XI Seminarium z cyklu Metodyka Rozpoznawania i Dokumentowania
Z³ó¿ Kopalin oraz Geologicznej Obs³ugi Kopalñ
Gdañsk-Sobieszewo, 4–6.06.2008
W dniach 4–6 czerwca 2008 r. w Gdañsku-Sobieszewieodby³o siê XI Seminarium z cyklu Metodyka Rozpoznawa-nia i DokumentowaRozpoznawa-nia Z³ó¿ Kopalin oraz Geologicznej Obs³ugi Kopalñ. Tematem seminarium by³o
Dokumento-wanie i ochrona z³ó¿ kopalin (dla uczczenia 100-lecia idei
ochrony z³ó¿). Patronat nad konferencj¹ obj¹³ g³ówny geo-log kraju Henryk Jacek Jezierski, który uczestniczy³ w pierwszym dniu obrad oraz prezydent Gdañska Pawe³ Ada-mowicz. Konferencja zosta³a zorganizowana przez Instytut Górnictwa Odkrywkowego Poltegor-Instytut i jego Za-k³adowe Ko³o SITG, Pañstwowy Instytut Geologiczny — Oddzia³ Geologii Morza w Gdañsku, AGH — Katedrê Geologii Z³o¿owej i Górniczej WGGiOŒ, Komitet Zrów-nowa¿onej Gospodarki Surowcami Mineralnymi PAN oraz Komisjê Zasobów Kopalin przy Ministrze Œrodowiska.
W spotkaniu wziê³o udzia³ oko³o 100 uczestników, w tym przedstawiciele: Ministerstwa Œrodowiska, wy¿szych uczelni, instytutów naukowych, przedsiêbiorstw geolo-gicznych, urzêdów i organów samorz¹dowej administracji geologicznej oraz przemys³u.
W czasie konferencji wyg³oszono 18 referatów, które zosta³y opublikowane w Górnictwie Odkrywkowym nr 2–3/2008.
Wiêkszoœæ referatów zosta³a wyg³oszona w pierwszym dniu sesji. Zgodnie z g³ównym nurtem seminarium doty-czy³y one zagadnieñ ochrony zasobów kopalin, zastosowa-nia nowych metod i urz¹dzeñ do rozpoznazastosowa-nia i do-kumentowania z³ó¿, a tak¿e wykorzystania kamieni w historycznym i wspó³czesnym budownictwie. Kilka refe-ratów by³o poœwiêconych problematyce surowcowej regionu gdañskiego i polskich obszarów morskich, m.in. perspektywom zagospodarowania cechsztyñskich z³ó¿ soli w rejonie Zatoki Puckiej oraz problematyce piasków do zasilania abradowanych odcinków brzegu morskiego.
Wa¿nym elementem konferencji by³y sesje terenowe. Uczestnicy zwiedzili Elektrociep³owniê ENERGOBALTIC we W³adys³awowie, wykorzystuj¹c¹ gaz ziemny towa-rzysz¹cy ropie naftowej wydobywanej z dna Morza Ba³tyckiego przez Petrobaltic. Przedstawiciele firmy obja-œnili proces technologiczny przesy³u gazu z platformy wydobywczej Baltic-Beta na l¹d, proces separacji gazu i wytwarzania czterech produktów: energii elektrycznej, energii cieplnej, gazu propan-butan (LPG) oraz kondensa-tów gazu naturalnego (C5+). Podczas wyœwietlonego fil-mu uczestnicy mogli zapoznaæ siê z technologi¹ uk³adania gazoci¹gu na dnie morskim, którego d³ugoœæ wynosi oko³o 75 km.
Nastêpnym punktem by³o Ch³apowo, po³o¿one miêdzy W³adys³awowem a Jastrzêbi¹ Gór¹. Tutaj tematem by³a budowa geologiczna (paleogen, neogen) oraz historia gór-nictwa wêgla brunatnego przedstawiona przez Reginê Kra-marsk¹ (PIG). Z kolei Jacek Kasiñski i Grzegorz Czapowski (PIG) zaprezentowali ró¿norodnoœæ struktur sedymentacyjnych w obrêbie osadów mioceñskich ods³aniaj¹cych siê w klifie ch³apowskim i scharakteryzo-wali œrodowiska sedymentacji. Uczestnicy seminarium mogli przeœledziæ na œcianie klifu pok³ad wêgla z du¿ymi, uwêglonymi pniami mioceñskich drzew. Wystêpuj¹cy tu wêgiel brunatny by³ eksploatowany w po³owie XIX w.
W literaturze z pocz¹tków XX w. mo¿na znaleŸæ dane o istnieniu w 1859 r. sztolni w jednym z parowów rozci-naj¹cych klif. Kopalnia nosi³a nazwê
Braunkohlenber-gwerk Drei Bruder. Ciekawostk¹ jest wybudowanie w g³¹b
morza pomostu prze³adunkowego d³ugoœci 320 stóp, gdzie statki przyjmowa³y wydobyty wêgiel.
Pobyt na klifowych odcinkach wybrze¿a by³ dobr¹ okazj¹ do zapoznania uczestników z problematyk¹ ochro-ny brzegów morskich przed abrazj¹. W Jastrzêbiej Górze pokazano sposób zabezpieczenia zbocza klifu, dostosowa-ny do lokalnej budowy geologicznej i warunków hydroge-ologicznych.
Ostatnim punktem wycieczki terenowej by³a kopalnia kredy jeziornej Orle–Wejherowo, zlokalizowana w dnie Pradoliny Redy. Leszek Jurys (PIG) przedstawi³ siêgaj¹c¹ XIX w. historiê rozpoznania z³o¿a i eksploatacji zasobów. Ju¿ w 1872 r. wybudowano w Wejherowie cementowniê, w której na bazie surowca z Orla produkowano cement port-landzki 225. Prawie 100 lat póŸniej wydobycie kredy jeziornej i gytii wapiennej by³o przeznaczone g³ównie na potrzeby rolnictwa. Uczestnicy sesji ¿ywo dyskutowali o ekologicznych efektach eksploatacji oraz mo¿liwoœciach zagospodarowania wyrobisk, m.in. do ekstensywnej hodowli ryb i rekreacyjnego wykorzystania terenu.
Trzeci dzieñ konferencji by³ poœwiêcony problematyce bursztynu. W czêœci referatowej przedstawiono (R. Kra-marska, J. Kasiñski) stan rozpoznania i perspektywy eks-ploatacji paleogeñskich z³ó¿ bursztynu w Polsce na tle geologii i eksploatacji z³ó¿ bursztynu na Sambii i na Wo³yniu. Nastêpnie zaprezentowano (L. Jurys) referat o metodyce dokumentowania i eksploatacji holoceñskich nagromadzeñ bursztynu w l¹dowej (¯u³awy) i podmorskiej (Zatoka Gdañska) czêœci delty Wis³y. W dalszej czêœci Robert Pytlos (pe³nomocnik prezydenta Gdañska ds. bursz-tynu) zapozna³ uczestników z zarz¹dzeniem prezydenta miasta w sprawie okreœlenia zasad i trybu oddawania w dzier¿awê gruntów, stanowi¹cych w³asnoœæ gminy, na cele zwi¹zane z poszukiwaniem, rozpoznaniem i wydobywa-niem bursztynu. Ta cenna inicjatywa wychodzi naprzeciw potrzebom œrodowiska bursztynników i jest dzia³aniem w ramach programu Gdañsk Œwiatow¹ Stolic¹ Bursztynu.
Po sesji referatowej nast¹pi³o podsumowanie obrad, które poprowadzi³ prof. Marek Nieæ. Dyskusja nawi¹-zywa³a do tocz¹cej siê debaty spo³ecznej w zwi¹zku z pro-jektem nowej ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Pod-kreœlono koniecznoœæ waloryzacji z³ó¿ i ochronê zasobów kopalin. Wiele uwagi poœwiêcono przepisom pro-wadz¹cym do ograniczenia nielegalnej eksploatacji su-rowców.
W sesji terenowej, koñcz¹cej XI Seminarium, odby³a siê prezentacja poszukiwañ bursztynu metod¹ otworów hydraulicznych na dzia³ce zlokalizowanej w Gdañsku-Sto-gi, dzier¿awionej przez firmê Golden Amber z Hrubieszo-wa. Uczestnicy mieli równie¿ okazjê poznaæ proces separacji bursztynu w roztworze solanki i samodzielnie „wy³awiaæ” bursztynowe okruchy.
Leszek Jurys, Regina Kramarska, Gra¿yna Œlusarczyk & Joanna Specylak- Skrzypecka
814
