Podsumowanie ankiety dotyczącej korzystania ze zbiorów bibliotek cyfrowych przez użytkowników FBC

Warsztaty: „Jak udostępniać on-line zbiory instytucji kultury?”, Poznań, 26-27.10.2016 r.

Podsumowanie ankiety

dotyczącej korzystania ze zbiorów

bibliotek cyfrowych

przez użytkowników FBC

Karolina Bohdanowicz i Marcin Werla

Warsztaty: „Jak udostępniać on-line zbiory instytucji kultury?”, Poznań, 26-27.10.2016 r.

Informacje o respondentach

Relacje użytkowników z bibliotekami cyfrowymi

Sposób korzystania z bibliotek cyfrowych

Cele użytkowników instytucji kultury i nauki udostępniających zbiory cyfrowe

Startujemy!

Wstęp

Ankieta dotycząca korzystania ze zbiorów bibliotek cyfrowych dostępna była na portalu FBC (fbc.pionier.net.pl) w okresie od 4 marca 2016 r. do 26 lipca 2016 r.

Użytkownicy FBC zostali poproszeni o podzielenie się swoimi doświadczeniami związanymi z korzystaniem z bibliotek cyfrowych.

Analiza powyższej ankiety przybliża profile użytkowników FBC, ich potrzeby oraz trudności, z którymi borykają się podczas pracy ze zdigitalizowanymi treściami instytucji kultury i nauki.

W badaniu wzięło udział 271 użytkowników portalu FBC.

Respondenci odpowiadali anonimowo. Część z nich zdecydowała się na podanie danych mailowych.

Informacje o respondentach

Mężczyzna

54%

Kobieta

46%

PŁEĆ

4 59 71 63 40 28 6 0 10 20 30 40 50 60 70 80

poniżej 19 20 - 30 lat 31 - 40 lat 41 - 50 lat 51 - 60 lat 61 - 70 lat powyżej 71

1,5% 22% 26% 23% 15% 10% 2,5% Liczba osób: 271 Wiek Informacje o respondentach

WIEK

17% 5% Liczba osób: 271 Informacje o respondentach

wyższe

87%

10%

64%

WYKSZTAŁCENIE

miasto powyżej 100 tys. mieszkańców

57%

11%

miasto powyżej od 51 tys. do 100 tys. mieszkańców

5%

miasto do 10 tys. mieszkańców

miasto powyżej do 11 tys.

do 50 tys. mieszkańców

13%

14%

Liczba osób: 271

Informacje o respondentach

4 4 12 20 27 37 58 60 57 0 10 20 30 40 50 60 70 bezrobotny uczeń niepracujący zawodowo pracownik oświaty emeryt/rencista student pracownik naukowy inny zawód

bibliotekarz, muzealnik, archiwista 21%

21% 13%

7%

Zawód

Inny zawód:

Pracownicy administracyjni, urzędnicy, pracownicy techniczni, graficy, informatycy, urzędnicy, służby medyczne, pracownicy fizyczni, właściciele firm

Liczba osób: 271 22% 10% 4% 1% Informacje o respondentach

SYTUACJA ZAWODOWA

Relacje użytkowników z bibliotekami cyfrowymi

Relacje użytkowników z bibliotekami cyfrowymi

34%

18%

18%

18%

7%

5%

Gdzie Pan/Pani dowiedział/a się o bibliotekach cyfrowych?

Liczba osób: 271

Relacje użytkowników z bibliotekami cyfrowymi

kilka razy w tygodniu

44%

kilka razy w miesiącu

28%

kilka razy dziennie

20%

przynajmniej raz w miesiącu

8%

rzadziej niż raz w miesiącu _6%

2% raz w roku lub rzadziej 2% dziś pierwszy raz

Jak często odwiedza Pan/Pani biblioteki cyfrowe?

Liczba osób: 271

Sposób korzystania z bibliotek cyfrowych

Proszę określić, w jaki sposób korzysta Pan/Pani z treści znalezionych w

bibliotekach cyfrowych?

CZĘSTOTLIWOŚĆ KORZYSTANIA BEZPOŚREDNIO ZE STRONY BIBLIOTEKI kontra CZĘSTOTLIWOŚĆ

KORZYSTANIA Z POBRANYCH TREŚCI NA DYSK KOMPUTERA (cz. 1 z 2)

Sposób korzystania z bibliotek cyfrowych

4 41 56 76 94 29 55 75 43 69 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Nigdy Bardzo rzadko Czasem Często Bardzo często Korzystam ze zbiorów bezpośrednio ze strony biblioteki cyfrowej (on-line)

Pobieram zbiory na dysk komputera i korzystam z nich bez dostępu do stron biblioteki (off-line)

Liczba osób: 271 On-line / Off-line 11% 1% 20% 15% 28% 21% 28% 16% 35% 25%

18 ₁₇ 68 46 21 0 10 20 30 40 50 60 70 80

Bardzo często Często Czasem Bardzo rzadko Nigdy

Liczba osób często i bardzo często

korzystających z BC on-line (liczba osób: 170)

Częstotliwość pobierania na dysk

40%

11% _10%

27%

12%

CZĘSTOTLIWOŚĆ KORZYSTANIA BEZPOŚREDNIO ZE STRONY BIBLIOTEKI kontra CZĘSTOTLIWOŚĆ

KORZYSTANIA Z POBRANYCH TREŚCI NA DYSK KOMPUTERA (cz. 2 z 2)

7 249 27 72 0 50 100 150 200 250 300 czytam na czytniku

e-booków czytam z ekranumonitora tabletu/telefonuczytam z ekranu drukuję i czytam zwydruku

Liczba osób : 271

Sposób przeglądania treści

92%

27%

10% 2%

SPOSÓB PRZEGLĄDANIA ZDIGITALIZOWANYCH TREŚCI

27 18 243 15 112 2 0 50 100 150 200 250 300

na uczelni w czytelni w domu w drodze (dostęp mobilny)

w miejscu pracy w szkole

90% 41% 15% 10% 7% 1%

Gdzie korzysta Pan/Pani najczęściej z bibliotek cyfrowych?

Liczba osób: 271

MIEJSCE KORZYSTANIA Z BIBLIOTEK CYFROWYCH

Sposób korzystania z bibliotek cyfrowych

Liczba osób : 271

7 7 9 10 14 15 17 60 0 10 20 30 40 50 60 70 szukajwarchiwach.pl Wolne Lektury Kujawsko-Pomorska Biblioteka…

Śląska Biblioteka Cyfrowa Biblioteka Uniwersytecka w… Narodowe Archiwum Cyfrowe Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa Polona

Inne wymieniane polskie biblioteki cyfrowe:

Dolnośląska BC, Jagiellońska BC, Małopolska BC, Ninateka, Podkarpadka BC, BC Uniwersytetu Wrocławskiego, Mazowiecka BC, RCIN, Bałtycka BC,

KARO, MN w Warszawie, NUKAT, Pomorska BC, Bibliograficzna BC, BC Politechniki Warszawskiej i inne.

2 2 3 4 9 19 0 5 10 15 20 Biblioteka Kongresu w Waszyngtonie USA JSTOR Internet Archive Gallica Google Books Europeana

Nazwa polskiego serwisu

Ilość osób: 271

Nazwa zagranicznego serwisu

Ilość osób: 271

Inne wymieniane zagraniczne biblioteki cyfrowe:

Bayerische Staatsbibliothek, researchgate.net, Biblioteka Cyfrowa Rosyjskiej Biblioteki Publicznej, FamilySearch.org, WelcomeImages i inne.

NAJPOPULARNIEJSZE BIBLIOTEKI CYFROWE WŚRÓD RESPONDENTÓW

Cele użytkowników instytucji kultury i nauki

udostępniających zbiory cyfrowe

W jakim celu wykorzystuje Pan/Pani treści udostępniane w bibliotekach cyfrowych?

Liczba osób: 271 7 132 106 56 145 0 20 40 60 80 100 120 140 160

do nauki w szkole do pracy naukowej do pracy zawodowej

do studiów z powodu mojego hobby 3% 49% 39% 21% 54%

CEL WYKORZYSTYWANIA ZDIGITALIZOWANYCH TREŚCI

88 25 15 4 _{3 3} 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Liczba osób: 145 61% 17% 10% 3% _{2% 2%} Hobby

NAJPOPULARNIEJSZE HOBBY RESPONDENTÓW

Cele użytkowników bibliotek cyfrowych

Historia:

ogólnie historia, historia lokalna, historia architektury, historia kolei, historia Kresów, historia literatury, historia mody, historia prasy, historia przedmiotów codziennego użytku, historia

przemysłu, historia religii, historia sportu, historia sztuki, historia średniowiecza, historia zakonów.

Kultura:

Kultura XIX w., kultura Azji Wschodniej, kultura Hiszpanii, antropologia kulturowa.

Inne hobby respondentów (poniżej 2% powtórzeń):

biblistyka, czasopiśmiennictwo, muzyka, myślistwo,

numizmatyka, ogrodnictwo, polityka, artykuły naukowe, cymelia, elektronika, etnografia, film, filozofia, grafika, hodowla zwierząt, instrumenty, kogniwistyka, kulinaria, muzyka dawna, nauki społeczne, ochrona przyrody i krajobrazu, podróże, pożarnictwo, przemiany społeczne, rzemiosło artystyczne, socjologia, sztuka, wędkarstwo, zabytki, technologia betonu i materiałów

Artykuły naukowe Opracowania historyczne Gazety i czasopisma Źródła danych genealogicznych Teksty dzieł literackich Źródła informacji o kulturze

Jakie treści cieszą się największą

popularnością wśród respondentów ankiety?

NAJPOPULARNIEJSZE TREŚCI W BIBLIOTEKACH CYFROWYCH

Warsztaty: „Jak udostępniać on-line zbiory instytucji kultury?”, Poznań, 26-27.10.2016 r.

Ocena jakości użytkowania bibliotek cyfrowych

Trudności w korzystaniu z serwisów udostępniających zdigitalizowane obiekty

Startujemy!

PLAN PREZENTACJI cz. 2

Ocena jakości użytkowania bibliotek cyfrowych

bardzo często

11%

OCENA KORZYSTANIA Z BIBLIOTEK CYFROWYCH

Ocena jakości użytkowania bibliotek cyfrowych

46%

39%

8%

7%

53%

47%

85%

15%

52 80 70 49 20 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

Bardzo rzadko Dość rzadko Umiarkowanie

często Dość często Bardzo często

Jak często podczas korzystania z wyszukiwarki biblioteki cyfrowej ma Pan/Pani problemy ze sformułowaniem zapytania tak, żeby lista wyników była satysfakcjonująca? Liczba osób: 271 Częstotliwość 7% 20% 29% 26% 18%

OCENA TRUDNOŚCI W SFORMUŁOWANIU ZAPYTAŃ DAJĄCYCH NAJLEPSZE WYNIKI WYSZUKIWANIA

Trudności w korzystaniu z serwisów

udostępniających zdigitalizowane obiekty

Czy zdarzyło się Panu/Pani w jakiejś sytuacji zrezygnować z korzystania z biblioteki

cyfrowej ze względu na problemy techniczne?

Liczba osób: 271

72%

tak

16%

nie

12%

LICZBA REZYGNACJI Z POWODÓW TECHNICZNYCH

3 4 4 4 5 6 6 10 13 15 33 56 96 0 20 40 60 80 100 120 niezrozumiały interface

brak wyszukiwania pełnotekstowego brak informacji o ograniczneniach w dostępności… w wynikach brakuje pozycji będących w zbiorach

trudności w przeszukiwaniu wyników błędy w prezentacji obiektu w różnych… duża liczba wyników niezwiązana z zapytaniem blokowanie dostępu do biblioteki przez przeglądarkę brak precyzyjnego zawężania wyników wyszukiwania brak możliwości pobrania obiektu wolny transfer błąd wczytywania strony problem z wtyczkami

Powód rezygnacji (do 2% powtórzeń odpowiedzi respondentów)

Ilość osób: 271

Odpowiedź „brak precyzyjnego zawężania wyników” nawiązuje do zbyt wąskiej grupy kryteriów zawężających wyszukiwanie. 51% 30% 18% 8% 7% 5% 3% 2%

NAJCZĘSTSZE POWODY REZYGNACJI Z KORZYSTANIA Z BIBLIOTEK CYFROWYCH

Odpowiedź „trudności w przeszukiwaniu wyników” obejmuje brak funkcjonalnego sortowania, zaburzoną kolejność prezentacji wyników, brak szybkiego podglądu, niedokładny i nie zawsze widoczny opis bibliograficzny, brak widoczności przeglądanych wcześniej obiektów.

Trudności w korzystaniu z bibliotek cyfrowych

2% 2% 2% 3% 3%

5 5 5 8 8 9 10 14 17 25 26 33 94 0 20 40 60 80 100

brak informacji gdzie znaleźć obiekt niezrozumiały interface niska jakość skanów brak wyszukiwania wg słów kluczowych duża liczba wyników niezwiązana z zapytaniem brak wyszukiwania pełnotekstowego problem z nawigacją brak informacji o ograniczneniach w dostępności…

trudności w przeszukiwaniu wyników wolny transfer brak precyzyjnego zawężania wyników wyszukiwania błąd wczytywania strony problem z wtyczkami

Problemy (do 2% powtórzeń odpowiedzi respondentów)

Ilość osób: 271 8% 7% 5% 4% 2% 45%

NAJCZĘSTSZE PROBLEMY ZGŁASZANE PRZEZ RESPONDENTÓW

Odpowiedź „problemy z nawigacją” nawiązuje do braku prowadzenia użytkownika po kolejnych obiektach z tej samej rodziny obiektów lub obiektach podobnych tematycznie.

Trudności w korzystaniu z bibliotek cyfrowych

4% 4% 2% 2% 12% 16% 12%

problemy z wtyczkami

błędy wczytywania stron

brak precyzyjnego zawężania wyników

trudności w przeszukiwaniu wyników

problemy z nawigacją

wolny transfer

brak wyszukiwania pełnotekstowego

brak informacji o ograniczeniach praw i dostępności obiektów

NAJWIĘKSZE BOLĄCZKI RESPONDENTÓW

5 7 9 11 12 15 26 27 38 42 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45

informacji o ograniczneniach w dostępności obiektów zawsze widoczny i kompletny opis bibliograficzny dobrej jakości OCR wraz z wersjami tekstowymi możliwość masowego pobierania i drukowania możliwość kopiowania i zacytowania z opisem bibliogr. praca z obiektami i wynikami wyszukiwania wyszukiwanie pełnotekstowe i wg słów kluczowych z podświetleniem wieloformatowość szczegółowe zawężanie wyników ułatwienia pomagające przeglądać wyniki

Funkcjonalności (do 2% powtórzeń odpowiedzi respondentów)

Ilość osób: 271 31% 28% 20% 19% 11% 8% 7% 4% 5% 9%

NAJBARDZIEJ PRZYDATNE FUNCJONALNOŚCI, KTÓRYCH BRAKUJE RESPONDENTOM

Dodatkowych informacji dotyczących użytkowników bibliotek cyfrowych można zasięgnąć z poniższych publikacji:

1. Mazurek Jolanta. Czytelnik, użytkownik, klient, odbiorca w bibliotece cyfrowej… czyli kto?, Polskie Biblioteki Cyfrowe 2009 Poznań, dn. 09.12.2009, str. 35-44 http://lib.psnc.pl/Content/363/04-Mazurek-ER.pdf

2. Mazurek Jolanta. Bibliotekarskim okiem: Jak nie ulec magii liczb, czyli co nam mówią statystyki biblioteki cyfrowej, Polskie Biblioteki Cyfrowe 2010, Poznań, 20-21.10.2010, str. 89-99 http://lib.psnc.pl/Content/313/BC-17-Mazurek.pdf

3. Mazurek Jolanta. Drogi czytelniku, jak korzystasz z biblioteki cyfrowej? W: Biuletyn EBIB [online] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 5/2009 (105) czerwiec/lipiec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu:

http://www.ebib.info/2010/105/a.php?mazurek. ISSN 1507-7187

4. Mazurek Jolanta. Potrzeby informacyjne kluczowych grup użytkowników polskich bibliotek cyfrowych. Raport z badania. W: Biuletyn EBIB [online] 2011, nr 7 (125), Otwarta nauka i edukacja [Dostęp: 15.10.2011] Dostępny w World Wide Web:

http://nowyebib.info.images.stories/numery/125/125_mazurek.pdf

5. Górny Mirosław, Mazurek Jolanta. Key users of Polish digital libraries, The Electronic Library, Vol. 30 Iss: 4, pp. 543-556

http://www.emeraldinsight.com/doi/abs/10.1108/02640471211252238

6. Mazurek Jolanta. Użytkownicy polskich bibliotek cyfrowych, Monografia Biblioteki cyfrowe, Praca zbiorowa / pod red. Małgorzaty Janiak, Moniki Krakowskiej i Marii Próchnickiej,, Warszawa: Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, 2012 – (Nauka, Dydaktyka, Praktyka; 135), str. 297-308 http://jbc.bj.uj.edu.pl/Content/305026/NDIGDRUK015082.pdf

Warsztaty: „Jak udostępniać on-line zbiory instytucji kultury”, Poznań, 26-27.10.2016 r.

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ!

Kontakt:

Karolina Bohdanowicz (karolina@man.poznan.pl) Marcin Werla (mwerla@man.poznan.pl)