Dobór platformy e-learningowej dla działalności kursowej

Pełen tekst

(1)DOBÓR PLATFORMY E-LEARNINGOWEJ DLA DZIAŁALNO CI KURSOWEJ WALDEMAR WOLSKI Uniwersytet Szczeciski Streszczenie W artykule dokonano oceny open source’owych platform e-learningowej dla działalnoĞci kursowej za pomocą metody AHP. Dobór odpowiedniej platformy e-learningowej jest bardzo waĪny dla oĞrodka oferującego internetowe kursy, gdyĪ determinuje ona jakoĞü oferowanych kursów przejawiająca siĊ sposobem prezentacji treĞci szkoleniowej, prostotą obsługi, stabilnoĞcią samego systemu, a takĪe moĪliwoĞcią komunikacji miĊdzy uczestnikami kursu i nauczycielem prowadzącym Słowa kluczowe: e-learning, platformy e-learningowe, kształcenie na odległo. 1. Wprowadzenie Zastosowanie w procesie szkole technik oferowanych przez e-learning daje firmom wiele korzyci. W przypadku czstej rotacji pracowników istnieje cigła potrzeba szkolenia nowych pracowników. Jeli firma ma stabiln pozycj i wzgldnie niewielk rotacj pracowników, pojawia si potrzeba podnoszenia kwalifikacji. Kursy e-learningowe daj moliwo szkolenia i podnoszenia kwalifikacji pracowników firmy bez opuszczania jej siedziby, a take monitorowania postpów pracowników i zakresu szkole w jakich uczestnicz. Istnieje szeroki wybór e-learningowych platform open source’owych, sporód których organizacje szkolce, mog wybra dla siebie najodpowiedniejsz. Jednak instytucje, które maj bardzo wysokie wymagania co do jakoci oferowanych przez siebie kursów, pragnce mie moliwo. korzystania z najbardziej zaawansowanych technologii stosowanych w e-learningu, nie unikn zakupu platformy komercyjnej. Wybór odpowiedniej platformy e-learningowej jest bardzo wany dla orodka oferujcego internetowe kursy, gdy determinuje ona jako oferowanych kursów przejawiajca si sposobem prezentacji treci szkoleniowej, prostot obsługi, stabilnoci samego systemu, a take moliwoci komunikacji midzy uczestnikami kursu i nauczycielem prowadzcym. Ma ona równie wpływ na moliwoci rozbudowy kursów oraz funkcjonalno systemu. Ocen platform e-learningowej dla działalnoci kursowej dokonano w oparciu o subiektywne kryteria eksperckie przy uyciu metody AHP (ang. Analitic Hierarchy Process). 2. Charakterystyka wybranych platform edukacyjnych Rozwizania e-learningowe dotyczce platform kursowych mona podzieli na komercyjne oraz open source’owe. W kadym rozwizaniu dostpne s kursy: adaptowane, dedykowane oraz kursy ”z półki”. W analizie wybranych platform kursowych skupimy si na rozwizaniach open source’owych. Architektura prezentowanych platform (rys. 1) z reguły zbudowana jest modułowo,.

(2) 302. Waldemar Wolski Dobór platformy e-learningowej dla działalnoĞci kursowej. dziki czemu orodek szkoleniowy moe wdroy tylko te funkcje, które s mu aktualnie potrzebne, ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby w przyszłoci rozbudowa system o dodatkowe moduły1.. Rysunek 1. Architektura systemu e-learningowego ródło: A. Stecyk, abc eLearningu: system LAMS, Wyd. Difin., Warszawa 2008, str. 30. Platforma Moodle (ang. Modular Object-Oriented Dynamic Learning Environment) – jest to platforma edukacyjna klasy LMS (ang. Learning Management System), zbudowana w internetowej technologii PHP. Wymaga serwera WWW Apache oraz z baz danych MySQL lub PostgreSQL, a od wersji 1.7 moe take uywa baz MS SQL Server i Oracle. Aplikacja uruchamia si na wikszoci popularnych systemach operacyjnych, takich jak: Windows, Linux, Unix, Mac OS X, NetWare lub FreeBSD. System Moodle ma budow modułow, dlatego stosunkowo łatwo mona dodawa nowe moduły, które zwiksz jego funkcjonalno . Umoliwia zarzdzanie uytkownikami, okrelanie praw dostpu do kursów, monitorowanie postpów w nauce, jak równie tworzenie nowych kursów przy uyciu edytorów stron internetowych. Oferuje take dostp do repozytoriów plików, zasobów Wiki, forów dyskusyjnych i czatów. Obecnie jest jedn z najpopularniejszych platform na wiecie wspierajcych e-kształcenie. OLAT (ang. Online Learning And Training) – jest system klasy LMS stworzony na Uniwersytecie w Zurychu. Udostpniany jest zgodnie z zasadami licencji Open-Source Apache 2.0. Napisany jest w jzyku Java, dziki czemu moe by implementowany na rónych platformach systemowych oraz wykorzystywa róne systemy baz danych. Wspiera techniki nauczania synchronicznego, asynchronicznego, mieszanego, jak te trybu indywidualnego. Pakiet jest zgodny ze standardem SCORM (The Sharable Courseware Object Reference Model)2, co zapewnia jego łatwo implementowania w rónych rodowiskach sieciowych.. 1 Stecyk A., abc eLearningu: system LAMS, Wyd. Difin., Warszawa 2008, str. 30–31. 2 http://www.olat.org/..

(3) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 303. Dokeos –jest platform edukacyjn e-learningowa do zarzdzania nauczaniem, zbudowan w oparciu o internetow technologi PHP i baz danych MySQL. System dostpny jest w trzech wersjach: FREE, PRO oraz MEDICAL. Wersja open source’owa – FREE oparta na licencji GNU GPL i jest zdecydowanie najprostsz z nich. Zawiera moduły do zarzdzania kursami i uytkownikami, funkcje kontroli i oceny postpów w nauce, narzdzia do współpracy online (fora uczestników, blogi, czaty, udostpnianie dokumentów) oraz podstawowe narzdzia do tworzenia kursów. Ponadto umoliwia import wikszoci gotowych kursów zgodnych ze standardami IMS3 i AICC4 (ang. Aviation Industry CBT Committee) i jest w pełni kompatybilna ze standardem SCORM. Komercyjna wersja Dokeos PRO wzbogacona została o moliwo szybkiego tworzenia treci szkoleniowej (rapid authoring), wsparcie dla wideokonferencji oraz rozbudowane funkcje administrowania (m. in. autoryzacja poprzez OpenID, LDAP lub Active Directory). Najbogatsz funkcjonalnie wersj jest wersja MEDICAL. Stworzona została specjalnie z myl o odbiorcach z brany medycznej: szpitalach, firmach farmaceutycznych. .LRN (dot LRN) – platforma e-learningowa oparta na licencji GNU GPL. Stworzona przez MIT Sloan School of Management, jest obecnie rozwijana we współpracy z wieloma uniwersytetami, instytucjami badawczymi i organizacjami z całego wiata pod przewodnictwem. LRN Consortium, organizacji o charakterze non-profit. Aplikacja jest zgodna ze standardami IMS i SCORM. Jest kompatybilna z nastpujcymi systemami operacyjnymi: Windows, Linux, Solaris, BSD i Mac OS oraz systemami bazodanowymi – Oracle i PostgreSQL.5 ILIAS (ang. Integriertes Lern-, Informations- und Arbeitskooperations System) – jest open source’owy system klasy LMS, stworzony na Uniwersytecie w Kolonii (Universität zu Köln). Posiada funkcje komunikacyjne takie jak wewntrzna poczta, czat, czy forum. Od wersji 3.8.x posiada pełne wsparcie autoryzacji za pomoc takich usług jak LDAP czy RADIUS. Dodano take obsług znaczników RSS i moliwo personalizowania wygldu interfejsu poszczególnych kont uytkowników. Wykazuje zgodno ze standardami AICC, IMS i SCORM. Sakai CLE (ang. Sakai Collaboration and Learning Environment) – prace rozwojowe nad platform do zarzdzania nauczaniem zdalnym koordynuje organizacja non-profit o nazwie Sakai Foundation. Aplikacja dystrybuowana jest na licencji Educational Community License. Zawiera narzdzia wspierajce zarówno tryb samokształcenia, jak i formy nauki grupowej. Zbudowana została w oparciu o jzyk Java i baz danych MySQL. Wykazuje zgodno ze standardem SCORM. ATutor – ATutor jest platform6 e-learningow klasy LCMS (ang. Learning Content Management System) stworzon na Uniwersytecie w Toronto, rozpowszechnian na open source’owej licencji GNU GPL. Serwer internetowy obsługujcy ten system musi posiada interpretator jzyka skryptowego PHP oraz współpracowa z baz danych MySQL. ATutor przystosowany jest do spełniania załoe wyznaczanych przez specyfikacje IMS i SCORM. LAMS (ang. Learning Activity Mangement System) – platforma7 , oparta na licencji GPL. Jest wspólnym przedsiwziciem organizacji LAMS Foundation Ltd., LAMS International Pty Ltd. i Macquarie E-learning Centre Of Excellence (MELCOE), powizanymi z Macquarie University w Sydney. Napisana w jzyku Java, wymaga równie bazy danych MySQL. Po stronie uytkownika przegldarka internetowa musi obsługiwa technologi FLASH. Posiada dodatkow 3 http://www.imsglobal.org/ 4 http://www.aicc.org/ 5 http://dotlrn.org/ 6 http://www.atutor.ca/ 7 http://www.lamsfoundation.org/.

(4) 304. Waldemar Wolski Dobór platformy e-learningowej dla działalnoĞci kursowej. funkcjonalno w postaci modułu integrujcego z innymi systemami8 klasy LMS (obecnie obsługiwane s platformy: Moodle, Sakai, Blackboard, .LRN, MS SharePoint Server 3.0, Tiger Training LMS, trwaj prace nad integracj z platform Atut i Dokeos). System zbudowany jest w oparciu o zalecenia standardu SCORM. 3. Dobór open source’owej platformy e-learningowej dla organizacji kursów Podjcia decyzji o wyborze platformy e-learningowej wspierajcej proces nauczania w orodkach prowadzcych szkolenia, wymaga w pierwszej kolejnoci okrelenia kryteriów oraz wariantów decyzyjnych , które mogłyby stanowi przeszkod w swobodnym wyborze takiej platformy. Nastpnie okrelenie przede wszystkim wymaga jakie orodek kursowy musi spełnia. odnonie dysponowania odpowiedni infrastruktur informatyczn – zarówno sprztu komputerowego, jak i łcz internetowych o duej przepustowoci. W dalszej czci artykułu skoncentrujemy si na rozwizaniu pierwszego problemu, którego celem jest wybór platformy e-learningowej sporód tych, których charakterystyki opisano w punkcie drugim. Proces wyboru platformy dokonamy metod9 AHP, który przebiega bdzie w dwóch fazach: konstrukcja hierarchicznego drzewa decyzyjnego (Rys. 2.) oraz dokonanie jego oceny. Modelowanie w metodzie AHP realizowane jest w czterech etapach10: zbudowanie macierzy kryteriów i wariantów, przypisanie ocen dominacji poprzez seryjne porównania parami, okrelenie wzajemnych priorytetów w odniesieniu do kryteriów i wariantów decyzyjnych (preferencje globalne i lokalne) i uporzdkowanie klasyfikujce ranking kocowy wariantów decyzyjnych. Dobór platformy e - learningowej. Technologia. ATutor. Komunikacja. SCLE. Zarz

(5) dzanie. OLAT. Interfejs uyt.. ILIAS. Administrowanie. LAMS. Funkcjonaloci + F. społecznociowe. Dokeos. Jzykpolski. Moodle. Rysunek 2. Konstrukcja hierarchicznego drzewa decyzyjnego Etap 1: Hierarchizacja drzewa decyzyjnego Cel – wybór platformy e-learningowej – platforma musi by typu open source, nie wymagajca do współpracy adnego dodatkowego, odpłatnego oprogramowania. Kryteria – w oparciu o wiedz eksperck wybrano osiem kryteriów, według których oceniane bd wybrane platformy: 8 A. Clarke, e-learning – nauka na odległoĞü – Wydawnictwa Komunikacji i ŁącznoĞci, Warszawa 2007, str. 83–84. 9 P. Ziemba., M. Piwowarski., Metody analizy wielokryterialnej we wspomaganiu porównywania produktów w Internecie, Kwartalnik Komisji Informatyki Polskiej Akademii Nauk Oddział w GdaĔsku, nr 2/2008. 10 T. Trzaskalik, Metody wielokryterialne na polskim rynku finansowym, PWN, Warszawa 2006, str. 229..

(6) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 305. Interfejs – uyteczno witryny, czyli intuicyjna nawigacja i zrozumiała dla uytkownika komunikacja z platform, jak te wygld i moliwo dostosowania tego wygldu do potrzeb własnych, • Technologia – w jakiej technologii została platforma stworzona, jakie ma wymagania instalacyjne, • Komunikacja – funkcje do komunikacji pomidzy prowadzcym nauczycielem i uytkownikami • Administrowanie – moliwoci zarzdzania uytkownikami jak i sam aplikacj, • Zarzdzanie kursami – obejmuje przede wszystkim moliwoci tworzenia i modyfikowania zawartoci kursów, ale take importowania gotowych szkole stworzonych w autorskich programach, • Dodatkowe funkcjonalnoci – dodatkowe wbudowane narzdzia do obsługi platformy, • Wsparcie społecznoci – moliwoci udzielania porad na problemy powstałe podczas pracy z systemem, tworzenia dodatkowych modułów i wtyczek zwikszajcych funkcjonalno platformy. Społeczno moe si objawia zarówno jako niezrzeszonych programistów i uytkowników, jak równie instytucje wspierajce platform, • Jzyk polski –w jakim stopniu platforma radzi sobie z jzykiem polskim, dotyczy głównie stopnia spolszczenia interfejsu. Warianty: Badaniu zostały poddane nastpujce platformy e-learningowe: OLAT, ATutor, .LRN, Dokeos, ILIAS, LAMS, Moodle. •. Etap 2: Okrelenie wanoci kryteriów Po stworzeniu struktury hierarchicznej wszystkie kryteria zostały porównane ze sob parami i oceniono preferencje decydenta wzgldem nich. Na tej podstawie została zbudowana macierz wzgldnej wanoci kryteriów prezentowana w tabeli 1. Tabela 1. Macierz wzglĊdnej waĪnoĞci kryteriów. Interfejs Technologia Komunikacja Administracja Zarz. kursami Dod. funkcje Społeczno. Jzyk polski. Interfejs. Techno- Komu- Adminilogia nikacja stracja. Zarzdzanie kursami. 1/1 1/5 5/1 5/1 7/1 3/1 1/3 1/1. 5/1 1/1 7/1 7/1 9/1 5/1 3/1 5/1. 1/7 1/9 1/3 1/3 1/1 1/5 1/6 1/5. 1/5 1/7 1/1 2/1 3/1 1/3 1/4 1/3. 1/5 1/7 1/2 1/1 3/1 1/3 1/5 1/3. Dodatkowe funkcje 1/3 1/5 3/1 3/1 5/1 1/1 1/3 1/3. SpoJzyk łeczno polski 3/1 1/3 4/1 5/1 6/1 3/1 1/1 3/1. 1/1 1/5 1/3 3/1 5/1 3/1 3/1 1/1. Nastpnym krokiem jest wyznaczenie uogólnionej wanoci kryteriów poprzez wyznaczenie wartoci własnej macierzy. W tym celu naleało podda przekształceniu wyraenia macierzy wzgldnej wanoci kryteriów do postaci dziesitnej i wyznaczenie jej kwadratu. Nastpnie zsumowa wartoci elementów w kadym wierszu i uzyskany wektor poda normalizacji. Kady element nowego, znormalizowanego wektora, zwanego macierz wag powstał jako iloraz.

(7) 306. Waldemar Wolski Dobór platformy e-learningowej dla działalnoĞci kursowej. odpowiadajcego mu elementowi z macierzystego wektora oraz sumy tych elementów. Poprawno oblicze sprawdzamy wyznaczajc sum wektora macierzy wag – powinna wynie 1, jak w tabeli 2. Tabela 2. Ranking wag kryteriów (miejsce w rankingu I–VIII) Interfejs Technologia Komunikacja Administracja Zarz

(8) dzanie kursami Dodatkowe funkcje Społeczno. Jzyk polski Suma. 0,059514 0,018902 0,148096 0,201212 0,348009 0,102174 0,055258 0,066835 1,0000. VI VIII III II I IV VII V. Etap 3: Okrelenie preferencji wariantów wzgldem kadego kryterium Majc oszacowan uogólnion wano kryteriów, naley wykonywa analogiczne obliczenia dla kadego z siedmiu wariantów. Poniewa obliczenia preferencji wariantów dla kadego kryterium wykonywane s analogicznie, dlatego zaprezentujemy tylko konstrukcj jednej macierzy preferencji wzgldem najistotniejszego kryterium w rankingu – zarzdzanie kursami. Dla tego kryterium, macierz preferencji wariantów przedstawia si nastpujco (Tabela 3): Tabela 3. Macierz preferencji wariantów wzglĊdem kryterium zarządzanie kursami OLAT ATutor LRN Dokeos ILIAS LAMS Moodle. OLAT. ATutor. LRN. Dokeos. ILIAS. LAMS. Moodle. 1/1 1/1 3/1 5/1 1/2 6/1 1/4. 1/1 1/1 5/1 7/1 3/1 7/1 5/1. 1/3 1/5 1/1 3/1 1/4 3/1 1/2. 1/5 1/7 1/3 1/1 1/5 1/2 1/3. 2/1 1/3 4/1 5/1 1/1 4/1 3/1. 1/6 1/7 1/3 2/1 ¼ 1/1 1/3. 4/1 1/5 2/1 3/1 1/3 3/1 1/1. Na podstawie macierzy preferencji wariantów z tabeli 3, wyznaczono macierz preferencji wariantów wzgldem kryterium zarzdzania kursami, które zawiera tabela 4..

(9) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 307. Tabela 4. Ranking wag preferencji wariantów wzglĊdem kryterium zarządzania kursami (miejsce I–VII) OLAT ATutor LRN Dokeos ILIAS LAMS Moodle Suma. 0,0927906 0,0347086 0,1477236 0,3178678 0,0501657 0,2692321 0,0875115 1,0000. IV VII III I VI II V. Zbiorcze zestawienie preferencji wszystkich wariantów wzgldem wszystkich kryteriów, zawiera tabela 5. Tabela 5. Macierz preferencji wariantów wzglĊdem wszystkich kryteriów. Preferencja wariantu. Interfejs. Technologia. Komunikacja. Administracja. Zarzdz. kursami. Dod. funkcje. Społeczno. Jzyk polski. 0,3939. 0,3383. 0,0494. 0,2450. 0,0928. 0,0339. 0,0536. 0,2505. 0,0252. 0,0397. 0,0273. 0,0255. 0,0347. 0,1805. 0,0369. 0,0168. 0,2393. 0,0397. 0,3419. 0,1445. 0,1477. 0,1015. 0,1435. 0,2505. 0,0785. 0,0397. 0,1449. 0,0511. 0,3179. 0,1188. 0,1567. 0,0792. 0,1087. 0,1148. 0,0912. 0,4114. 0,0502. 0,4250. 0,0386. 0,0598. 0,0972. 0,3383. 0,2368. 0,0454. 0,2692. 0,1155. 0,0279. 0,2505. 0,0573. 0,0895. 0,1086. 0,0771. 0,0875. 0,0249. 0,5428. 0,0926. OLAT Preferencja wariantu. ATutor Preferencja wariantu. .LRN Preferencja wariantu. Dokeos Preferencja wariantu. ILIAS Preferencja wariantu. LAMS Preferencja wariantu. Moodle. Etap 4. Wyznaczenie uogólnionej miary (synteza preferencji). Ostatnim etapem w modelu jest wyznaczenie uogólnionej miary – syntezy wag poszczególnych wariantów wzgldem wag poszczególnych kryteriów. Obliczenie polega na zsumowaniu dla danego wariantu, iloczynów poszczególnych wag kryteriów i odpowiadajcych im wag preferencji wariantu. Wyniki oblicze zawiera tabela 6..

(10) 308. Waldemar Wolski Dobór platformy e-learningowej dla działalnoĞci kursowej. Interfejs. Technologia. Komunikacja. Administracja. Zarzdz. kursami. Dod. funkcje. Społeczno. Jzyk polski. 0,0595. 0,0189. 0,1481. 0,2012. 0,3480. 0,1022. 0,0553. 0,0668. Wektor wag Preferencja wariantu OLAT. 0,3939. 0,3383. 0,0494. 0,2450. 0,0928. 0,0339. 0,0536. 0,2505. 0,0234. 0,0064. 0,0073. 0,0493. 0,0323. 0,0035. 0,0030. 0,0167. Preferencja wariantu ATutor. 0,0252. 0,0397. 0,0273. 0,0255. 0,0347. 0,1805. 0,0369. 0,0168. 0,0015. 0,0008. 0,0040. 0,0051. 0,0121. 0,0184. 0,0020. 0,0011. Preferencja wariantu .LRN. 0,2393. 0,0397. 0,3419. 0,1445. 0,1477. 0,1015. 0,1435. 0,2505. 0,0142. 0,0008. 0,0506. 0,0291. 0,0514. 0,0104. 0,0079. 0,0167. Preferencja wariantu Dokeos. 0,0785. 0,0397. 0,1449. 0,0511. 0,3179. 0,1188. 0,1567. 0,0792. 0,0047. 0,0008. 0,0215. 0,0103. 0,1106. 0,0121. 0,0087. 0,0053. Preferencja wariantu ILIAS. 0,1087. 0,1148. 0,0912. 0,4114. 0,0502. 0,4250. 0,0386. 0,0598. 0,0065. 0,0022. 0,0135. 0,0828. 0,0175. 0,0434. 0,0021. 0,0040. Preferencja wariantu LAMS. 0,0972. 0,3383. 0,2368. 0,0454. 0,2692. 0,1155. 0,0279. 0,2505. 0,0058. 0,0064. 0,0351. 0,0091. 0,0937. 0,0118. 0,0015. 0,0167. Preferencja wariantu Moodle. 0,0573. 0,0895. 0,1086. 0,0771. 0,0875. 0,0249. 0,5428. 0,0926. 0,0034. 0,0017. 0,0161. 0,0155. 0,0305. 0,0025. 0,0300. 0,0062. Synteza preferencji. 0,1419. 0,0451. 0,1812. 0,1739. 0,1719. 0,1802. 0,1059 1,0000. Tabela 6. Synteza preferencji wariantów (platform) wzglĊdem wszystkich kryteriów.

(11) POLSKIE STOWARZYSZENIE ZARZĄDZANIA WIEDZĄ Seria: Studia i Materiały, nr 28, 2010. 309. Ranking kocowy badanych platform w formie graficznej przedstawiono na rysunku 3. 0,2 0,18 0,16 0,14 0,12 0,1 0,08 0,06 0,04 0,02 0 OLAT. ATutor. .LRN. Dokeos. ILIAS. LAMS. Moodle. Rys. 3. Ranking platform e-learingowych dla działalnoĞci kursowej Przeprowadzone modelowanie wykazało, e najlepsz preferencj dla przyjtych przez ekspertów kryteriów stanowi platforma .LRN (utworzona przez MIT Sloan School of Management), uzyskujc wska

(12) nik syntezy preferencji 18,12%. Wysok preferencj uzyskały równie jeszcze trzy platformy e-learningowe: LAMS, Dokeos i ILIAS, których wska

(13) niki preferencji tylko nieznacznie róni si od zwyciskiej platformy. 4. Uwagi kocowe E-edukacja, dziki zastosowaniu nowych technologii informatycznych, umoliwia kursantom dostp do materiałów szkoleniowych w dowolnym czasie i miejscu. Uczestnik kursu sam decyduje jak parti materiału chce w danej chwili przerobi . Moe to uczyni w domu, bez koniecznoci pokonywania czasami długiej drogi do siedziby orodka szkolcego. To wszystko sprawia, e kursy e-learningowe staj si atrakcyjne dla wielu firm i ludzi, bez wzgldu na wiek czy płe , zwłaszcza dla osób pracujcych. Na prowadzeniu zdalnego nauczania zyskuj równie orodki kształcce, które mog znacznie ograniczy koszty zwizane z utrzymaniem lokalu czy zatrudnianiem etatowych nauczycieli. Musz natomiast ponie koszty zwizane z zapewnieniem odpowiedniej infrastruktury technicznej, administrowaniem platform e-learningow oraz tworzeniem lub zakupem kursów dla wybranej platformy e-learningowej..

(14) 310. Waldemar Wolski Dobór platformy e-learningowej dla działalnoĞci kursowej. %LEOLRJUDILD [1] [2] [3] [4] [5]. [6]. Clarke A. , e-learning – nauka na odległoĞü, Wydawnictwa Komunikacji i Łcznoci, Warszawa 2007. Stachowiak K., Wielokryterialna analiza decyzyjna w badaniach przestrzennoekonomicznych, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Pozna 2002 Stecyk A. ,abc eLearningu: system LAMS – Wyd. Difin., Warszawa 2008. Trzaskalik T, Metody wielokryterialne na polskim rynku finansowym, PWN, Warszawa 2006. Wysocki A., Wybor platformy e-learningowej dla organizacji kształcącej, praca magisterska napisana pod kierunkiem Waldemara Wolskiego, Uniwersytet Szczeciski 2009. Ziemba P., Piwowarski M., Metody analizy wielokryterialnej we wspomaganiu porównywania produktów w Internecie, Kwartalnik Komisji Informatyki Polskiej Akademii Nauk Oddział w Gdasku, nr 2/2008. SELECTION OF PLATFORM FOR RATE ACTIVITY E-LEARNING Summary. In article is presented estimate for rate activity e-learning open source platform. Selection of proper platform is very important for center offering internet rate e-learning, because it determines quality of offered rate manner of presentation of educational content displaying , simplicity of process, stability of system, as well as between participants of rates capability of communication and teacher leading Keywords: e-learning, open source platform, method PHP. Waldemar Wolski Uniwersytet Szczeciski ul. Mickiewicza 64, 71-101 Szczecin e-mail: wwolski@wneiz.pl http://www.wneiz.pl/.

(15)