Biuletyn teologii laikatu

Eugeniusz Weron, Zygmunt

Falczyński

Biuletyn teologii laikatu

Collectanea Theologica 62/4, 123-132

C o lle c ta n e a T h e o lo g ic a 62 (1992) fa s e . IV

BIULETYN TEOLOGII LAIKATU

Z a w a r to ś ć : I. K I E R U N K I A P O S T O L S T W A Ś W I E C K I C H W P O L S C E W Ś W I E T L E C Z W A R T E J P I E L G R Z Y M K I J A N A P A W Ł A II. — 1. S y t u a c ja k a to lic k ie g o „ g e t t a ” w P o lsc e . — 2. C z e g o p o tr z e b a k a to lik o m św ie c k im ? — 3. B a r d z ie j sz c z e g ó ło w e w s k a z a n ia p a p ie sk ie . II. E U R O P E J S K I E S P O T K A N I E R U C H U „ M A R R I A G E E N C O U N T E R ” W L E U V E N ( B E L G I A ). — 1. Z h isto r ii ru c h u M E . — 2. A k tu a ln y s t a n M E w E u r o p ie . — 3. R u c h M E w P o lsc e .* I. K I E R U N K I A P O S T O L S T W A Ś W I E C K I C H W P O L S C E W Ś W I E T L E C Z W A R T E J P I E L G R Z Y M K I J A N A P A W Ł A II C z w a r ta p o d ró ż a p o s t o ls k a J a n a P a w ł a I I d o o jc z y ste g o k r a j u o d ­ b y ła się w c a łk o w ic ie z m ie n io n y ch w a r u n k a c h : p o o d z y sk a n iu p e łn e j s u w e ­ re n n o śc i p a ń st w o w e j o r a z w o ln o śc i o b y w a te ls k ie j i r e lig ijn e j. S t ą d i n a u c z a n ie p a p ie s k ie n a s t a w io n e b y ło n a d z ię k c z y n ie n ie z a „ p r z e jś c ie p r z e z M o rz e C z e r­ w o n e ” o r a z u k ie r u n k o w a n e n a d o b r e w y k o r z y sta n ie d a r u w o ln o śc i. W n a le ­ ż y ty m z a g o s p o d a r o w a n iu o d z y s k a n e j w o ln o śc i p o d sta w o w e z n a c z e n ie m a z a ­ ch o w a n ie p r z y k a z a ń B o ż y ch , a z w ła sz c z a p r z y k a z a n ia m iło ści.

W z w ią z k u z a ś z ró w n o c z e sn y m w c h o d z e n ie m P o lsk i d o „ e u r o p e js k ie g o d o m u ” w o ln y c h n a r o d ó w P a p ie ż z d e c y d o w a n ie p r z e s tr z e g a ł P o la k ó w p rz e d n ie b e z p ie c z e ń stw a m i k o n su m iz m u i m a te r ia liz m u p r a k ty c z n e g o o r a z p r z e d ta k im sty le m ż y c ia „ ja k b y B o g a n ie b y ło ” . W t y m k o n te k śc ie n a le ż y o d c z y ty w a ć w s k a z a n ia p a p ie sk ie d la a p o s to l­ s tw a lu d z i św ie c k ic h w P o lsc e . T e o lo g ic z n e p o d st a w y i r a m o w e w y ty c z n e z a ­ w a r ł P a p ie ż w p r z e m ó w ie n iu do p r z e d s ta w ic ie li p o ls k ie g o la ik a t u , w y g ło sz o ­ n y m w k o n k a te d r z e św . J a k u b a w O lsz ty n ie (6 c z e r w c a 1991) 3. O p ró c z w s k a ­ z a ń n a t u r y z a s a d n ic z e j, w y n ik a ją c y c h z u c z e stn ic tw a św ie c k ic h w p r o r o c k ie j, k a p ł a ń s k ie j i k r ó le w s k ie j g o d n o śc i c a łe g o lu d u B o ż e g o (1 P 2, 9— 10) o r a z z n a u k i S o b o r u W a ty k a ń sk ie g o II, u k a z a ł J a n P a w e ł I I sz c z e g ó ln ą s y tu a c ję la i k a t u k a to lic k ie g o w P o lsc e , k t ó r ą n a z w a ł s y t u a c ją k a to lic k ie g o „ g e t t a ” . W ty m ż e p r z e m ó w ie n iu P a p ie ż p r z e k a z a ł ró w n ie ż b a r d z ie j sz c z e g ó ło w e z a le ­ c e n ia , j a k św ie c c y k a to lic y m o g ą i p o w in n i w y c h o d z ić ze w sp o m n ia n e g o „ g e t t a ” . 1. S y t u a c ja k a to lic k ie g o „ g e t t a ” w P o lsc e O s y t u a c ji „ g e t t a ” k a to lik ó w w P o lsc e m ó w ił J a n P a w e ł I I n ie ty lk o w O lsz ty n ie , a le ta k ż e i w L u b a c z o w ie . N ie je s t to w ię c stw ie r d z e n ie i w y r a ­ że n ie p r z y p a d k o w e , a le św ia d o m ie u ż y te p r z e z P a p ie ż a . W O lsz ty n ie p o w ie d z ia ł P a p ie ż , w s k a z u ją c n a s w o je d a w n ie jsz e , k r a k o w sk ie d o ś w ia d c z e n ia : „ N ie k tó r e d z ie d z in y ż y c ia sp o łe c z n e g o , o k tó r y c h w y r a ź n ie m ó ­ w i n p. K o n s t y t u c ja G a u d i u m e t s p e s — m a g n a c h a r t a d u s z p a s t e r s t w a i a p o ­ s to ls t w a K o ś c io ła — ró żn e te d z ie d z in y b y ły p r z e d te m w ła ś c iw ie p r z e d K o ­ śc io łe m ja k o la ik a t e m z a m k n ię te . N a jw y ż e j b y ły k o n c e sjo n o w a n e p e w n e g r u ­ p y d la u p o z o r o w a n ia , że K o ś c ió ł m a w o ln o ść . D z is ia j, s ą d z ą c po z a ło ż e n ia c h I I I R z e c z y p o sp o lite j, k tó r e w c ią ż je sz c z e się tw o r z ą , a le k tó r e ju ż w s w o je j z a s a d n ic z e j in te n c ji z o sta ły o k re ślo n e , te ró żn e d z ie d z in y p o w in n y s ta n ą ć

* R e d a k to r e m b iu le ty n u je s t k s. E u g e n iu s z W e r o n S A C , O łta rz e w . 3 L ’O s s e r v a to r e R o m a n o (w yd . p o lsk ie ), 1991, n r 5, 62— 65.

o tw o re m p r z e d K o śc io łe m , w z n a c z e n iu p r z e d lu d e m B o ż y m , p r z e d św ie c k i­ m i. D z is ia j p o w in n a a b s o lu t n ie z n ik n ą ć s y t u a c ja g e tta ...” 2

T a k ż e w L u b a c z o w ie n a sta d io n ie (3 c z e r w c a 1991) P a p ie ż , m ó w ią c o s t o ­ s u n k u K o ś c io ła d o p a ń st w a , w sk a z y w a ł n a p o trz e b ę w y p r a c o w a n ia „ ta k ic h f o r m o b e c n o śc i teg o , co św ię te w ż y c iu sp o łe c z n y m i p a ń stw o w y m , k tó r e n i­ k o g o n ie b ę d ą r a n iły i n ik o g o n ie u c z y n ią o b c y m w e w ła s n e j o jc z y ź n ie , a t e ­ g o n ie st e ty d o ś w ia d c z a liśm y p r z e z k ilk a d z ie s ią t o sta tn ic h la t . D o św ia d c z y ­ liś m y teg o , te g o w ie lk ie g o , k a to lic k ie g o g e t t a — t a k m ó w ił P a p ie ż — g e t t a n a m ia r ę n a r o d u . Z a r a z e m w ię c m y , k a to lic y , p r o s im y o w z ię c ie p o d u w a g ę n a sz e g o p u n k tu w id z e n ia ” 3.

H isto r y c z n ie rz e c z b io rą c , t a s y t u a c ja k a to lic k ie g o „ g e t t a ” , z w ła sz c z a w o d ­ n ie sie n iu d o k a to lik ó w św ie c k ic h , z o st a ła n a m n a r z u c o n a o d z e w n ą trz , o d c z a su d r u g ie j w o jn y ś w ia to w e j. W rz e c z y s a m e j, o d p o n a d 50 la t u siło w a n o k a t o li­ k ó w p o lsk ic h z e p c h n ą ć do z a m k n ię te j p r z e s tr z e n i ś c iśle k o śc ie ln e j. T a k b y ło n a jp ie r w w c z a sie o k u p a c ji n ie m ie c k ie j. Z a b ro n io n o w sz e lk ic h o r g a n iz a c ji k a to lic k ic h . A k ty w n y c h k a to lik ó w św ie c k ic h i z n a c z n ą c z ę ść d u c h o w ie ń stw a z a m k n ię to w o b o z a c h k o n c e n tr a c y jn y c h . Z a b ro n io n o z e w n ę trz n y ch m a n if e ­ s t a c ji r e lig ijn y c h . A b y K o ś c ió ł m o ż liw ie n a jd a le j o d s e p a r o w a ć od ż y c ia n a ­ ro d u i sp o łe c z e ń stw a , z a b ro n io n o n a w e t w lita n ii lo r e t a ń s k ie j w e z w a n ia : „ K r ó lo w o P o lsk i, m ó d l się z a n a m i” 4.

T ę d z ia ła ln o ść p r o w a d z ili n a d a l k o n se k w e n tn ie z w o le n n ic y „ je d y n ie n a u ­ k o w e g o ś w ia to p o g lą d u ” . U su n ię to r e lig ię ze sz k ó ł, u rz ę d ó w , z są d o w n ic tw a , z w o js k a , s z p ita li, a n a w e t i k a p e la n ó w z w ię z ie ń . T r o p io n o w a k a c y jn e g r u p y m ło d z ie ż y k a to lic k ie j i o k ła d a n o k a r a m i z a p r a k t y k i r e lig ijn e . N ie m o g ła s ię o s ta ć ż a d n a o r g a n iz a c ja k a to lic k a , n a w e t k o śc ie ln a „ C a r i t a s ” . J e ż e li z a ś to ­ le r o w a n o c z a se m j a k ą ś g r u p ę k a to lik ó w , to ty lk o w c h a r a k t e r z e s o ju s z n ik ó w p a r t ii k o m u n isty c z n e j lu b d la u k a z a n ia p o z o ró w t o le r a n c ji — d la c e ló w p ro ­ p a g a n d y z a g r a n ic z n e j. W t a k ic h w a r u n k a c h ż y c ia u k a to lik ó w w P o lsc e w y tw o rz y ł się s w o is t y sy n d ro m g e t ta . P r z y z w y c z a ili się on i d o p o z o s ta w a n ia w g e t c ie — a m o ż n a b y d o d a ć — i do n o sz e n ia o b ro ż y n a sz y i. P r z y c zy m , s t a n te n n ie k tó r z y u z n a ­ j ą z a s t a n n ie m a l n o rm a ln y .

W ielu d z iw iło się i d z iw i d o tą d , że n a u c z a n ie r e lig ii p o w r ó c iło d o sz k ó ł. D o w o d z ą n a w e t, że rz e k o m o d la t o le r a n c ji i w o ln o śc i r e lig ijn e j b y ło b y le p ie j, g d y b y r e lig ii n a u c z a n o n a d a l w p o m ie sz c z e n ia c h k o śc ie ln y c h . P o ja w i a ją się te ż n a w e t w p r a s ie u z n a w a n e j za k a to lic k ą o b a w y p r z e d z a g r a ż a ją c y m P o lsc e w id m e m k le r y k a liz a c ji in s t y tu c ji p a ń stw o w y c h itp . N ie m o ż n a się je d n a k t e ­ m u d z iw ić, że le w ic a p o lity c z n a i p r a s a p o stk o m u n isty c z n a w y o lb r z y m ia o b e c ­ n ie r z e k o m e z a g r o ż e n ie k le r y k a liz m u . J e s t to je d n a k e le m e n t ro z p o c z ę te j ju ż w a lk i i s t r a t e g ii w y b o r c z e j (w r o k u 1991).

J e d n ą z p r z y k r y c h p o z o sta ło śc i k a to lic k ie g o g e t t a j e s t ja k ie ś p o c z u c ie u b e z w ła sn o w o ln ie n ia k a to lik ó w św ie c k ic h , k tó r z y od w ie lu la t b y li p o z b a w ie n i w ła s n y c h o r g a n iz a c ji i d la te g o w c h w ila c h z a g r o ż e n ia K o ś c io ła p r z y z w y c z a ili s ię do o b ro n y p r a w la ik a t u p r z e z h ie r a r c h ię k o śc ie ln ą . T a k b y ło od la t p r a w ie p ię ć d z ie się c iu . Ś w ie c c y o c z e k u ją t a k ie j o b ro n y ró w n ie ż w p r z y sz ło śc i.

C h a r a k t e r y s ty c z n y p o d ty m w z g lę d e m je s t c a s u s je d n e g o z w ic e m in istr ó w w M in iste r stw ie Z d ro w ia . K ie d y ten ż e w ic e m in is te r o d w a ż y ł się (w p ie r w s z e j p o ło w ie 1991 r.) w y p o w ie d z ie ć p u b lic z n ie s w o je k a to lic k ie p r z e k o n a n ie n a te ­ m a t h o m o se k su a liz m u o r a z śr o d k ó w a n ty k o n c e p c y jn y c h , z o sta ł n a t y c h m ia s t p u b lic z n ie sk a r c o n y , a n a s t ę p n ie u s u n ię ty z z a jm o w a n e g o s ta n o w is k a . J e s t r z e c z ą z n a m ie n n ą , że św ie c c y k a to lic y w P o lsc e p r z e sz li n a d ty m p r z y p a d ­ k ie m d o p o r z ą d k u d z ie n n e g o , a n a t o m ia s t c h y b a t y lk o S e k r e t a r i a t E p is k o p a tu 2 T a m ż e , 64. 3 O R (1991) n r 5, 24. 4E . W e r o n , K o n ie c z n o ś ć c h r z e ś c i j a ń s k i e j d e m o k r a c ji , „ Ł a d ” (1991) n r 36 (362), z 8 w r z e śn ia 1991, 1.

P o ls k i u j ą ł się o f ic ja ln ie z a p o k rz y w d z o n y m w ic e m in istre m . J e s t to s w o is ty s y g n a ł, j a k b a r d z o k a to lic y św ie c c y p r z y z w y c z a ili się do b ie r n e j p o sta w y , w y ­ n i k a ją c e j z d łu g o le tn ie g o p o z b a w ie n ia p r z y s łu g u ją c y c h im w o ln o śc i o r a z p r a w lu d z k ic h i o b y w a te lsk ic h .

2. C zeg o p o t r z e b a k a to lik o m św ie c k im ?

Z p o w y ż sz e g o o p isu s y t u a c ji w y n ik a , ż e k a to lik o m w P o lsc e p o tr z e b n a j e s t p r z e d e w sz y st k im o d b u d o w a p o c z u c ia w sp ó ło d p o w ie d z ia ln o śc i z a lo sy s p o ­ łe c z e ń st w a i n a r o d u , j a k i K o ś c io ła . N a z y w a się to n ie k ie d y p o c z u c ie m p o d m io ­ to w o śc i lu b u c z e stn ic tw a w ż y c iu sp o łe c z n y m . T a k ż e K o ś c ió ł p o t r z e b u je o d ­ n o w y t e j a k ty w n e j w sp ó ło d p o w ie d z ia ln o śc i sw o ic h czło n k ó w . N a te n te m a t m ó w ił J a n P a w e ł I I w O lsz ty n ie : „ F a łs z y w y to o b r a z K o ś c io ła , w k tó r y m d u c h o w n i z a jm u ją się ro z d z ie ­ la n ie m d a r ó w d u ch o w y ch , d o św ie c k ic h z a ś n a le ż y ty lk o ich p r z y jm o w a n ie . W K o ś c ie le n ie m a a n i je d n e g o ta k ie g o cz ło n k a , k tó r e g o B ó g n ie c h c ia łb y u z d o ln ić d o d u c h o w eg o o b d a r z a n ia in n y ch . M u sim y ty lk o n a u c z y ć się ro z p o ­ z n a w a ć te d a r y u d z ie la n e k a ż d e m u z n a s, p o to, a b y ś m y m o g li o b d a r z a ć in ­ n y c h i o d a r y te z a b ie g a ć ” 5.

„ C h o d z i o to — m ó w ił d a le j P a p ie ż — ż e b y K o ś c ió ł i k a ż d a p a r a f i a p r z e ­ m ie n ia ła się w e w sp ó ln o tę b r a c i i s ió s tr , k t ó r z y r a z e m p o d e jm u ją c z y n n ą o d ­ p o w ie d z ia ln o ść z a K o ś c ió ł i z a s p r a w ę E w a n g e lii” 6. P a p ie ż z a c h ę c a ł z k o le i d o p o d e jm o w a n ia in ic ja t y w y t a k w sp o łe c z e ń stw ie c y w iln y m , j a k i w K o ś c ie ­ le : „ P o t r z e b n a je s t n a m in ic ja t y w a a p o s to ls k a , w ie lo r a k a , w ró ż n y ch d z ie d z i­ n a c h , k tó r e p r z e d te m b y ły z a m k n ię te , k tó r e d z iś się p o w in n y o tw o rz y ć , a k tó ­ r e je sz c z e w c ią ż w y d a je się, n ie s ą d o ść o g a r n ię te p r z e z K o ś c ió ł ja k o lu d B o ż y , p r z e z K o ś c ió ł ja k o św ie c k ic h ” 7. P a p ie ż r a d z ił p o ls k im k a to lik o m , a ż e b y n a jp ie r w d o b r z e ro z p o z n a li te „ z a m k n ię t e ” d la n ic h d o tą d o b s z a r y d z ia ła n ia , a n a s t ę p n ie a ż e b y je z a g o sp o ­ d a r o w y w a li p r z e z a k ty w n ą w n ic h o b e c n o ść k a to lik ó w . J e s t to w ie lk i p r o g r a m d l a a p o s to ls k ie j w sp ó ło d p o w ie d z ia ln o śc i lu d z i św ie c k ic h w P o lsc e . W śró d w sp o m n ia n y c h w y ż e j, do n ie d a w n a „ z a m k n ię ty c h ” d la k a to lik ó w d z ie d z in d z ia ła ln o śc i, n a le ż y w y m ie n ić s p r a w ę k a t o l i c k i c h o r g a ­ n i z a c j i . S ą o n e b a r d z o p o trz e b n e d la w y c h o w a n ia d o w sp ó ło d p o w ie d z ia l­ n o śc i i c z y n n e g o u c z e stn ic tw a w ż y c iu K o śc io ła .

O d p r a w ie p ó łw ie c z a k a t o lic y p o lsc y b y li p o z b a w ie n i w ła sn y c h o r g a n i­ z a c ji. Z o s t a ła c a łk o w ic ie p r z e r w a n a i z a p o m n ia n a t r a d y c ja A k c ji K a t o lic k ie j, k a to lic k ic h o r g a n iz a c ji m ło d z ie ż o w y c h , p o c z y n a ją c o d d z ie c i ( K r u c ja t a E u c h a ­ r y s ty c z n a ), m ło d z ie ż y sz k ó ł śr e d n ic h i w y ż sz y c h ( „ S o d a lic ja ” , „ O d r o d z e n ie ” , k o ła m is y jn e m ło d z ie ż y a k a d e m ic k ie j itp .). W a rto tu w sp o m n ie ć , że m a r y j­ n o ść m ło d e g o K a r o l a W o jty ły z o s t a ła u k sz ta łt o w a n a w d u ż e j m ie rz e p r z e z S o - d a lic ję . P r a w ie n ie z n a n e s ą w P o lsc e (n a w e t z n a z w y ) m ię d z y n a r o d o w e o r g a ­ n iz a c je k a to lic k ie (O IC ) d z ia ła ją c e w śr ó d w ię k sz o śc i n a r o d ó w ś w i a t a i w sp ó ł­ p r a c u ją c e z ró ż n y m i k o m is ja m i O N Z . O b e c n ie is tn ie je w K o ś c ie le o k o ło 40 t a ­ k ic h o r g a n iz a c ji. M a ją o n e z a tw ie r d z e n ie S t o lic y Ś w ię t e j. U n a s p r z e tr w a ły w p r a w d z ie p r z y p a r a f ia c h ja k i e ś sz c z ą tk i S o d a lic ji m a r ia ń s k ie j, sz c z ą tk i R y ­ c e r s tw a N ie p o k a la n e j, k ó łk a ró ż a ń c o w e (n ie fo r m a ln ie is tn ie ją c e ) , r e s z t k i T r z e ­ c ic h za k o n ó w ... A le s ą to z a le d w ie r e m in is c e n c je te g o , co z o sta ło zn iszczo n e. Z o s ta ły z n isz c z o n e i d o tą d n a o g ó ł n ie o d b u d o w a n e k a to lic k ie z w ią z k i z a w o d o w e , k tó r y c h w o k r e sie m ię d z y w o je n n y m b y ło sto su n k o w o du żo . Z a ­ g in ą ł p r a w ie słu c h p o k a to lic k ic h u n iw e r s y te ta c h lu d o w y c h , k t ó r e t r z e b a b ę ­ d z ie ż m u d n ie o d b u d o w y w a ć . Z a c z ę to s t a w ia ć p ie r w sz e k r o k i w ty m k ie r u n k u .

« O R (1991) n r 5, 64. « T a m ż e .

N ie k tó r z y s p o d z ie w a ją się , że „ S o lid a r n o ś ć ” sta n ie s ię w p r z y sz ło śc i k a to lic k im z w ią z k ie m z a w o d o w y m . F a k t e m j e s t je d n a k , ż e o d p o c z ą t k u p o w s ta n ia „ S o ­ lid a r n o ś c i” re p r e z e n to w a n e w n ie j b y ły ró ż n e n u r t y ś w ia to p o g lą d o w e . J e d n o ­ c z ą c y m e le m e n te m b y ł a w a lk a z ó w c z e sn y m k o m u n iz m e m . N ie w y s t a r c z a to je d n a k , b y z w ią z e k te n m o ż n a ju ż o b e c n ie u z n a ć z a k a to lic k i.

Z n isz c z o n e z o st a ły n ie z a le ż n e p a r t ie p o lity c z n e , w t y m t a k ż e p a r t ie k a t o ­ lic k ie , j a k C h r z e ś c ija ń s k a D e m o k r a c ja i S tr o n n ic tw o P r a c y . Ic h o d b u d o w a — j a k w ia d o m o — n a p o ty k a d z is i a j ró żn e tru d n o śc i. N a jw ię k s z a tru d n o ść p o le g a n a ty m , że k a to lic y , c i ś w ia d o m i i a k ty w n i, o d z w y c z a ili się p r z e z p ó ł w ie k u d o u d z ia łu w ż y c iu p o lity c z n y m . G r o z i to p o w a ż n y m i k o n se k w e n c ja m i d la o d b u d o w y k r a ju .

W a ż n ą d z ie d z in ą d o z a g o s p o d a r o w a n ia p r z e z k a to lik ó w p o z o s t a ją n a d a l ś r o d k i s p o ł e c z n e g o p r z e k a z u . B y ł a to d z ie d z in a , w k t ó r e j p r z e z w ie le la t p r z e p r o w a d z a n o w śr ó d p r a c o w n ik ó w sz c z e g ó ln ie c z u jn ą s e le k c ję ś w ia ­ t o p o g lą d o w ą . N ic w ię c d z iw n e g o , że ś r o d k i te w z d e c y d o w a n e j w ię k sz o śc i s ą n a d a l w r ę k u lu d z i o ś w ia to p o g lą d z ie w ro g o lu b p r z y n a jm n ie j „ la ic y s t y c z - n ie ” n a s t a w io n y m do w sz e lk ie j re lig ii. S t ą d w y w o d z i się f a k t , że w ię k sz o ść p r a s y w ie lk o n a k ła d o w e j n a sp o s ó b „ la i c k i ” in te r p r e t u je w sz e lk ie w y d a r z e n ia r e lig ijn e . W id o czn e b y ły z a b ie g i m a n ip u la c y jn e , z w ła sz c z a w te le w iz ji p o ls k ie j, w z w ią z k u z d y s k u s ją n a d a b o r c ją . E k sp o n o w a n o je d n o str o n n ie r a c je p r z e ­ c iw k o p r o je k to w i se n a c k ie m u , w y s u w a ją c n a p ie r w s z y p la n w sz e lk ie m a n i­ f e s t a c je (ta k ż e p r z e d S e jm e m ), t r a n s p a r e n ty o r a z h a s ła p r z e c iw n ik ó w s e n a ­ c k ie g o p r o je k tu u sta w y . W ten sp o só b n ie ty lk o in fo rm o w a n o , a le r a c z e j „ u s t a w ia n o ” o p in ię p u b lic z n ą w se n sie n ie p rz y c h y ln y m d la p r o je k to w a n e j u sta w y .

O cz y w iście , k a to lik o m n ie m oże ch o d zić ty lk o o to, b y do p r o g r a m ó w r a d ia i t e le w iz ji w sta w io n o k ilk a k w a d r a n s ó w w ię c e j n a k a to lic k ie te m a ty , a le tr z e b a z m ie n ić k lim a t i n a s t a w ie n ie śr o d k ó w sp o łe c z n e g o p r z e k a z u w s to ­ s u n k u do re lig ii. A b y te g o m ó c d o k o n a ć , i s t a le d o k o n y w a ć , k a to lic y p o w in n i b y ć o b ecn i „ o d w e w n ą tr z ” w śr o d k a c h p r z e k a z u . P a p ie ż m ó w ił w O lsz ty n ie : „ Ś r o d k i sp o łe c z n e g o p r z e k a z u p o w in n y p o ­ d e jm o w a ć o b ro n ę w o ln o śc i, a le t a k ż e p o sz a n o w a n ie g o d n o śc i o so b y , w in n y p o p ie r a ć a u te n ty c z n ą k u ltu r ę . K u lt u r a je s t w sp ó ln y m d o b r e m n a r o d u , w y ­ r a ż a je g o g o d n o ść i w ie lk o ść i d la te g o t a k o g ro m n ie je s t to w ażn e. S p o łe ­ c z e ń stw o m a b y ć in fo r m o w a n e w sp o só b u c z c iw y , z g o d n y z p r a w d ą i g o d n o ­ ś c ią n a r o d u . P r a s a , film , r a d io , te le w iz ja , te a tr ... w in n y b y ć p r z e p o jo n e E w a n ­ g e lią , z b a w c z y m sło w e m C h r y s t u s a ” 8. J e s t rz e c z ą o c z y w istą , że t a k ie j r o li i p o ­ s ła n n ic t w a n ie m o g ą z a p e w n ić śr o d k o m p r z e k a z u a n t y r e lig ijn ie lu b „ la ic y - s ty c z n ie ” w y c h o w a n i i w y se le k c jo n o w a n i d a w n ie js i p r a c o w n ic y . J e s t r z e c z ą z r o z u m ia łą , że n ie w y s t a r c z a ty lk o m e c h a n ic z n a z m ia n a k ie r o w n ic tw a in st y ­ t u c ji r a d ia i te le w iz ji.

I s tn ie je , o c z y w iśc ie , z n a c z n ie w ię c e j ty c h „ z a m k n ię ty c h ” d o tą d d z ie d z in ż y c ia sp o łe c z n e g o , k t ó r e w y m a g a ją z a g o s p o d a r o w a n ia p r z e z św ie c k ic h k a ­ to lik ó w , ty c h o t w ie r a ją c y c h się w I I I R z e c z y p o sp o lite j o b sz a r ó w o d z y s k a n e j w o ln o śc i. O b s z a r y te n ie p o w in n y d łu g o p o z o sta ć n ie z a g o sp o d a r o w a n e , b o b y ło b y to p o łą c z o n e z w ie lk ą , a m o ż e n a w e t i n ie d o o d r o b ie n ia sz k o d ą d la p r z y sz ło śc i K o ś c io ła i p a ń stw a . 3. B a r d z ie j sz c z e g ó ło w e w s k a z a n ia p a p ie sk ie W c z a s ie s w e j c z w a r te j p ie lg r z y m k i d o o jc z y z n y P a p ie ż n ie ty lk o p r z y ­ p o m n ia ł z a s a d y i w s k a z a n ia o g ó ln e d o ty c z ą c e a p o s to ls t w a lu d z i św ie c k ic h , a le n a k a n w ie D e k a lo g u u k a z y w a ł b a r d z ie j k o n k re tn e d z ie d z in y i z a s to s o w a n ia o g ó ln y c h z a s a d do ż y c ia i p o tr z e b K o ś c io ła w P o lsc e . 8 T a m ż e , 64.

T a k w ię c , m a ją c n a u w a d z e in t e g r a c ję P o ls k i z E u r o p ą i w c h o d z e n ie P o ls k i d o „ w sp ó ln e g o , e u r o p e js k ie g o d o m u ” , n ie le d w ie o d sa m e g o p o c z ą tk u s w e j p o d r ó ż y P a p ie ż o s t r z e g a ł P o la k ó w p r z e d z w ią z a n y m i z in t e g r a c ją n ie b e z p ie ­ c z e ń stw a m i, a z w ła sz c z a p r z e d o d e r w a n ie m s ię o d w ła sn e g o k u ltu r o w e g o d z ie ­ d z ic tw a i w ła sn y c h , r e lig ijn y c h k o rz e n i, a ty m s a m y m o d p o ls k ie g o h u m a n i­ zm u . „ T y lk o w m o c y te g o p ie r w sz e g o p r z y k a z a n ia m o ż n a m y śle ć o p r a w d z i­ w y m h u m a n iz m ie . T y lk o w ó w c z a s « s z a b a t m o ż e b y ć d la c z ło w ie k a » ; c a ł a h u ­ m a n is t y c z n a m o r a ln o ść s p r a w d z a się i u r z e c z y w is t n ia ” 9.

W L u b a c z o w ie (n a sta d io n ie ) w z w ią z k u z a n a liz ą t r e ś c i ś lu b o w a ń k r ó la J a n a K a z im ie r z a w z y w a ł P a p ie ż P o la k ó w d o o d n o w y p o r z ą d k u sp o łe c z n e g o i p o lity c z n e g o , d o t o le r a n c ji d la o d m ie n n y ch p r z e k o n a ń . A ró w n o c z e śn ie w im ie n iu k a to lik ó w w y r a z ił p r o ś b ę „ o w z ię c ie p o d u w a g ę n a sz e g o (k a to lic ­ k ie g o ) p u n k tu w id z e n ia : że b a r d z o w ie lu s p o ś r ó d n a s c z u ło b y się n ie sw o jo w p a ń stw ie , z k tó r e g o s t r u k t u r w y r z u c o n o b y B o g a , a to p o d p o z o re m ś w ia to ­ p o g lą d o w e j n e u tr a ln o ś c i” 10. Z a w a r te s ą t u t a j c e n n e w sk a z a n ia d la k a to lic k ic h p o lity k ó w , d la lu d z i z a a n g a ż o w a n y c h w d z ia ła ln o ść p u b lic z n ą , k tó r z y m a ją w p ły w n a u ło ż e n ie p r z y sz ły c h s to su n k ó w m ię d z y K o ś c io łe m a p a ń st w e m w n a ­ sz y m k r a ju .

W K ie lc a c h , p r z e m a w ia ją c n a z a k o ń c z e n ie p r a c sy n o d u d ie c e z ja ln e g o , w y ­ r a z ił P a p ie ż r a d o ś ć z lic z n e g o i c z y n n e g o u d z ia łu lu d z i św ie c k ic h w p r a c a c h sy n o d a ln y c h . U z n ał, że j e s t to „ z a p o w ie d ź z b liż e n ia się w a sz y c h w sp ó ln o t p a ­ r a f ia ln y c h d o id e a łu c h r z e ś c ija ń s k ie j « c o m m u n io » — t a k ie j w sp ó ln o ty , w k tó ­ r e j n ik t n ie je s t b ie r n y m o d b io r c ą d a ró w , bo w sz y sc y s t a r a ją się ró w n ie ż d a ­ w a ć c o ś z sie b ie ; w sp ó ln o ty , z a k t ó r ą w sz y sc y cz ło n k o w ie c z u ją się o d p o w ie ­ d z ia ln i” u . T a k ą id e a ln ą w sp ó ln o tą k o m u n ijn ą m a b y ć ró w n ie ż m a łż e ń stw o i r o d z in a c h r z e ś c ija ń sk a . K o n ie c z n a je s t o d n o w a ż y c ia m a łż e ń sk ie g o i r o d z in ­ n e g o , z a k t ó r ą o d p o w ie d z ia ln i s ą p r z e d e w sz y st k im lu d z ie św ie c c y .

W k o n te k ś c ie k o n ie c z n o śc i o d n o w y m a łż e ń s t w a i ro d z in y o r a z z a c h o w a n ia p ią te g o p r z y k a z a n ia D e k a lo g u p o tę p ił P a p ie ż u s ta w o d a w c z ą le g a liz a c ję p o z b a ­ w ie n ia ż y c ia n ie n a ro d z o n y c h : „ C z y j e s t t a k a lu d z k a i n s t a n c ja , czy j e s t t a k i p a r la m e n t , k t ó r y m a p r a w o z a le g a liz o w a ć z a b ó js tw o n ie w in n e j i b e z b ro n n e j lu d z k ie j is t o t y ? ” 12 R ó w n o c z e śn ie w e z w a ł P a p ie ż w sz y stk ic h lu d z i d o b r e j w o li d o p o m o c y ro d z ą c e m u się ży ciu . T a o b ro n a ż y c ia p o w in n a się w y r a z ić „ z a ­ ró w n o w sp o n ta n ic z n y c h lu d z k ic h p o s t a w a c h i d z ia ła n ia c h , j a k te ż w tw o ­ rz e n iu in st y tu c jo n a ln y c h fo r m p o m o c y d la ty c h ro d z ic ó w p o c z ę te g o d z ie c k a , k tó r y c h s y t u a c ja j e s t sz c z e g ó ln ie tr u d n a . N ie ch ró w n ie ż p a r a f ie i k la s z t o r y w łą c z a ją się w te n r u c h s o lid a r n o ś c i sp o łe c z n e j z d z ie c k ie m p o c z ę ty m i je g o ro d z ic a m i” 13. — W a rto t u t a j z a z n a c z y ć , że w P o lsc e w o s t a tn im z w ła sz c z a d z ie się c io le c iu p o w sta ło w ie le ró ż n y ch in ic ja t y w o r a z in s t y tu c ji m a ją c y c h n a c e lu o b ro n ę i o ch ro n ę ż y c ia n ie n a ro d z o n y c h . I n s t y t u c je t e z a s łu g u ją n a sz c z e g ó ln e p o p a r c ie c a łe g o p o lsk ie g o sp o łe c z e ń stw a . P r z e m a w ia ją c w Ł o m ż y d o lic z n ie z g ro m a d z o n y c h ro ln ik ó w , O jc ie c Ś w ię t y z a le c ił o to c z e n ie r o ln ic tw a sz c z e g ó ln ie js z ą o p ie k ą p a ń stw o w ą . P o w ie ­ d z ia ł w te d y : „ S p r a w y r o ln ic t w a n ie m o ż n a o d r y w a ć o c z y w iśc ie o d r e fo r m c a łe g o s y st e m u g o sp o d a r c z e g o , a le te ż w sz y sc y c z u ją , że t a d z ie d z in a , n ie ty lk o z r e sz tą w n a s z e j O jc z y ź n ie , w y m a g a s z c z e g ó ln e j o ch ro n y , w sp ó łp r a c y w ie lu s e k to r ó w i so lid a r n o ś c i w sz y stk ic h śro d o w isk , a n a d e w sz y stk o w y m a g a z a ­ b e z p ie c z e n ia w o ln e j in ic ja t y w y sa m y c h ro ln ik ó w . W sz y sc y w ie m y , j a k w ie le j e s t tru d n y c h s p r a w d o r o z w ią z a n ia . T r z e b a , b y b y ł s ł y s z a n y w p a ń st w ie i r e s p e k to w a n y g o s p o d a r s k i g ło s r o ln ik a ” 14. 9 O R (1991) n r 5, 8. H o m ilia w K o sz a lin ie . 10 O R (1991) n r 5, 24. H o m ilia w L u b a c z o w ie . 11 O R (1991) n r 5, 27.· N a z a k o ń c z e n ie S y n o d u d ie c e z ja ln e g o . 12 O R (1991) n r 5, 35. 13 O R (1991) n r 5, 36. 14 T a m ż e , 39.

W z w ią z k u z sió d m y m p r z y k a z a n ie m w e z w a ł O jc ie c Ś w ię t y d o p r z e b u ­ d o w y u s t r o ju e k o n o m ic z n e g o p o d k ą te m w y c h o d z e n ia z k r y z y su , „ k t ó r y — j a k p o w ie d z ia ł P a p ie ż — je s t n ie ty lk o e k o n o m ic z n y , Eile i e ty c z n y . J e s t to w ie lk ie z a d a n ie c a łe g o w sp ó łc z e sn e g o p o k o le n ia ” 15. „ J e s t z a d a n ie m sz c z e ­ g ó ln ie d o n io sły m d la n a sz e g o n a r o d u i sp o łe c z e ń stw a , a ż e b y p r z e z w y c ię ż a ją c n a s t ę p s t w a u s t r o ju , k t ó r y o k a z a ł się e k o n o m ic z n ie n ie w y d o ln y , a e ty c z n ie sz k o d liw y , b u d o w a ć w r a m a c h n o w e g o u s t r o ju s p r a w ie d liw y ła d , w k tó r y m lu d z k ie t a le n ty n ie b ę d ą się m a r n o w a ły , a c a ło ść ż y c ia sp o łe c z n o -e k o n o m ic z n e g o o d z y s k a p o tr z e b n ą ró w n o w a g ę ” 1B. — D la z b u d o w a n ia t a k ie g o n o w e g o u s t r o ju n ie w y s t a r c z y s a m a ty lk o s p r a w ie d liw o ś ć , a le k o n ie c z n e j e s t m iło sie r d z ie . W z o re m d la c h r z e ś c ija n in a j e s t m iło sie r d z ie O jc a N ie b ie sk ie g o i m iło sie r d z ie C h r y s tu s a . P a p ie ż p o w ie d z ia ł p r z y t e j o k a z ji w B ia ły m s t o k u : „ T o o rę d z ie B o ż e g o M iło sie r d z ia , o r ę d z ie C h r y s t u s a m iło sie r n e g o w y sz ło z t e j zie m i, p r z e ­ sz ło ta k ż e p r z e z w a s z e m ia s t o — i p o sz ło sz e ro k o w ś w i a t T o o ręd z ie p r z y ­ g o to w y w a ło c a łe p o k o le n ia , a b y m o g ły s p r o s ta ć n a jw ię k s z y m n ie s p r a w ie d li­ w o śc io m o r g a n iz o w a n y m w im ię w ie lk ie j n isz c z ą c e j u to p ii, k t ó r a m ia ł a u r z e ­ c z y w istn ić n a z ie m i » r a j a b s o lu t n e j s p r a w ie d liw o ś c i« ” 17. T u P a p ie ż z w ró c ił się d o M a tk i B o ż e j z a p o s t r o f ą : „ M a t k o z O s t r e j B r a m y , d z ię k i C i z a to, że j e ­ s te ś M a tk ą M iło s ie r d z ia ” ls. — B y ł a to n a jo b s z e r n ie js z a w y p o w ie d ź p a p ie s k a w c z a sie c z w a r te j p ie lg r z y m k i n a t e m a t o r ę d z ia i r u c h u M iło sie r d z ia B o ż e g o w P o lsc e o r a z je g o r o li w p r z e z w y c ię ż a n iu k o m u n isty c z n e g o u s t r o ju „ a b s o ­ lu t n e j s p r a w ie d liw o ś c i” . J e s t to w y p o w ie d ź t y m b a r d z ie j z n a c z ą c a , że z o s t a ła w y g ło sz o n a n a te r e n ie n a le ż ą c y m (d a w n ie j) do a r c h id ie c e z ji w ile ń s k ie j i w m o ­ m e n c ie d o g o r y w a n ia te g o u s t r o ju , k t ó r y w y r z e k ł się m iło sie r d z ia w im ię b e z ­ w z g lę d n e j i o k r u t n e j s p r a w ie d liw o ś c i.

W y n ik a s t ą d w n io se k , że i p r z y sz łe g o u s t r o ju e k o n o m ic z n e g o , o p a r te g o n a z a s a d a c h w o ln e g o r y n k u , n ie m o ż n a b ę d z ie b u d o w a ć u w z g lę d n ia ją c s a m e ty lk o m e c h a n iz m y k o n k u r e n c ji r y n k o w e j. W b u d o w a n iu n o w e g o u s t r o ju n ie m o ż e z a b r a k n ą ć o b o k z a s a d y s p r a w ie d liw o ś c i t a k ż e w sp ó łto w a r z y s z ą c e j i h u ­ m a n iz u ją c e j k a ż d y u s t r ó j z a s a d y c h r z e ś c ija ń sk ie g o m iło sie r d z ia . P a tr o n o w a ć t e j s p r a w ie b ę d z ie M a tk a B o s k a O s t r o b r a m s k a ja k o M a tk a M iło sie rd z ia . T a k to w id z i i z a le c a P o la k o m J a n P a w e ł II. N a sta d io n ie w O lsz ty n ie P a p ie ż , w y ja ś n i a ją c ó sm e p r z y k a z a n ie , u k a z a ł w ie lk ą d z ie d z in ę „ p r a c y n a d m o w ą ” ls. Z a p o w ie d z ia ł, ż e c z e k a n a s to o g ro m n e z a d a n ie . „ N a s z e sło w o m u s i b y ć w o ln e, m u s i w y r a ż a ć n a s z ą w e w n ę tr z n ą w o ln o ść . N ie m o ż n a sto so w a ć śr o d k ó w p r z e m o c y , a ż e b y c z ło w iek o w i n a r z u c ić ja k ie ś tez y . T e ś r o d k i p r z e m o c y m o g ą b y ć t a k ie , ja k ie z n a m y z p r z e sz ło śc i, a le w d z is ie js z y m św ie c ie t a k ż e i ś r o d k i p r z e k a z u m o g ą s ię s t a ć ś r o d k a m i p r z e ­ m o cy , je ż e li sto i za n im i j a k a ś in n a p rz e m o c , n ie k o n ie c z n ie t a p rz e m o c f i ­ z y c z n a . J a k a ś in n a p rz e m o c , j a k a ś in n a p o t ę g a ” 20. — J e s t to b a r d z o w y r a ź n e o strz e ż e n ie p a p ie sk ie , a ró w n o c z e śn ie z a c h ę ta d o te g o , b y św ie c c y k a to lic y p o d ję li s w ą o d p o w ie d z ia ln o ść z a n a le ż y te u ż y w a n ie śr o d k ó w sp o łe c z n e g o p r z e ­ k a z u .

W e W ło c ła w k u w y r a z ił P a p ie ż sło w a w d z ię c z n o śc i i u z n a n ia z a p r a c ę k a te c h e tó w i n a u c z y c ie li, k tó r z y k s z t a ł t u ją p r z y sz ło ść n a r o d u . P o w r ó t n a u ­ c z a n ia r e lig ii do sz k ó ł o c e n ił P a p ie ż ja k o w ie lk ą ł a s k ę B o ż ą , a le i ja k o w ie l­ k ie z a d a n ie d la k a te c h e tó w , n a u c z y c ie li, d la w ła d z o św ia to w y c h i ro d zicó w , a p r z e d e w s z y st k im d la m ło d z ie ż y i d z i e c i 21. W e W ło c ła w k u też w sp o m n ia ł

15 T a m ż e , 48. 16 T a m ż e . 17 T a m ż e , 49. 18 T a m ż e . 19 O R (1991) n r 5,

57

P a p ie ż o sio s tr z e F a u s ty n ie . P o w ie d z ia ł d o sło w n ie : „ A le tr z e b a p a m ię t a ć o sio ­ str z e F a u s ty n ie . P o sła n n ic tw o M iło sie r d z ia B o ż e g o m ia ło sw ó j c z a s, b y ł to c z a s s t r a s z liw e j I I w o jn y ś w ia to w e j, s t r a s z liw e j p o d w ie lo m a w z g lę d a m i. B y ł a to j a k a ś o sta te c z n a e s k a la c ja z ła n a n a s z y m k o n ty n e n c ie . N a te n c z a s B ó g p r z y g o to w a ł p o sła n n ic tw o B o ż e g o M iło sie rd z ia , k tó r e g o św ia d k ie m , rz e c z ­ n ik ie m s t a ł a się t a p r o s t a c ó r k a p o ls k ie j z ie m i” 22. — N a le ż y t u t a j d o d a ć , że t a e s k a la c ja z ła n ie sk o ń c z y ła się w r a z z d r u g ą w o jn ą św ia to w ą , a le n a s iliła s ię o n a je sz c z e b a r d z ie j p o w o jn ie i t r w a c ią g le . S t ą d c ią g le a k tu a ln e je s t o r ę d z ie M iło sie r d z ia B o ż e g o , j a k to s tw ie r d z ił J a n P a w e ł I I w s w o je j e n c y k li­ ce o m iło sie r d z iu D i v e s in m i s e r i c o r d i a . W p r z e m ó w ie n iu do w ię ź n ió w w P ło ­ c k u w y z n a ł P a p ie ż , ż e g ło sz e n ie m iło sie r d z ia je s t je g o o so b isty m p o s ła n n i­ c tw e m : „ M o ją m i s ją j e s t g ło sić lu d z io m , n a w e t n a jw ię k s z y m g r z e sz n ik o m , że B ó g j e s t b o g a ty w m iło sie r d z ie i ż e J e z u s C h r y s tu s n a jw ię c e j s e r c a o k a z y ­ w a ł c e ln ik o m i ja w n o g r z e sz n ic o m ” 2S. N a z a k o ń c z e n ie z a r e z e r w o w a ł so b ie P a p ie ż o m ó w ie n ie p r z y k a z a n ia m i­ ło śc i, k tó r e sta n o w i str e sz c z e n ie i sz c z y t w sz y stk ic h p r z y k a z a ń . P r z e m a w ia ją c w w a r sz a w s k im p a r k u A g r y k o la w s k a z a ł n a c z e k a ją c y n a s e g z a m in z w o ln o śc i i e u r o p e js k o ś c i 24. P o n o w n ie z a a k c e n t o w a ł n ie b e z p ie c z e ń stw a , a z a r a z e m w ie lk ie s z a n se te g o e g z a m in u . W k o ń c o w e j m o d litw ie n a A n io ł P a ń s k i je sz c z e ra z p o d k r e ś lił z n a c z e n ie ro d zin y . P o p r z e z ro d z in y b o w ie m p r z e b ie g a p r z y sz ło ść c z ło w ie k a . „ O d ro d z in y z a le ż y p r z y sz ło ść P o ls k i” 25.

T a k ie s ą w a ż n ie jsz e w s k a z a n ia p ły n ą c e z p a p ie sk ie g o n a u c z a n ia w c z a ­ s ie c z w a r te j p o d ró ż y do P o lsk i. Z o s ta ły on e sk ie r o w a n e do c a łe g o p o lsk ie g o K o śc io ła . S p o śr ó d ty c h w sk a z a ń s t a r a łe m się w y b r a ć te, k t ó r e w s z c z e g ó ln ie j­ sz y sp o só b o d n o sz ą się do k a to lik ó w św ie c k ic h i sta n o w ią is to t n ą c z ę ść ich p o s ła n n ic tw a w K o ś c ie le i w św ie c ie . O d sy st e m a t y c z n e j i z d e c y d o w a n e j r e a ­ liz a c ji ty c h z a d a ń z a le ż e ć b ę d z ie b liż sz a i d a lsz a p r z y sz ło ść n a sz e g o n a r o d u i K o śc io ła .

k s . E u g e n i u s z W e r o n S A C , O ł t a r z e w II. E U R O P E J S K I E S P O T K A N I E R U C H U „ M A R R I A G E E N C O U N T E R ”

W L E U V E N (B E L G I A )

W d n ia c h 25— 27 p a ź d z ie r n ik a 1991 w m a lo w n ic z e j s c e n e r ii sło n e c z n e j je ­ sie n i, w śr ó d w ą s k ic h u lic z e k śre d n io w ie c z n e g o m ia s t a u n iw e r sy te c k ie g o L e u v e n , o d b y ło się e u r o p e js k ie s p o tk a n ie ru c h u o d n o w y k o śc ie ln e j z w a n e g o M a r r i a g e E n c o u n t e r (T h e E u r o p e a n C o n v e n tio n o f M a r r ia g e E n c o u n te r). A k tu a ln ie m ija ju ż 20 la t, j a k ru c h M a r r i a g e E n c o u n t e r (d a le j „ M E ” ) d o ta r ł d o E u r o p y i ro z ­ w in ą ł się d y n a m ic z n ie w o s ie m n a s tu k r a ja c h . O d w r z e ś n ia 1976 r. is tn ie je w B r u k s e li „ S e k r e t a r ia t E u r o p e js k i M E ” , k t ó r y s t a w ia so b ie z a cel d ia k o n ię je d n o ś c i ru c h u o r a z u m o ż liw ie n ie w y m ia n y d o św ia d c z e ń p o m ię d z y a u to n o m ic z ­ n y m i w sp ó ln o ta m i k r a jo w y m i. B e z p o ś r e d n im im p u ls e m d la z o r g a n iz o w a n ia teg o sp o t k a n ia b y ło z b u r z e n ie „ m u r u b e r liń sk ie g o ” , o t w ie r a ją c e n o w e m o ż liw o śc i k o n ­ t a k t ó w m ię d z y W sc h o d e m i Z a c h o d e m . H o n o ro w y p a tr o n a t n a d sp o tk a n ie m o b ję li J e g o W y so k o ść K r ó l B o u d e w ijn i K r ó lo w a F a b io la , J e g o E m in e n c ja K a r d y n a ł D a n n e e ls o r a z w ie le o so b isto śc i ż y c ia p u b lic z n e g o w B e lg ii. B y ło to p ie r w sz e s p o tk a n ie ru c h u , k tó r e z g ro m a d z iło m a łż e ń stw a , k s ię ż y i z a k o n ­ n ik ó w E u r o p y ś r o d k o w o -w sc h o d n ie j i z a c h o d n ie j w d u c h u p r a w d z iw e j, r o ­ 22 T a m ż e , 11. 23 T a m ż e , 14. 24 T a m ż e , 37— 39. 25 T a m ż e , 41.

d z in n e j m iło śc i, w a u te n ty c z n y m d u c h u K o śc io ła , w d u c h u b u d o w a n ia n o w e j E u r o p y p r z e n ik n ię te j m iło śc ią . W śró d u c z e stn ik ó w z k r a jó w E u r o p y ś r o d ­ k o w o -w sc h o d n ie j o b e cn e b y ły d e le g a c je (w io d ą c e p a r y m a łż e ń sk ie i k się ż a ) z W ęg ier, C h o r w a c ji, S ł o w a c ji i P o lsk i. L ic z n ie js z e d e le g a c je Z a c h o d u p r z y ­ je c h a ły z W łoch , N ie m ie c , H isz p a n ii, A n g lii i B e lg ii. Ł ą c z n ie u c z e stn ic z y ło o k o ło 600 o só b . J ę z y k i e m o b r a d b y ł ję z y k f r a n c u s k i t łu m a c z o n y ró w n o c z e śn ie n a 8 ję z y k ó w . G łó w n y m m o d e r a to r e m c a łe g o s p o t k a n ia , o p ró c z k ilk u m a ł­ ż e ń stw e k ip y b e lg ijs k ie j o r a z S e k r e t a r ia t u , b y ł k s. G u id o H e y r b a u t , j e ­ d e n z p ie rw sz y c h , k t ó r z y p r z e n ie ś li „ M E ” z A m e r y k i do E u ro p y .

T e m a te m w io d ą c y m c a łe g o s p o t k a n ia u w id o c z n io n y m ja k o h a sło b y ło z a g a d n ie n ie „ o b e c n o śc i” (P r é s e n c e, A n w e s e n h e i t) w k o n te k śc ie słó w J e z u s a : „ ...ja k J a w a s u m iło w a łe m ” (p o r. J 13,34). W sz y sc y u c z e stn ic y , m a łż o n k o w ie i d u c h o w n i, z o sta li z a p r o sz e n i d o w sp ó ln e g o p o s z u k iw a n ia p e łn e g o se n su „ o b e c n o ś c i” , n ie ty lk o te o re ty c z n ie , a le p r z e d e w sz y stk im p r a k ty c z n ie , n a p o d ­ s ta w ie ży c io w e g o d o ś w ia d c z e n ia „ b y c ia o b ecn y m ... d la d r u g ie g o cz ło w iek a ... d la c ie b ie ” . W ś w ie tle t a k ie g o d o św ia d c z e n ia r z e c z y w isto ść „ o b e c n o śc i” ja w i się j a k o p o d sta w o w y k lu c z w y ja ś n ia ją c y , c z y m j e s t m a łż e ń stw o , w cz y m tk w i is to ­ t a m iło śc i. B ib lijn e j ilu s t r a c ji p r z e ż y c ia „ o b e c n o śc i” d o s t a r c z a n p. Ł u k a s z o w a r e l a c ja o u c z n ia c h id ą c y c h d o E m a u s (Ł k 24,1 3 — 35), k tó r z y s p o t k a li Z m a r ­ tw y c h w sta łe g o . J e d n a k p o z n ać s e n s „ o b e c n o śc i” to je sz c z e n ie w sz y stk o . O w ie le t r u d ­ n ie js z y p r o b le m s ta n o w i j e j u r z e c z y w istn ie n ie w p r a k ty c e . K o le jn y m o w o ce m e u r o p e js k ie g o s p o t k a n ia „ M E ” b y ło s fo r m u ło w a n ie „ tr z e c h d r ó g k r ó le w s k ic h ” w p r o w a d z a ją c y c h w d o św ia d c z e n ie „ o b e c n o śc i” . P ie r w s z ą je s t d r o g a d ia lo g u , d r u g ą — d r o g a c z y n n e j m iło śc i, tr z e c ią — d r o g a m o d litw y . K a ż d ą z ty c h d r ó g u k a z a n o w sz e r o k ie j p e r sp e k t y w ie p r a k ty c z n e g o ż y c ia m a łż e ń sk ie g o i k a p ł a ń ­ sk ie g o , t a k a b y d z ie le n ie s ię d o św ia d c z e n ie m p o m a g a ło w p o k o n y w a n iu t r u d ­ n o śc i w y s t ę p u ją c y c h w b u d o w a n iu n o w y ch , p o g łę b io n y c h r e la c ji m ię d z y lu d z ­ k ic h . O k a z a ło s ię p r z y ty m , że p r o p o n o w a n e d la w sp ó ln o t „ M E ” „ tr z y k r ó ­ le w s k ie d r o g i” p r o w a d z ą c e w d o św ia d c z e n ie „ o b e c n o śc i” s ą z a r a z e m p r o g r a ­ m e m a u te n ty c z n e j d u c h o w o śc i c h r z e ś c ija ń s k ie j, d o sto so w a n e j t a k d la p o trz e b ż y c ia m a łż e ń sk ie g o , ja k i d la u r z e c z y w istn ie n ia p o w o ła n ia k a p ła ń s k ie g o . N ie j e s t to d u c h o w o ść p e r fe k c jo n is ty c z n a (sta ty c z n a ); je s t to r a c z e j z a p r o sz e n ie d o p r z e ż y c ia p r z y g o d y s p o t k a n ia B o g a p rz e z a u te n ty c z n ą o b e c n o ść d la d r u g ie g o c z ło w ie k a . M a łż e ń stw o i k a p ła ń s t w o s ą n ie ty le sta n e m c y w iln y m , ile r a c z e j p r z y g o d ą b u d o w a n ia p r a w d z iw e j m iło ści. P o d k r e ślo n o , że m a łż o n k o w ie p o ­ p r z e z u r z e c z y w istn ie n ie t a k i e j m iło śc i w s a k r a m e n t a ln y m m a łż e ń stw ie s t a j ą s ię sz c z e g ó ln y m z n a k ie m o b e c n o śc i B o g a w św ie c ie .

U r o c z y sty m z w ie ń c z e n ie m e u r o p e js k ie g o w e e k e n d u r u c h u „ M E ” b y ło p r z e ­ ż y c ie w sp ó ln o ty e u c h a r y s ty c z n e j w k o śc ie le u n iw e r sy te c k im , k t ó r e j p r z e w o d ­ n ic z y ł K a r d y n a ł D a n n e e l s . W sło w ie s k ie r o w a n y m d o u c z e stn ik ó w p o d ­ k r e ś lił w k ła d ru c h u „ M E ” w p o so b o r o w ą o d n o w ę K o ś c io ła o r a z sz c z e g ó ln ą w a r to ś ć ś w ia d e c tw a c h r z e ś c ija ń sk ie g o ż y c ia m a łż e ń stw i ro d z in d la n o w e j e w a n g e liz a c ji E u ro p y .

E u r o p e js k ie s p o t k a n ie r u c h u „ M E ” b y ło też sz c z e g ó ln y m d o św ia d c z e n ie m d u c h a je d n o ś c i i w sp ó ln o ty , j a k i p a n u je w śr ó d je g o czło n k ó w . P o p rz e z w ie le p r z y k ła d ó w sz c z e g ó ło w y c h o k a z a ło się, j a k a u te n ty c z n e z a a n g a ż o w a n ie w b u ­ d o w a n ie m iło śc i p r z y c z y n ia s ię d o z b r a ta n ia m ię d z y lu d ź m i. T a m , g d z ie p a ­ n u ją g łę b o k ie w ię z i m iło śc i, n ie p o w s ta n ą ż a d n e g r a n ic e i p o d z ia ły m im o is tn ie ją c y c h ró ż n ic k u ltu r o w y c h , h isto ry c z n y c h czy ek o n o m ic z n y c h .

1. Z h isto r ii r u c h u „ M E ”

B e lg i js k i e fo r u m o s ie m n a s tu w sp ó ln o t k r a jo w y c h b y ło te ż o k a z ją s p o jr z e ­ n ia w p r z e sz ło ść n a p o c z ą tk i i d y n a m ic z n y ro z w ó j r u c h u w E u ro p ie . W sz y stk o z a c z ę ło się w d o b ie p r z e m ia n p o so b o ro w y c h , k ie d y to K a r d y n a ł S u e n e n s n a le ż a ł d o czo ło w y c h p o s t a c i r u c h u o d n o w y K o śc io ła . O n to p o le c ił k s. G u id o

H e y r b a u t o w i z B r u k s e li u d a ć się w sty c z n iu 1972 r. d o S t a n ó w Z je d ­ n o czo n y ch , a b y t a m z a p o z n a ł się z n o w y m i r u c h a m i p o w s t a ją c y m i w K o ­ śc ie le . K s . G u id o o d n a la z ł ,,M E ” i w z ią ł u d z ia ł w w e e k e n d z ie re k o le k c y jn y m . J e d e n ze św ie c k ic h u c z e stn ik ó w r e k o le k c ji p o w ie d z ia ł m u : „ M y je s t e ś m y K o ­ ś c io łe m ” , c z y li lu d e m , k t ó r y u m ie ś c ił m iło ść i d ia lo g w c e n tr u m sw o je g o ż y ­ c ia . S p r a w o z d a n ie p r z e sła n e k a r d y n a ło w i k o ń cz y ło się z a p r o sz e n ie m g o d o w z ię c ia u d z ia łu w ty m p r z e ż y c iu . K a r d y n a ł S u e n e n s p r z y je c h a ł n a r e k o le k c je w m a r c u 1972 r., a ju ż n a ś w ię ta Z e s ła n ia D u c h a Ś w ię t e g o w ty m s a m y m r o k u o d b y ły się p ie r w sz e r e k o le k c je „ M E ” po f r a n c u s k u w B e lg ii. W n a s t ę p ­ n y ch la t a c h ru c h ro z p r z e str z e n ił się sz y b k o w in n y c h k r a ja c h E u r o p y z a p r a ­ s z a ją c a n im a to r ó w z B e lg ii lu b b e z p o śr e d n io z A m e r y k i.

C e le m r e k o le k c ji r u c h u „ M E ” j e s t p o m o c w le p sz y m i g łę b sz y m z r o z u ­ m ie n iu się n a w z a je m m ę ż a i ż o n y o r a z w ja s n y m s fo r m u ło w a n iu s a k r a m e n ­ t a ln e g o w y m ia r u ich z w ią z k u . C e l te n o s ią g a się p r z e z z a p r o p o n o w a n ie m a ł­ ż e ń stw o m t a k ie j fo r m y d ia lo g u , k t ó r y z je d n e j s tr o n y p o z w o li m ę ż o w i i żo n ie g łę b ie j p o z n a ć się n a w z a je m , a z d r u g ie j — w p r z y p a d k u g r o ż ą c e g o k o n fli­ k t u — p o z w o li s k u t e c z n ie j z a ż e g n a ć ro z d ź w ię k m ię d z y m a łż o n k a m i. P o d s ta w ą je d n o śc i m a łż e ń s t w a j e s t p e łn a a k c e p t a c ja w z a je m n a m ę ż a i żo ­ n y . A k c e p t a c ja t a o b e jm u je w sz y stk o , ta k ż e i to, co w c z ło w ie k u n ie p o d le g a o ce n ie, p r z y cz y m sz c z e g ó ln ą u w a g ę z w r a c a się n a s f e r ę u c z u ć i j e j z n a c z e n ie w e w z a je m n y c h k o n ta k ta c h . U c z u c ia i r e a k c je , ja k ie o n e p o w o d u ją , m ó w ią o te m p e r a m e n c ie , ty p ie o so b o w o śc i, s p o so b ie p r z e ż y w a n ia , a ta k ż e o n a jg ł ę b ­ sz y c h p o trz e b a c h c z ło w ie k a . S t ą d te ż n ie o są d z a n ie , a le p r ó b a w n ik n ię c ia w s ta n w e w n ę tr z n y d r u g ie j o so b y i je g o a k c e p t a c ja s ą c e le m d ia lo g u w t r a k ­ c ie r e k o le k c ji w e e k e n d o w y c h „ M E ” . 2. A k t u a l n y s t a n „ M E ” w E u r o p ie D y n a m ic z n y r o z w ó j r u c h u „ M E ” w E u r o p ie i n a św ie c ie ś w ia d c z y o d u ż e j je g o sk u te c z n o śc i i p r z y d a t n o ś c i w ż y c iu m a łż e ń stw k a to lic k ic h . D o k o n a n ia p o sz c z e g ó ln y c h z e sp o łó w k r a jo w y c h s ą t a k b o g a te , że n ie sp o s ó b o g a r n ą ć ich w k r ó t k im sp r a w o z d a n iu . P r z y k ła d o w o ty lk o m o ż n a p o d a ć o r ie n t a c y jn e d a n e n a t e m a t lic z b y u c z e stn ik ó w r e k o le k c ji w e e k e n d o w y c h „ M E ” . I t a k w A n g lii i W a lii u c z e stn ic z y ło d o tą d o k o ło 10 ty s. p a r m a łż e ń sk ic h ; w P ó łn o c n e j I r la n ­ d ii 6 ty s. p a r i 100 k s ię ż y ; w I r la n d ii 20 ty s. m a łż e ń stw ; w e F r a n c ji i S z w a j­ c a r ii f r a n k o f o ń s k ie j o k o ło 7,8 ty s. p a r ; w e W ło sze ch 3 ty s. p a r i ok . 200 k się ż y ; w H isz p a n ii 18,5 ty s. p a r , p r a w ie 1000 k s ię ż y i 370 z a k o n n ik ó w ; w P o r t u g a lii 1,3 ty s. m a łż e ń stw , 72 k s ię ż y i 40 z a k o n n ik ó w ; w N ie m c z e c h (W sch . i Z ach .) 2.2 ty s. p a r i 90 k s ię ż y ; w A u s t r ii 2 ty s. p a r , 100 k s ię ż y i 20 z a k o n n ik ó w ; n a W ę g rz e c h w r o k u 1990 o d b y ło się 12 w e e k e n d ó w d la 128 p a r m a łż e ń sk ic h i 4 k s ię ż y ; w J u g o s ł a w i u c z e stn ic z y ło 4 ty s . p a r i 120 k s ię ż y ; w H o la n d ii 2.2 ty s. p a r , 145 k s ię ż y i 105 z a k o n n ik ó w ; w B e lg ii (łą c z n ie w trz e c h s tr e ­ fa c h ję z y k o w y c h ) u c z e stn ic z y ło 11 ty s. p a r , 700 k s ię ż y i 270 z a k o n n ik ó w . W ia ­ d o m o t a k ż e o p ie r w sz y c h p r ó b a c h z a sz c z e p ie n ia „ M E ” n a te r e n ie Z w ią z k u R a d z ie c k ie g o . 3. R u c h „ M E ” w P o ls c e P o lsk a w sp ó ln o ta „ M E ” z n a n a p o d n a z w ą „ S p o t k a n ia M a łż e ń sk ie ” z a i­ s t n ia ł a sto su n k o w o d a w n o d z ię k i z a a n g a ż o w a n iu k a r d y n a ła W o jty ły . P ie r w sz y w e e k e n d r e k o le k c y jn y o d b y ł się w m a ju 1977 r. w L a s k a c h k. W a rsz a w y . P r o g r a m r e k o le k c y jn y d o t a r ł do P o lsk i z K a n a d y d r o g ą tro c h ę n ie ty p o w ą , b e z u d z ia łu p e łn e j e k ip y a n im a to r s k ie j. P ó ź n ie jsz e je d n a k k o n ta k ty z r u c h e m t a k w A m e r y c e j a k i w E u r o p ie , ró w n ie ż z S e k r e t a r ia t e m w B r u k s e li, s p r a ­ w iły , że ru c h te n n a d o b re z a k o r z e n ił się w P o lsc e i w y d a ł w sp a n ia łe ow oce. A k tu a ln ie w P o lsc e is tn ie je 11 o śr o d k ó w re k o le k c y jn y c h , k tó r e p r z e p r o w a d z iły

łą c z n ie 240 w e e k e n d ó w d la o k o ło 3 ty s. p a r m a łż e ń sk ic h . C e n t r a la r u c h u z n a j­ d u je się w W a rsz a w ie , a p a r ą w io d ą c ą w P o lsc e s ą I r e n a i J e r z y G r z y b o ­ w s c y . R u c h „ S p o t k a n i a M a łż e ń sk ie ” u c z e stn ic z y a k ty w n ie w p r a c a c h R a d y R u c h ó w K a t o lic k ic h w P o lsc e .

E u r o p e js k ie s p o t k a n ie r u c h u „ M E ” w L e u v e n z b ie r a ją c e d o św ia d c z e n ia 18 w sp ó ln o t k r a jo w y c h p o z w a la z n o w ą u f n o ś c ią p a tr z e ć w p r z y sz ło ść . W k ła d m a łż e ń s t w k a to lic k ic h , fo r m o w a n y c h w d u c h u d ia lo g u , m iło śc i i m o d litw y , w n o w ą c y w iliz a c ję m iło śc i z je d n o c z o n e j E u r o p y w y d a je się sz c z e g ó ln ie c e n n y i g o d n y p r o p a g o w a n ia .