• Nie Znaleziono Wyników

"Religie świata o Jezusie. Dossier Jezusa Chrystusa. Dokument Komisji ds. Dialogu Międzyreligijnego Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000", przeł. Piotr Pindur, Katowice 1998 : [recenzja]

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share ""Religie świata o Jezusie. Dossier Jezusa Chrystusa. Dokument Komisji ds. Dialogu Międzyreligijnego Papieskiego Komitetu Obchodów Wielkiego Jubileuszu Roku 2000", przeł. Piotr Pindur, Katowice 1998 : [recenzja]"

Copied!
7
0
0

Pełen tekst

(1)

Waldemar Chrostowski

"Religie świata o Jezusie. Dossier

Jezusa Chrystusa. Dokument Komisji

ds. Dialogu Międzyreligijnego

Papieskiego Komitetu Obchodów

Wielkiego Jubileuszu Roku 2000",

przeł. Piotr Pindur, Katowice 1998 :

[recenzja]

Collectanea Theologica 68/2, 189-194

(2)

c i e c z y s t o p o l i t y c z n y m b ą d ź w p e r s p e k t y w i e w y ł ą c z n i e s p o ł e c z n e j . W i d a ć t o d o s k o ­ n a l e n a p r z y k ł a d z i e p r z y j ę c i a , z j a k i m s p o t k a ł s i ę o p u b l i k o w a n y w m a r c u 1 9 9 8 r. w a t y k a ń s k i d o k u m e n t n a t e m a t S z o a h . R e a k c j e ż y d o w s k i e m o ż n a s t r e ś c i ć w z d a n i u „ z a m a ł o i z a p ó ź n o ” , z k t ó r e g o w y n i k a n i e o t w a r c i e i w z a j e m n o ś ć , a l e w y m u s z a n i e s k r u c h y n a s t r o n i e c h r z e ś c i j a ń s k i e j . O i l e t a k i e p o s t ę p o w a n i e m o ż e b y ć — o c z y m ś w i a d c z y p r z y k ł a d p o w o j e n n y c h N i e m i e c , g d z i e p o d j ę t o r o z l i c z e n i e z p r z e s z ł o ś c i ą n a r o z k a z — s k u t e c z n e n a g r u n c i e p o l i t y c z n y m , o t y l e c a ł k o w i c i e z a w o d z i o n o n a p ł a s z c z y ź n i e d u c h o w e j . S k r u c h a m a u k a z y w a ć i t w o r z y ć p r a w d z i w i e n o w e n a s t a ­ w i e n i e s e r c a . K s i ą ż k ę z a m y k a j ą p r z y p i s y ( s . 1 9 1 - 2 0 4 ) o r a z n o t a b i b l i o g r a f i c z n a ( s . 2 0 5 - 2 0 6 ) . Z p r z y p i s ó w j e d n o z n a c z n i e w y n i k a , ż e a u t o r p o p r z e s t a ł n a p o z i o m i e g a z e t o w y m , b e z w g ł ę b i a n i a s i ę w p r o b l e m y , k t ó r e p o r u s z a . Z k o l e i n o t a b i b l i o g r a f i c z n a n i e z o s t a w i a w ą t p l i w o ś c i , ż e j e g o s p o j r z e n i e o d z w i e r c i e d l a p o d e j ś c i e c z ł o w i e k a „ z z e w n ą t r z ” . N a ­ l e ż y z w r ó c i ć u w a g ę s z c z e g ó l n i e n a n i e c h ę ć w o b e c p u b l i k a c j i V . M e s s o r i e g o . Z n a l a z ł a o n a w y r a z t a k ż e n a g r u n c i e p o l s k i m , w r e c e n z j i k s i ą ż k i C i e m n e s t r o n y h i s t o r i i K o ś c i o ­ ł a, z a m i e s z c z o n e j w „ T y g o d n i k u P o w s z e c h n y m ” . Z n a m i e n n e , ż e i u m a s i s t n i e j ą z w i ą - z a n e z K o ś c i o ł e m l u b d z i a ł a j ą c e p o d j e g o s z y l d e m ś r o d o w i s k a , k t ó r e p o t r a f i ą p r z e b a ­ c z y ć i w y t ł u m a c z y ć p r a w i e k a ż d e z ł o i n i e g o d z i w o ś ć w p o s t ę p o w a n i u i n n y c h , n a w e t j e ż e l i c h o d z i o t a k i e s y s t e m y t o t a l i t a r n e , j a k k o m u n i z m . N a t o m i a s t z n i e z w y k ł y m k r y ­ t y c y z m e m , a n i e r z a d k o s a r k a z m e m , o d n o s z ą s i ę o n e d o d z i e j ó w w ł a s n e g o K o ś c i o ł a , t a k j a k b y n i e b y ł y t o r ó w n i e ż i c h d z i e j e . k s . W a l d e m a r C h r o s t o w s k i , W a r s z a w a R e l i g i e ś w i a t a o J e z u s i e . D o s s i e r J e z u s a C h r y s t u s a . D o k u m e n t K o m i s j i d s . D i a l o ­ g u M i ę d z y r e l i g i j n e g o P a p i e s k i e g o K o m i t e t u O b c h o d ó w W i e l k i e g o J u b i l e u s z u R o k u 2 0 0 0 , p r z e ł . P i o t r P i n d u r , B i b l i o t e k a T r z e c i e g o T y s i ą c l e c i a , K s i ę g a r n i a ś w . J a c k a , K a ­ t o w i c e 1 9 9 8 , s s . 9 2 . Z a s ł u ż o n a K s i ę g a r n i a ś w . J a c k a z a p o c z ą t k o w a ł a w y d a w a n i e b a r d z o p o t r z e b n e j i a k ­ t u a l n e j s e r i i , o p a t r z o n e j n a z w ą „ B i b l i o t e k a T r z e c i e g o T y s i ą c l e c i a ” . W j e j r a m a c h u k a ­ z a ł y s i ę d w a t o m y . j u b i l e u s z o w e j t r y l o g i i ” , a m i a n o w i c i e d w a o f i c j a l n e d o k u m e n t y P a p i e s k i e g o K o m i t e t u O b c h o d ó w W i e l k i e g o J u b i l e u s z u R o k u 2 0 0 0 , J e z u s C h r y s t u s , j e d y n y Z b a w i c i e l ś w i a t a , w c z o r a j , d z i ś i n a w i e k i ( 1 9 9 7 r . ) o r a z P e ł n a j e s t z i e m i a T w e ­ g o D u c h a , P a n i e ( 1 9 9 8 r .) . W y d a n e w m a s o w y c h n a k ł a d a c h p r z y c z y n i ł y s i ę w y d a t n i e d o p o g ł ę b i a n i a ś w i a d o m o ś c i o d o n i o s ł o ś c i z b l i ż a j ą c e g o s i ę J u b i l e u s z u , u k a z u j ą c f u n ­ d a m e n t y w i a r y K o ś c i o ł a w J e z u s a C h r y s t u s a i D u c h a Ś w i ę t e g o . W a ż n y m d o p e ł n i e ­ n i e m j e s t B i u l e t y n „ T r z e c i e T y s i ą c l e c i e ” , z i n t e r e s u j ą c y m i d o k u m e n t a m i i m a t e r i a ł a ­ m i , p o ś w i ę c o n y m i p r z y g o t o w a n i o m d o R o k u 2 0 0 0 .

(3)

W k o n t e k ś c i e d o t y c h c z a s w y d a n y c h , o f i c j a l n y c h d o k u m e n t ó w K o m i s j i T e o l o g i c z ­ n o - H i s t o r y c z n e j P a p i e s k i e g o K o m i t e t u O b c h o d ó w W i e l k i e g o J u b i l e u s z u , k o l e j n y t o m „ B T T ” w y w o ł u j e z d z i w i e n i e i n a s t r ę c z a s p o r e t r u d n o ś c i . P r z e d e w s z y s t k i m n i e j e s t j a s n e , c z y i n a i l e o r y g i n a l n e m a t e r i a ł y , k t ó r e — j a k w y n i k a z t y t u ł u D o s s i e r o n J e s u s C h r i s t — z o s t a ł y o p r a c o w a n e w j ę z y k u a n g i e l s k i m , m a j ą c h a r a k t e r o f i c j a l n y , p o r ó w ­ n y w a l n y z r a n g ą d w ó c h p o p r z e d n i c h d o k u m e n t ó w , p o ś w i ę c o n y c h m i s t e r i u m S y n a i D u ­ c h a Ś w i ę t e g o . W P r e z e n t a c j i , k t ó r e j s t y l b a r d z i e j p r z y p o m i n a p u b l i c y s t y k ę p r a s o w ą n i ż d o k u m e n t y K o ś c i o ł a , M i c h a e l L . F i t z g e r a l d , p o d p i s a n y j a k o „ p r z e w o d n i c z ą ­ c y ” ( b e z w y j a ś n i e n i a , j a k i e m u g r e m i u m p r z e w o d n i c z y ) , n a p i s a ł , ż e d o s s i e r „ p r a g n i e d o s t a r c z y ć w s t ę p n e j o d p o w i e d z i ” n a n a s t ę p u j ą c e p y t a n i a : „ J a k i c h r e a k c j i m o ż n a o c z e ­ k i w a ć z e s t r o n y w y z n a w c ó w i n n y c h r e l i g i i ? C z y b ę d ą o n i c h c i e l i d o ł ą c z y ć d o c h r z e ś c i ­ j a n o b c h o d z ą c y c h n a r o d z e n i e J e z u s a ? C o m y ś l ą o J e z u s i e C h r y s t u s i e ? ” ( s . 5 ) . T a k p o s t a w i o n e p y t a n i a w s k a z u j ą n a c e l e i u w a r u n k o w a n i a p r a k t y c z n e , w y n i k a j ą c e z t e g o , c o w y z n a w c y i n n y c h r e l i g i i „ m y ś l ą o J e z u s i e C h r y s t u s i e ” . C z y i n a i l e t a k i e d o c i e k a n i a m a j ą c h a r a k t e r n o r m a t y w n y d l a k a t o l i k ó w — t e g o s i ę n i e p r e c y z u j e . W y g l ą d a n a t o , ż e c h o d z i o d o s t a r c z e n i e p o m o c y „ w s y t u a c j a c h , k i e d y p o w s t a n i e o k a z j a d o r o z m o w y o J e z u s i e C h r y s t u s i e z w y z n a w c a m i i n n y c h r e l i g i i ” ( s . 6 ) . J e d n a k a b y t a r o z m o w a b y ł a n a p r a w d ę o w o c n a , t r z e b a t e ż p r z e d s t a w i ć s w ó j p u n k t w i d z e n i a , r z e t e l n i e o d z w i e r c i e ­ d l a j ą c y w ł a s n ą t o ż s a m o ś ć r e l i g i j n ą , c z y l i k o n k r e t n i e o d n o s z ą c y s i ę d o z a p a t r y w a ń , a t e g o w m a t e r i a ł a c h w y r a ź n i e b r a k u j e . Z a p e w n e i c h a u t o r z y z a k ł a d a j ą , ż e t r a f i ą o n e d o p r z y g o t o w a n y c h o d b i o r c ó w , k t ó r z y s ą w s t a n i e s a m o d z i e l n i e p o r a d z i ć s o b i e z e w e n ­ t u a l n y m i t r u d n o ś c i a m i i d y l e m a t a m i . J e d n a k t a k i e p o d e j ś c i e n i e m a p r e c e d e n s ó w w d o ­ t y c h c z a s o w y m n a u c z a n i u K o ś c i o ł a . P o l s k i t y t u ł k s i ą ż k i j e s t n i e ś c i s ł y . R e l i g i e ś w i a t a o J e z u s i e n a l e ż y z a m i e n i ć n a R e l i g i e ś w i a t a o J e z u s i e C h r y s t u s i e , b o w d z i e j a c h , z a r ó w n o b i b l i j n y c h j a k i p ó ź n i e j s z y c h , b y ł y t e ż i n n e o s o b y i m i e n i e m J e z u s i w t y m p r z e d m i o c i e w y m a g a n a j e s t p r e c y z j a . T a k ż e s f o r ­ m u ł o w a n i e d o s s i e r ( p i s a n e n a o k ł a d c e z m a ł e j , a n a s t r o n i e t y t u ł o w e j z d u ż e j l i t e r y ) J e ­ z u s a C h r y s t u s a j e s t m y l ą c e . Z g o d n i e z a n g i e l s k i m t y t u ł e m c h o d z i o d o s s i e r n a l e m a t J e z u s a C h r y s t u s a l u b o J e z u s i e C h r y s t u s i e , a t o z u p e ł n i e c o i n n e g o ! N a k s i ą ż k ę s k ł a d a j ą s i ę r o z d z i a ł y p o ś w i ę c o n e z a p a t r y w a n i o m n a J e z u s a C h r y s t u s a w r e l i g i i ż y d o w s k i e j ( s . 7 - 2 1 ) , i s l a m i e ( s . 2 3 - 4 5 ) , h i n d u i z m i e ( s . 4 7 - 6 0 ) , b u d d y z m i e ( s . 6 1 - 7 3 ) o r a z w w i e r z e n i a c h „ c h r z e ś c i j a n a f r y k a ń s k i c h ” ( s . 7 5 - 9 0 ) . W t y m o s t a t n i m p r z y p a d k u c h o d z i o t r a d y c y j n e r e l i g i e a f r y k a ń s k i e , a l e s k o r o m a j ą o n e s i l n y w p ł y w n a w i a r ę t a m t e j s z y c h c h r z e ś c i j a n i s ą j e j s k ł a d n i k i e m , d l a c z e g o t r a k t o w a ć t o s p o j r z e n i e w y ł ą c z n i e j a k o w ł a ś c i w e d l a i n n e j n i ż c h r z e ś c i j a ń s t w o r e l i g i i , a n a l o g i c z n e j d o j u d a i z m u , i s l a m u , h i n d u i z m u i b u d d y z m u ? N i e ­ p r z e j r z y s t a j e s t t e ż n a t u r a p o s z c z e g ó l n y c h r o z d z i a ł ó w . J e d n e z d a j ą s i ę z a w i e r a ć w y k ł a d o g ó l n i e j s z y , n a t o m i a s t i n n e ( n p . p o ś w i ę c o n y h i n d u i z m o w i ) z o s t a ł y n a p i s a n e w p i e r w ­ s z e j o s o b i e l i c z b y p o j e d y n c z e j i o d z w i e r c i e d l a j ą p o g l ą d y a u t o r a . C z y m o ż n a j e u z n a ć z a o f i c j a l n ą w y k ł a d n i ę , a w k a ż d y m r a z i e t r a k t o w a ć j a k o „ d o k u m e n t P a p i e s k i e j K o m i s j i d s .

(4)

D i a l o g u M i ę d z y r e l i g i j n e g o ? ” P r z e c i e ż n i e m o ż e t o b y ć w p e ł n y m t e g o s ł o w a z n a c z e n i u d o k u m e n t , a n a l o g i c z n y d o d w ó c h p o p r z e d n i c h p o ś w i ę c o n y c h t a j e m n i c y S y n a i D u c h a Ś w i ę t e g o , s k o r o n o s i n a z w ę o r a z c h a r a k t e r d o s s i e r— i n i c p o n a d t o ! N i e z a m i e r z a m z a j m o w a ć s i ę z a w a r t o ś c i ą w s z y s t k i c h r o z d z i a ł ó w . J e d n e m a j ą c h a ­ r a k t e r a k a d e m i c k i , p r z e d s t a w i a j ą c — j a k w p r z y p a d k u h i n d u i z m u — n i e t y l e z a p a t r y ­ w a n i a „ s z e r e g o w y c h ” w y z n a w c ó w , i l e p o g l ą d y n a t e m a t J e z u s a C h r y s t u s a k i l k u p r o ­ m i n e n t n y c h p r z e d s t a w i c i e l i t e j r e l i g i i . I n n e , n p . d o t y c z ą c e i s l a m u , k ł a d ą n a c i s k n a z a ­ w a r t o ś ć ś w i ę t e j K s i ę g i , c z y l i K o r a n u , m n i e j z a j m u j ą c s i ę p o g l ą d a m i s a m y c h m u z u ł m a n ó w . B o d a j n a j c i e k a w s z e s ą z w i ę z ł e r o z w a ż a n i a d o t y c z ą c e J e z u s a C h r y s t u s a w h i n d u i z m i e , m o ż e d l a t e g o , ż e t a p r o b l e m a t y k a p o z o s t a j e n i e z n a n a i w i ę k s z o ś ć t e g o , c z e g o s i ę d o w i a d u j e m y , j e s t n o w e . N a t o m i a s t z a m i e r z a m s i ę s k u p i ć n a r o z d z i a l e p i e r w ­ s z y m , k t ó r e g o t r e ś ć j e s t — d e l i k a t n i e m ó w i ą c — k o n t r o w e r s y j n a . R o z d z i a ł p o ś w i ę c o n y p o g l ą d o m n a J e z u s a C h r y s t u s a w r e l i g i i ż y d o w s k i e j z o s t a ł o p a t r z o n y t y t u ł e m J e z u s j e s t Ż y d e m i j e s t n i m n a z a w s z e . T e n t y t u ł p o c h o d z i z o g ł o ­ s z o n e g o 2 4 V I 1 9 8 5 r . d o k u m e n t u w a t y k a ń s k i e j K o m i s j i d o S p r a w S t o s u n k ó w R e l i ­ g i j n y c h z J u d a i z m e m Ż y d z i i j u d a i z m w g ł o s z e n i u S ł o w a B o ż e g o i k a t e c h e z i e K o ś c i o ł a k a t o l i c k i e g oW s k a z ó w k i d o w ł a ś c i w e g o p r z e d s t a w i a n i a t y c h z a g a d n i e ń . J e ż e l i m a t e r i a ł y d o s s i e r m a j ą o d w z o r o w y w a ć z a o p a t r y w a n i a w y z n a w c ó w j u d a i z m u , t o t a k i t y t u ł j e s t s z t u c z n y , a n a w e t f a ł s z y w y . Ż y d z i , z w ł a s z c z a o r t o d o k s y j n i , n i e m ó w i ą c o u l - t r a o r t o d o k s a c h , c a ł k o w i c i e n e g u j ą ż y d o w s k o ś ć J e z u s a . D o w o d y t e g o w i d a ć w r e a k ­ c j a c h n a k a n o n i z a c j ę s . B e n e d y k t y o d K r z y ż a ( E d y t y S t e i n ) , g d y p o d k r e ś l a s i ę , ż e d w a r a z y z o s t a ł a „ s t r a c o n a ” d l a ś w i a t a ż y d o w s k i e g o : p i e r w s z y r a z p o n a w r ó c e n i u n a k a t o l i c y z m i d m g i p o k a n o n i z a c j i , g d y p o t r a k t o w a n o j ą j a k o m ę c z e n n i c ę c h r z e ś c i j a ń ­ s k ą ( A b r a h a m E I. F o x m a n i r a b i n L e o n K l e n i с к i ) . A u t o r z y f o r m u ł y w p r o w a d z o ­ n e j d o t y t u ł u r o z d z i a ł u p i e r w s z e g o p o d z i e l i l i z a w a r t y w n i m m a t e r i a ł n a d w i e c z ę ś c i . P i e r w s z a n o s i t y t u ł J e z u s w t r a d y c j i ż y d o w s k i e j o r a z p o d t y t u ł S t a n o w i s k o ż y d o w s k i e . D r u g a j e s t z a t y t u ł o w a n a Ż y d o w s k o ś ć J e z u s a, z p o d t y t u ł e m R e f l e k s j a k a t o l i c k a . A l e w c z ę ­ ś c i p i e r w s z e j z a p a t r y w a n i a n a J e z u s a z o s t a ł y u k a z a n e o c z a m i n i e s a m y c h Ż y d ó w , l e c z z a a n g a ż o w a n y c h w d i a l o g z j u d a i z m e m c h r z e ś c i j a n ( w y r a ź n i e j e s t w z m i a n k o w a n y C l e ­ m e n s T h o m a ) . P u n k t w y j ś c i a r e f l e k s j i s t a n o w i w s p o m n i a n y w y ż e j d o k u m e n t w a t y k a ń ­ s k i e j K o m i s j i , z a ś j e j c e l e m j e s t n i e t y l e p r z e d s t a w i e n i e , i l e u s p r a w i e d l i w i e n i e ż y d o w ­ s k i e g o s t a n o w i s k a . P r z e c z y t a w s z y t ę c z ę ś ć , k a t o l i c k i o d b i o r c a w g r u n c i e r z e c z y n i e d o ­ w i a d u j e s i ę n i c o r z e c z y w i s t y c h p o g l ą d a c h w y z n a w c ó w j u d a i z m u , n a t o m i a s t o t r z y m u j e s p o r ą p o r c j ę s t w i e r d z e ń , k t ó r e m a j ą t e p o g l ą d y t ł u m a c z y ć b ą d ź n a w e t u z a s a d n i a ć . C o w i ę c e j , d o s s i e r s u g e r u j e , ż e n i e p r z y c h y l n e i w r o g i e p o g l ą d y Ż y d ó w n a J e z u s a , s ą z a w i n i o n e w y ł ą c z n i e p r z e z c h r z e ś c i j a n ! C z y t a m y : „ C z ę ś ć w y z n a w c ó w j u d a i z m u w t y m w i e k u , z t y w a j ą c z t r a d y c j ą w y w o ł a n ą p o s t a w ą w r o g o ś c i z e s t r o n y c h r z e ś c i j a n ( p o d k r . m o j e ) , p r ó b u j e n a n o w o o d k r y ć w J o s z u a b e n J o s e f i e , r e a l n ą p o s t a ć , p o c h o d z ą c ą z p i e r w ­ s z e g o w i e k u , n a k t ó r ą o d d z i a ł y w a ł o w i e l e e l e m e n t ó w r e l i g i j n e g o p l u r a l i z m u , c h a r a k t e ­

(5)

r y s t y c z n y c h d l a t a m t e g o c z a s u , i s p r o w a d z i ć g o ( p i s a n e z m a ł e j l i t e r y ! ) » d o j e g o m a t e ­ r i a l n e g o i d u c h o w e g o p u n k t u w y j ś c i a « , j a k z a u w a ż a C l e m e n s T h o m a ” ( s . 9 ) . W y g l ą d a n a t o , ż e j e d y n y m s k ł a d n i k i e m „ t r a d y c j i w y w o ł a n e j p o s t a w ą w r o g o ś c i z e s t r o n y c h r z e ­ ś c i j a n ” b y ł o k w e s t i o n o w a n i e p r z e z Ż y d ó w r e a l n o ś c i J e z u s a i J e g o z a k o t w i c z e n i a w w i e - l o p o s t a c i o w y m ż y c i u ż y d o w s k i m I w i e k u . A u t o r z y w z m i a n k u j ą z a g a d k o w o „ c z ę ś ć w y ­ z n a w c ó w j u d a i z m u w t y m w i e k u ” , n i e w s p o m i n a j ą c a n i s ł o w a o z a p a t r y w a n i a c h n a J e ­ z u s a w ś r ó d p o z o s t a ł y c h Ż y d ó w . C i k a t o l i c y , k t ó r z y i c h n i e z n a j ą , m o g ą ł a t w o u l e c p o k u s i e f a ł s z y w e g o i r e n i z m u . W j a k i s p o s ó b — n i e m ó w i ą c a n i s ł o w a o p o g l ą d a c h o r t o d o k s y j ­ n y c h Ż y d ó w — o s i ą g n ą ć p r a w d z i w ą z n a j o m o ś ć t e m a t u „ J e z u s w t r a d y c j i ż y d o w s k i e j ” ? U w a g i k r y t y c z n e m o ż n a m n o ż y ć . N i e c o d a l e j , w n a w i ą z a n i u d o p i e r w s z y c h w i e ­ k ó w , c z y t a m y : „ W c i ą g u d w ó c h p i e r w s z y c h w i e k ó w n i e s p o t y k a m y s i ę z o g ó l n ą c z y o f i c j a l n ą o p o z y c j ą w s t o s u n k u d o J e z u s a j a k o c z ł o w i e k a , w r o z w o j u j e g o ( z m a ł e j l i t e ­ r y ! ) ż y c i a r e l i g i j n e g o " ( s . 1 0 ) . C z y ż b y ? S k ą d w i ę c p o c h o d z i ł y s p r z e c i w y w o b e c J e z u ­ s a , z a r ó w n o p o d c z a s J e g o z i e m s k i e g o ż y c i a , j a k i p o J e g o ś m i e r c i o r a z z m a r t w y c h ­ w s t a n i u , k t ó r y c h ś w i a d e c t w a m a m y n a k a r t a c h c a ł e g o N o w e g o T e s t a m e n t u ? D l a c z e g o j u ż p o d k o n i e c I w . d o s z ł o d o d e f i n i t y w n e g o r o z e j ś c i a s i ę d r ó g S y n a g o g i i K o ś c i o ł a o r a z w y k l ę c i a c h r z e ś c i j a n , t r a k t o w a n y c h j a k o m i n i m ? J a k o c e n i ć s i l n e p o l e m i k i c h r z e - ś c i j a ń s k o - ż y d o w s k i e , c h o ć b y t e , k t ó r e z n a l a z ł y w y r a z w D i a l o g u z Ż y d e m T n f o n e m? Z u p e ł n i e n i e d o p r z y j ę c i a z k a t o l i c k i e j p e r s p e k t y w y j e s t z d a n i e , k t ó r e n a s t ę p u j e n i e c o p ó ź n i e j : „ O d p o c z ą t k u I I I w i e k u s y t u a c j a u l e g a z m i a n i e . O b r a z J e z u s a j a k o c z ł o w i e k a i J e g o ż y d o w s k i e g o p o c h o d z e n i a e w o l u u j e w s t r o n ę p o s t r z e g a n i a J e z u s a j a k o C h r y ­ s t u s a , k t ó i y u m a r ł n a k r z y ż u , a h y o d k u p i ć g r z e c h y l u d z k o ś c i , i z m a r t w y c h w s t a ł ' ( p o d k r . m o j e ) . O c o t u t a j c h o d z i ? — C z y o ż y d o w s k i o s ą d o d n o ś n i e d o r o z w o j u c h r z e ś c i j a ń ­ s t w a , c z y t e ż — c o b y ł o b y z n a c z n i e g o r s z e — o o b r a z p o c z ą t k ó w n a s z e j r e l i g i i w u j ę ­ c i u k a t o l i c k i c h a u t o r ó w d o s s i e r ? A z a t e m c h r z e ś c i j a ń s t w o p r z e z d w a p i e r w s z e w i e k i n i e w y z n a w a ł o J e z u s a j a k o C h r y s t u s a ? N a s z a r e l i g i a s t a n o w i o w o c e w o l u c j i , a n i e r e w o l u c j i , j a k ą b y ł o ż y c i e , n a u c z a n i e , p o s ł a n n i c t w o , m ę k a , ś m i e r ć i z m a r t w y c h w s t a ­ n i e J e z u s a C h r y s t u s a ? S k o r o J e z u s z o s t a ł s k a z a n y n a ś m i e r ć i u k r z y ż o w a n y , t o c o b y ł o t y t u ł e m w y d a n i a n a N i e g o w y r o k u ś m i e r c i ? C z y n i c J e g o m e s j a ń s k a ( g r . C h r y s t u s = h e b r . M e s j a s z ) t o ż s a m o ś ć i r o s z c z e n i a ? N i e , n a p o d e j ś c i e , k t ó r e z n a l a z ł o w y r a z w d o ­ s s i e r , n i e m o g ą s i ę z g o d z i ć c h r z e ś c i j a ń s c y h i s t o r y c y i t e o l o g o w i e ! D o c z e g o o n o p r o ­ w a d z i w i d a ć d w a z d a n i a p ó ź n i e j : „ Ż y d z i , u ś w i a d a m i a j ą c s o b i e , ż e J e z u s - Ż y d z a c z ą ł s t a w a ć s i ę » n i e w i n n y m « p u n k t e m z a p a l n y m o k r u t n y c h p r z e ś l a d o w a ń , z a c z ę l i G o i g n o ­ r o w a ć , o d w o ł y w a ć s i ę d o N i e g o t a k r z a d k o , j a k t o t y l k o m o ż l i w e i z a p r z e c z a ć t e m u , c o t w i e r d z i ł K o ś c i ó ł ” ( s . 1 0 ) . A w i ę c m e s j a ń s k a ( i B o s k a ) t o ż s a m o ś ć J e z u s a t o w y m y s ł K o ś c i o ł a ? A w i ę c d z i e j e s t o s u n k ó w c h r z e ś c i j a ń s k o - ż y d o w s k i c h w p i e r w s z y c h w i e k a c h t o w y ł ą c z n i e d z i e j e „ o k r u t n y c h p r z e ś l a d o w a ń ” Ż y d ó w p r z e z c h r z e ś c i j a n ? T y l k o t y l e w i d z ą w n i c h c h r z e ś c i j a ń s c y h i s t o r y c y ? A c o z p r z e ś l a d o w a n i a m i c h r z e ś c i j a n i n a c z y m p o l e g a ł a s i l n a k o n f r o n t a c j a c h r z e ś c i j a ń s k o - ż y d o w s k a ? C z y p r z e d I I I w . Ż y d z i n i e i g n o ­

(6)

r o w a l i J e z u s a , c z y c z ę s t o o d w o ł y w a l i s i ę d o N i e g o i p o t w i e r d z a l i t o , c o g ł o s i ł K o ś c i ó ł ? L e k t u r a d o s s i e r j e s t d o p r a w d y z a j ę c i e m t r u d n y m i n i e w d z i ę c z n y m ! N i e m o ż e d z i w i ć , ż e c a ł e d z i e j e c h r z e ś c i j a ń s k o - ż y d o w s k i e z o s t a ł y s p r o w a d z o n e d o j e d ­ n e g o m i a n o w n i k a , a m i a n o w i c i e p r z e ś l a d o w a ń , j a k i e s p a d a ł y n a Ż y d ó w z e s t r o n y c h r z e ­ ś c i j a n . C z y t a m y m . i n . : , J e d y n i e w ś r e d n i o w i e c z u K o ś c i o ł y r z y m s k i i b i z a n t y j s k i d o p u s z ­ c z a ł y s i ę s y s t e m a t y c z n e g o z n i e s ł a w i a n i a Ż y d ó w , u ż y w a j ą c i m i e n i a J e z u s a i J e g o ( t e r a z z d u ż e j l i t e r y ! ) ś m i e r ć j a k o p u n k t u w y j ś c i a d l a n a j b a r d z i e j o k r u t n y c h p r z e ś l a d o w a ń ( p o d k r . m o j e ) . T o s p r a w i ł o , ż e p o s t a w a Ż y d ó w w o b e c J e z u s a , o b e c n i e u w a ż a n a z a p r z y c z y n ę w s z y s t ­ k i c h i c h n i e s z c z ę ś ć , s t a ł a s i ę c o r a z b a r d z i e j k r y t y c z n a ” . C o t e z d a n i a d o k ł a d n i e z n a c z ą ? N a s t r ę c z a j ą m n ó s t w o p y t a ń i w y n i k a z n i c h , ż e n a s t a w i e n i e Ż y d ó w p o r o k u 1 0 0 0 ( p o d a ­ n y m w p o d t y t u l e ) u l e g ł o j e s z c z e b a r d z i e j z m i a n o m n a g o r s z e . T o , ż e K o ś c i ó ł p o t ę p i ł w 1 4 1 5 r. a n t y c h r z e ś c i j a ń s k i p a s z k w i l T o l e d o t h J e s z u a , k t ó r e g o p o c z ą t k i s i ę g a j ą V I I - V I I I w . , j e s t n a j z u p e ł n i e j z r o z u m i a ł e . J e s t t o r z e c z y w i ś c i e „ ż y d o w s k a a n t y - E w a n g e l i a , c h a r a k t e r y z u j ą ­ c a s i ę i r o n i ą , k p i n ą i s a r k a z m e m ” ( s . 1 2 ) , a l e p r o b l e m p o l e g a b a r d z i e j n a t y m , j a k j ą n a d a l p o s t r z e g a j ą s a m i Ż y d z i . W y d a j e s i ę b o w i e m , ż e i c h w c z e ś n i e j s z e n a s t a w i e n i e w o b e c J e z u ­ s a n i e z m i e n i ł o s i ę n a l e p s z e . A u t o r z y d o s s i e r m i l c z ą o t y m z u p e ł n i e , p r o p o n u j ą c p o d k o ­ n i e c c z ę ś c i p i e r w s z e j k i l k a l u ź n y c h u w a g o p r ó b a c h , p o d e j m o w a n y c h p r z e z n i e k t ó r y c h u c z o n y c h ż y d o w s k i c h , m a j ą c y c h n a c e l u „ d o w a r t o ś c i o w a n i e ” J e z u s a . Z a m y k a j ą c a t ę c z ę ś ć k o n k l u z j ą iż „ d a w n e p o s t a w y w r o g o ś c i w y d a j ą s i ę b y ć p r z e z w y c i ę ż o n e ” ( s . 1 4 ) j e s t g r z e c z n ą a l e g r u b o p r z e s a d z o n a i w p r o w a d z a k a t o l i k ó w w b ł ą d . W ta k i e j s a m e j k o n w e n c j i m y ś l o w e j z o s t a ł a o p r a c o w a n a c z ę ś ć d r u g a r o z d z i a ł u p i e r w ­ s z e g o ( s . 1 5 - 2 1 ) , t r a k t u j ą c a o ż y d o w s k o ś c i J e z u s a z p e r s p e k t y w y k a t o l i c k i e j . A u t o r z y m o c ­ n ą t ę ż y d o w s k o ś ć p o d k r e ś l a j ą p o w o ł u j ą c s i ę n a w y p o w i e d z i w a t y k a ń s k i e j K o m i s j i d o S p r a w S t o s u n k ó w R e l i g i j n y c h z J u d a i z m e m i n o w y K a t e c h i z m K o ś c i o ł a K a t o l i c k i e g o . P r z y p o m i n a j ą o k o l i c z n o ś c i n a r o d z i n J e z u s a , J e g o n a u c z a n i e i w i e r n o ś ć T o r z e , s p o s ó b i n ­ t e r p r e t a c j i P i s m a Ś w i ę t e g o , s t o s u n e k d o ś w i ą t y n i i s z a b a t u o r a z m o d l i t w ę . T e r o z w a ż a n i a s ą n a o g ó ł z n a n e i n i e w n o s z ą n i c n o w e g o . N i e w y j a ś n i a j ą j e d n a k , j a k i e p o ż y t k i i k o r z y ś c i d l a w i a r y c h r z e ś c i j a ń s k i e j p ł y n ą z d o w a r t o ś c i o w a n i a ż y d o w s k o ś c i J e z u s a . P r z e c i e ż r o z w a ­ ż a j ą c j ą n i e p r z e s t a j e m y b y ć s o b ą a n a w e t p o w i n n i ś m y s t a w a ć s i ę l e p s z y m i c h r z e ś c i j a n a ­ m i . C o w y n i k a d l a n a s z p r z y p o m n i e n i a p r a w d y o ż y d o w s k o ś c i Z b a w i c i e l a ? C z y t y l k o t o , ż e m i l e j s p o j r z y n a n a s c z ę ś ć Ż y d ó w , c z ę ś ć , p o n i e w a ż w i ę k s z o ś ć n i e c h c e o n i e j w o g ó l e s ł y s z e ć ? C z y m w t a k i c h w a r u n k a c h j e s t d i a l o g ? A u t o r z y n i e w y j a ś n i a j ą t e ż , j a k n a l e ż y t ł u m a c z y ć d r u g ą c z ę ś ć f o r m u ł y z t y t u ł u c a ł e g o r o z d z i a ł u „ J e z u s j e s t Ż y d e m i j e s t n i m n a z a w s z e ” . C h o d z i o o b j a ś n i e n i e n a t u r y ż y d o w s k o ś c i i w s k a z a n i e , c o p r z e s ą d z a o j e j t r w a ł o ­ ś c i w y k r a c z a j ą c e j p o z a ś m i e r ć i z m a r t w y c h w s t a n i e . C z y m o ż n a n p . p o w i e d z i e ć , ż e I g n a c y L о у o 1 a j e s t H i s z p a n e m i j e s t n i m n a z a w s z e , i ż k s . J e r z y P o p i e ł u s z k o j e s t P o l a k i e m i j e s t n i m n a z a w s z e i t d . ? C z y w ż y c i u w i e c z n y m n a d a l i s t n i e j e i l i c z y s i ę n a r o ­ d o w o ś ć ? A j e ż e l i ż y d o w s k o ś ć j e s t c z y m ś w i ę c e j n i ż n a r o d o w o ś ć , n a c z y m w i ę c t a j e j s p e c y f i k a — w i d z i a n a z ż y d o w s k i e j , l e c z i z c h r z e ś c i j a ń s k i e j p e r s p e k t y w y — p o l e g a ?

(7)

Z a s k a k u j e t a k ż e z a w a r t o ś ć o s t a t n i e g o p o d r o z d z i a ł u , o p a t r z o n e g o t y t u ł e m P o n o w ­ n e o d k r y c i e d l a c z ę ś c i Ż y d ó w ( s . 1 9 ) . N a p o c z ą t k u c z y t a m y : „ P o n o w n e o d k r y c i e ż y ­ d o w s k i e g o p o c h o d z e n i a J e z u s a j e s t w y z w a n i e m n i e t y l k o d l a c h r z e ś c i j a n , a l e t a k ż e d l a Ż y d ó w , k t ó r z y d z i ę k i z m i a n i e p o s t a w y K o ś c i o ł a w z g l ę d e m i c h , n a n o w o o d k r y w a j ą p r z y n a l e ż n o ś ć J e z u s a d o i c h h i s t o r i i . C o d o c h r z e ś c i j a n , m u s z ą o n i z a u w a ż y ć , ż e j e ś l i w p r z e s z ł o ś c i s t o s u n e k Ż y d ó w d o J e z u s a c h a r a k t e r y z o w a ł a r e z e r w a , m i l c z e n i e i t y l k o z r z a d k a t e k s t y o c h a r a k t e r z e s z k a l u j ą c y m , t o p r z y c z y n y t a k i e j s y t u a c j i n a l e ż y u p a t r y ­ w a ć w t r u d n e j h i s t o r i i c h r z e ś c i j a ń s k i e g o a n t y s e m i t y z m u , w k t ó r e j o b r a z k r z y ż a p r z e d ­ s t a w i a n y Ż y d o m k o j a r z y ł s i ę z p o t ę p i e n i e m , n i e z a ś z m i ł o s i e r d z i e m ” ( s . 1 9 ) . P o m i j a ­ j ą c w i e l e i n n y c h p y t a ń , n p . j a k t e z a o „ c h r z e ś c i j a ń s k i m a n t y s e m i t y z m i e ” m a s i ę d o p r z e b i e g u i w y n i k ó w o b r a d k o l o k w i u m o k o r z e n i a c h a n t y j u d a i z m u w ś r o d o w i s k u c h r z e ­ ś c i j a ń s k i m , k t ó r e o d b y ł o s i ę p o d k o n i e c p a ź d z i e r n i k a 1 9 9 7 r o k u w W a t y k a n i e , j a k w y g l ą d a n a p r a w d ę d z i s i e j s z y s t o s u n e k Ż y d ó w d o J e z u s a i d o c h r z e ś c i j a ń s t w a ? M ó ­ w i ą c p r a w d ę , d o s s i e r n i e d a j e o t y m ż a d n e g o p o j ę c i a . N i e m a w n i m b o w i e m p o g ł ę b i o ­ n e j r e f l e k s j i r e l i g i j n e j i t e o l o g i c z n e j , a n a w e t u c z c i w e j i p e ł n e j r e t r o s p e k c j i h i s t o r y c z ­ n e j , l e c z t y l k o o g ó l n e i z d a w k o w e w s k a z a n i a n a c z y n n i k i p s y c h o l o g i c z n e . A s k o r o t a k s i ę j e p o d k r e ś l a , n a l e ż a ł o p o w i e d z i e ć i p o k a z a ć , ż e r ó w n i e ż w t y m p r z e d m i o c i e i s t n i a ­ ł a i i s t n i e j e c h r z e ś c i j a ń s k o - ż y d o w s k a w z a j e m n o ś ć . M o ż n a j ą p r z e m i l c z e ć , a l e n a t e j d r o d z e n i e o s i ą g n i e s i ę w z a j e m n e g o z r o z u m i e n i a i z b l i ż e n i a . K s i ą ż k a R e l i g i e ś w i a t a o J e z u s i e j u ż w y w o ł a ł a m n ó s t w o p y t a ń i k o n t r o w e r s j e . S p o ­ t y k a m s i ę z n i m i w p r a c y a k a d e m i c k i e j i w d u s z p a s t e r s t w i e . N i e b y ł o b y w i e l k i e g o p r o ­ b l e m u , g d y b y m a t e r i a ł y z o s t a ł y p r z e d s t a w i o n e p o p r o s t u j a k o d o s s i e r , k t ó r e m o ż e b y ć p r z e d m i o t e m r z e c z o w e j k r y t y k i . P r o b l e m y r o d z ą s i ę w s k u t e k o p u b l i k o w a n i a t a k n i e ­ d o p r a c o w a n y c h m a t e r i a ł ó w w r a m a c h „ B i b l i o t e k i T r z e c i e g o T y s i ą c l e c i a ” i p r z e d s t a ­ w i a n i a i c h j a k o o f i c j a l n e g o d o k u m e n t u „ P a p i e s k i e j K o m i s j i d o S p r a w D i a l o g u M i ę ­ d z y r e l i g i j n e g o ” . T a k ż e w t y m p r z e d m i o c i e m a m y d o c z y n i e n i a z n i e m a ł y m z a m i e s z a ­ n i e m . I s t n i e j e n i e P a p i e s k a K o m i s j a , l e c z P a p i e s k a R a d a d o S p r a w D i a l o g u M i ę d z y r e l i g i j n e g o , k t ó r e j p r z e w o d n i c z y k a r d . F r a n c i s A r i n z e , z a ś j e j s e k r e t a r z e m j e s t b p M i c h a e l L u i s F i t z g e r a l d , p r z e d s t a w i o n y ( s . 6 ) j a k o „ p r z e w o d n i c z ą c y ” . W j e j r a m a c h i s t n i e j e K o m i s j a d o S p r a w K o n t a k t ó w R e l i g i j n y c h z I s l a m e m ( b p M . L . F i t ­ z g e r a l d j e s t j e j w i c e p r z e w o d n i c z ą c y m ) . K o m u w i ę c z a w d z i ę c z a m y t o d o s s i e r ? P r z e ­ t ł u m a c z e n i e g o n a j ę z y k p o l s k i i w y d a n i e w d u ż y m n a k ł a d z i e n i e p o w i n n o b y ł o n a s t ą ­ p i ć b e z o p a t r z e n i a t y c h m a t e r i a ł ó w n i e z b ę d n y m k o m e n t a r z e m . k s . W a l d e m a r C h r o s t o w s k i , W a r s z a w a

Cytaty

Powiązane dokumenty

"Wyznanie wiary chrześcijańskiej", Jan

Dla ukazania różnic między tymi dwoma odmianami modelu biznesowego freemium można posłużyć się studium przypadku opartym na dwóch grach MMO: najpopularniejszej, czyli The World

Jako że akcja w improwizacji jest dwupodmiotowa – składa się z nadawcy oraz odbiorcy i to do widzów kierowany jest przekaz, forma ekspresji nastawiona jest nie tylko na

Nie może to być Krajowa Rada Biblioteczna, chociażby z uwagi na swój skład, ani Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, ani Biblioteka Narodowa czy — jak to się

Z działalności zaś wybiegającej poza mury uczelni a odnoszącej się do pracowników Wydziału Prawa należy wspomnieć o poważnym wkładzie wniesionym w dzieło kodyfikacji

ROC curves showing the ability of reaction time to the low contrast curve negotiation divided attention driving simulator task, UFOV divided attention subtest, and binocular

The drift-flux model is utilized to formulate the problem, and a mixed discretization scheme, integrating the standard Galerkin finite element method, the partition of