WACŁAWA STARZYŃSKA, JAROSŁAW SZYMAŃSKI
Streszczenie
Szybki wzrost znaczenia elektronicznych zakupów w sektorze prywatnym i dalszy rozwój elektronicznych technik sprzeday produktów wywiera równie wpływ na sek-tor publiczny. Dyrektywy UE oraz polskie Prawo zamówie publicznych umoliwiaj wykorzystanie instrumentów informatyzujcych system zamówie publicznych.
W opracowaniu analizie poddano typowe trzy procedury e-zamówie: licytacj elektroniczn, dynamiczny system zakupów i aukcj elektroniczn.
Główn tez badawcz jest stwierdzenie, e e-zamówienia odgrywaj w Polsce niedostateczn rol mimo moliwoci tkwicych w elektronicznych zamówieniach publicznych. W pracy wskazuje si na potencjał stosowania elektronicznych zamó-wie publicznych w Polsce w przyszłoci. Istnieje bowiem dua szansa poprawy efek-tywnoci ekonomicznej zamówie publicznych poprzez szersze stosowanie e-zamówie. Chodzi tutaj w szczególnoci o moliwo przyspieszenia postpowania o zamówienie publiczne, jak i oszczdnoci wynikajce z wikszej konkurencyjnoci procedur przy zastosowaniu zwłaszcza licytacji elektronicznej.
Słowa kluczowe: zamówienia publiczne, licytacja elektroniczna, aukcja elektroniczna, dynamicz-ny system zakupów, efektywno zamówie publiczdynamicz-nych
1. Wprowadzenie
Rozwój elektronicznych rodków przekazu informacji, upowszechnienie dostpu do Internetu oraz systematyczny spadek cen urzdze elektronicznych stwarza moliwo budowy cz ci sys-temu zamówie publicznych w wirtualnej przestrzeni na dedykowanych dla tej działalno ci porta-lach. Ju w 2008 r. na podstawie przeprowadzonych bada ankietowych (w których uczestniczyło 4627 osób) stwierdzono, e dostp do Internetu, za pomoc łcza szerokopasmowego deklaruje około 75% badanych podmiotów zamawiajcych [3, 31–62].
Biorc pod uwag moliwo ci jakie pojawiły si wraz z rozwojem techniki, mona zaryzyko-wa stwierdzenie, e prowadzenie działalno ci w wirtualnej przestrzeni znaczco podnosi efek-tywno ekonomiczn poprzez pojawienie si dodatkowego czynnika. Jest to moliwo interak-tywnej wymiany informacji w czasie rzeczywistym pomidzy podmiotami, które wyraziły zainte-resowanie odpowiadajc na ogłoszenie i chc ze sob konkurowa .
W ustawie Prawo zamówie publicznych, w jej pierwotnej postaci, przewidziano sytuacj, w której składane s oferty z t sam cen. W najprostszym przypadku rozwizaniem było złoe-nie przez wykonawców nowej propozycji cenowej, co w praktyce prowadziło do zawarcia umowy
125
na korzystniejszych warunkach, z punktu widzenia zamawiajcego, ni warunki zaproponowane w ofercie pierwotnej [6, 46].
Wprowadzenie moliwo ci wielokrotnego obnienia ceny, charakterystyczne dla e-zamówie w praktyce, powoduje, e rynek zamówie publicznych zblia si do rynku doskonałego, co prze-kłada si na uzyskanie optymalnych cen dla zamawiajcego. Obserwacje powysze s na tyle oczywiste, e kraje z wikszym do wiadczeniem w zakresie zamówie publicznych oraz bardziej rozwinite pod wzgldem infrastruktury informatycznej ju na pocztku XXI w wprowadziły odpowiednie uregulowania. Regulacj prawn umoliwiajc stosowanie nowych procedur wyko-rzystujcych Internet s dwie dyrektywy unijne 2004/18/WE oraz 2004/17/WE.
Pionierami wprowadzajcymi w ycie nowe elektroniczne procedury s Wielka Brytania, Niemcy, Dania, Finlandia [10, 9–12]. W Wielkiej Brytanii od 2001 roku Rzdowe Biuro ds. Han-dlu rozpoczło wdraane projektów e-Trendering pilot i e-Procurement pilot. Efektem tych prac jest stworzenie portalu zakupowego IDeA market place, z którego korzystaj władze samorzdo-we. Szacuje si, e w tym miejscu realizowana jest ¼ wszystkich zakupów prowadzonych przez władze lokalne, a oszczdno ci kształtuj si na poziomie 8% (spadek ceny). Ma miejsce take spadek kosztów obsługi zakupów o około 70%.
Celem pracy jest próba pokazania znaczenia narzdzi elektronicznych na polskim rynku za-mówie publicznych oraz potencjalnych korzy ci płyncych z ich stosowania na przykładzie licy-tacji elektronicznej, aukcji i dynamicznego systemu zakupów.
2. E-zamówienia w polskim systemie zamówie publicznych
Pierwsza moliwo korzystania z przestrzeni wirtualnej w celu udzielenia zamówienia poja-wiła si w polskim prawodawstwie wraz z wprowadzeniem w 2004 roku ustawy Prawo zamówie publicznych [16]. W oddziale 7 ustawy artykułem 74 okre lono nowy typ procedury, aukcj elek-troniczn. Zasadniczym ograniczeniem nowej procedury była moliwo stosowania wyłcznie dla zamówie o warto ci mniejszej od równowarto ci 60 tys. euro z ograniczeniem do dostaw powszechnie dostpnych o ustalonych standardach jako ciowych. Dodatkowym ograniczeniem jej stosowania był wymóg posługiwania si przez wykonawców podpisem elektronicznym weryfiko-wanym przy pomocy wanego kwalifikowanego certyfikatu. Stan prawny uległ zmianie dopiero w 2006 roku wraz z ustaw z dnia 7 kwietnia 2006 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówie pu-blicznych oraz ustawy o odpowiedzialno ci za naruszenie dyscypliny finansów pupu-blicznych, w którym przeformułowano i rozszerzono moliwo ci e-zamówie. Wprowadzone zmiany były na tyle szerokie, e wymagaj pewnej syntezy:
a) zmiany edytorskie. Zmiana semantyki, polegajca na zastpieniu słowa „aukcja” słowem „licytacja” oraz pozostawienie słowa „aukcja” jako nowego pojcia definiujcego dodatkowe czynno ci zwizane z wyborem najkorzystniejszej oferty [1, 95–96]. Do chwili obecnej jest to przyczyn mylenia tych dwóch rónych poj przez osoby poruszajce si w problematyce zamó-wie publicznych. W praktyce pojawiła si licytacja elektroniczna, która była okre lona przed nowelizacj jako aukcja elektroniczna, natomiast aukcja elektroniczna pozostała w ustawie okre- lajc nowe czynno ci, wprowadzone nowelizacj;
b) zmiany sposobu prowadzenia postpowa przetargowych poprzez wprowadzenie nowych elektronicznych procedur umoliwiajcych wybór najkorzystniejszej oferty. Pojawiło si pojcie dynamicznego systemu zakupów (DSZ) oraz nowa definicja aukcji elektronicznej;
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 62, 2012
c) wprowadzono automatyczn zmian progów ustawowych, poniej których dopuszczalne jest stosowanie licytacji elektronicznej. Ta automatyczno polega na odniesieniu si do odpo-wiednich rozporzdze, co umoliwia zmian progu bez konieczno ci zmiany ustawy.
W praktyce nowelizacja ustawy z 2006 roku ukształtowała polski system e-zamówie. Pozo-stał jedyny w pełni elektroniczny tryb zamówienia – licytacja elektroniczna oraz poszerzono pro-cedury zamówieniowe o dwa elementy: dynamiczny system zakupów oraz aukcj elektroniczn [11, 3].
3. Stosowanie elektronicznych zamówie w Polsce
Wprowadzenie nowych moliwo ci pozyskiwania zamówie bez doprecyzowania wymaga technicznych, a w szczególno ci udostpnienia portalu, na którym w sposób bezpieczny zamawia-jcy mógłby realizowa ustawowe uprawnienia, spowodowało, e nowoczesne uregulowania w praktyce przez kilka nastpnych lat nie znalazły zastosowania.
W tym miejscu naley doprecyzowa okre lenie „bezpiecznie”. Zamawiajcy zobowizani do stosowania ustawy Prawa zamówie publicznych, dysponujcy rodkami publicznymi zoriento-wani s na wydatkozoriento-wanie rodków w taki sposób, aby słuby przeprowadzajce w jednostce kon-trol nie wykryły niezgodnej z obowizujcymi przepisami czynno ci. W przypadku niedookre- lenia czynno ci lub braku ich czytelno ci nie mona liczy na ich wdroenie przez podmioty zamawiajce, poniewa ro nie ryzyko pojawienia si negatywnego wyniku kontroli. Dodatkowo, zamawiajcy rozliczani s ze skuteczno ci prowadzonych procedur przetargowych, a oszczdno ci w sferze wydatków publicznych nie s stawiane na pierwszym miejscu. Powszechnie znany jest fakt wydatkowania „siłowego” rodków finansowych pod koniec roku budetowego. Zarówno wydatkowanie zbyt duych rodków finansowych, jak i zbyt małych jest niezachowaniem dyscy-pliny finansów publicznych. Jednostki wykazujce si gospodarno ci, obniajce swoje wydatki, mog spodziewa si zmniejszenia budetu na nastpny rok. Biorc powysze pod uwag nie dziwi fakt stosunkowo wolnego wprowadzania e-zamówie w ród podmiotów krajowych.
Zaproponowana w systeme zamówie publicznych licytacja elektroniczna jako pierwszy elek-troniczny tryb udzielania zamówie, ulegała stopniowemu uelastycznianiu. Kolejne nowelizacje rozszerzyły zakres stosowania trybu, jak i ułatwiły jego stosowanie. Zmiany wprowadzone ustaw z 13 kwietnia 2007 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówie publicznych oraz niektórych innych ustaw skróciły czas na złoenie wniosków z 15 do 7 dni. Zmiany wprowadzone ustaw z dnia 4 wrze nia 2008 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówie publicznych wyeliminowały konieczno stosowania bezpiecznego podpisu elektronicznego weryfikowanego za pomoc wanego kwalifi-kowanego certyfikatu oraz zniosły ograniczenie przedmiotowe, jakim były do wprowadzenia zmiany wyłcznie „dostawy lub usługi powszechnie dostpne o ustalonych standardach jakocio-wych”. Zaproponowane zmiany w sposób zauwaalny przełoyły si bezpo rednio na wzrost zna-czenia zamówie udzielanych w trybie licytacji elektronicznej. Pojawiła si take moliwo pro-wadzenia procedury na udostpnionej bezpłatnie przez Urzd Zamówie Publicznych platformie licytacji elektronicznych.
127
Wykres 1. Procentowy udział trybu licytacji elektronicznej w udzielanych zamówieniach ródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze sprawozdania Urzdu Zamówie
Publicz-nych [13, 26–29].
Ponad trzykrotny wzrost udziału licytacji elektronicznej w udzielonych zamówieniach w 2009 roku jest efektem przyjcia zmian w systemie zamówie w padzierniku 2008 roku (por. wykres 1) [8, 113].
Istotne dla zamawiajcych jest take skrócenie czasu prowadzenia procedury. Po nowelizacji ustawy z 2008 roku licytacja elektroniczna w praktyce trwa tak samo długo, co najcz ciej stoso-wany przez zamawiajcych przetarg nieograniczony.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 62, 2012
Wykres 2. Porównanie czasu trwania procedur
ródło: Opracowanie własne na podstawie danych ze sprawozdania Urzdu Zamówie Publicznych [13, 26–29].
Z wykresu (2) wynika, e licytacja elektroniczna i przetarg nieograniczony to najkrótsze pro-cedury umoliwiajce zawarcie umowy zgodnie z ustaw Prawo zamówie publicznych (dotyczy wyłcznie zamówie o warto ci poniej progów unijnych).
Analiza danych statystycznych pozwala na ocen mechanizmów stymulujcych system za-mówie publicznych. Cz ciowo podwaa ona pogld o utrwalonej mentalno ci zamawiajcych, którzy, zdaniem oceniajcych system, s niechtni do zmian swoich nawyków proceduralnych. Wprowadzenie czytelnych uregulowa ułatwiajcych prac zamawiajcemu, wsparte programami demonstracyjnymi (Urzd Zamówie Publicznych na udostpnianym portalu umie cił opcj de-monstracyjn, która w sposób przyjazny uczy zamawiajcego nowych czynno ci), likwidowanie ogranicze proceduralnych, takich jak m.in. podpis elektroniczny, w sposób automatyczny wpły-wa na zamawiajcych, zmieniajc ich preferencje.
Pomimo e tryb licytacji elektronicznej jest procedur otwart, transparentn, tani i efektyw-n ekonomicznie, posiada on ograniczenie w postaci progu warto ci, powyej której jego stosowa-nie jest stosowa-niezgodne z ustaw Prawo zamówie publicznych. Wyłcza to definitywstosowa-nie zastosowastosowa-nie tego trybu przy postpowaniach o znacznej warto ci i stawia go poza szeregiem trybów podsta-wowych, moliwych do zastosowania bez ustawowych przesłanek.
Obok pełnego trybu o ograniczonych moliwo ciach zastosowania jakim jest licytacja elek-troniczna, w systemie funkcjonuj, a wła ciwiej s wprowadzone dwa elementy wspierajce pro-cedury otwarte przez systemy informatyczne majce poprawi konkurencyjno zamówie pu-blicznych.
129
Pierwszy z nich to dynamiczny system zakupów przewidziany ustaw Prawo zamówie pu-blicznych w roku 2006. Został on definiowany jako „ograniczony w czasie elektroniczny proces udzielania zamówie publicznych, których przedmiotem s dostawy powszechnie dostpne naby-wane na podstawie umowy sprzeday lub usługi powszechnie dostpne”.
W odrónieniu od tradycyjnych procedur „w postpowaniu prowadzonym w celu ustanowie-nia dynamicznego systemu zakupów oraz w postpowaniu o udzielenie zamówieustanowie-nia objtego dy-namicznym systemem zakupów zamawiajcy i wykonawcy przekazuj owiadczenia, dokumenty, wnioski, zawiadomienia, zaproszenia i inne informacje drog elektroniczn”.
Przez 6 lat od wprowadzenia uregulowa ustawowych dynamiczny system zakupów nie wzbudził u zamawiajcych zaufania, a jego stosowanie jest marginalne. Przyczyn braku popular-no ci jest prawdopodobnie złoono samego systemu. Podobnie jak przy umowach ramowych, zamówienia s tutaj wieloetapowe. Pierwszym wyzwaniem jest zbudowanie systemu, którego konstrukcj rozpoczyna si od przeprowadzenia przetargu nieograniczonego. Wynika z tego, e zamawiajcy bdzie musiał ponie co najmniej tyle samo czasu pracy i ponosi ryzyko, co przy prowadzeniu zwykłego postpowania. Dodatkowo pojawia si obowizek kadorazowego wysyła-nia ogłosze (tzw. ogłosze uproszczonych) w trakcie trwawysyła-nia procedury w przypadku pojawiewysyła-nia si dodatkowej potrzeby uzyskania zamówienia. Ułatwieniem dla interesariuszy rynku zamówie publicznych miała by elektroniczna posta przesyłanych dokumentów. Biorc pod uwag popu-larno procedury wydaje si, e wspomniane ułatwienie nie kompensuje dodatkowych obcie nałoonych na zamawiajcego przez ustawodawc.
W bazie Tenders Electronic Daily (TED) [12] znaleziono jedena cie ogłosze wysłanych przez krajowe podmioty zamawiajce zwizanych z dynamicznym systemem zakupów w okresie od 1 stycznia 2006 roku do 1 czerwca 2012. W tabeli (1) zestawiono ogłoszenia dotyczce dyna-micznego systemu zamówie jakie zarejestrowano w bazie TED w badanym przedziale czaso-wym.
Tabela 1. Ogłoszenia dotyczce dynamicznego systemu zamówie
S zp it al G ro ch o w sk i N BP S zp it al K li n ic zn y im . Ja n a M ik u li cz a -Ra d ec k ie g o w e P o li te ch n ik a K o sz a-li sk a G m in a M ia st o P ło ck /Z es p ó ł S zk ó ł Bu d o w la n y ch n r 1 E v en t4 x 4 Z es p ó ł Z arz ad có w N ie ru ch o m o c i W A M S p . z o .o . 0 2 -0 9 7 W ar sz aw a u l. W o ln ej W sz ec h -U n iw er sy te t W ar -sz aw sk i S zp it al K li n ic zn y n r 1 w L u b li n ie Ra d łó w , U rz d M ie js k i Z U S O d d zi ał w S zc ze ci n ie 2010-01-14 1 2011-05-12 1 2009-08-12 1 2011-12-27 1 2010-10-04 1 2009-05-13 1 2012-04-23 1 2009-11-20 1 2010-10-11 1 2010-03-18 1 2010-04-07 1
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 62, 2012
ródło: Tenders Electronic Daily [12].
W Biuletynie Zamówie Publicznych w okresie od 1.01.2009 r. do 1.06.2012 zarejestrowano 3 uproszczone ogłoszenia dotyczce dynamicznego systemu zakupów. Dodatkowo, wstpna anali-za wykazuje, e co najmniej jedno (nr 2) naley uzna jako wadliwe, nie dotyczce dynamicznego systemu zakupów [2].
1. Ogłoszenie nr 226030-2011 z dnia 2011-08-02 r. – Wrocław, Przedmiotem zamówienia s roboty budowlane w zakresie: – robót rozbiórkowych, – robót murarskich, – robót tynkar-skich, – montau drzwi, – robót malartynkar-skich, – robót instalacyjnych centralnego ogrzewania, –robót elektrycznych. Termin składania ofert/wniosków: 2011-08-23.
2. Ogłoszenie nr 48338-2011 z dnia 2011-03-18 r. – Dzikowiec Mam do sprzedania gruby wir na terenie Gminy Fredropol. Iloci 15 000 m3 TRANSPORT PO STRONIE KUPUJCEGO. Wszelkie informacj udzielam pod numerem telefonu 607 140 419 Termin składania ofert/wniosków: 2011-04-03.
3. Ogłoszenie nr 198954-2010 z dnia 2010-07-07 r. – Sianów Przedmiotem zamówienia jest złoenie projektu zagospodarowania rekreacyjnego szlaku edukacyjno – ekologicznego Je-zioro Topiele – Szczeglino, wykonanie zaprojektowanych elementów zagospodarowania szla-ku oraz ich monta w terenie. Projekt wraz ... Termin składania ofert/wniosków: 2010-07-23. Biorc pod uwag, e w tym samym okresie zarejestrowano w bazie TED 82 076 ogłosze o zamówieniu, a w samym tylko miesicu maju 2012 r. 14475 ogłosze w Biuletynie Zamówie Publicznych, mona przyj , e wprowadzone uregulowania dotyczce dynamicznego systemu zakupów nie zostały zaakceptowane przez podmioty zamawiajce. Zaproponowane udogodnienia s wtpliwe, a utrudnienia realne, dlatego system w praktyce nie został zaakceptowany. Jego walo-ry ekonomiczne s take ograniczone i pozostaj na poziomie przetargu nieograniczonego, gdy pomimo wykorzystania rodków przekazu elektronicznego nie prowadzi si interaktywnej gry pomidzy wykonawcami, majcej na celu wielokrotn zmian warunków cenowych.
Trzeci omawian procedur jest aukcja elektroniczna. Podobnie jak dynamiczny system za-kupów nie jest to samodzielny tryb przetargowy, a jedynie element majcy na celu popraw efek-tywno ci udzielanych zamówie. W załoeniu jest to nieobligatoryjny sposób wyboru najkorzyst-niejszej oferty dokonywany pod koniec prowadzonej procedury, jeeli postpowanie jest prowa-dzone w trybie przetargu nieograniczonego, przetargu ograniczonego lub negocjacji z ogłosze-niem. Aukcja jest swego rodzaju tzw. dogrywk, któr zamawiajcy moe przeprowadzi po speł-nieniu okre lonych przesłanek [4, 18–30]. Jego efektywno ekonomiczna jest niekwestionowana, co potwierdzaj dane statystyczne publikowane przez Urzd Zamówie Publicznych.
Podobnie jak w przypadku trybu licytacji elektronicznej platforma Urzdu Zamówie Pu-blicznych nie jest jedynym obszarem, w którym prowadzone s czynno ci zwizane z prowadze-niem aukcji. Do roku 2010 istniała moliwo realizacji omawianych czynno ci wyłcznie na komercyjnej platformie, na której w roku 2009 przeprowadzono 563 aukcje. W pierwszym roku działalno ci platformy Urzdu Zamówie Publicznych (2010) miały miejscej 252 postpowania, co skutkowało oszczdno ciami na poziomie 89 mln. zł. Łcznie w 2010 r. przeprowadzono 968 aukcji. Oszczdno ci uzyskanych na platformach komercyjnych nie uwzgldniono. W roku 2011 ilo postpowa na platformie Urzdu Zamówie Publicznych wzrosła do 651, co przyniosło 121 mln oszczdno ci [14, 10–11].
131
4. Korzyci płynce ze stosowania licytacji elektronicznej
Obserwujc skal oszczdno ci przez pryzmat jednego z zamawiajcych, którym jest Izba Celna w Łodzi mona stwierdzi , e poziom zaoszczdzonych rodków jest wany dla jednostki. Rekompensuje to zamawiajcemu koszty wdroenia pracowników do poruszania si w nowej procedurze, pozwalajc w sposób zauwaalny podkre li znaczenie pracy działu zamówie pu-blicznych oraz celowo stosowania procedury licytacji elektronicznej. W tabeli (2) zestawiono zamówienia publiczne prowadzone w trybie licytacji elektronicznej przez Izb Celn w Łodzi w latach 2008–2010.
Tabela 2. Zestawienie zamówie publicznych przeprowadzonych w trybie licytacji elektronicznej przez Izb Celn w Łodzi w okresie 2008–2010
lp Ogł. o zam. nr i data Przedmiot zamówienia Czas reali-zacji pro-cedury w dniach Plat-forma prze- targo-wa Liczba oferen-tów Cena wyw. netto w pln. Cena mi-nimalna netto w pln Relacja pomi-dzy cen mini-maln a cen wywoławcz w % 1 252938 01.12.08 Dost. sprzt komputerowy 24 PPP 2 71 919 70 655 98,24 2 221732 03.07.09 Dost. mat. ekspl. do dru-karek 31 UZP 13 50 779 40 984 80,71 3 364222 19.10.09 Dost. sprzt komputerowy 31 UZP 29 111 803 104 829 93,76 4 415874 03.12.09 Dostawa Tonery 25 UZP 62 16 196 10 575 65,29 5 63436 08.03.10 Dost. mat. ekspl. do dru-karek 48 UZP 46 63 189 28 689 45,40 ródło: Klara M. [5, 19–23].
Wanym czynnikiem jest take systematycznie skracajcy si czas trwania procedury, umo-liwiajcy zamawiajcemu skuteczne pozyskiwanie zamówie ze wszystkich trzech rodzajów za-mówie publicznych (roboty budowlane, dostawy, usługi).
Tabela (3) prezentuje czas trwania procedur obserwowany w latach 2009 i 2011. Z zestawienia wynika, e ma miejsce spadek badanego zjawiska i dotyczy to take licytacji elek-tronicznej, która ju w roku 2009 charakteryzowała si jednym z najkrótszych czasów trwania procedury.
Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management Nr 62, 2012
Tabela 3 redni czas trwania postpowania o zamówienie publiczne Tryb zamówienia
redni czas trwania postpowania w dniach
Roboty budowlane Dostawy Usługi rednio
2009 2011 2009 2011 2009 2011 2009 2011 Przetarg nieograniczony 46 38 34 31 33 28 36 31 Przetarg ograniczony 68 72 55 49 86 51 74 60 Negocjacje z ogł. 72 96 80 74 92 69 88 73 Dialog konkurencyjny 80 78 95 62 115 69 102 68 Licytacja elektroniczna 36 35 34 33 32 33 34 33 rednio 47 38 34 31 34 28 37 31
ródło: opracowanie własne na podstawie sprawozda z funkcjonowania systemu zamówie pu-blicznych [13, 26–29] [15, 23–26].
Z przeprowadzonych na platformie Urzdu Zamówie Publicznych 325 licytacji elektronicz-nych (na platformie Urzdu Zamówie Publiczelektronicz-nych w roku 2010 było ich 299, w roku 2009–240 na ogóln liczb 408) uzyskano cen nisz rednio o 20% od ceny wywoławczej. Dla postpowa prowadzonych na platformie Urzdu Zamówie Publicznych przyniosło to oszczdno ci w wyso-ko ci 17 mln zł. Ze wzgldu na funkcjonowanie platform komercyjnych takich jak Polska Plat-forma Przetargowa Polskiej Wytwórni Papierów Warto ciowych S.A., analiza jest utrudniona ze wzgldu na niepełny materiał statystyczny obrazujcy zmiany w tej dziedzinie. Biorc pod uwag wsparcie w postaci doradztwa, jakie oferuje zamawiajcemu platforma komercyjna, cz podmio-tów funkcjonujcych na rynku zamówie publicznych nie zrezygnuje z jej usług na rzecz bezpłat-nej platformy Urzdu Zamówie Publicznych [9, 1] [7, 1].
5. Podsumowanie
Polski system zamówie publicznych stosunkowo szybko odpowiedział na pojawienie si moliwo ci pojawiajcych si wraz z rozwojem technik informatycznych. Zasadniczym pytaniem jest to, czy odpowied ta nie jest wyłcznie parawanem, za którym kryj si działania o małej skali. Wprowadzenie procedur elektronicznych, tak jak innych nowych elementów, wymaga do-pracowywania. Tylko w konfrontacji z rzeczywistymi wyzwaniami mona przeprowadzi regula-cje umoliwiajce sprawne działanie systemu. Przykładem tego moe by tryb licytacji elektro-nicznej, który w pocztkowej fazie w zasadzie nie był stosowany. Wprowadzenie przyjaznych regulacji prawnych stopniowo uruchomiło pierwszy elektroniczny tryb udzielania zamówie. Biorc pod uwag fakt, e licytacja nie jest trybem podstawowym udzielania zamówie, nie od-grywa ona znaczcej roli w strukturze udzielanych zamówie.
Regulacje dotyczce dynamicznego systemu zakupów (DSZ) w obecnym stanie zaspokajaj jedynie potrzeb legislacyjn w zakresie poszerzenia moliwo ci w obszarze zamówie, bez wnie-sienia praktycznych efektów w tym zakresie.
Rosnc nadziej na zmiany przynosi procedura aukcji elektronicznej. Pomimo tego e regu-lacje prawne zostały wsparte, uruchomion dopiero w 2010 roku bezpłatn platform aukcyjn Urzdu Zamówie Publicznych, cz zamawiajcych korzysta nadal z platformy komercyjnej, uzyskujc znaczce oszczdno ci.
133
Pewnym utrudnieniem wdraania procedury jest wymóg posługiwania si podpisem elektro-nicznym. Jego zasadno jest wtpliwa, biorc pod uwag fakt, e procedura ta poprzedzona jest postpowaniem, w którym wykonawca jest zidentyfikowany na bazie złoonych przez niego do-kumentów. W przypadku próby kradziey tosamo ci w Internecie istniej skuteczne sposoby udowodnienia przestpstwa. Najwaniejszym za argumentem do odstpienia od powyszego wymogu jest sama ustawa. Wykonawca moe odmówi podpisania umowy. Jedyn przewidzian prawem restrykcj jest utrata zabezpieczenia wadialnego, pod warunkiem, e przewidziano wcze- niej w specyfikacji istotnych warunków zamówienia oraz ogłoszeniu o zamówieniu wymóg jego wniesienia.
Pomimo opisanych niedoskonało ci w procedurach opartych na systemach informatycznych, naley podkre li , e wprowadzone zmiany w regulacjach prawnych i funkcjonowaniu sytemu zamówie publicznych maj wła ciwy kierunek, którego celem jest poprawa konkurencyjno ci, transparentno ci oraz efektywno ci ekonomicznej. Oczywistym jest, e w działajcym systemie gospodarczym cigłe zmiany uwarunkowa ekonomicznych bd wymuszały dalsze przeobrae-nia uregulowa prawnych. Wane jest jedynie to, aby zmiany te w sposób sprawny nadały za wyzwaniami stawianymi przez gospodark kraju.
Bibliografia
[1] Baehr J., Czajkowski T., Dzieranowski W. i in., Prawo Zamówie Publicznych Komen-tarz. Urzd Zamówie Publicznych, Warszawa 2007.
[2] Biuletyn Zamówie Publicznych (10.06.2012), [Online], Dostpne: http://bzp1.portal.uzp.gov.pl/index.php?ogloszenie=browser.
[3] Borowicz A. (red.)., Informatyzacja polskiego systemu zamówie publicznych – stan obecny, oczekiwania, bariery. Opracowanie wykonane we współpracy Urzdu Zamówie Publicznych i Uniwersytetu Łódzkiego, Warszawa – Łód 2008.
[4] Dzieranowski W., Stachowiak M., Elektroniczne zamowienia publiczne w Polsce – eks-pertyza. PARP, Warszawa 2011.
[5] Klara M., Licytacja elektroniczna – efektywnym narzdziem w systemie zamówie pu-blicznych na przykładzie postpowa prowadzonych przez Izb Celn w Łodzi. Praca dy-plomowa, Uniwersytet Łódzki 2010.
[6] Pokrzywniak J., Baehr J., Kwieciski T., Wprowadzenie do systemu zamówie publicz-nych. Urzd Zamówie Publicznych, Warszawa 2006.
[7] Polska platforma przetargowa. (10.06.2012), Mapa korzyci dla e-Licytacji i e-Aukcji, [Online], Dostpne: http://www.ppp.pwpw.pl/RozwiazaniaEntry?id=5.
[8] Sadowy J. (red.) Prawo zamówie publicznych po nowelizacji z dnia 4 wrzenia 2008 r. Urzd Zamówie Publicznych, Warszawa 2008.
[9] Soldea, (10.06.2012), Aukcje i licytacje elektroniczne, [Online], Dostpne: https://www.soldea.pl/index.php.
[10] Szumski O., E-procurement. Systemy elektronicznych zamówie publicznych, DIFIN, Warszawa, 2007.
[11] Szymczak M., Aukcja elektroniczna. Praktyczny poradnik dla uytkowników Platformy Aukcji Elektronicznych UZP. Urzd Zamówie Publicznych, Warszawa 2009.
[12] Tenders Electronic Daily, (10.06.2012), [Online], Dostpne: http://ted.europa.eu. Studies & Proceedings of Polish Association for Knowledge Management
[13] Urzd Zamówie Publicznych, (10.06.2012), Sprawozdanie Prezesa Urzdu Zamówie Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówie publicznych w 2011 roku. Warszawa 2012, [Online], Dostpne: http://uzp.gov.pl.
[14] Urzd Zamówie Publicznych, (10.06.2012), Plan Informatyzacji Zamówie Publicznych w Polsce., Warszawa 2012 [Online], Dostpne: www.uzp.gov.pl/cmsws/page/G etFi-le1.aspx?attid=5823.
[15] Urzd Zamówie Publicznych, (10.06.2012),, Sprawozdanie Prezesa Urzdu Zamówie Publicznych o funkcjonowaniu systemu zamówie publicznych w 2009 roku. Warszawa 2010, [Online], Dostpne: http://uzp.gov.pl.
[16] Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówie publicznych (Dz. U. z 2004 r. nr 19 poz. 177).
ELECTRONIC TENDER PROCEDURES IN THE POLISH PUBLIC PROCURE-MENT SYSTEM
Summary
The rapid expansion of electronic purchasing tools in private sector and the continuous development of electronic purchasing techniques have made an impact with the public sector. The EU Directives and the Polish Law of public procurement allow applying the electronic tools in the public procurement market.
In the paper three typical procedures of e-procurement are used in practice: electronic bidding, electronic auction, and dynamic purchasing system.
The main hypothesis of the paper is statement that e-procurement play insuffi-cient role despite possibilities inherent in electronic public procurement. There are also presented the potential of e-procurement for the future. Electronic procurement can contribute in increasing efficiency to be achieved both in time and financial terms. In particularly, there are possibilities to accelerate the public procurement procedure, to increase competition and to streamline public purchasing.
Keywords: public procurement, electronic bidding, electronic auction, the dynamic purchasing system, the efficiency of public procurement
Wacława Starzyska Jarosław Szymaski
Katedra Statystyki Ekonomicznej i Społecznej Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytet Łódzki
ul. P.O.W. 3/5, 90-255 Łód e-mail: wacstar@uni.lodz.pl
