Andrzej Sikorski,Maria Miśkiewicz
Dębczyno, woj. koszalińskie, st. 53
Informator Archeologiczny : badania 22, 93-94
Inform ator A rcheologiczny 10 8 8
9 3
gdzlc m a te ria l c e ra m ic z n y w y stąp i! w najw iększej ilaści. Ł ącznic p rz e b a d a n o o b s z a r o pow. 175 m 2. S ta n o w is k o lo nie o d z n a c z a się złożoną stra ty g ra fią . Pod w a rs tw ą p ró c h n ic y z a o b s e r w ow ano z a c h o w a n ą w a rs tw ę k u ltu ro w ą , pod k tó rą w y stąp iły płyikle oblekły. Ł ącznie z a re je s tro w a n o 10 o b iek tó w , w (ym 1 piec, fra g m en t.ch aty , 4 Jam y, 9 dołków p o słu p o w y ch o ra z b r u k k a m ie n n y .
Do n a jc ie k a w sz y c h z n a le z isk n ależy niew ątpliw ie piec, z b u d o w a n y z d u ż y c h k a m ie n i polnych: sz e r. 1,40 m . d ł. 1.50 m. sz e r. k o m o ry o ,45 m . Do b u dow y k o m o ry pieca w y k o rz y sta no fra g m e n ty ż a re n ro ta c y jn y c h . U zy sk an o p o k a ź n ą ilość c e ra m ik i l kości, n a to m ia s t niew ielką Ilość z a b y tk ó w w ydzielo n y ch (11), z k tó ry c h do n ajciek aw szy ch zaliczyć m o żn a: 2 gro ty , szydło rogow e, szydło k o śc ia n e o raz przęśllk.
Na p o d sta w ie m a te ria łu ce ra m ic z n e g o o d k ry te o b iek ty d a to w a n e s ą n a fazę D w czesnego śred n io w iecza.
B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
U n iw ersy tet A d am a M ickiew icza w P o z n a n iu , in s ty t u t P ra h is to r ii
B a d a n ia prow adzili: m gr A ndrzej S ik o rsk i I M arla M lśklew lcz. F in a n sow ał UAM w P o z n a n iu . Piąty sezo n b a d a ń . S ta n o w isk o w ielo k u ltu ro w e. Z n alezisk a k u ltu r p u c h a ró w lejkow atych i a m fo r k u listy c h . O sa d a : lu d n o śc i k u ltu r y z a c h o d n io łużyckiej (k u ltu ry p o m o rsk iej ?), k u ltu ry ok sy w sk iej, k u ltu ry wie 1 b a r s klej, e le m e n ty g ru p y d ę b czy ń sk lej PO U, o s a d a w c z esn o śred n io w ieczn a VII (?) - VIII/IX w., e le m e n ty k u ltu ry późnego śred n io w iecza. C m e n ta rz y sk o XI - 1 poł. XIII w.
P oszerzono o b s z a r o b serw acji arch eo lo g iczn ej głów nie w z a c h o d n im I połu d n io w y m s e k to rze - o n a s tę p n e 6 0 5 m 2 - n a w ią z u ją c d o ro zk o p an ej w cześniej p łaszczy zn y sta n o w is k a .
C ały m a te ria l źródłow y podzielić trz e b a n a : a] o b iek ty zw iązan e z u ży tk o w a n ie m c m e n ta rz y sk a I b) e le m e n ty o b o z o w isk /o sa d lu d n o śc i o k u p u ją c e j l / l u b p e n e tru ją c e j z b a d a n y teren p rz e d 1 po z a ło ż e n iu c m e n ta rz a . Podstaw ow e d a n e o c m e n ta rz y s k u 1 с lc m e n la c h o sad n iczy ch z o s ta n ą om ów ione w d w óch o d d zieln y ch b lo k a c h Inform acyjnych.
Л. C m e n ta rz y sk o .
Z a re je stro w a n o n a s tę p n e 2 g ro b y szkieletow e, a w ięc po Jed n y m w s ta rsz e j (XI w. - o b iek t 22) 1 w m łodszej (sch y łek XII - 1 pol. XIII w. - o b iek t 17) części c m e n ta rz y s k a . Ł ącznie z n a m y Ju ż 22 groby, z z a strz e ż e n ie m , że nie ek sp lo ro w an o Jeszcze g ro b u 2 2 , k tó ry - po w y k o n a n iu n iezb ę d n ej d o k u m e n ta c ji n a poziom ie s tro p u · zabezpieczono do przyszłego s e z o n u . Z fu n k c jo n o w a n ie m c m e n ta rz a n ależy łączyć ta k ż e d u ż e o w aln e Jam y (w s u m ie 7), typow e d la s ta rs z e j c z ę śc i o b ie k tu . W m ło d szy m - z a c h o d n im - frag m en cie cra c n ta rży sk a od n o to w an o 3 n a z ie m n e k o n s tru k c je d re w n ia n e , w lym 2 tzw. kapliczki, u sy tu o w a n e zgodnie z osi?) Ja m g robow ych (nie w y k lu cza się z a sto so w a n ia te c h n ik i zrębow ej).
C ró b 17 J e s t "n ajbognlszym " z n a le z isk ie m n a cały m c m e n ta rz y s k u 1 roboczo byw a n azy w a n y g ro b e m księżn iczk i. J a m ę g robow ą z a re je stro w a n o n a południow ej peryferii w yraźnego s k u p ie n ia , k tó re tw orzy 9 pochów ków n a z a c h o d n im o d c in k u c m e n ta rz y s k a . Zwłoki k obiety w w iek u około 2 5 lat złożono w d re w n ia n y m o szalo w an iu b ą d ź p ro to ty p ie tru m n y , w y p o sażając J ą m . In. w 6 d u ż y c h k ab łączk ó w sk ro n io w y ch (2 ty p u pom orskiego), n a sz y jn ik 1 sp rzączk ę b rązo w ą, w nóż żela zn y w pochew ce o k u le j zdo b io n ą, b rązo w ą b la s z k ą , Iglelnlk z Igłam i, 3 p ie rśc io n k i, b ra k te a t, m o n e tę a ra b s k ą i w d re w n ia n e w iadro. Sw ego ro d z a ju s e n s a c ję sta n o w i b lisk o 15 c m w a rk o c z (k asztan o w y kolor włosów), n a k tó ry n ało żo n a była tk a n in a , p rz e p la ta n a złotą n itk ą .
Z kolei g ró b 22 Je s t trz y n a s ty m z n a le z isk ie m w XI*wtecznej części c m e n ta rz y s k a i zarazem 4 p o ch ó w k iem w d re w n ia n y m , re g u la rn ie k w ad rato w y m 14 x 4 m) o g ro d z e n iu z c e n tra ln ie zlokalizow aną Ja m ą grobow ą.
W yniki b a d a ń w y ra ź n ie w sk a z u ją n a dwie, zró żn ico w an e ch ro n o lo g iczn ie 1 p rz e s trz e n n ie g ru p y grobów , W ogólnej o rg an izacji p rz e s trz e n n e j o b ie k tu z a re je stro w a n o p rzerw ę - 15-20 m - k tó rą częściow o w y p ełn iają ‘ kapliczki". N adal J e d n a k zag ad k o w y m w ydaje się b y ć la k i za g ęszczen ia J a m g robow ych w zach o d n iej części z b ad an eg o o b ie k tu , co e w e n tu a ln ie m oże p o tw ierd zić su g e s tię o w y d zielen iu o so b n e j stre fy ro d zin n ej lu b też Jednorazow ego złożenia zm a rły c h (pom ór). Na o b e c n y m e ta p ie b a d a ń ta k ie n ie m o żn a je d n o z n a c z n ie z a k re ś lić g ra n ic c m e n ta rz y s k a .
B. O b o z o w isk a /o s a d y
W w y n ik u p rzep ro w ad zo n ej a n a liz y m egaskopow ej p rz e d e w szy stk im s iln ie rozd ro b n io n eg o m a te ria łu cera m ic z n e g o w ydzielono 8 J e d n o s te k k u ltu ro w y c h od k u ltu r y p u c h a ró w lejk o w a ty c h po k u ltu r ę ro z w in ię te g o /p ó ź n e g o śred n io w iecza. Ł ącznie z a re je stro w a n o 105 obiektów a rc h e o lo g ic z n y c h (jam y g o sp o d a rc z e , p a le n is k a 1 najw ięcej Ja m p o słu p o w y ch - bez k o n te k stu ). N iestety I w lym ro k u rozw ażania o eg zy sten cji bsjdż a b s e n c ji o k re ś lo n y c h śla d ó w d zia ła ln o śc i
D ę b c z y n o , w o j. k o s z a l iń s k i e ,
st. 53
94
W CZESNE ŚREDNIOWIECZEludzkiej n a różn y ch p o zio m ach ch ro n o lo g iczn y ch o p ierały się n a m ało d la g n o s ta y c z n y m te c h n ic z n ie 1 sty listy c z n ie zbiorze c e ram iczn y m [In w en tarz k rz e m ie n n y tak że b a rd z o fra g m e n ta ry czny). T a k w ięc o b ra z I z aso b y m a te ria łó w ru c h o m y c h o sa d n ic tw a w p oszczególnych o k re s a c h J e s t b a rd z o zd efo rm o w an y przez In te n sy w n ą e k sp lo a ta c ję s ta n o w is k a , szczególnie przez l u d
n o ść k u ltu r y oksyw skiej, w lelb arsk le j 1 w k o ń c u przez o b ie k ty zw iązan e z c m e n ta rz y s k ie m . Z a te m u z y s k a n e d a n e m ajq zaledw ie w arto ść Iden ty fik acy jn ą, u n iem o żliw iając re k o n s tru k c ję d y n a m ik i o sa d n ic tw a n a z b a d a n y m w ykopallskow o fragm encie s ta n o w is k a .
M a te ria ły z b a d a ń przechow yw ane s ą w M agazynie I n s ty tu tu P ra h isto rii UAM w P o z n a n iu . B a d a n ta b ę d ą k o n ty n u o w a n e .
I D rążgów K olonia, gm. Ułęż, woj. lu b elsk ie, s t. 1 - p a trz o k re s wj>ływów rzy m sk ich .
I
F r a n c ls s k o w o D o ln e , g m . Iła w a , w o j. o l s z ty ń s k i e , mt. a i 3B a d a n ta prow adził m gr W iesław S k ro bot. F in a n s o w a ło BBIDZ w O lszty nie. Pierw szy sezo n b a d a ń . O s a d a w cz e sn o śre d n io w ie c z n a .
O s a d ę o d k ry to w tra k c ie b a d a ń ΛΖΡ w 1086 r. M ateriał zab y tk o w y z p o w ierzch n i obejm ow ał - ob o k w czesnego śred n io w iecza - rów nież In n e o k resy chro n o lo g iczn e, szczególnie In ten sy w n ie w y stęp o w ała c e ra m ik a n o w o ży tn a. O bfitość m a te ria łu n a p o w ierzch n i n ie po tw ierd ziła się w tra k c ie b a d a ń w ykopaliskow ych. Po w y k o n a n iu p rzek ro ju przez form ę teren o w ą ow alnego n a s y p u ziem nego, położonego w północnej p a rtii sta n o w is k a stw ierd zo n o , że J e s t to rodzaj "o s ta ń c a " pow stałego w w yniku w y b ieran ia p la s k u w n ajb liższy m o to c z e n iu form y. P otw ier d ziły lo w yk o p y m iędzy D rw ęcą a n a sy p e m 1 gw ałtow nie u ry w a ją c e się ciąg i w a rstw y k u ltu r o w ej, k tó r a w y stą p iła w n asy p ie.
Liczne w ykopy, z a w ierające Jed y n ie lu in o ro z rz u c o n e frag m en ty c e ra m ik i o ró żn ej c h ro n o logii 1 d u ż e Ilości żużli żela zn y ch , pozw alały w y s u n ą ć w n io sek , że re lik ty o sa d n ic z e zo sta ły zn isz c z o n e w o k re s ie n ow ożytnym (XVI - XVII w .l, z k tó ry m n a le ż y w iązać p a le n is k a o d k ry te nn p ó łn o c n y zach ó d od n a s y p u .
P ra w d o p o d o b n ie m niej zn iszczo n a J e s t w a rstw a w la s k u na p o łu d n iu od "o s ta ń c a ", ale g ę s te poszycie 2 5 -le ln le g o m io d n ik a n ic pozw alało n a zało żen ie w ykopów .
N ie p rz e w id u je a ie k o n ty n u a c j i b a d a ń .
I
G ąsk i. gm. G niew kow o, woj, bydgoskie, s t, 18 - p a trz o k re s w pływ ów rzy m sk ich . B iu ro B a d a ń I D o k u m e n ta c ji Z a b y t ków w O lszty n ieB a d a n ia prow adził m gr W iesław S k ro bot. F in an so w ało BBIDZ w O lszty nie. Pierw szy se z o n b a d a ń . O s a d a w cze sn o śre d n io w ie c z n a
O s a d a w chodzi w sk ła d k o m p le k su osadniczego o sz e ro k im p rz e k ro ju c h ro n o lo g ic z n y m (od ep o k i k a m ie n ia do w czesnego średniow iecza). K om pleks położony j e s t n a p iaszczy ste) w yspie d n a p ra d o lln y D rw ęcy (i>ow. ok. 70 ha).
R o zp o zn an o p ó łn o cn y k ra n ie c o sa d y o d s ła n ia ją c relik ty u ż y tk o w a n ia tego te r e n u p rz y n a j m niej w d w óch o k re s a c h ch ro n o lo g iczn y ch : po d w a rstw ą k u ltu ro w ą z w iązan ą ze w czesn y m śre d n io w ie c z e m stw ie rd z o n o p o zo stało ści o sa d n ic tw a sta rsz e g o ; n a g ra n ic y to rfu I p la s k u w y stąp iły m ało c h a ra k te ry s ty c z n e frag m en ty c e ra m ik i niezw ykle sła b o w ypalonej, a tak że k o śc i zw ierzęce. W w a rstw ie to rfu o d sło n ięto p ry m ity w n ą fasz y n a d ę o m iąższo ści 4 0 cm , k tó ra n o siła ś la d y d z ia ła ln o śc i ognia. O k reślen ie c h ro n o lo g iczn e reliktów w torfie n ie je s t n a tym e ta p ie b a d a ń możliw e.
G ra n ic ą p ó łn o c n ą o s a d y w czesn o śred n io w ieczn ej była Unia s ty k u p la s k u z 1огГет. W śród o b iek tó w w yróżniono fra g m e n t przyziem ia n aziem n eg o b u d y n k u zrębow ego, d w u k ro tn ie w y s tą p iła p rz e k ła d k a z d ra n ic na podłożu 15 cm w arstw y k u ltu ro w e j, p o n a d to dw ie Ja m y z d u ż ą Ilością w ęgli d rzew n y ch I sp a le n iz n y . O d k ry to ta k ż e 8 o w aln y ch o b iek tó w o ś r e d n ic a c h 40 - 80 c m 1 p rz e k ro ju n leck o w aiy m . k tó ry c h w y p ełn lsk a s ta n o w iła s p a le n iz n a 1 g ru d k i sto p io n eg o (sp rażo n eg o ) m in e ra łu , być m oże kredy. F u n k c ja ty c h o b iek tó w nic J e s t J a s n a .
M ateria ł c e ra m ic z n y był znikom y, a to ze w zględu n a peryferyjny c h a r a k te r p rz e b a d a n e g o fra g m e n tu o sad y . Pew ne cech y tech n o lo g iczn e J a k też m orfologiczne w sk a z u ją je d n a k , że o s a d a eg zy sto w ała we w czesn y ch fazach w czesnego śred n io w iecza,
K o n ie c z n e *д d a ls z e b a d a n ia . G ie rło ż , g m . O s tr ó d a , w o j. o l s z ty ń s k i e , • t . 19
B iuro B a d a ń I D k u m en tac JI Z abyt- ków w O lszty n ie__________________
