J. Górecki,M. Łastowiecki,J.
Wrzesiński,K. Żurowska
Ostrów Lednicki, gm. Łubowo, woj.
poznańskie, st. 1 gród, st. 2
-podgrodzie
Informator Archeologiczny : badania 22, 106-107
106
W CZESNE ŚREDNIOWIECZEa n tro p o m o rflc z n e j. W c z a sie b a d a ń n te u z y sk a n o Je d n o z n a c z n y c h d a n y c h o d n o ś n ie c h ro n o lo gii b a d a n e g o w y cin k a w ału.
M a te ria ły z b a d a ń p rzech o w y w an e s ą w sied zib ie WOA-K w T rz e b in a c h p od L esznem . B a d a n i« b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I L ubiąż, gm . Wołów, woj. w rocław skie * p a trz późne średniow iecze.
q
Ł u b ie rtk o , g m . T a r n o w ie c w o j. k r o ś n i e ń s k i e [k o p ie c • t . 1
P o ls k a A k a d e m ia N a u k I n s ty tu t H i sto rii K u ltu ry M a te ria ln e j Z ak ład Лг- chcologll M ało p o lsk i w K rakow ie
B a d a n ia prow adził d r P aw eł V alde-N ow ak, u c z e stn ic z y ła m g r A nna Tyniec. F in a n s o w a ł WKZ w K rośnie I ZAM IHKM PAN. Pierw szy sezo n b a d a ń . W c zesn o śred n io w ieczn e c m e n ta rz y s k o k u rh a n o w e , śla d y o s a d n ic tw a p rah isto ry czn eg o .
S ta n o w is k o J e s t z n a n e d zięk i o d k ry cio m m gr A nny S zalapatow eJ z 1972 r. P rzed m io tem o p isy w a n y c h b a d a ń był Jed en z d w óch d u ż y c h (śre d n ic a ok. l i m ) k u rh a n ó w , o zn aczo n y literą A. W stro p o w ej części n a s y p u ro z p o z n a n e zo stały d w a w tó rn ie w k o p an e w cz e sn o śre d n io w ie c z n e g ro b y c ia ło p a ln e , p o z o sta ją c e w u k ła d z ie straty g raficzn y m . Pod n a s y p e m o d k ry ty z o sta ł rozległy (6 x 7 m) p ła t w a rstw y ze śla d a m i с lało p a le n ia , otoczony row kiem n a p la n ie p r o s to k ą ta . Na In w e n ta rz zab y tk ó w ru c h o m y c h s k ła d a się k ilk a n a śc ie frag m en tó w c e ra m ik i w cz e s n o śre d n io w ie c z n e j o raz trzy fra g m e n ty n aczy ń n a w ią z u ją c y c h do k u ltu r y c e ra m ik i szn u ro w ej.
W trak cie b a d a ń w y k o n an e zostały leż dw a szu rfy geologiczne poza w ykopem głów nym . W obrębie lej sam ej formy te re n u (w ierzchow ina g a rb u Pogórza Jasielskiego) zinw entaryzow ane zo stały czlc ry niew ielkie n asy p y - praw dopodobnie groby k u rh a n o w e z w czesnego średniow iecza.
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
S
M ata N leszaw ka. gm . W ielka N leszaw ka, woj. to r u ń s k ie - p a trz późne średniow iecze. O p a tó w , w o j. ta r n o b r z e s k i e , s t . Ż m ig ró d - k o ś c ió ł i k la- ■ ł t o r B e r n a r d y n ó w __________ B iuro B a d a ń I D o k u m e n ta c ji Z ab y t- ków w T a rn o b rz e g u ________________B a d a n ia prow adził m gr M arek Florek. F in a n so w a ł BB1DZ w T arn o b rz e g u 1 U MIG O p ató w . O s a d a w czesn o śre d n io w ie c z n a X - X w. kościół p a r a fialny 1 poł. XI - 2 poł. XII w. od 1472 kościół 1 k la s z to r B ern ard y n ó w ,
B a d a n ia m iały o g ra n ic z o n y /a s lę g I zw iązan e były z p ro w ad zen iem n a d zo ró w n a d o d k ry w k am i b u d o w lan y m i p rzy f u n d a m e n ta c h k ościoła 1 k la sz to ru , p o n a d to m laly zw eryfikow ać w yniki p rz e p ro w a d z o n y c h w cześniej b a d a ń radarow ych. W ykonano ogółem 22 w ykopy, w k tó ry ch odsłonięto m u ry fu n d a m e n to w e p o ch o d zące z ró żn y ch faz Is tn ie n ia k o ścio ła I k la s z to ru . N a jsta rsz e o d k ry te re lik ty m u ró w m o żn a d a to w a ć n ajp ew n ie j n a XV w. Nie n a tra fio n o n a ż a d n e p e w n e p o z o sta ło śc i ro m a ń sk ie g o kościoła.
W a rstw a k u ltu ro w a się g a ją c a 3 m m iąższo ści zaw ierała m a te ria ły głów nie z XV - XVIII w. F ra g m e n ty c e ra m ik i w czesn o śred n io w ieczn ej były b ard zo n ieliczn e 1 n a złożu w tó rn y m . Może to w sk azy w ać, żc p rzed b u d o w ą k o ścio ła I k la s z to ru B ern a rd y n ó w ok, 1472 r. Is tn iejący w cześniej k o śció ł p a ra fia ln y ro z e b ra n o a te re n zniw elow ano.
D o k u m e n ta c ja 1 m a te ria ły w BBIDZ w T arn o b rzeg u .
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e w p r z y p a d k u ro z p o c z ę c ia p r a c re m o n t o w o -k o n » c rw a t o r s k ic h p r z y k o ś c ie le . O stró w L e d n ic k i, g m . Łubow o, w o j. p o z n a ń s k i e , s t . 1 - g ró d . » t. 2 - p o d g r o d r ie
B a d a n ia prow adzili: m gr J . G órecki, m gr M. Ł astow ieckl, m gr J , W rze s iń s k i (a u to r sp ra w o z d a n ia ), o raz doc. d r h a b . K. Ż u ro w sk a z zesp o łem IHS U J. W ały grodow e, podw ale, przed w ale, k a p lic a p ałaco w a, p rz y czółek m o s tu w schodniego.
S ta n o w is k o 1.
W ykop 1 /8 3 . B a d a n ia s ą k o n ty n u a c ją b a d a ń z la t p o p rz e d n ic h . P row ad zo n o p ra c e n a o d c in k a c h E l F (p a rtia p o łu d n io w a w yspy - n a ze w n ą trz gro d u ). W ykop 1 /8 3 zało żo n y po
M u zeu m P ierw szy ch P iastó w n a L ednlcy
Inform ator A w heoU jgtczny 1936
10 7
po łu d n io w ej s tro n ie k a p lic y pałacow ej biegnie n a p o łu d n ie a ż do brzegów Jeziora. P odzielony Je s t n a o d c in k i od Λ do F. O d cin k i Λ 1 В to "korony" w alów , С - s k ło n z e w n ę trz n y w ału
m łodszego, D - p o dnóże. E I F - p a rtia z e w n ę trz n a g ro d u od p o d n ó ża do brzegów Jeziora. Na o d c in k u E, ok, 10 m od o b ecn ej p o d sta w y w ału , w w arstw ie w iórów , o d p ad k ó w d re w n a 1 p la s k u zalegały frag m en ty belek d ra n ic (m ax. dl. 2 ,2 0 m). Pod tą w a rs tw ą (m iąższości 10 cm ) o p a d a ją c ą n ie z n a c z n ie k u p o łudniow i w y stąp iły dw ie d a lsz e w a rstw y d re w n a z a le g ające w s z a rym p la s k u . K o n stru k c ja ta zało ż o n a z o sta ła n a pierw otnej k raw ęd zi w yspy. O k. 5 0 c m od tego u k ła d u n a stro m o o p a d a ją c e j w arstw ie p la s k u z Iłem, w śró d w iórów I o d p a d k ó w d re w n a z ale g ała b e lk a o ś re d n ic y 30 c m I dl. 2 7 0 cm , W odległości 40 c m o d je j o b u ko ń có w p o sia d a ła w ycięcia o głęb o k o ści 10 c m 1 sz e ro k o śc i 2 0 cm . Je j Je d n a p o w ierzch n ia była siln ie zw ęglona.
Na o d c in k u F (Jego k raw ęd ź p ó łn o c n a Je s t w odległości ok. 3,5 m od o b ecn eg o p o d n ó ża w ału ) n a p rz e s trz e n i ok. 4 m w y stą p iła w a rstw a b ru n a tn o -c z a rn e j p ró c h n ic y o m iąższo śc i 2 - 5 cm . Przy Jej po łu d n io w y m k ra ń c u w y stą p iły d w a frag m en ty belek [długości 7 0 I 1 00 cm , u ło żo n e w p rzy b liżen iu rów nolegle) o p rzeb ieg u N-S w odległości 6 0 - 7 0 c m od sieb ie. Belki te z ale g ają w sz a ry m żwirze, a Ich p o łu d n io w e końcc przykryw a b r u n a tn o - s z a r a ziem ia z d u ż ą Ilo ścią k a m ie n i. K am ienic w y stę p u ją n a p rz e s trz e n i o szero k o ści ok, 3 m, a Ich p o łu d n io w a g ra n ic a (sta n o w ią J ą w yjątkow o d u ż e k a m ie n ie d o ch o d zące do ś re d n ic y 5 0 cm ) b ieg n ie po llnll S W - NE. Pod tą w a rstw ą w y stąp iły Jeszcze dw ie w arstw y m n iejszy ch k am ien i.
Na p o d sta w ie c e ra m ik i ch ro n o lo g ię o m aw ian y c h k o n s tru k c ji m o żn a o k re ś lić n a iazy D - E w czesn eg o śred n io w iecza.
Prow adzono ta k ż e e k sp lo ra c ję w a rstw zasy p lsk o w y ch (niw elacyjnych?) n a o d c in k u В (koro n a w a lu m łodszego grodu).
W ykop 2 /3 8 . Ar. 4N1W, ćw. B, a r 5 N lW , ćw. D.
C elem b a d a ń u p o d n ó ża w ału p ó łnocnego, o b o k o k re ś le n ia ch ronologii I stra ty g ra fii tej c z ę śc i g ro d u , była p ró b a pow iązania w a rstw w n ętrza g ro d u z w a rstw a m i w alu , o raz u ch w y ce n ie zab u d o w y . Na a rz e 5N1W [wykop o w y m iarach 5 x 2 m) w yeks piórow a no 2 w arstw y : 1 - d a r ń (m iąższo ść 6 5 - 7 7 cm), gdzie tu ż po d s tro p e m n a całej p o w ierzch n i w y stą p ił “b r u k ” k a m ie n n y {m iejscam i m o żn a w yróżnić dw a Jego pozlom yl. O bok licznych frag m en t ów c e ra m ik i 1 k ości w y stąp iły 4 fra g m e n ty p rzed m io tó w żela zn y ch 1 p ojedyncze g ru d k i żela za. C hronologię tej w a rstw y m o ż n a o k reślić n a fazę E - F.
W w arstw ie II w yróżniono m . In.: 3 p a le n isk a . Z a w arto ść k u ltu ro w ą , o b o k licznych frag m en tó w c e ra m ik i 1 kości, sta n o w iły g ru d k i ż u ż la żelaznego, k o ś c ia n a o k ła d z in a g rz eb ien ia. 4 p rz e d m io ty żela zn e, o ra z łu s k i rybie I m uszle. C hronologię tej w a rstw y o k reślić m o ż n a n a fazę E w czesnego śred n io w iecza.
P ra c e p ro w ad zo n e w o b rę b ie a r u 4N1W s ą k o n ty n u a c ją b a d a ń z lat p o p rz e d n ic h . P ro w a d zo n o e k sp lo ra c ję w o b rę b ie 5 w a rstw w y b ierając Je do piaszczy steg o c a lc a . W o b ręb ie ły ch w a rstw w y stąp iły m . In.: p a le n isk a , p rzeb arw ien ia, frag m en ty b u d y n k u zrębow ego, g lin ia n e k le p isk o .
Na uw ag ę z a słu g u je In te n sy w n ie u ż y tk o w a n a w a rstw a X z a le g a ją c a n a d w a rstw ą n iw e la cyjnego p la s k u l w a rs tw ą n a d c a tc o w ą , w której ob o k c e ra m ik i w czesn o śred n io w ieczn ej z n a jd o w ała się ta k ż e p rad ziejo w a. W arstw ę X w iązać m o ż n a z o k re se m fu n k c jo n o w a n ia k o ścio ła grodow ego. M ateria! zab y tk o w y tej w a rstw y sta n o w iły sz y d ła k o śc ia n e , ciężark i ołow iane, p rz ę śllk g lin ian y , fra g m e n t sz k ła , brązow y p ie rśc io n e k I p acio rek sz k la n y , bryłki żelaza 1 b ryłki ż u ż la szk lan eg o .
Niezwykle łlczny m a te ria ł c e ra m ic z n y z tej w a rstw y re p re z e n tu je form y X I XI w.
W ra m a c h o p raco w y w an ia lednickiego k o m p le k su pałacow ego pro w ad zo n o b a d a n ia ar- c h c o lo g lc z n o -a rc h ite k to n ic z n e , o c h a ra k te rz e w eryfikacyjnym , w k ap licy pałacow ej. W ykonano S so n d a ż y założonych przy z e w n ę trz n y c h p a rtia c h m u ró w o raz w ew n ątrz kaplicy. W w yniku ty c h b a d a ń stw ierd zo n o m . In. ró żn ice w głęb o k o ści p o sa d o w ie n ia fu n d a m e n tó w ; fu n d a m e n ty a b s y d y p o sad o w io n o głębiej niż fu n d a m e n ty o b ejść. W d o ln y ch p a r tia c h fu n d a m e n ty s p a ja n e s ą g lin ą, w w yższych z a p ra w ą w a p ie n n ą . W ew n ątrz k ap licy w o b ejściu połu d n io w y m o d k ry to n iew ielkie zag łę b ien ie w p o sa d z c e z in te rp re to w a n e Jako b a s e n chrzcielny. Z ajm u je o n całą śro d k o w ą część o b e jś c ia południow ego. B a s e n o p la n ie w przy b liżen iu p ro s to k ą tn y m z dw om a "skrzydełkam i* (w przy b liżen iu ćw iartk i koła) zag łęb io n y Je s t w n a js ta rs z e j p o sa d z c e ok. 10 - 15 cm . J e g o n a jd łu ż s z a p ó łn o c n a kraw ędź m a d łu g o ś ć 4 ,5 m . a sz e ro k o ść w p a rtii środkow ej ok. Ι,βΟ m.
W chw ili o b ecn ej m o żn a w yróżnić trzy Гагу fu n k c jo n o w a n ia kaplicy, a m o m e n t je j p o w sta n ia o k re ślić ogólnie n a 2 połow ę X w.
S ta n o w is k o 2.
K o n ty n u o w an o b a d a n ia m o s tu w sch o d n ieg o (przyczółek z a c h o d n i, w yk. 1 /8 7 ). E k sp lo ro w an o w arstw ę ile p rzy p u sz c z a In le z w iązan ą z d ru g ą fazą m o s tu (w stęp n a ch ro n o lo g ia - 2 poi. XI w.). O d k ry ło d a ls z e e le m e n ty k o n s tru k c ji m o stu .
W ce lu u c h w y c e n ia drogi p ro w ad zącej do m o s tu założono w ykop (w ykop 1 /8 8 ) o w y m ia ra c h 10 x Ξ m na p rz e d łu ż e n iu o si m o s tu w g łą b w yspy. Na relik ty m o s tu n ie n a tra fio n o . O d k ry to w a rstw y użytkow e z faz D - E. wcz. ś r.
