Waldemar Chrostowski
XIV Kongres Międzynarodowej
Organizacji Studiów Starego
Testamentu, Paryż, 19-24 VII 1992
Collectanea Theologica 63/1, 175-177
C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 63 (1993) n r 1
K S . W A L D E M A R C H R O S T O W S K I, W A R S Z A W A
XIV KONGRES MIĘDZYNARODOWEJ ORGANIZACJI STUDIÖW
STAREGO TESTAMENTU,
PARYŻ, 19— 24 VII 1992
K o le jn y , o rg a n iz o w a n y co tr z y la ta , K o n g re s I n t e r n a t io n a l O rg a n iz a tio n f o r th e S tu d y o f th e O ld T e s ta m e n t (IO S O T ) o d b y ł się w d r u g ie j p o ło w ie lip c a 1992 r. p o d a u s p ic ja m i C o lleg e de F r a n c e w P a ry ż u . S ta r o te s ta m e n ta - liś c i z całe g o ś w ia t a o b r a d o w a li w o w ia n y c h le g e n d ą s a la c h S o rb o n y . O rg a n iz a to r a m i i sp o n s o ra m i s p o tk a n ia b y ły te ż in n e p a r y s k ie u c z e ln ie o ra z U N E SC O , f r a n c u s k i M S Z i M in is te rs tw o E d u k a c ji N a ro d o w e j, a ta k ż e z n a n e o fic y n y w y d a w n ic z e , jaik B rill, M o h r, P e e te r s i W a lte r de G r u y te r . P rz y g o to w a n y z d u ż y m r o z m a c h e m K o n g re s p o p rz e d z iły w d n ia c h 18 i 19 lip c a o b r a d y M ię d z y n a ro d o w e j O rg a n iz a c ji S tu d ió w Q u m ra n s k ic h (IO Q S) i je d n o d n io w a se s ja M ię d z y n a ro d o w e j O rg a n iz a c ji S tu d ió w M a s o re c k ic h (IO M S). O b ra d y IO Q S i IO M S z g ro m a d z iły p o o k o ło 60 u c z o n y c h ; lic z b a u c z e s tn ik ó w K o n g re s u IO S O T b y ła n ie m a l p ię c io k ro tn ie w yższa.
O tw a rc ie K o n g re s u d o k o n a ł w n ie d z ie lę , 19 lip c a w ie c z o re m , w y k ła d o w c a w C o lleg e de F r a n c e i p rz e w o d n ic z ą c y IO S O T p ro f. A. C a q u o t . J e m u r ó w n ie ż p r z y p a d ł w u d z ia le z a sz c z y t w y g ło sz e n ia w W ie lk im A m f ite a tr z e S o r b o n y w y k ła d u in a u g u r a c y jn e g o , k tó r y — czego n a le ż a ło się sp o d ziew ać, m a ją c n a w z g lę d z ie o g ro m n y d o ro b e k F ra n c u z ó w w t e j d z ie d z in ie — b y ł p o św ię c o n y z w ią z k o m m ię d z y o d k ry c ia m i w R as S z a m r a a re lig ią b ib lijn e g o Iz r a e la . G łó w n y to k w y w o d ó w sta n o w iło p o ró w n a n ie teg o , co m ó w c a o k re ś lił ja k o h e n o te iz m b ib lijn y , z s y r o - p a le s ty ń s k im p o lite iz m e m o k r e s u b r ą z u . W śró d r o z m a ity c h p o s ta c i u g a ry c k ie g o p a n te o n u n a p la n p ie rw s z y w y s u w a ją się b o g o w ie E l i B a a l, z aś u g a r y c k a m ito lo g ia d o b rz e il u s t r u je z a ró w n o is tn ie ją c e m ię d z y n im i k o n tr a s ty , j a k i ic h k o m p le m e n ta rn o ś ć . R e w o lu c ja /o b ja w ie n ie h e - n o te is ty c z n e z a o w o c o w a ło p r z y p is a n ie m B ogu ró ż n y c h f u n k c j i b o s k ic h łą c z o n y c h w c z e śn ie j z b ó s tw a m i u g a ry o k im i. O s ta tn ie la ta p rz y n io s ły d a ls z e o d k ry cia, k tó r e rz u c iły n o w e ś w ia tło n a d u c h o w e i k u ltu r o w e z a p le c z e S ta r e g o T e s ta m e n tu ; Ś w ia d c z ą o n e, że m ie s z k a ń c y U g a rit z n a li m . in . b o g a śd, s t a r o ż y tn e b ó s tw o s e m ic k ie c z czo n e ta k ż e p r z e z P u n itó w i P a lm y re ń c z y k ó w . J e g o n a z w a i p rz y m io ty m a j ą s w o je r e m in is c e n c je w B ib lii H e b r a js k ie j.
K o n g re s o w e o b r a d y s k ła d a ły się z d w ó ch z a s a d n ic z y c h części. C o d z ie n n ie p o d c z a s d w ó ch se s ji p rz e d p o łu d n io w y c h w y g ła sz a n o w y k ła d y p le n a r n e , p rz e z n a c z o n e d la w s z y s tk ic h u c z e s tn ik ó w sp o tk a n ia . D w ie se s je p o p o łu d n io w e w sp ó łtw o rz y ło k ilk a o d b y w a n y c h ró w n o le g le se m in a rió w , n a k tó r e s k ła d a ły się k o m u n ik a ty d o ty c z ą c e w y b r a n y c h z a g a d n ie ń b ib lis ty k i s ta r o te s ta m e n to w e j. K a ż d e g o d n ia w ie c z o re m m ia ł m ie js c e jeszcze je d e n w y k ła d p le n a r n y , p o łą c zo n y z a z w y c z a j z p rz e z r o c z a m i i n ie c o „ lż e jsz y ” n iż w y k ła d y p o r a n n e . T a k i U k ład u m o ż liw ia ł z je d n e j s tro n y w sp ó ln e s p o tk a n ia n a u k o w c ó w , z d ru g ie j p o z w a la ł n a b a r d z ie j in ty m n e s p o tk a n ia w g ru p a c h , s p r z y ja ją c e le p s z e m u p o z n a w a n iu się o ra z d o k ła d n ie js z e j s a m o p re z e n ta c ji a u to r ó w i ic h śro d o w isk . Z a ró w n o p o w y k ła d a c h p le n a r n y c h j a k i p o d c z a s s e m in a rió w n ie c o c z a su p o św ię c a n o n a d y s k u s ję i w y m ia n ę p o g lą d ó w .
W tr a k c ie p a r y s k ie g o K o n g re s u w y g ło szo n o , p o z a w y k ła d e m in a u g u r a c y jn y m , 21 w y k ła d ó w p le n a r n y c h . S ie d m iu a u to r ó w r e k r u to w a ło się z N ie m ie c , p o d w ó ch z H o la n d ii, Iz r a e la , U SA , W ie lk ie j B r y ta n ii i W ło ch o ra z po je d n y m z F r a n c ji, H is z p a n ii, K a n a d y i S z w a jc a rii. W a c h la rz p o ru s z a n y c h z a g a d n ie ń b y ł b a rd z o sz e ro k i. T rz y w y s tą p ie n ia n a w ią z y w a ły d o w y k ła d u in a u g u r a c y jn e g o n a te m a t z w ią z k ó w S T z r e a lia m i i re lig ią S y ro - P a le s ty n y , w ty m g łó w n ie U g a rit. O to ic h ty t u ły : U g a rit a n d Is r a e lite O r ig in is (J . C. D e
M o o r , H o la n d ia ), L e s c o n c e p tio n s re lig ie u s e s d o m in a n te s e n P a le s tin e /Is r a e l
e n tr e 1750— 1000 (О. K e e 1; S z w a jc a ria ), o ra z D ie P s a lm e n fo r s c h u n g H. G u n - k e l s u n d M . D a h o o d s im L ic h te d e r U g a r it- T e x te (O. L o r e t z , N iem cy ).
S z c z e g ó ln ie w y k ła d s z w a jc a r s k ie g o b ib lis ty o d z n a c z a ł się g łę b o k ą e r u d y c ją i rz e te ln o ś c ią w f o r m u ło w a n iu o c e n i w n io sk ó w . T rz y w y s tą p ie n ia m ia ły n a w zg lę d z ie s ta r o te s ta m e n to w e k się g i h is to ry c z n e i d z ie ło d e u te r o n o m is ty c z n e :
P e n ta te u q u e e t D e u te r o n o m is te (P. S а с с h i, W łochy), H isto ire d u t e x t e d e s liv r e s h is to r iq u e s e t h is to ir e d e la c o m p o s itio n e t r e d a c tio n d e u te r o n o m iq u e s (J. T r e b o l l e , H is z p a n ia ), o ra z R e c h ts fo r m e n in D e u te r o n o m iu m X I I — X X V I u n d im M itte la s s y r is c h e n K o d e x d e r T a fe l A — K A U 100 (E. O t t o , N iem cy ).
P rz e d m io te m p ię c iu w y k ła d ó w b y ły o d d a w n a d y s k u to w a n e z a g a d n ie n ia h i s to ry c z n e : D as S y s t e m d e r Z w ö lf S ta m m e Is r a e ls (Ch. L e v i n , N iem cy), T h e
C ity o f W o m e n : W o m e n ’s P la c e s i n A n c ie n t I s r a e lite s C itie s (C. H . J . D e
G e u s , H o la n d ia ), B a c k to th e I r o n B e d : O g ’s o r P r o c u s te r (A. R . M i l l a r d , W lk. B ry ta n ia ), D ie E n ts te h u n g d e r S ta a te n I s r a e l u n d J u d a : P r o b le m e u n d
H y p o th e s e n (M. W e i p p e r t , N iem cy ) o r a z L e s A r a m e e r s d u M o y e n - E u p h r a - te a u V I I I siècle à la lu m iè r e d e s in s c r ip tio n s d e s m a îtr e s d e S u k u e t M a ri
(P .-E . D i o n , K a n a d a ). P o z o sta łe w y k ła d y o m a w ia ły w y b r a n e te k s ty b ib l ij n e (R dz 18— 1S; R t; I K r ł 13,1— 34; Iz 11,1—16), a t a k i e k w e s tie lite r a c k ie i teo lo g iczn e.
W r a m a c h s e m in a r y jn e j części K o n g re s u z n a la z ło się p r a w ie 90 k o m u n i k a tó w , p rz e d s ta w io n y c h p o d c z a s 12 te m a ty c z n y c h se m in a rió w . P o c z te ry se m in a r ia d o ty c z y ły P ię c io k się g u i k s ią g p ro ro c k ic h , p o d w a k s ią g h is to ry c z n y c h , p s a lm ó w , k s ią g m ą d ro ś c io w y c h , te k s tu , p rz e k ła d ó w o r a z h is to r i i re lig ii, z a ś p o je d n y m ję z y k a h e b ra js k ie g o , filo lo g ii i k w e s tii m e to d o lo g ic z n y c h , d z ie jó w Iz r a e la , te o lo g ii b ib lijn e j o ra z a k tu a ln e j p r o b le m a ty k i b a d a w c z e j, j a k z a s to s o w a n ie k o m p u te r ó w czy tr u d n o ś c i z p u b lik a c ją te k s tó w z n a d M o rz a M a r tw eg o . A u to rz y k o m u n ik a tó w r e k r u to w a li się z 23 k r a jó w : 12 p rz y je c h a ło z U SA , 10 z N ie m ie c , p o 8 z I z r a e la i R e p u b lik i P o łu d n io w e j A fry k i, p o 7 z F r a n c j i i H o la n d ii, 6 z W ie lk ie j B ry ta n ii, 5 ze S z w a jc a rii, 4 z K a n a d y , p o 3 z H is z p a n ii i W łoch, po 2 z A u s tr a lii, J a p o n ii i P o ls k i, o ra z p o je d n y m z A u s tr ii, B elgii, B ra z y lii, F in la n d ii, Ir la n d ii, K e n ii, M a lty , N a m ib ii i S ło w e n ii. N a jb a rd z ie j in t e r e s u j ą c e w y p o w ie d z i b y ły o p a tr z o n e n a s tę p u ją c y m i t y tu ła m i: N e u e te r r ito r ia lg e s c h ic h tlic h e A s p e k te z u lC h r 1—9 a m B e is p ie l d e r
R u b e n ite n (M. A u g u s t i n , N iem cy), T h e J e w is h E th n ie M in o r ity i n N e o - -B a b y lo n ia n M e so p o ta m ia : A S u m m a r y a n d P ro p o sa l (J. B l e n k i n s o p p ,
U SA ), I n s c r ib in g th e P r o p h e tic T r a d itio n : R e fle c tio n s o n J e r e m ia h 36
(R. P. С a r o l l , W lk . B ry ta n ia ), L ’u sa g e r e d a c tio n e l d e s o ra cles c o n tr e le s
n a tio n s à l’e p o q u e p o s t- e x iliq u e (В. G o s s e , F r a n c ja ) , T h e „ E v o lu tio n ” of' A s h e r a h (J. H a d l e y , U SA), G o jim in D ir 15,6; 28,12: „ V ö lk e r” o d e r „ H ei d e n ”? (R. K e s s l e r , N iem cy ), V is itin g th e I n i q u it y o f th e F a th e r s u p o n th e C h ild r e n (J. K r a s o v e c , S ło w e n ia ), T h e L a n d in D a n d P (A. L a c o c q u e ,
U SA ), U rs p r u n g u n d A k tu a l it ä t d e s S c h ö p fu n g s g la u b e n s in Is r a e l (H. L u b - s c z y k , N iem cy ), T h e R e le v a n c e o f th e N e o - A s s y r ia n P r o p h e c y to th e O ld
T e s t a m e n t S tu d ie s (M. N i s s i n e n , F in la n d ia ) , Z u r T h e o lo g ie d e r A n t w o r t J a h w e s a n H io b : H io b 3 8 ff (M. O m i n g , N iem cy ), T h e R e la tio n s h ip b e tw e e n A r a m a n d Is r a e l d u r in g th e R e ig n s o f O m r i a n d A h a b (D. N . P i e n a a r ,
R P A ), C a p tiv ity C o n te x t a n d th e P e r s p e c tiv e o f th e M o d e r n R e a d e r (H. C. S p y k e r b d e r , U S A ), D as Im a g e d e r N o m a d e n (T h. S t a u b l i , S z w a jc a r ia ) o r a z „ A C o n te s t o f M a g ic ia n s” — T h e P la g u e S to r ie s i n P (J . V a n S e t e r s, U SA ).
W p a r y s k im K o n g re s ie w z ię ło u d z ia ł c z te re c h u c z e s tn ik ó w z P o ls k i: W . C h r o s t o w s k i (W a rsz a w a ), A. D r e j a (K ato w ice), B. P o n i ż y (P o zn ań ) i B. W o d e c k i (P ie n ię ż n o -W a rsz a w a ). D w a j p r z e d s ta w ili k o m u n ik a ty : L o
g o s in th e B o o k o f W is d o m 18,14— 16 (В. P o n i ż y ) i L e s a sp e c ts so te rio lo g i- q u e s d e l’a llia n c e s in a itiq u e (B. W o d e c k i ) .
la ta w c z e ś n ie j w L e u v e n (zob. C T h 60/1990, fasc. 4, s. 165— 168), d a ły się z a o b s e rw o w a ć p e w n e z m ia n y . N ie s te ty , są o n e n ie p o k o ją c e . K o n g re s w P a r y ż u b y ł p ie rw s z y m s p o tk a n ie m s ta r o te s ta m e n ta lis tó w w n o w y c h w a r u n k a c h sp o łe c z n o -p o lity c z n y c h E u ro p y , ja k ie z a is tn ia ły p o tz w . J e s ie n i L u d ó w w 1989 ro k u . W L e u v e n r e p r e z e n ta c j a u c z o n y c h z p a ń s tw E u ro p y S ro d k o w o - -W s c h o d n ie j b y ła d ość lic z n a . W P a r y ż u p oza d w o m a P o la k a m i i S ło w e ń cem w ś ró d a u to r ó w k o m u n ik a tó w n ie b y ło in n y c h b ib lis tó w z n a s z e j części k o n ty n e n tu . N a d a l te ż n ic n ie u le g ło z m ia n ie , g d y c h o d z i o b a r d z o s k ą p y u d z ia ł u c z o n y c h a f r y k a ń s k ic h o ra z p o łu d n io w o - i ś r o d k o w o a m e ry k a ń s k ic h . Z n a c z n a w ięk szo ść u c z e s tn ik ó w p r z y b y ła z Iz r a e la , N iem iec, U S A i R P A o ra z k i l k u in n y c h b o g a ty c h k r a j ó w Z a c h o d u . Ic h liczb a n ie zaw sze k o re s p o n d o w a ła z ja k o ś c ią i p o zio m em w y s tą p ie ń . D y s p ro p o rc je m ię d z y ic h z a p le c z e m i s ty le m ży cia a m o ż liw o śc ia m i i p o ło ż e n ie m .g e s z ty ś w ia ta ” n ie ty lk o p o z o s ta ją o g ro m n e , lecz w y d a ją się n a w e t p o g łęb iać. O d n o si się w ra ż e n ie , że z m ia n o m w sfe rz e p o lity c z n e j n ie to w a rz y s z ą z m ia n y w m e n ta ln o ś c i i n a s ta w ie n iu m ie sz k a ń c ó w b o g a ty c h k r a jó w Z a c h o d u . W ielu z n ic h sąd zi, że sk o ro u s t a ły o g ra n ic z e n ia i tr u d n o ś c i p o lity c z n e , n ic n ie sto i n a p rz e s z k o d z ie , a b y k o le d z y ze W sc h o d u s a m i tro s z c z y li się o s w o ją p o z y c ję i los. N ie m a j ą ż a d n e g o p o ję c ia o fa k ty c z n y m s t a n ie rz e c z y w n a s z y m r e jo n ie ś w ia t a a n i te ż n ie są ty m s p e c ja ln ie z a in te re s o w a n i. P a r y s k i K o n g re s b y ł p o łą c z o n y z k il k o m a im p re z a m i to w a rz y s z ą c y m i, j a k b a n k ie t, w y s ta w n e p rz y ję c ia , z w ie d z a n ie m ia s ta i o k o lic, z a k tó r e tr z e b a b y ło o so b n o p ła c ić . S p o ro u c z e s tn i ków , n a w e t z k r a jó w z n a c z n ie b o g a ts z y c h n iż P o ls k a , n a rz e k a ło , ż e n ie s ta ć ic h n a teg o ro d z a ju lu k s u s y . O s o b n y m m a n k a m e n te m b y ło n ik łe z a in te r e s o w a n ie p r z e d s ta w ic ie li lo k a ln y c h w ła d z k o ś c ie ln y c h i św ie c k ic h . W iad o m o , że w P a r y ż u o d b y w a się m n ó s tw o r o z m a ity c h im p re z , a le n ie b y ło w id a ć , a b y K o n g re s s ta r o te s ta m e n ta lis tó w z o s ta ł w s k u te c z n y sp o só b n a g ło ś n io n y . N ie b y ło ta k ż e ż a d n y c h a k c e n tó w re lig ijn y c h , ja k w s p ó ln a m o d litw a czy l i t u r g ia. W ięk szy n a to m ia s t b y ł w y b ó r k s ią ż e k i c z a so p ism o fe r o w a n y c h w t r a k cie tr w a n i a K o n g re su .
W o ln o p rz y p u s z c z a ć , że k o n ty n u o w a n ie ta k i e j f o r m u ły k o n g re s ó w IO S O T u c z y n i z n ic h n ie w ie le w ię c e j n iż o k a z ję do to w a rz y s k ie g o s p o tk a n ia s ta ro - te s ta m e n ta łis tó w z n a jb o g a ts z y c h śro d o w is k a k a d e m ic k ic h A m e ry k i i E u r o p y Z a c h o d n ie j. P o ru s z a n e p r z e z n ic h p ro b le m y i k w e s tie często m a ją czysto a k a d e m ic k i c h a r a k t e r i b y w a ją z u p e łn ie o d e rw a n e o d o c z e k iw a ń i p o trz e b w sp ó ln o t w ie rz ą c y c h , d la k tó r y c h B ib lia s ta n o w i f u n d a m e n t i p o k a r m d la w ia ry . N ie ch o d zi o p o s tu lo w a n ie u p r a w ia n i a w y z n a n io w e j e g zeg ezy i teo lo g ii, a le n ie m o ż n a d o p u śc ić do teg o , b y z a jm o w a n ie się S ta r y m T e s ta m e n te m m ia ło b y ć t r a k to w a n e ja k o s z tu k a d la s z tu k i. B y ć m o że p e w n e z m ia n y p r z y n io s ło b y z o rg a n iz o w a n ie je d n e g o z n a jb liż s z y c h k o n g re s ó w w k tó r y m ś z m n ie j za so b n y c h k ra jó w . P o z w o liło b y to p o z n a ć p r a w d z iw y s t a n rz e c z y w d z ie d z i n ie b a d a ń n a d S T i o tw o rz y ło b y oczy u c z o n y c h z Z a c h o d u n a p ro b le m y i w y z w a n ia , p rz e d k tó r y m i s t a je d z is ia j b ib lis ty k a s ta r o te s ta m e n to w a . ks. W a ld e m a r C h r o s to w s k i, W a r sza w a 12 — C ollectanea T heologica 1/93
