Dominika Łęcka: VII Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza"

i wyższego poziomu. Wyrażając nadzieję, że poruszone watki przełożą się na określenie kierunków dalszych reform oświaty, za-mknęła konferencję. Podziękowała wszyst-kim uczestnikom, słuchaczom i pozostałym organizatorom.

W związku z dużym zainteresowaniem i problematyką konferencji, wystąpieniami reprezentacji wielu środowisk i dyscyplin naukowych, a także wyczerpaniem wielu tematów można uznać, że konferencja speł-niła swoją rolę. Stała się twórczym podsu-mowaniem przemian, jakie zaszły w eduka-cji. Prelegentom udało się naszkicować za-równo istotne kwestie w zakresie oświaty, środowiska społecznego, jak i ludzi, którzy w nim istnieją.

Z perspektywy słuchacza, przedstawi-ciela młodego pokolenia - autora powyż-szego tekst - wśród wielu poruszonych na konferencji wątków zwłaszcza jeden zasłu-guje na szczególną uwagę. Problem niedo-stosowania oferty edukacyjnej do potrzeb rynku pracy nie dotyczy jedynie edukacji na niższych poziomach. W konferencyjnych dyskusjach pojawił się problem dryfu aka-demickiego na polskich uczelniach. Uczelnie zainteresowane rozwojem etosu naukowca swoich studentów nie wykazują często wiel-kiego zainteresowania dalszymi losami ab-solwentów. Umiejętności, jakich uczą się studenci w toku edukacji, zdają się często nie korespondować z potrzebami społecz-no-gospodarczej rzeczywistości poza mura-mi uczelni.

Adam Mordzon

Dominika Łęcka: VII Ogólnopolska Kon-ferencja Naukowa Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza.

W dniach 15-17 maja 2009 roku odbyło się spotkanie zorganizowane przez Sekcję Psy-chologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i Zakład Psychologii Zdrowia i Jakości Życia Instytutu Psycho-logii Uniwersytetu Śląskiego. Ideą tego przedsięwzięcia było pokazanie perspekty-wy usytuowania problematyki psychologii zdrowia w różnych kontekstach teoretycz-nych i aplikacyjteoretycz-nych oraz w powiązaniu z innymi dyscyplinami naukowymi, co wy-nika z szybkiego przyrostu wiedzy w zakre-sie nauk zajmujących się tak szeroką kate-gorią, jaką jest zdrowie. Taki stan w opinii organizatorów tym bardziej wymaga do-określenia specyfiki samej psychologii zdrowia, ale także jej otwarcia się na dane pochodzące z innych dziedzin, które mogą stanowić dla niej inspirację. Tak postawio-ne założenia miały zrealizować podstawo-wy cel konferencji, jakim było stworzenie dogodnej płaszczyzny do wymiany, kon-frontacji i konsolidacji informacji w ra-mach różnych dziedzin, w tym psychologii zdrowia.

Blisko stu uczestników - reprezentują-cych takie dziedziny, jak: psychologia zdro-wia, socjologia zdrowia i choroby, socjologia medycyny, pedagogika zdrowia, medycyna, językoznawstwo i in. - zebrało się w tych dniach, aby potwierdzając niejako funkcjo-nującą obecnie holistyczną definicję zdro-wia, poznać osiągnięcia, podstawowe zało-żenia innych dziedzin oraz obszary

pogra-niczne, które w przyszłości stanowić mogą podstawę współpracy interdyscyplinarnej. Wyjaśnieniem i niejako inspiracją do reali-zacji tych zadań był otwierający konferencję wykład wygłoszony przez przewodniczącą Komitetu Naukowego, dr hab. Małgorzatę Górnik-Durose, prof. UŚ. pt. Psychologia zdrowia: konteksty i pogranicza. Umieszcza-jąc psychologię zdrowia w centrum zainte-resowań, wskazała jednocześnie, że nie jest ona wyspą - jedyną dziedziną zajmującą się tym zagadnieniem. Tak postawione założe-nie wymaga zatem od tej dyscypliny uela-stycznienia się na dane pochodzące z innych obszarów, uwrażliwienie i otwarcie się na poszukiwanie innych kontekstów, zwłaszcza na styku różnych dyscyplin, co może uła-twiać budowanie partnerstwa. Kontekst ro-zumiany tutaj jako zespół odniesień nie-zbędnych do zrozumienia zdrowia wymaga od uczestnika nabycia kompetencji kontek-stualnych, które autorka przedstawiła w trakcie swojego wystąpienia. Przedstawi-ła ona także potencjalne obszary pogranicz-ne, które mogą wynikać z tak postawionego założenia: między psychologią zdrowia a in-nymi subdyscyplinami psychologii (p. roz-wojową, społeczną, kliniczną itd.), socjolo-gią, pedagogiką, medycyną i zagadnieniami zdrów, wyraziła nadzieję, że przewidziany program konferencji będzie jednym z kro-ków otwierającym ten dialog, trudny, acz-kolwiek fascynujący.

Pierwsza sesja referatowa zatytułowana Psychologia zdrowia w relacjach interdyscy-plinarnych prowadzona była przez prof. He-lenę Sęk (SWPS Wrocław, UAM). Przybliży-ła ona badaczy z różnych dyscyplin

nauko-wych, którzy przedstawiali zdrowie i zagad-nienia z nim związane w perspektywie własnych dziedzin. Przedstawicielką psy-chologii zdrowia była dr hab. Helena Wro-na-Polańska (UP Kraków), która zaprezen-towała wystąpienie pt. Psychologia zdrowia w kontekście medycyny i edukacji, przedsta-wiając swoje doświadczenia ze współpracy z dr. Julianem Aleksandrowiczem, który otworzył medycynę na współpracę z innymi dziedzinami nauki. Reprezentantami socjo-logii byli dr Krzysztof Puchalski (SWPS Warszawa) z referatem Psychologia i socjo-logia wobec współczesnych przejawów pro-mocji zdrowia, w którym podkreślał znacze-nie i potrzebę określenia tożsamości psy-chologii zdrowia jako dyscypliny naukowej w dyskursie społecznym, oraz mgr Domini-ka ŁęcDomini-ka (UMK Toruń) z wystąpieniem Socjosomatyka - odzyskana siostra psycho-somatyki... czyli o tym, co psychologia zdro-wia możne uzyskać od socjologii zdrozdro-wia i choroby, która przedstawiła zjawisko so-matyzacji jako potencjalny obszar współ-pracy obu dziedzin. Następnie dr hab. Ele-onora Bielawska-Batorowicz (UŁ Łódź) wskazała możliwości współpracy interdy-scyplinarnej w referacie Psychologia zdro-wia a starzenie się. Możliwość wykorzystania teorii i praktyki psychologii zdrowia do opty-malizacji procesu starzenia się. Natomiast próbą przedstawienia nowej subdyscypliny psychologii, która może być partnerem dla psychologii zdrowia, było wystąpienie pt.: Psychologia aktywności ruchowej - bliżej psychologii zdrowia czy psychologii sportu? wygłoszone przez dr hab. Monikę Gusz-kowską (AWF Warszawa), która

wskazywa-ła założenia nowej subdyscyliny wyraźnie odróżniając ją od psychologii sportu. Refe-ratem kończącym tę sesję referatową było wystąpienie dr. Tomasza Stefaniaka (AM Gdańsk), przedstawiciela medycyny, z refe-ratem: Psychologia chirurgii - ani świnka, ani morska - wyjaśnienie pojęcia, w trakcie którego przedstawiał on własne doświad-czenia wynikające z oswajania świata me-dycznego (w tym wypadku chirurgów) z za-łożeniami psychologii zdrowia oraz przy-czyny niechęci lekarzy do nauk społecznych. Tak skonstruowana sesja reprezentowała obszary pograniczne, o których analizę wnosiła Przewodnicząca w referacie inau-guracyjnym. Przedstawione zagadnienia stały się inspiracją do dyskusji na forum, ale także w kuluarach konferencji.

Kolejne sesje referatowe były próbą ana-lizy konkretnych kontekstów w obrębie sa-mej psychologii zdrowia, które miały stano-wić podstawę w określaniu tożsamości tej właśnie dyscypliny naukowej, zarówno w zakresie teoretycznym, jak i metodolo-gicznym. Zakres tematyczny obejmował szerokie spektrum zagadnień, wśród nich były: Jakość życia - konceptualizacja i po-miar (sesja II), Czynniki istotne w pomaga-niu innym - walory osobowe i kompetencje wynikające z roli zawodowej (III), W poszu-kiwaniu zasobów istotnych dla zdrowia i ja-kości życia (IV), Radzenie sobie w chorobach układu krążenia (V), Deficyty zdrowia psy-chicznego - perspektywa empiryczna i tera-peutyczna (VI), Radzenie sobie z chorobą somatyczną (VII), Jakość życia w zdrowiu i chorobie (VIII), Stres w pracy a zdrowie (IX), Zachowania zdrowotne młodzieży (X),

Zachowania związane ze zdrowiem - uwa-runkowania indywidualne i środowiskowe (XI) oraz Człowiek wobec sytuacji trudnej (XII). Tak przygotowane i analizowane kon-teksty towarzyszyły uczestnikom w ciągu trzech dni konferencji.

Pierwszą próbą analizy kontekstu cha-rakterystycznego dla psychologii zdrowia i jednocześnie wyznaczającego kierunek badań dla tej dyscypliny była sesja Jakość życia - konceptualizacja i pomiar, prowa-dzona przez prof. dr hab. Irenę Heszen (SWPS Warszawa). W jej trakcie dokonano próby określenia wyznaczników poczucia jakości życia u dzieci i młodzieży (dr Maria Oleś, KUL Lublin) oraz osób starszych (dr Maria Finogenow, UL Łódź), analizy wy-miaru poczucia sensu życia w ujęciu auge-retycznym (dr hab. Tadeusz M. Ostrowski, UJ Kraków). W ramach tej sesji znalazły swoje miejsce też opracowania metodolo-giczne związane z badaniem trafności Kwe-stionariusza Percepcji Zdrowia (dr Maciej Januszek, UŚ Katowice), analizą Linii Życia jako narzędzia (Marek Zwoliński IPiN War-szawa) oraz sposobu pomiaru dobrostanu psychicznego (dr Irena Jelonkiewicz IPiN Warszawa). Analiza metodologiczna stano-wiła doskonałe zakończenie pierwszego dnia obrad i jednoczesne otwarcie kontek-stów o charakterze teoretycznym i empi-rycznym, którym poświęcony był drugi dzień konferencji.

Drugi dzień obrad otwarty został przez dr hab. Ewę Syrek (UŚ Katowice) wykładem O potrzebie edukacji zdrowotnej w systemie kształcenia ogólnego i przygotowania na-uczycieli. Wykład ten był głosem pedagoga

zajmującego się problematyką zdrowia. Przedstawione zostały podstawy teoretycz-ne edukacji zdrowotteoretycz-nej, koncepcje, stan edukacji zdrowotnej w szkole oraz kształce-niu nauczycieli. Wskazano także zagadnie-nia niezbędne w edukacji zdrowotnej w od-niesieniu do wyzwań XXI wieku oraz fakt, że nie może stanowić ona jedynie przekazy-wania wiedzy o zagrożeniach, ale zawierać musi w sobie także kształtowanie umiejęt-ności społecznych służących prozdrowot-nym wyborom. Wyrażono także zaniepoko-jenie stanem prac ministerialnych nad pod-stawami programowymi edukacji zdrowot-nej i zawirowaniami wokół wycofania go z programu nauczania. Podkreślono rów-nież ważną rolę samej psychologii zdrowia w kształtowaniu zagadnień i metodyki edu-kacji zdrowotnej i potrzebę współpracy między dziedzinami. Wykład ten stanowił podstawę wielu dyskusji w przerwach mię-dzy sesjami, ale także jego tezy przywoływa-ne były wielokrotnie w trakcie trwania ko-lejnych sesji.

Zagadnienie czynników istotnych w po-maganiu innym i analiza walorów osobo-wych i kompetencji wynikających z roli zawodowej było tematem kolejnej sesji, któ-rą prowadził dr hab. Tadeusz M. Ostrowski (UJ). W ramach tego kontekstu analizie poddane zostały: relacja lekarz-pacjent, od-powiedź na pytanie: komu ufamy w choro-bie (prof. dr hab. Irena Heszen, SWSP War-szawa) oraz potrzeby w zakresie umiejętno-ści motywacyjnych pracowników ochrony zdrowia (dr Ewa Wilczek-Rużyczka, CM UJ Kraków). W związku z trudną rolą „poma-gacza"analizowano także zależności między

strukturą roli zawodowej a syndromem wy-palenia zawodowego u lekarzy i pielęgnia-rek (dr Patrycja Stawiarska, UŚ). Ostatnim referatem w ramach tej sesji była próba ana-lizy poziomu empatii, asertywności i stresu u osób profesjonalnie szkolących psy do do-goterapii (Anna Bliska, POMOST Łódź). Objęcie analizą zagadnień dotyczących osób, których rolą jest pomoc w procesie choroby (lekarz, psycholog, terapeuta), jest potwierdzeniem niejako założenia o potrze-bie wsparcia dla tej grupy zawodowej, za-równo psychologicznego, jak i superwizyj-nego, co stanowić może wskazówkę dla osób pełniących te role oraz instytucji je kształcących, których zadaniem powinno być umożliwienie osobom korzystania z tej formy pomocy.

IV sesja referatowa zatytułowana W po-szukiwaniu zasobów istotnych dla zdrowia i jakości życia, prowadzona przez: dr hab. Lucynę Golińską (UŁ), była spotkaniem nie tylko psychologów, ale także przedstawicie-li innych dyscypprzedstawicie-lin. W ramach tych obrad swoje rozważania przedstawił językoznawca i neurolingwista, prof. dr hab. Waldemar Tłokiński (UG, Ateneum Gdańsk) w refera-cie Intencjonalne aspekty doświadczenia ko-munikacyjnego w postrzeganiu własnego lo-su, wskazując zasoby językowe w sposobie postrzegania własnego życia, w tym także jakości życia. Ciekawym wystąpieniem była także propozycja dr. hab. Piotra Olesia (KUL) nawiązująca do poprzedniego refe-ratu, a opisująca zjawisko polifoniczności: Świadomość dialogowa - implikacje dla zdrowia. Analizie zostało poddane także zjawisko nadziei, tak istotne zwłaszcza w

sy-tuacjach trudnych dla człowieka (dr Renata Stefańska-Klar, UŚ) oraz resielience (pręż-ność), które stanowi zdolność jednostki do oderwania się od negatywnych doświad-czeń i elastycznego przystosowania się do ciągle zmieniających się wymagań życio-wych (Aleksandra Kuhn-Dymecka, IPiN Warszawa).

Niejako kontynuacją poprzedniej sesji była możliwość przyjrzenia się zasobom i sposobom radzenia sobie w konkretnych chorobach, m.in. chorobach układu krąże-nia (sesja V, prowadząca: dr hab. Helena Wrona-Polańska, UP Kraków) oraz cho-robach somatycznych (sesja VII, prowadzą-cy: prof. dr hab. Kazimierz Wrześniewski, UW). Analizie poddano konkretne choro-by w kontekście zasobów wykorzystywa-nych w trakcie chorowania m.in. na: cu-krzycę, nadciśnienie tętnicze (dr Anna Ja-kubowska-Winecka, dr Jolanta Chandusz-ko-Salska, UŁ), w chorobie nowotworowej (mgr Żaneta Żukowska, SWPS Warszawa) oraz traumie (dr Roman Cieślak, SWPS Warszawa). Ze względu na specyfikę etiolo-gii, ale też manifestowanie objawów,odręb-nym namysłem zostały objęte choroby za-burzające obraz zdrowia psychicznego. Wypełnił on tematycznie sesję VI pt. Defi-cyty zdrowia psychicznego - perspektywa empiryczna i terapeutyczna, prowadzoną przez prof. dr hab. Zygfryda Juczyńskiego (WSEZ Łódź). Analizą została objęta oso-bowość typu D w kontekście ryzykownych zachowań dla zdrowia (prof. dr hab. Nina Ogińska-Bulik, UL), problematyczne uży-wanie Internetu jako nowe wyzuży-wanie dla psychologii zdrowia (dr Ryszard Poprawa,

UWr), zjawisko używania substancji psy-choaktywnych przez studentów (dr Maria Mikołajczyk, AWF Warszawa) oraz zabu-rzenia funkcji poznawczych u osób z cho-robą afektywną dwubiegunową (mgr Julita Świtalska, UŁ). Centrum zainteresowania stał się także specyficzny objaw psychoso-matyczny jako sygnał restymulacji traumy. Wymienione zagadnienie zostało opisane z perspektywy psychoterapeutycznej przez dr Renatę Kleszcz-Szczyrbę (UŚ).

Podstawowa kategoria psychologii zdro-wia i wyznacznik kierunków jej badań, jaką jest jakość życia, została objęta rozważania-mi w ramach sesji VIII pt. Jakość życia w zdrowiu i chorobie, prowadzona przez dr hab. Eleonorę Bielawską-Batorowicz (UŁ). Zagadnienie to zostało przedstawione w za-leżności z poczuciem własnej skuteczności osób z chorobą reumatyczną (prof. dr hab. Helena Sęk, SWPS Wrocław) oraz efektami krótkoterminowej grupowej racjonalnej te-rapii zachowania w chorobach nowotworo-wych (mgr Ewa Wojtyna, UŚ). Zreferowane zostały także wyniki badań dotyczące: ryzy-ka występowania depresji u kobiet w okresie menopauzy (mgr Karolina Janicka, UŁ), re-alnych korzyści wirtualnego wsparcia wśród graczy internetowych gier MMORPG (dr Łukasz Kaczmarek UAM) oraz teoretyczne rozważania przedstawiające założenia psy-chologii integralnej AQAL Wilbera w kon-tekście rozumienia ewolucyjnego charakte-ry rozwoju ludzkiej psychiki (dr Przemy-sław Koberda), która w przekonaniu refe-renta może stać się nową propozycją reali-zującą holistyczne pojęcie zdrowia i wspie-rać psychologię zdrowia oraz inne dziedziny

nauki w integrowaniu wyników badań oraz teorii.

Skupienie uwagi na zagadnieniach doty-czących konkretnych kategorii chorobowych wzbudził potrzebę przyjrzenia się samemu zdrowiu i usytuowania go jako podstawowej kategorii analitycznej. Odpowiedzią na to była sesja IX pt. Stres w pracy a zdrowie, pod przewodnictwem prof. dr hab. Niny Ogiń-skiej-Bulik (UŁ), która będąc niejako po-mostem pomiędzy stanem zaburzenia a ka-tegorią zdrowia, utorowała miejsce dalszym rozważaniom podczas konferencji. W ra-mach tej sesji uczestnicy wysłuchali refera-tów, które dotyczyły: pracoholizmu jako wy-znacznika oceny stresu zawodowego oraz pozytywnego i negatywnego afektu (dr hab. Lucyna Golińska, UŁ), użyteczności stoso-wania zasady triangulacji w badaniach nad stresem w pracy (dr Irena Leszczyńska, GUM Gdańsk) oraz analizy wsparcia społecznego i symptomów postraumatycznych u funkcjo-nariuszy MSWiA, którzy zostali poddani kompleksowej pomocy profilaktycznej (dr Katarzyna Guzińska, UG). Niejako podsu-mowaniem tej sesji było ukazanie wpływu stresu na stan zdrowia u pracowników umy-słowych i fizycznych przez Annę Guziejew-ską (IMPiZŚ Sosnowiec), która przedstawi-ła wyniki badań prowadzonych w Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowe-go w Sosnowcu.

Pojęcie „zdrowia" analizowane było po-przez przyjrzenie się zachowaniom zdro-wotnym najpierw w perspektywie kategorii wiekowej, w tym przypadku młodzieży (se-sja X pt. Zachowania zdrowotne młodzieży, pod przewodnictwem dr hab. Aleksandry

Łuszczyńskiej, SWPS Wrocław) oraz po-przez analizę uwarunkowań indywidual-nych i środowiskowych (trzeci dzień konfe-rencji, sesja XI Zachowania związane ze zdrowiem - uwarunkowania indywidualne i środowiskowe, przewodnictwo dr Dorota Włodarczyk, WUM Warszawa). W sesji, której główną kategorię analizy stanowiła młodzież, analizowano zachowania zdro-wotne w związku z poczuciem kontroli oraz stylami zachowań impersonalnych (dr Krzysztof Gerc, UJ) oraz wpływ przekonań i zachowań zdrowotnych na samoocenę własnego ciała u licealistów i licealistek ak-tywnych i nieakak-tywnych fizycznie (dr hab. Marcin Krawczyński, AWF Gdańsk). Za-gadnienia objęte analizami sesji XI dotyczy-ły: efektywności interwencji psychologicz-nych służących wzrostowi aktywności fi-zycznej (dr hab. Aleksandra Łuszczyńska, SWPS Wrocław), sposobów strategicznego planowania prozdrowotnej zmiany (dr Agnieszka Rosińska, UAM), wpływu środo-wiska życia na zdrowie psychiczne człowie-ka (dr Agnieszczłowie-ka Wilczyńsczłowie-ka-Kwiatek, UŚ), wpływu aktywności ruchowej na stany emocjonalne kobiet ciężarnych (dr hab. Monika Guszkowska, AWF Warszawa). Na-stępnie przyjrzano się roli zmiennych psy-chologicznych w formułowaniu intencji poddania się operacji rekonstrukcyjnej piersi przez kobiety po mastektomii z przy-czyn nowotworowych (dr Jolanta Życińska, SWPS Warszawa) oraz rodzajom deklaro-wanych celów zdrowienia w zaawansowa-nych zespołach uzależnienia od alkoholu (dr Barbara Bętkowska-Korpała, CM UJ Kraków).

Ostatnią kategorią analizy i jednocze-śnie kontekstem dla psychologii zdrowia określono mianem sytuacji trudnej. Poświę-cona była jej ostatnia sesja (XII) Człowiek wobec sytuacji trudnej, pod przewodnic-twem dr. hab. Piotra Olesia (KUL). Otwo-rzyło ją pytanie: jak pomóc mojemu dziec-ku? Stanowiło ono podstawę wystąpienia dr Agnieszki Koster (UŚ). Analiza sytuacji ro-dziców była kontynuowana w kolejnym wy-stąpieniu Anny Jakubowskiej-Wineckiej (Centrum Zdrowia Dziecka), która poddała analizie ocenę satysfakcji z życia rodziców dzieci chorych na mukopilisacharydozę i inne choroby rzadkie. Ze szpitala i zagad-nień z nim związanych przenieśliśmy się na salę wystąpień, gdzie, niemal z metapozio-mu, przedstawiony został referat pt. Lęk przed wystąpieniami publicznymi u kobiet

i mężczyzn - rola zmiennych osobowościo-wych i zasobów osobistych autorstwa dr. Jana Chodkiewicza (UŁ). Kontynuacją sesji było wystąpienie dr Ireny Jelonkiewicz (IPiN Warszawa) pt. Niekorzystne sytuacje w życiu studentów oraz propozycja dr Ewy Gusz-czyńskiej (SWPS Warszawa) analizującej poczucie koherencji i lęk jako cechę w kon-tekście stanu emocjonalnego w sytuacji za-daniowej. Część referatową zamknęło wy-stąpienie mgr Marty Kucharskiej (UŁ) z re-feratem Postawa motocyklistów wobec trans-plantacji allogenicznej ex mortuo oraz

daw-stwa organów a poczucie bezpieczeńdaw-stwa i prężność ego. Wszystkie sesje referatowe były połączone z sesją plakatową, która od-była się drugiego dnia konferencji. Prezen-tacje te w głównej mierze przedstawiały wyniki prac kazuistycznych korespondują-cych z tematyką wystąpień.

Podsumowaniem całej konferencji była dyskusja panelowa skupiona wokół tematu Psychologia zdrowia - nowe wyzwania, pro-wadzona przez prof. Irenę Heszen oraz prof. Helenę Sęk. W dyskusji tej brali udział: dr Ewa Guszczyńska, dr hab. Małgorzata Gór-nik-Durose, dr Łukasz Kaczmarek, dr hab. Aleksandra Łuszczyńska i dr hab. Tadeusz M. Ostrowski. W trakcie obrad wskazano na potrzebę określenia wyraźnych ram teore-tycznych i metodologicznych dla subdyscy-pliny psychologii, jaką jest psychologia zdrowia, i jednoczesne otwarcie się i uela-stycznienie na dane pochodzące z kontek-stów i pogranicz jej dotyczących. Konferen-cja Psychologia zdrowia-konteksty i pograni-cza stanowiła tego doskonały przykład. Może stać się ona inspiracją dla samej psy-chologii zdrowia w procesie poszukiwania własnej tożsamości, ale też innych dyscyplin naukowych zebranych wokół zagadnień związanych ze zdrowiem w ich wymiarze teoretycznym, metodologicznym i prak-tycznym.