olbrzymie, naturalne inhalatorium, które wraz z sosnowymi lasami (471 ha) tworzą specyficzny, o walorach lecz­ niczych, mikroklimat. Źródła solankowe i bo­ gate złoża borowiny umożliwiają lecznictwo sana­ toryjne w zakresie chorób układu krążenia, od­ dechowego, chorób przemiany materii i reuma­ tycznych. Bezpośrednia bliskość morza umożli­ wia wczasowiczom i kuracjuszom w miesiącach letnich kąpiele słoneczne i morskie, natomiast w pozostałych miesiącach korzystanie w trakcie spacerów z leczniczego oddziaływania klimatu morskiego, mającego korzystny wpływ na drogi oddechowe. Ustka posiada też kilka zabytko­ wych obiektów krajoznawczych, do których zali­ cza się: domy szachulcowe, wille z przełomu XIX i XX w., neogotycki kościół wybudowany w la­ tach 1885-1888, port i latarnię morską, zaułek kapitański, przyportowy spichlerz, promenadę, amfiteatr i park nadmorski, zakład przyrodolecz­ niczy. Wiele obiektów krajoznawczych znaj­ duje się też w okolicach Ustki: grodziska, chału­ py, dwory i kościoły szachulcowe, kościoły go­ tyckie i barokowe, dwory i parki podworskie, wydmy, rezerwaty roślin i zwierząt (ptactwa wodnego), co sprzyja podejmowaniu wycieczek w okolice miasta. Ustka jest dobrze wyposażo­ na w obiekty noclegowe (16,5 tys. miejsc), gas­ tronomiczne, handlowe, kulturalno-rozrywkowe i rekreacyjne. Licznie organizowane są też im­ prezy letnie: dni morza, turnieje sportowe, kon­ certy muzyczne, konkursy, targi, festyny itd.

U stk a w ith its 1 7,500 in h a b ita n ts is s itu a te d on th e m id d le sectio n of the Polish B altic c o a st, 22 km n o rth of S łu p sk . It is a p o rt a n d fishing h a rb o u r a t th e m o u th of th e S łu p ia River w ith a sh ip y ard a n d fish in g c o m p an ies, as well a s b e in g a s e a s id e re so rt. The first v isito rs to ta k e th e w a te rs cam e to U stka in 1832 w hile in 1870 th e T ow arzystw o

K ąpielow e (a 'B a th in g Society’) w as esta b lish e d . M unicipal rig h ts w ere granted in 1935; in 1974 it w as given the form al s ta t u s of a s p a w hile in 1978

a n in d e p e n d e n t ‘S ta te E n te rp rise ’ (Przed­

siębiorstw o P a ń stw o w e) w as estab lish ed .

The tow n ow ed th is s ta t u s to n a tu ra l c o n d itio n s w ith th e s e a a n d th e sh o re b ein g a h u g e n a tu r a l inhalatorium w hich w ith th e p in e fo rest (471 ha) creates a specific th e ra p e u tic m icro-clim ate. Salt sp rin g s a n d th e ra p e u tic m u d are u sed in tre a tin g c o ro n a ry a n d resp irato ry sy ste m d is e a s e s a s well a s m etabolic a n d rh e u m a tic p ro b le m s. T he clo sen ess of th e s e a e n a b le s to u ris ts a n d p a tie n ts to b a th e in th e s u n a n d th e s e a in su m m e r, w hile d u rin g th e rem ain in g m o n th s th e y c a n go for long w alks and b en efit from th e h e a lth y s e a clim ate. U stk a also h a s sev eral h isto ric a l b u ild ­ ings a n d site s: h alf-tim b ered h o u ses, villas from th e tu r n o f th e 2 0 th c ., a n eo ­ gothic c h u rc h b u ilt in 1885-1888, a h a rb o u r, lig h th o u se , d o ck sid e granary- p ro m e n a d e, a m p h ith e a tre , a c o asta l park a n d p h y sio th e ra p y facilities. M any places of in te re s t c a n b e fo u n d n e ar: ru in s of m ed iaev al c a s tle s, co tta g es, half-tim bered m a n o rs a n d c h u rc h e s , gothic a n d baroque c h u rc h e s , o th e r m a n o rs w ith th e ir parks, d u n e s, n a tu r e re se rv e s (e.g. for w a ter­ fowl). All th e s e e n c o u ra g e to u ris ts to visit th e to w n ’s s u rro u n d in g s . U stka offers p le n ty of a cc o m m o d a tio n (16 500 beds), r e s ta u r a n ts , sh o p s, a s well as e n te rta in m e n t a n d re c re a tio n facilities- T h ere a re m a n y c u ltu ra l e v en ts organised d u rin g th e su m m e r, like th e Festival oi th e S ea, s p o rts to u rn a m e n ts , c o n c e r t s ,

2 . TERENY TURYSTYCZNE W BILANSIE UŻYTKOWANIA ZIEMI W USTCE

Wykonany dla Ustki bilans użytkowania ziemi wskazuje na stosunkowo mały udział w jej po­ wierzchni terenów związanych z gospodarką typu miejskiego (tab. I). Około 31,9% powierzchni mia­ sta zajmują tereny zainwestowane. Pozostałe 2/3 powierzchni Ustki stanowią tereny otwarte. Tereny zainwestowane w Ustce zamieszkuje średnio ok. 50 osób na 1 ha, a w sezonie turystycznym liczba wzrasta do blisko 100 osób.

T a b e l a I. Struktura użytkowania ziemi w Ustce (stan z lipca 1998 r.)

Formy użytkowania ziemi Ogółem

w ha w % 1. Tereny mieszkaniowe 66,4 6,5 2. Tereny produkcyjne 32,2 3,2 3. Tereny usługowe 66,5 6,6 - tereny turystyczne 38,1 3,8 4. Tereny komunikacyjne 111,6 11,0

5. Tereny zieleni i rekreacji 32,8 3,2

5. Inne tereny zainwestowane 14,1 1,4

Ogółem tereny zainwestowane 323,6 31,9

7. Użytki rolne 155,0 15,3

8. Lasy, zadrzewienia 486,0 47,8

9. Wody 27,0 2,7

10. Nieużytki 23,0 2,3

Ogółem tereny nie zainwestowane 691,0 68,1

Ogółem 1014,6 100,0

Ź r ó d ł o : Obliczono na podstawie czystopisu zdjęcia użytkowania ziemi.

Struktura terenów zainwestowanych w Ustce charakteryzuje się wysokim stopniem zrównoważe­ nia udziałów głównych grup użytków miejskich. Pierwszą pod względem udziału, grupę zainwesto­ wanych użytków miejskich stanowiły tereny komu­ nikacyjne. Ich udział sięgał 34,5%. W ten sposób ujawnia się specyfika Ustki jako węzła komunikacji Wodnej (port), kolejowej (końcowa stacja linii pro­ wadzącej ze Słupska) i drogowej oraz ośrodka tury­ stycznego. Drugą pozycję wśród zainwestowanych obszarów Ustki zajmowały tereny mieszkaniowe. Przypadało na nie 20,5%. Równorzędną pod wzglę­ dem wielkości, pozycję z terenami mieszkaniowymi Zajmowały w Ustce tereny usługowe, przy czym aż 57,2% ich wielkości przypadało na areał bezpośred­ nio użytkowany przez turystykę. Udział terenów Usługowych wyniósł 20,5%. Tak duży udział tere­ nów usługowych w strukturze obszarów

zainwesto-2. TOURISM AREAS AS A LAND USE COMPONENT IN USTKA

An a s s e s s m e n t of la n d u s e in U stka p o in ts to a relativ ely sm all p e rc en ta g e of u rb a n eco n o m ic activ ity (Table I). A bout 3 1.9% of th e u rb a n d is tric t h a s b een developed w hile th e re m a in in g two th ird s a re o p en a re a s . T h e p o p u la tio n d e n sity in th e developed a re a s is on average 5 0 / h a how ever d u rin g th e to u rism s e a so n it in c re a s e s to a b o u t 1 0 0 /h a .

T a b l e I. Land use structure in Ustka (July 1998)

Forms of land use Total

hectares % 1. Residential areas 66.4 6.5 2. Manufacturing areas 32.2 3.2 3. Service areas 66.5 6.6 - tourism areas 38.1 3.8 4. Transport areas 111.6 11.0 5. Open areas 32.8 3.2

6. Other developed areas 14.1 1.4

Developed areas total 323.6 31.9

7. Agricultural land 155.0 15.3

8. Forests, scattered trees 486.0 47.8

9. Open water 27.0 2.7

10. Unused land 23.0 2.3

Undeveloped areas total 691.0 68.1

Total 1014.6 100.0

S o u r c e : Based on the final version of the land use survey.

The p ro p o rtio n s o f th e m a in developed la n d u s e c ate g o rie s in U stk a are even, w ith th e la rg e st b ein g tra n s p o rt a t 34.5% . U stk a t h u s rev eals itse lf a s a tr a n s p o r t n o d e for w a te r (the h a rb o u r), rail (the te rm in u s of a railw ay r u n n ­ ing from S lu p sk ) a n d ro ad , a s well a s a to u ris m c e n tre . R esid en tial a n d service a r e a s cam e n e x t w ith 20.5% , w ith 57.2% of th e la tte r b ein g to u rism a r e a s (11.8% overall). T hey w ere co m p le m en te d by o p e n a re a s (10.1%), over o ne th ird o f w h ich w ere b e a c h e s a n d a d ja c e n t d u n e s , th e m ain to u rism a ttra c tio n of U stk a. S trictly to u rism service a re a s i.e. h o lid ay c en tres, s a n a to r ia , h o te ls , c a m p in g a re a s , b e a c h e s, w alk in g a re a s a n d open

wanych Ustki spowodowany był silnie rozwinięty­ mi terenami turystycznymi, które same stanowiły 11,8% powierzchni zainwestowanej miasta. Uzupeł­ niały je tereny zieleni i rekreacji, których udział wy­ nosił 10,1%. Przeszło 1/3 tych terenów stanowiła plaża z bezpośrednio przyległymi terenami wydm, będąca główną atrakcją turystyczną Ustki. Tereny wyłącznie obsługujące turystykę w postaci ośrod­ ków wczasowych, sanatoryjnych, hoteli, kempin­ gów, plaży, terenów spacerowych i przymorskich terenów zieleni urządzonej stanowiły w przypadku Ustki ponad 1/5 ogółu zainwestowanego obszaru miasta i były drugą w kolejności grupą form użytko­ wania miejskiego. Ustka posiadała zupełnie nieźle rozwinięte tereny produkcyjne, związane z gospo­ darką morską. Ich udział w zainwestowanej prze­ strzeni miejskiej sięgał 10%. Przedstawiony bilans użytkowania terenów zainwestowanych Ustki wska­ zuje na bardzo silną funkcję turystyczną z dobrze rozwiniętą funkcją rezydencjalną usługowo-komu- nikacyjną i produkcyjną. Tereny turystyczne wraz z wspierającymi je bezpośrednio terenami zieleni i rekreacji (plaża, promenada itd.), komunikacji (parkingi, pobocza ulic itd.) i mieszkaniowymi (wy­ najmowane na cele turystyczne kwatery prywatne) użytkowane w sezonie turystycznym sięgają blisko

1/2 powierzchni terenów zainwestowanych miasta.

3 . LOKALIZACJA TERENÓW TURYSTYCZ­ NYCH W PRZESTRZENI MIASTA

Analiza lokalizacji terenów turystycznych w prze­ strzeni miejskiej Ustki dokonywana na podstawie mapy użytkowania ziemi jest metodycznie postępo­ waniem niepełnym i zawodnym. Wynika to z faktu, że tereny turystyczne na mapie użytkowania ziemi obejmują tylko obiekty wolno stojące (tj. ośrodki wczasowe, kolonijne, sanatoryjne, hotele, pensjona­ ty, schroniska, kempingi, a także plaże, promenady itd.), które stanowią jedynie część zagospodarowa­ nia turystycznego. Natomiast na mapie użytkowania ziemi nie odnotowuje się kwater prywatnych (po­ koje gościnne) zlokalizowanych na terenach miesz­ kaniowych, które w przypadku Ustki mają równo­ rzędne znaczenie, co obiekty wymienione wyżej.

Lokalizacja terenów turystycznych, uwidocz­ nionych na mapie użytkowania ziemi, w przestrze­ ni Ustki ma specyficzny charakter. Tereny te swoją lokalizacją wyraźnie nawiązują do przebiegu linii brzegowej Bałtyku. Rozwinięte są w układzie rów­ noleżnikowym, ich dłuższa oś jest równoległa do wybrzeża. Po wschodniej stronie portu stanowią

g ro u n d n e a r th e s e a , m a d e u p o n e fifth o f th e o v erall d e v e lo p e d a re a . U stk a h a d re la tiv e ly w ell d ev elo p ed m a n u ­ fa c tu r in g a r e a s a s s o c ia te d w ith s e a / m a rin e e c o n o m y (10% ).

T h e a s s e s s m e n t o f d e v e lo p e d lan d u s e in U s tk a in d ic a te s a v ery s tro n g to u r is m f u n c tio n c o m b in e d w ith well- d e v e lo p e d r e s id e n tia l, serv ice , tr a n s p o r t a n d m a n u f a c tu r in g fu n c tio n s . T o u rism a r e a s to g e th e r w ith o p e n a r e a s (the b e a c h , p r o m e n a d e , etc.), tr a n s p o r t a r e a s (car p a r k s , v e rg e s etc.) a n d r e s id e n t ia l a r e a s (p riv a te lo d g in g s r e n te d to to u r is ts ) u s e d d u r in g th e to u r is m s e a s o n , c o n s titu te d a lm o s t o ne h a lf o f th e d e v e lo p e d u r b a n a re a .

3. THE LOCATION OF TOURISM AREAS WITHIN THE URBAN SPACE

A n a n a ly s is o f th e lo c a tio n of to u ris m la n d u s e w ith in th e u r b a n s p a c e oi U stk a , b a s e d o n th e la n d u s e m ap is in c o m p le te a n d u n r e lia b le from a m e th o d o lo g ic a l p o in t o f view. T he to u r is m a r e a s m a rk e d o n th e m a p in ­ c lu d e in d iv id u a l b u ild in g s a n d site s (h o lid a y c e n t r e s , s a n a to r ia , h o te ls, p e n s io n s , h o s te l s , c a m p in g a re a s , b e a c h e s , p r o m e n a d e s , etc.) w h ich c o n s titu te o n ly o n e p a r t o f th e to u ris m in f r a s tr u c tu r e . T h e m a p d o e s n o t in ­ c lu d e p riv a te lo d g in g s (g u e s t room s) in r e s id e n tia l a r e a s w h ic h in U s tk a are a s im p o r ta n t a s th e e le m e n ts listed ab o v e. T h e lo c a tio n o f to u r is m a r e a s p r e s e n te d o n th e la n d u s e m a p h a s a p a r tic u la r c h a r a c te r c le a rly re la te d to th e B altic c o a s tlin e . L a n d u s e d ev elops in a s y s te m o f p a r a lle ls w h o se lo n g er a x is r u n s p a r a lle l to th e c o a s t. O n th e e a s te r n s id e o f th e h a r b o u r th e y b e ­ co m e a c o m p a c t, h ig h ly d eveloped a r e a g ro w in g ‘in to ’ th e to w n (in th e sh a p e of a tr ia n g le w ith its v e rte x p o in te d to w a rd s th e h a r b o u r ) . T h is s u g g e s ts t h a t th e m o s t v a lu a b le a r e a s (from th e to u r is m p o in t o f view ), s itu a te d d irectly

zwarty, intensywnie zagospodarowywany obszar wyraźnie rozwijający się w „głąb” miasta (układ trójkąta wierzchołkiem zwróconego w stronę portu), co wskazuje na wyczerpywanie się najbardziej cen­ nych turystycznie rezerw terenu zlokalizowanych w bezpośrednim zapleczu plaży. Można sądzić, że w przyszłości na tym obszarze miasta będą występo­ wać przekształcenia jakościowe, uzupełniające i in­ tensyfikujące wykorzystanie przestrzeni już „posia­ danej” przez turystykę. Natomiast zupełnie inny charakter mają tereny turystyki zlokalizowane po zachodniej stronie portu. Znajdują się one dopiero w inicjalnej fazie rozwoju. Obecnie wykształcone są w postaci - leżących na nieco dalszym zapleczu pla­ ży - izolowanych od siebie „wysp” usytuowanych równolegle do wybrzeża. Przeszkodą dla rozwoju turystyki w tej części miasta były rygory wojskowe. Po przejęciu przez miasto tych terenów można ocze­ kiwać przyspieszonego ich zagospodarowania. Na­ leży postulować, aby zagospodarowanie to odbywa­ ło się według wcześniej opracowanego, stosownego planu urbanistycznego.

n e x t to th e b e a c h , a re sh rin k in g in availability. S u p p o se d ly , in th e fu tu re th is p a r t o f th e to w n will qualitatively c h an g e w h ich will in te n sify its to u rism u s e . O n th e o th e r h a n d , to u rism a re a s o n th e o th e r sid e of th e h a rb o u r a re q u ite d ifferen t h a v in g j u s t e n tered th e in itial p h a s e o f developm ent. At p r e s e n t th e y a re s itu a te d slightly fu r th e r from th e b e a c h in th e form of iso la ted ‘is la n d s ’ p a ra llel to th e co ast, a s m ilitary re g u la tio n s h a d ea rlie r h in d e re d th e d ev elo p m en t of th is p a rt. Now th a t th e s e a re a s have b e e n m a d e av ailab le a c c e lerate d develop­ m e n t c a n b e ex p ected . It w ould be ad v isab le t h a t d e v elo p m en t sh o u ld follow a p la n d ev ised b e fo reh an d .

Decydującą rolę brzegu morskiego w lokaliza­ cji terenów turystycznych w Ustce potwierdza ma­ pa koncentracji (rys. 1). Całość terenów turystycz­ nych (w 100 %) ujawnionych na mapie użytkowa­ nia ziemi w Ustce znajduje się w pięciu jednost­ kach urbanistycznych bezpośrednio sąsiadujących 2 brzegiem Bałtyku (obejmujących 41,6% po­ wierzchni miasta). Tereny turystyczne zajmują pas

The p re d o m in a n t role of th e co astlin e in th e lo catio n of to u rism a re a s is illu s tra te d o n th e M ap o f D evelopm ent In te n sity (Fig. 1). A reas of 100% to u rism u s e sh o w n o n th e la n d u s e m ap a re divided in to five grid s q u a re s directly a d ja c e n t to th e B altic c o a s t (covering 4 1.6% of th e u r b a n area) a n d occupy

wybrzeża o szerokości zaledwie 900 m (rys. 2). Sąsiadująca z brzegiem morza plaża oraz promena­ da i park nadmorski zajmują pas wybrzeża docho­ dzący do nieco ponad 200 m szerokości, który sta­ nowi 1/3 terenów turystycznych. W odległości po­ wyżej 100 m od brzegu morzą zaczyna się wolno stojąca zabudowa turystyczna, która sięga do bli­ sko 900 m w głąb lądu. Jej nasilenie występuje w strefie odległej o 300-600 m od brzegu Bałtyku. Mapa koncentracji ujawnia też wielką dyspropor­ cję pomiędzy dobrze zagospodarowaną turystycz­ nie wschodnią częścią kurortu (skupiającą blisko 85% terenów turystycznych) i bardzo słabo za­ chodnią. Wysoką koncentrację terenów turystycz­ nych skupionych we wschodniej części Ustki są­ siadującej bezpośrednio z brzegiem morza po­ twierdza też wysoka wartość wskaźnika koncentra­ cji: ii = 0,818.

a c o a stlin e b elt, only 9 0 0 m in w idth (Fig. 2) w ith th e b e a c h , p ro m e n a d e an d se a sid e p a rk o c cu p y in g a co astlin e belt of slig h tly over 2 0 0 m in w idth, c o n s titu ­ tin g on e th ird o f all to u rism areas. More th a n 100 m from th e sea sh o re in d iv id u al to u ris m b u ild in g s s ta r t to a p p e a r e x ten d in g n e a rly 9 0 0 m inland. M ost of th e m c a n b e fo u n d 3 0 0 -6 0 0 m from th e sh o re . T he M ap of D evelopm ent In te n sity also sh o w s a s e rio u s d isp ro p o r­ tio n b etw een th e w ell-developed e a ste rn p a r t of th e re s o rt (alm o st 85% of to u rism areas) a n d th e very poorly developed w e ste rn p a rt. T he h ig h coefficient value (n = 0.818) also d e m o n s tra te s th e high in te n s ity in th e e a s te r n p a rt of U stka a d ja c e n t to th e s e a s h o re . % — • zabudowa turystyczna / / / / ^ --\ \ < \ \ /

O

n

X

Rys. 2. Tereny i zabudowa turystyczna w zależności od odległości od brzegu morza

4 . LOKALIZACJA OGÓŁU OBIEKTÓW ZAKWATEROWANIA TURYSTYCZNEGO

W PRZESTRZENI MIEJSKIEJ

Usługi turystyczne niewystępujące na mapie użytkowania ziemi świadczone są zarówno w ob­ rębie omówionej strefy, jak również poza nią. Związane są one głównie z terenami mieszka­ niowymi. Szczególnie dobrze ujawnia je lokali­ zacja parkujących w godzinach rannych samo­ chodów osobowych o obcej rejestracji oraz rozmieszczenie na terenie miasta kwater prywat­ nych. % — ---tourism buildings / / / / " \ \ \ \ \ / k

Distance from the sea

Fig. 2. Tourism areas and buildings relative to distance from the sea

4 . LOCATION OF TOURIST

ACCOMMODATION WITHIN THE URBAN SPACE

T o u rism serv ices n o t sh o w n on the la n d u s e m a p a re provided b o th w ithin a n d o u tsid e th e zon e d e sc rib e d above. They a re m o stly in re sid e n tia l are as a n d a re b e s t re p re s e n te d by th e loca­ tio n of c a rs w ith n o n -lo cal reg istratio n p la te s p a rk e d in U stk a in th e m orning- a s well a s b y th e d is trib u tio n of privately re n te d a cco m m o d atio n .

Wykonany 23 lipca 1998 r. w godzinach 815- 10()<l pomiar liczby parkujących samochodów oso­ bowych w Ustce wskazał, że 63% ogółu zidentyfi­ kowanych pojazdów parkowało w pięciu przymor­ skich jednostkach urbanistycznych. Występowała tu olbrzymia dysproporcja pomiędzy wschodnią a zachodnią częścią Ustki, wyrażająca się odpo­ wiednio stosunkiem 82 do 18%. Natomiast pozo­ stałe 37% parkujących pojazdów przypadało na jednostki urbanistyczne położone w głębi lądu, po­ wyżej 1 km od brzegu morza, z dominującymi te­ renami mieszkaniowymi. Zatem tereny mieszka­ niowe położone z dala od brzegu morzą miały istotne znaczenie w zakwaterowaniu turystów.

Lokalizacja kwater prywatnych (pokoi gościn­ nych) występuje na terenach mieszkaniowych usy­ tuowanych zarówno w pobliżu, jak i, zwłaszcza, w dalszej odległości od plaży. Znacząca część kwater prywatnych zlokalizowana jest w obrębie starej i śródmiejskiej części Ustki, położonych na wschod­ nim brzegu Słupi, w bezpośredniej bliskości plaży. Ta część kwater prywatnych posiada lokalizację bardzo korzystną. Gorszą lokalizację, bardziej od­ ległą od plaży, mają kwatery prywatne znajdujące się na terenach mieszkaniowych położonych po za­ chodniej stronie rzeki Słupi. Kwatery prywatne zlokalizowane na wymienionych terenach miesz­ kaniowych znajdowały się zarówno w zabudowie wielorodzinnej, w willowej, jak i jednorodzinnej. Największe skupienie kwater prywatnych na tere­ nie Ustki znajdowało się na osiedlu Dunina, usytu­ owanym w stosunkowo dużej odległości od plaży, w zabudowie jednorodzinnej i willowej.

T he d a ta re g a rd in g p a rk e d cars, collected in U stk a on 2 3 J u ly 1998 b etw een 8 .1 5 a n d 10.00 show ed th a t 63% of th e c a rs w ere p a rk e d in th e five s e a s id e u r b a n grid sq u a re s . An e n o rm o u s d isp ro p o rtio n b etw een th e e a s te rn a n d th e w e ste rn p a rt of th e tow n w a s o b serv ed (82%: 18%). The re m a in in g 37% w ere fo u n d in th e m ore in la n d u r b a n grid s q u a re s m ore th a n on e k m from th e s e a s h o re , m ostly in re s id e n tia l a re a s , m e an in g th a t s u c h a re a s fa rth e r from th e s e a are very im p o r ta n t a s fa r a s to u rism a cc o m m o d a tio n is co n cern ed .

Privately re n te d acco m m o d atio n (guest room s) is fo u n d in re s id e n tia l a re a s b o th close to a n d fu r th e r from th e b e ac h . T h ere a re a lot of g u e s t room s in th e old a n d c e n tra l p a rt of U stk a on th e e a s te r n b a n k of th e S lu p ia River w h ich is close to th e b each . T his is a very fa v o u rab le lo catio n u n lik e th e w e ste rn b a n k a n d p riv ate g u e st ro o m s in th e s e a re a s a re fo u n d in m ulti-fam ily b u ild in g s, a s well a s villas a n d one-fam ily h o u s e s . However, m o st priv ately re n te d lodgings a re found o n th e D u n in E s ta te in one-fam ily h o u s e s a n d villas relatively far from th e b each .

Liczba miejsc noclegowych Number of beds

Tereny turystyczne / Tourism areas

20________ 40_________60 80 100%

Rys. 3. Koncentracja miejsc 4 7

noclegowych w Ustce w 1998 r. 35.6 Powierzchnia / Area68,9 82,7 87,6

Fig. 3. Density of beds in Ustka in 1998

Potwierdza to mapa koncentracji (rys. 3), uwz­ ględniająca całkowitą liczbę miejsc noclegowych znajdujących się w Ustce. Dominacja pięciu przy­ morskich jednostek urbanistycznych nie jest już tak duża. Uzyskują one udział rzędu 54% w ogólnej liczbie miejsc noclegowych. Natomiast na dalej po­ łożone od morza jednostki urbanistyczne przypada pozostałe 46% miejsc. Taki rozkład zakwaterowania turystów w Ustce opisuje umiarkowana wielkość wskaźnika koncentracji t] = 0,508. Nadal silnie za­ znacza się dysproporcja w liczbie miejsc noclego­ wych pomiędzy wschodnią a zachodnią częścią Ust­ ki, którą wyraża odpowiednia relacja 78,3 do 21,7 %.

T h is p a t te r n is s h o w n o n th e D en sity m a p (Fig. 3) w h ic h in c lu d e s th e overall n u m b e r o f b e d s in U s tk a . T h e re is le ss d o m in a tio n o f th e five s e a s id e u r b a n grid s q u a r e s w ith 5 4 % o f th e o v erall n u m b e r of b e d s ; th e re m a in in g 4 6 % lo c a te d in g rid s q u a r e s f u r th e r fro m th e s e a . S u c h a d is tr ib u tio n o f to u r is m a c c o m m o d a tio n in U s tk a is e x p r e s s e d b y th e co efficien t r\ = 0 .5 0 8 . T h e d is p r o p o r tio n b e tw e e n th e n u m b e r s o f b e d s in th e e a s te r n a n d w e s te r n p a r t s o f U s tk a h o w ev er is still c o n s id e ra b le (78.3% : 2 1.7% ). 5. WNIOSKI 5 . CONCLUSIONS

Przedstawione wyniki opracowania dowodzą, że zdjęcie użytkowania ziemi daje duże możliwo­ ści prowadzenia analizy wielkości i lokalizacji terenów turystycznych w przestrzeni miejskiej. Dotyczy to jednak powierzchni bezpośrednio użyt­ kowanej przez turystykę, np. plaża, promenada itd., oraz przez wolno stojące obiekty zabudowy turystycznej z towarzyszącą im zielenią, parkinga­ mi itd. Zdjęcie użytkowania ziemi nie ujmuje po­ zostałych usług i form zakwaterowania turystycz­ nego, zwłaszcza zlokalizowanych na terenach mieszkaniowych. A zatem sama mapa użytkowania ziemi nie daje pełnej informacji o turystyce i jej lokalizacji w przestrzeni miasta. Musi zostać uzu­ pełniona dodatkowymi materiałami i badaniami, które powinny obejmować identyfikację liczby i lokalizację kwater prywatnych, parkujących w godzinach rannych samochodów osobowych z obcą rejestracją oraz obserwacje, pomiar i wy­ wiad prowadzony z turystami. Takie kompleksowe badania zostały przeprowadzone w Ustce w latach 1998-2001. Wynika z nich, że turystyka jest jedną z wiodących funkcji miejskich Ustki. Doprowadzi­ ła ona do przeobrażenia centralnej części miasta, zajmując w jej strukturze przestrzennej ważne miejsce, powołała do życia nową dzielnicę wcza­ sową wybudowaną po II wojnie światowej dla tu­ rystyki socjalnej oraz w ostatnich latach przeno­ si się stopniowo do bardziej oddalonych od brze­ gu Bałtyku części miasta, głównie w postaci kwa­ ter prywatnych.

Tak więc turystyka, obok funkcji transportowej i produkcyjnej, była po II wojnie światowej waż­ nym czynnikiem dynamicznego rozwoju Ustki za­ równo pod względem ekonomicznym, jak i

demo-T h e re s u lts p re s e n te d above d e m o n stra te th a t a su rv ey o f la n d u s e provides a n o p p o rtu n ity to a n a ly se th e size a n d location o f to u rism a r e a s in u r b a n sp ace. This h o w ever c o n c e rn s a r e a s exploited directly for to u ris m p u rp o s e s like a b e a c h or p ro m e n a d e , in d iv id u al to u ris m b u ild in g s a n d th e a c c o m p a n y in g o p e n a re a s, car p a rk s , etc. All th e re m a in in g services a n d to u rism acc o m m o d a tio n , s itu a te d in p a rtic u la r in re s id e n tia l a re a s, w ere not in c lu d e d in th e la n d u s e su rvey. T he m ap alo n e th e n d o e s n o t provide full in fo rm a­ tion a b o u t to u ris m a n d its locatio n in th e u r b a n s p a c e a n d m u s t b e su p p le m e n te d w ith a d d itio n a l m a te ria l a n d r e s e a r c h

re g ard in g th e n u m b e r a n d location of p rivate g u e s t ro o m s, c a rs w ith reg istratio n p la te s o th e r th a n local, p a rk e d in th e s tre e ts in th e m o rn in g h o u rs , a n d in c lu d ­ in g a s tu d y a n d a su rv e y c o n d u c te d am ong to u ris ts . S u c h a c o m p re h e n siv e s tu d y w as carried o u t in U stk a in 19 9 8 -2 0 0 1 show ing th a t to u ris m is o n e o f th e lead in g u rb a n fu n c tio n s o f th e to w n a n d h a s led to th e tra n s fo rm a tio n o f its c e n tra l p a rt. A holiday c e n tre w as b u ilt a fte r W orld W ar II for th e p u rp o s e s o f ‘so cial to u ris m ’ b u t in r e c e n t

y e a rs to u ris m h a s b e e n m oving in to the p a r ts o f th e to w n f u r th e r from th e sea, m ain ly in p riv ately r e n te d acco m m o d atio n .

T o u rism in a d d itio n to tr a n s p o r t an d m a n u fa c tu rin g b e c a m e a n im p o rta n t factor o f th e e c o n o m ic d e v e lo p m e n t of U s tk a a fte r W orld W a r II, b o th e c o n o m ic a lly a n d

graficznym (duży wzrost liczby stałej ludności, budownictwa mieszkaniowego, a tym samym funk­ cji mieszkaniowej). Turystyka lokowała się w bez­ pośrednim sąsiedztwie plaży, głównie po wschod­ niej stronie ujściowego odcinka rzeki Słupi, na­ tomiast w niewielkim tylko stopniu po stronie zachodniej oraz w postaci kwater prywatnych wzdłuż prostopadłych ulic dojazdowych do cen­ trum miasta. W ten sposób układ przestrzenny listki przyjął zdeformowaną postać dużej litery T

(pisanej kursywą), z silnie rozwiniętą częścią wschodnią oraz słabo zagospodarowaną turystycz­ nie częścią zachodnią.

d e m o g rap h ically w ith a c o n sid e ra b le in ­ c re a se in th e local p o p u la tio n , re sid en tial c o n stru c tio n a n d , c o n se q u e n tly , th e re sid e n tia l fu n c tio n . T o u rism w as located close to th e b e a c h , m ain ly on th e e a s te rn b a n k of th e S lu p ia River a n d only m arg in ally on th e w e ste rn side, a s well a s in th e form of privately ren ted accom m oda­ tio n alo n g s tr e e ts p e rp e n d ic u la r to th e tow n c e n tre . The s p a tia l lay o u t of U stk a h a s th u s a s s u m e d th e s h a p e of a d is ­ torted letter

T,

BIBLIOGRAFIA - BIBLIOGRAPHY

Liszewski S., 1978, Tereny miejskie. Podział i klasyfika­ cja, „Zeszyty N aukowe UL", ser. II, z. 15, s. 3 -3 3 .

Ma t c z a kA., 1999, Segmentacja przestrzenna krajowego ryn-

/cu turystycznego Ustki, „Turyzm", t. 9, z. 1, s. 105-136. Matczak A., Rydz E. 2 0 0 1 , Koncepcja monitoringu ruchu

turystycznego w strefie brzegowej B ałtyku (na p

rzy-kładzie rejonu Ustka-Rowy), [w:] T urystyka ja k o czyn- nilc rozwoju regionów, miast i obszarów wiejskich, Wyż­ sza Pom orska Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Byd­ goszczy, Bydgoszcz, s. 1 8 3 -1 9 3 .

PEARCE D., 1987, Tourism Today: A Geographical A naly­ sis. Longman. New York.