Konflikt celów radykalnych ugrupowań politycznych i państwa demokratycznego a bezpieczeństwo ideologiczne Polski

(1)

PawelMalendowicz

KONFLIKT CELÓW RADYKALNYCH

UGRUPOWAŃ POLITYCZNYCH

I PAŃSTWA DEMOKRATYCZNEGO

A BEZPIECZEŃSTWO IDEOLOGICZNE

POLSKI

Streszczenie

Zagrożenia dla demokracji mogą wynikać z działalnościpartii i ruchów od

wołującychsię do radykalnych ideologii oraz stosujących metody walkipolitycznej

niezgodne z zasadami państwa demokratycznego.Na skrajnych ideologiach poli

tycznych lub metodachwalkimogą opierać się np. niektóreruchy radykalnych eko logów, anarchiści, komuniści, nacjonaliściifaszyści. Kwestionują oni podstawowe

wartości państwa demokratycznego: wolność społeczną w państwie, równość i sprawiedliwośćwprawie, możliwość wyboru i kontrolowania władzy.

Słowa kluczowe: Bezpieczeństwo,ideologia, demokracja, ruchy społeczne, rady

kalizm.

Bezpieczeństwo ideologiczne jest procesemobejmującym różnorodne działa

nia w dziedzinie bezpieczeństwa narodowego, których celem jest kształtowanie

i utrwalenie wspólnoty światopoglądóww dążeniu do realizacji interesównarodo

wych. Zapewnienie bezpieczeństwa tego rodzajuprzejawiasięw przeciwdziałaniu

rozpowszechnianiu ideologii skrajnych, np. faszyzmu i komunizmu, co łączy się

z minimalizacjązagrożeń dla funkcjonowania państwademokratycznego. Zagro

żeniate mogą wynikać z działalności partiii ruchów odwołujących się doideologii skrajnych, jak i państw, które w prowadzonej polityce kierują się takimi ideolo

giami1. Bezpieczeństwoideologiczne dotyczy zatem sfery wewnętrznej funkcjo

1 W. Kitler, Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System, War szawa 2011, s. 54.

(2)

91

Konflikt celów radykalnych ugrupowań politycznych i państwa demokratycznego...

nowaniapaństwa(demokratycznego), jak i jego relacji z innymi państwami (de mokratycznymi i niedemokratycznymi). Poziom zagrożenia ze strony partii i ru

chów dla bezpieczeństwa państwajest uzależniony od siły tych ruchów i ich ewentualnych związków z innymi ruchami i państwami. Poziom zagrożenia dla bezpieczeństwa ze strony państw „odmiennych ideologicznie” uzależniony jest m.in. od otoczeniamiędzynarodowego, cozwiązanejestz nienową tezą, iżpaństwa funkcjonujące w otoczeniu demokracji są mniej narażone na konflikty z innymi państwami.

Powyższe wprowadzeniedeterminujecel niniejszych analiz. Jest nim wska

zanie dążeń programowych, wynikających z określonych ideologii, organizacji i ruchówkwestionującychporządekkonstytucyjnyw Polsce. Jest nim również ana

liza sprzeczności międzynajwyższymi warstwami ideologii ruchów radykalnych,

przejawiającymi się w ichcelach, awartościami państwa demokratycznego i me todami ich realizacji. Stąd tak żyworadykalne ruchyspołecznekrytykują wojny

jako przejaw „przymusu” upowszechniania demokracji czy teżinteresów państw orazichelit politycznych i finansowo-gospodarczych. Dlategoteż marginalne ruchy społeczneprzestrzegająprzed skutkami kryzysu ekologicznego i ewentualnością wojny spowodowanej brakiem dostępu do podstawowych dóbr natury (czystej

wody i powietrza). Stąd właśnie radykalne ruchy polityczne „ujawniają”realne,

ale ukryte albo wyimaginowanekonfliktymiędzy narodami bądź między klasami społecznymi, atakże przestrzegają przed albo grożąwynikającą z nich otwartą wojną. Namysł nad takimi problemamiz marginesu myśli politycznej niejestbrnię

ciem w społecznie nieistotne fantasmagorie, ale koncypowaniemwujęciuprospek

tywnym. To, co jest dziś trudno dostrzegalne, to jutro, w myśli radykalizmu

politycznego, możestać się rzeczywistością.

Radykalizm(z łac. radix - korzeń, rzodkiewlubźródło) oznacza m.in. krań- cowość albo skrajność poglądów2.Antonimią radykalizmu ideologicznego (prawi

cowego, lewicowego, innego) jest zatem demokracja rozumianajako ideologia środka, której wartościami są: wolność społeczna w państwie, równość isprawied

liwość w prawie, możliwośćwyboru i kontrolowaniawładzy. Jedną zcechdemo

kracji jest możność „zrzeszania się w partie polityczne i wyboru między alternatywnymi ofertami piastunów władzy państwowej”3. Ruchy radykalne jed nakże przestrzegają: cóż staniesię, gdy alternatyw takich zabraknie, a bezpieczeń stwo ideologiczne przestanie być procesem na rzecz utrwalenia wspólnoty światopoglądów w zakresie wymienionych wyżej wartości, a stanie się „stanem

wspólnoty mono-światopoglądowej”? Jak twierdzi bowiem Andrzej Wojtas, „zaha mowanie procesu demokratyzacji powodujebrak zainteresowania instytucjami de

2 Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego, Radykalizm,

http://www.slownik-online.pl/kopalinski/76F8B0F 1A5E93599C125658200150EE3.php [dostęp: 5.02.2013].

3 M. Gulczyński, Współczesne systemy polityczne. Przewodnik do studiowania przedmiotu, Zielona Góra 2002, s. 61.

(3)

92 Paweł Malendowicz

mokratycznymi”4. Z kolei niewiedza o polityce, brak emocjonalnego stosunku wobec problemów społecznych, niechęć do polityków, ugrupowańi instytucji(tzw.

emocjonalność negatywna), przeświadczenie o niewielkim wpływie na życie, zdep recjonowanieaktu wyborczego, przeciwstawienie obywateli i władzy orazróżno rakie czynniki sytuacyjne,to główne przyczyny absencji wyborczej5. Wdalszej kolejnościsą źródłem inercji społecznej wkontekście zainteresowania rozwojem

demokracji. Brak rozwoju z czasem przeistacza się w społeczne upośledzenie,

awłaśnie „koncentracja na przeszłości i teraźniejszości, a nie na przyszłości jest

jednąznajważniejszych przyczyn niedorozwojuspołeczeństw”6. Taka demokracja -która „niedemokratyzuje się”,by sparafrazowaćAndrzeja Wojtasa-jest podda

wana krytyce przez radykalne ruchy społeczne. Dlanich demokracja przejawia się w pozomości władzy ludujednakże przeświadczonego o swej mocy, albo zasie działościludu w swej władzyibłogościwynikającej zniewidzeniazagrożeń dla

niej. „Demolatria”, jak z konserwatywnej pozycji nazywa takie zbiorowe zacho wania Jacek Bartyzel,jest „bałwochwalstwem Demosu, «świeckąreligią», celeb rującą swoje rytuały, wyrażające «dogmatyczną» treść demokratycznej mistyki

i wiary, której kośćcem są takzwaneprawaczłowieka”7. Sprzyjaona utwierdzaniu

stanu, a nie postępowości procesu. Wtakim materialnieiduchowo ułomnym spo

łeczeństwie radykalizm może zyskiwać poklaskalbo przynajmniej nie napotykać

oporu. Podobnie zresztą jak w początku XXI wieku zapatrzony w siebie Demos nie dostrzega, że jegopotęga wtymsystemiestaje się fikcją: ośrodki władzy prze

suwająsięku instytucjom niewybieralnym,państwa tracą kontrolę nad sferą gos

podarki i finansów, aludzkośćzatruwaotaczającąnaturę. „W obliczuzapomnienia polityki - pisze JacquesRancière- słowodemokracja stajesię zatem jednocześnie

eufemizmem oznaczającym system dominacji, któregonie możnajuż nazywać po

imieniu, jak i nazwą diabolicznego podmiotu, który przychodzi na miejsce tej wy mazanejnazwy: podmiotu złożonego, stanowiącego amalgamat jednostki poddanej temusystemowi dominacji i jednostki oskarżającej go. Przyużyciutychpołączo

nych cech polemiści rysująportret demokratycznego robota-człowieka: młodego

i głupiego konsumentareality TV, popcornu, bezpiecznegoseksu, opiekispołecznej, prawa do różnicy oraz antykapitalistycznych i alterglobalistycznych złudzeń. Dzięki temu oskarżyciele mają to, czego im potrzeba: absolutnego winowajcę, odpowie dzialnego zazło nie donaprawienia. Nie małego, aleogromnego winowajcę sta nowiącego przyczynę nie tylko imperium rynku, do którego przystosowująsię oskarżający, lecz upadku cywilizacji i człowieczeństwa”8.

4 A. Wojtas, Mit demokracji politycznej a demokratyzacja, [w:] Wychowanie a polityka. Mity i ste reotypy w polskiej myśli społecznej XXwieku, W. Wojdyło (red.), Toruń 2000, s. 25.

5 T. Godlewski, Polski system polityczny. Instytucje-procedury-obywatele, Toruń 2005, s. 92-93.

6 M. Gulczyński, Nauka o polityce. Podręcznik akademicki, Warszawa 2007, s. 77.

7 J. Bartyzel, Śmiertelny bóg Demos. Pięć wykładów o demokracji i jej krytykach, Warszawa 2009,

s. 7.

(4)

Konflikt celów radykalnych ugrupowań politycznych i państwa demokratycznego... 93

Jednymz ruchów kreślących wizję upadku człowieka za sprawą kryzysu eko

logicznegoi być może wojny o podstawowe dobra natury są ekolodzy. Kryzys eko

logiczny wynika — ich zdaniem - z ewolucji powiązań systemu politycznego

z systemem gospodarczymwkierunku naznaczonym celem zysku.Kiedyzysk do

minuje nad innymi celamipaństwa- cierpi przyroda, ale w konsekwencjitakże ludzkość. Zyskmawymiar nietylkoekonomiczny, ale idoraźniepolityczny. Będąc

wostateczności celem antyhumanistycznym, jest także antydemokratyczny. Do

starcza efemerycznych wartościkonsumpcyjnych większości, zyskuje materialnie mniejszość, alew ostateczności cierpieć będąwszyscy -przestrzegają ekolodzy.

Poglądy z zakresufilozofii politycznej głoszoneprzez przedstawicieli filozofii ekologii można podzielić na trzygrupy. Pierwszą stanowiąpoglądy reformistyczne,

atym samym wpisujące sięw tradycyjneschematy ludzkiego myślenia. Poglądy intelektualistów tej grupytworząkoncepcję społeczeństwa proekologicznego w ra mach współczesnego modelu cywilizacji, choć istotnie modyfikują relacjeczło wieka wobec przyrody. Myśliciele reformistyczniniechętnieodnosząsiędo głosów

kontestujących współczesny demokratycznysystem polityczny. Drugągrupętwo

rzą radykalni działacze, których celem jeststworzenie społeczeństwa całkowicie

nowego typu- alternatywnegowobec obecnego modelu. Dla nich istniejące sys

temy polityczne stanowią przyczynękryzysu ekologicznego,dlategosą oni zwo

lennikami rozwiązań opartych na koncepcjachekoanarchistycznychbądź ekologii głębokiej. Trzecią grupę tworzą ci spośródekologów,którzy sceptycznie zapatrują się namożliwość zmian proekologicznych w ramachsystemu demokratycznego. Wich opinii, do rozwiązania problemówekologicznych należyzastosować środki niedemokratyczne.Stąd określa się ich mianem ekofaszystów9.

9 D. Kiełczewski, Ekologia społeczna, Białystok 2001, s. 133-134. 10 M. Bookchin, Post-Scarcity Anarchism, Montreal-Buffalo 1986, s. 62. 11 Zob. szerzej: tenże, Przebudowa społeczeństwa, [tł. I. Czyż], Poznań 2009.

Pierwszagrupa poglądówmieści sięwgranicach funkcjonowania demokracji.

Dla bezpieczeństwaideologicznego krajuistotnesądwie pozostałe grupy. Pierwszą

jest nurt radykalny filozofii ekologii. Istotne miejsce zajmują wnim idee określane

mianem ekoanarchizmu,anarchizmuzielonego lub anarchoprymitywizmu. Ostatni

promowanybyłw EuropieprzezPrimitivistNetworkzWielkiej Brytanii,a wPol

sce pismo „Primitivus”. Z kolei koncepcjeanarchizmu zielonegopopularyzowane

byłyprzez amerykańskiego myśliciela i działacza społecznego MurrayaBookchina oraztłumaczenie i kolportowaniejego dzieł z zakresu ekologii społecznej. Book-

chin stwierdzał wprost: „anarchizm albo unicestwienie” (anarchism or annihila-tion10 11), dostrzegając tym samym szansę na połączenie idei wolności człowieka i likwidacji hierarchicznych stosunków społecznych z koncepcją ratowania ludz

kości od klęskikryzysu ekologicznego. Szansą miałbybyć nowy zdecentralizowany „ład”społeczny określony mianem wolnościowego municypalizmu". Inaczej twier

(5)

dzili anarchoprymitywiści, którzypostulowali powrót do prymitywnych formżycia

ludzkości. Mieszczący sięwschematach tego typu myśleniabrytyjski trybalista Ri

chard Huntwymienił trzy drogi przejścia od epoki cywilizacji ku społeczeństwu na

tury: 1. rewolucja przeprowadzona na peryferiach zindustrializowanego świata, np.

walki niepodległościoweorazwstrzymanie przesyłania paliw i innych surowców

do „centrum cywilizacji”; 2. rozbicie podmiotów politycznych na mniejszeczęści

(np. Unii Europejskiej, następnie zaś Wielkiej Brytanii);3.ograniczenia podatkowe i pozbawienie państwadochodów. Warunkiembyłotakże zmniejszenie liczby ludzi na świecie. Osiągnięcie tego mogłoby nastąpić poprzez zakaz współżycia przez okre

ślony czas lub aborcje, co jednakże należało do sfery samoświadomościludzkiej

i rozumienia własnego interesutrybalnej społeczności. W takich nielicznych (ma

ksymalnie 500-osobowych) grupachfunkcje państwowejpomocyspołecznej prze

jęłybyrodzinyi wspólnoty sąsiedzkie, a problemy rozwiązywane do tej pory przez

władzę i policję miały byćrealizowane także przez wspólnoty12. Choćelementy myślianarchoprymitywistycznej zbliżone były do treści antytechnologicznego ma nifestuamerykańskiegomatematykaTeda Kaczyńskiego -„Unabombera”13 (znanego

z aktów terroru przeprowadzanych do połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku wStanach Zjednoczonych, a obecnie odbywającego zanie karę dożywotniegowię zienia), to nawet on nie zgadzał sięz prymitywistycznymi analizami zwolenników

tego nurtu myśli społecznej14. Jednak zarówno koncepcjerewolucji i ograniczania populacji autorstwaRicharda Hunta, jak i metody działalności Teda Kaczyńskiego

godzą wporządekdemokratycznego państwa, a popularyzowane w Polsce, godzą

w porządek prawny ibezpieczeństwo ideologiczne kraju.

12 An Interview with Richard Hunt (za: „The Crusader”, որ 6), http://web.archive.org/web/2005- 0312153033/www.national-anarchist.org/articles/INTERVIEWHiint.html [dostęp: 18.08.2010].

13 Zob.: T. Kaczynski, Społeczeństwo przemysłowe i jego przyszłość. Manifest wojownika, [tł.

A. Miernik], Mielec 2003.

14 Zob.: Mity prymitywizmu. Wywiad z Tedem Kaczyńskim, [tł. S. Jan] (za: „Anarchy: A Journal of

Desire Armed”, որ 61), „Inny Świat” 2009, որ 1 (28), s. 47.

Inne zagrożenie dlatej dziedziny bezpieczeństwa narodowego stanowi ekofa-szyzm. W celuzapobieżenia eskalacji problemów ekologicznych ekofaszyści pro

ponujązastosowaniemechanizmówtotalistycznychw formie trzech alternatyw, do których należą: powstanie światowego rządu, którywykorzeni konsumpcjonizm,

zróżnicowanie bogactwa państwi rozwiąże problem demograficzny (scenariusz1 ),

przyjęcie strategii ochronyśrodowiska dlawybranych (scenariusz 2), drastyczny

radykalizm ruchów ekologicznych, łączniez terroryzmem i przymusemfizycznym (scenariusz3).Wedługnich, każdy ztych scenariuszy będzie mniejszymzłem niż globalnakatastrofaekologiczna. Uważają oni, że ekofaszyzm jużjest realizowany

wformierozwiązywania problemów demograficznych np.w Chinach (scenariusz

1), czyteżtransferuodpadów i uciążliwych technologii dokrajów rozwijających się(scenariusz 2).Radykalne metody (scenariusz 3) stosują zaś niektóre ruchy eko

(6)

Konflikt celów radykalnych ugrupowań politycznych i państwa demokratycznego..._____________________ Уз

logiczne i organizacje działające na rzecz ochrony zwierząt15. WPolscezbliżone

działania podejmował np. Front Wyzwolenia Zwierząt. Chociażjego aktywność

promowana była w prasie anarchistycznej, to jednak stosował „totalistyczne” me

todydziałań.

15 D. Kiełczewski, dz. cyt., s. 134-135.

Nie trudno oprzećsię wrażeniu, że ideały wolnościoweekoanarchizmu połączone zkoncepcjami ratowania ludzkości przed skutkami kryzysu ekologicznego, koncepcje metodosiągnięcia celu i trybalizmu Hunta, a takżedziałalnośćoparta naterrorze Ka

czyńskiego, są zbliżone do projektów ekofaszystowskich. Ponadto warto także podjąć refleksjęnad pytaniem:Czy realizacja strategii ochronyśrodowiska tylkodla wybra nych nie rodzi groźbynowej wojny? Albo czy walka totalna zezróżnicowaniem bo

gactwpaństw lub problemem demograficznymnie powoduje zagrożenia konfliktami

zbrojnymi i buntami społecznymi,które mogą stanowić naturalnąreakcję „nieuświa

domionych” ekologiczniegrupspołecznychna proponowane zmiany?

* * *

Celeiwartości demokratycznego państwa, a takżeneoliberalny modelekono

mii światowejpoddane zostały krytyce także z innych przyczyn - przez ruch anar chistyczny(w tym analizowany wyżej anarchizm zielony, choć w wyniku innych

przesłanek). Rozwijałsię on w kilku nurtach:

- anarchokomunizm, nawiązujący do myśliPiotra Kropotkina,postulującyznie

sienie państwawdrodze rewolucji ibudowania alternatywnych wspólnotko munalnych (w formie squatowania),

- platformizm, będący anarchokomunistyczną koncepcją rewolucji inspirowanej

przez struktury połączone wspólnąpodstawą ideową i jednolitątaktyką, - anarchizm insurekcyjny, diagnozujący społeczności światoweprzezpryzmat

podziału ludzina włączonych i wyłączonych pod względem świadomości po

trzeb i języka komunikacji, a także postulujący zmianę zastanego stanu ku spo łeczeństwu wolnościowemupoprzezbunty iinsurekcje,

- anarchosyndykalizm, postulujący organizowaniepracowników w związkach zawodowych i innych wspólnotachoraz przeprowadzenie strajkujakometody

prowadzącej do osiągnięcia anarchistycznego celu,

- anarchofeminizm, mający na celu realizację koncepcjispołeczeństwaopartego

na równościpłci,

- nurtyekologiczne,zmierzające do zorganizowania społeczeństwa na zasadach ekologicznego stosunku do przyrody, realizowanego w wolnych, pozbawio nych hierarchii wspólnotach,

- nurtyregionalistyczne i narodowe, kreślące wizję podziału świata na wolne, równei pokojowo współistniejące grupy ludzi połączoneświadomością wspól- notowości międzyludzkiej, kulturyi terytorium,

(7)

- sytuacjonizm, krytykującyprzedewszystkimautorytaryzm kulturowyi postu lujący wyzwoleniesięzjego ograniczeń16.

16 Zob. szerzej : P. Malendowicz, Ruch anarchistyczny w Europie wobec przemian globalizacyjnych

przełomu XXiXXIwieku, Warszawa 2013, s. 237-323.

17 M. Bakunin, Pisma wybrane, 1.1 [tł. B. Wścieklica, Z. Krzyżanowska], Warszawa 1965, s. 347. 18 J. Urbański, 10 argumentów na rzecz bojkotu wyborów, 2007, http://www.bojkotwyborow.org/10- argumentow-antywyborczych [dostęp: 19.07.2010].

Anarchizm podjął krytykę celów i wartości demokratycznego państwa, odwo

łującsię do myśliprekursorów z XIX wieku, jak Michaił Bakunin, wedługktórego: „Gdzie zaczyna siępaństwo, tam kończy sięwolnośćjednostki, i vice versa”17.Kie rując się takimi sloganami anarchiści uznali, żedemokrację może cechować dyk tatura matematycznej większości, jak w XIX wieku konstatował Pierre Joseph

Proudhon, albo mniejszości; wszak elita politycznatomniejszość i w dodatku nie

konieczniewybranaprzezwiększość. Szczególnejkrytyce poddawali oni systemy wyborcze demokracji przedstawicielskich, argumentując, że:

- podstawą demokracji jestbezpośrednie uczestnictwo w podejmowaniu decyzji politycznych, a przedstawicielstwopowinno stanowić raczej wyjątek, stąd

udziałwwyborach jest akceptacją pogłębiającej się alienacji władzy,

- udział w wyborach jest poparciem demokracji przedstawicielskiej,która do

prowadziła do rządów oligarchicznych, w których opozycjastanowi fikcję, a systempolityczny - przyczynę apatii społecznej,

- spod zasad demokracji wyłączone zostały całe sfery życia społecznego, czego przykładem są zakłady pracy, konieczne jest zatem uznanie zasaddemokra tycznych w realnych sferach życia, anie wsferach dla większościabstrakcyj

nych,

- politycywrzeczywistości nie reprezentująinteresówwyborców,

- demokracja jest grą interesów, anie procedurą wspólnego podejmowania de

cyzji,

- systemdemokratyczny niedaje możliwości właściwej identyfikacji interesów,

z czym wiąże się przekaz mediów i systemu edukacji,

- ludzie naiwnie wierzą, że istnieją politycy i partie, które sągodne zaufania, tymczasem zaufanie do polityków pochodzić powinno tylko ze społecznej możliwościkontroli ich poczynań,a niezwiaryw cechyosobowościowe po

lityków18.

Dla anarchistów system demokracjiprzedstawicielskiej stanowi zatem „demo kratyczną fikcję”, a cele państwa demokratycznego polegają najej utrwalaniu

w interesieelitpolitycznych i ekonomicznych. W powiązaniu z gospodarczą (ka

pitalistyczną) ścieżką globalizacji zasadą trwaniairozwojupaństwademokratycz nego jest rozszerzanie jegowpływów na nowe terytoria. To właśnie, anie idee

pokoju i humanitaryzmu, uzasadnia wojny prowadzone „w imię demokracji”.

Szczególnej krytyce anarchiści poddali wojnęw Iraku. Państwo to stało się pierwszymwrogiem Stanów Zjednoczonych po rozpadzie Związku Radzieckiego,

(8)

97

Konflikt celów radykalnych ugrupowań politycznych i państwa demokratycznego,.,

wypełniając jednocześnie powstałąwówczas próżnię.Anarchiści z Wielkiej Bry

taniidowodzili hipokryzji polityków amerykańskich, którzy jeszcze w latach osiem dziesiątych XX wieku popierali sprawowaniewładzy przez Saddama Husajna19,

czego celembyło niedopuszczenie do wzrostu siłymilitarnej sąsiedniego Iranu, jak

i samego Iraku20. Francuscyanarchiści zwracali uwagę, że Irakijczycy przez niemal

trzydekadymusieliznosić zniewolenie brutalnej dyktatury. Później losytego na

rodu uzależnione zostały od woliwładzyw USAi państwach Europy, a także elit

gospodarczych i militarnych wtych państwach, choć ich cierpieniawcalesię nie

skończyły21.W opinii anarchistówwojna w Iraku była wojną o pieniądze, ropę i władzę22. DlaStanów Zjednoczonych, które miały importować zIraku corazwię

cej ropy naftowej, zmiana władzy w Bagdadzie była zatemkoniecznością23. Jeśli

jakieś państwa niezaangażowały sięwwojnę,to tylkodlatego, że nie byław ich

interesie, nie przyniosłaby ona im zysku24. Ponadtowojna miała być dla amery kańskich elit politycznychrealizacjąimperialnychcelów i zamiaru budowania jed

nej światowej potęgi politycznej, która byłaby zdolna do narzucania reguł politycznej gryinnym państwom w wymiarze globalnym.Zdaniem publicysty bry

tyjskiego pismaanarchistycznego „Freedom”, amerykańska klasa rządząca była

pewna tego, że ma prawo dorządzenia nie tylko w Stanach Zjednoczonych, ale ina świecie. To natomiast oznaczaćmiało przyspieszenie amerykańskiej strategii

imperialistycznej25. Stosując podobnąargumentację anarchiści analizowali przy

czyny wojny w Afganistanie, a także politykę militarną Rosji wobec Kaukazu. Zaangażowalisięw propagandową akcję pomocydla Czeczenów, uznającjedno cześnie prawo do wolności tego narodu, choć krytykując władcze tendencje roz

wojowe czeczeńskich elit polityczno-wojskowych26. Podobne opiniepodzielali

polscy anarchiści.

19 No war but the class war!, „Ar-А-Mach” 2002, որ 3, s. 1.

20 In Pursuit of Empire, „Direct Action” 2003, nr 26, s. 21.

21 Fédération Anarchiste, Contre toutes les guerres, contre toutes les armées, 2003, http://www.fe-

deration-anarchiste.org/spip.php?article725 [dostęp: 6.08.2010].

22 No blood for oil, „Freedom” 2003, որ 3, s. 1.

23 A. Pawluk, Regime change begins at home, „Freedom” 2003, nr 6, s. 1.

24 Grupo Nestor Majnó, Contra la Europa capitalista, „Tierra y libertad. Periódico anarquista” 2005, nr 199, http://www.nodo50.Org/tierraylibertad/199.html#articulol [dostęp: 8.08.2010].

25 Johnny M., It ’s official. American empire stands revealed, „Freedom” 2003, nr 11, s. 1. 26 Zob. szerzej o stanowisku ruchu anarchistycznego wobec militaryzmu i wojen: P. Malendowicz,

Ruch anarchistyczny..., dz. cyt., s. 344-353.

Idealny świat jest przez anarchistów wyobrażanya contrario. Miałby to być

światpozbawiony konfliktów militarnych. Celten mógłby zostać zrealizowany

wówczas,jak twierdzili anarchiści, kiedyprzestałyby istnieć państwaorazinne in

stytucjeiorganizacje,których cechą jesthierarchiczność i funkcjonowanie oparte na przymusie. Wyeliminowanie władzy zestosunków międzyludzkich, azatempo szerzenie obszaru wolności człowieka, miałoprowadzićwłaśnie do tego celu. Anar

(9)

i twierdzenia Lwa Tołstoja, zgodnie zktórymi:„Wojna niejestniczym innym, jak sporem między rządami owładzę nad poddanymi”27.

27 L. Tołstoj, Aforyzmy, [tł. M. Biernacka, A. Raźny], Warszawa 1978, s. 60.

Rekapitulując iprzywołująctytuł niniejszej publikacji należy rozróżnićtrzyod mienne i przeciwstawne znaczeniaanalizowanych terminów związanych z radyka

lizmem politycznym, celami państwa demokratycznego oraz interpretacją

bezpieczeństwa ideologicznego. Wkoncepcjach radykalizmu politycznego i anali zowanego tutajprzykładu anarchizmu, ideałem jestświat wolny odwszelkiego przy musu, w tym także konfliktówzbrojnych. Wartościami państwademokratycznego

są natomiast: wolnośćw państwie, równość i sprawiedliwośćwprawie,możliwość

wyboru i kontrolowania władzy. Dla anarchistów sąone fikcją, w dodatku ichzasięg terytorialny jest rozszerzany i utrwalany przyużyciu wpływówekonomicznychoraz

militaryzmu zewnętrznego, czyli inicjowaniawojen.Ponieważ Polska jest państwem

związanym z blokiem demokracji zachodnich (choćterminten w ujęciuanarchistów należałobyzawrzećwcudzysłowie), jej bezpieczeństwoideologicznejestprocesem obejmującym działania, których celem jest utrwalenie wspólnoty światopoglądów w dążeniu do realizacji interesów narodowych opartych nafikcji wartości, takich jak wolność, równość i sprawiedliwość. Pierwsza ograniczona jest bowiem

przymusowością państwa, instytucjifinansowych i sytuacji materialnej,druga hie-rarchicznością stosunków społecznych, a trzecia interesami elit. Ponadto bezpie

czeństwo Polski w analizie anarchistów determinowane jest polityką państw

zachodnich, ich interesami i działaniami militarnymi, któreuzasadnianesą także po

przez fikcję. Wmyśli anarchistycznej bezpieczeństwo społeczeństw i tworzących

je jednostek zostanie zapewnione wówczas, kiedy porzucąone tę fikcję.Czyż nie

godzi to jednak w bezpieczeństwo zdefiniowane na wstępie- bezpieczeństwo de mokracji początku XXI wieku? Czyż nie stanowi to zarzewia przemocy „w imię ideologii”?

* * *

Radykalne celezawierały także programy ugrupowań polskiej lewicy rewolu

cyjnej. Ich antydemokratyzmdotyczył demokracjiparlamentarnejw państwie ka pitalistycznym. Przejawiał się w następujących nurtachideowych:

- marksizm-leninizm, opierającysię namyśli KarolaMarksa, Fryderyka Engelsa

i Włodzimierza Lenina, upatrującyw klasie robotniczej siłę sprawczą zmian wkierunkubudowypaństwa socjalistycznego, ale komunistyczną wizjęprzy

szłości traktujący enigmatycznie, podobnie jak ideę rewolucji,

- trockizm,odwołujący się domyśli Lwa Trockiego, odrzucającypraktykę sta linizmu, wzywający do realizacji założeń programu przejściowego i perma

(10)

99

- maoizm-mijalizm (od nazwiska jegotwórcy -Kazimierza Mijała),marginalny nurtideowy współczesnej lewicy rewolucyjnej, za słusznykierunek rozwoju

Polski uznającyprzeszłość stalinizmulub maoizm,

- socjalizm polskiejklasy robotniczej,podobniejak marksizm-leninizm uznający istotnecechy klasy robotniczej, ale szczególnie akcentujący wartości proleta riatu polskiego,

- syndykalizm, będący w istocie kierunkiem myślowym z pograniczaradykalnej

lewicyi anarchizmu,uznający szczególną rolę związków zawodowychw pro

cesie zmian społecznych,

-radykalny socjalizm, w krytyce systemu demokratycznego i kapitalizmu ak centujący wartościhumanitarne isocjalne, nieodwołujący się jednak do teorii

determinizmu,zgodnie z którą rewolucjakukomunizmowi jest dziejową ko niecznością,jak chcieliby marksiści,

- komunizm alternatywny, łączącyelementymyśli komunistycznej zalternatywą kulturowego buntu młodzieżowego28.

28 P. Malendowicz, Ultralew ica a współczesność. Idee, programy, praktyka, Piła 2006, s. 10-11.

29 Por.: tenże, Wybrane wartości współczesnej cywilizacji propagowane w polskiej myśli radykalnie lewicowej, [w:] Europejskie wartości narodowe i regionalne, J. Knopek (red.), Piła 2007, s. 343.

30 „ Wojna z terrorem” czyni świat bardziej niebezpiecznym, „Pracownicza Demokracja” 2004,

nr 69, s. 3.

31 Por.: P. Malendowicz, Wybrane wartości..., dz. cyt., s. 346-350; idem, Ultralewica..., dz. cyt.,

s. 168-176.

W dokumentach programowych i innych enuncjacjach politycznych, ugru powania lewicy rewolucyjnej kontestowały demokrację zachodnią,łącząc ją z par

lamentaryzmem i kapitalistycznym systemem gospodarczym. Rzeczywistademo kracja oznaczać miałaby zatem kontrolę ludu pracującego nad procesem podejmowania decyzjiwpaństwie29.Zgodnie zinterpretacją radykalnie lewicową, klasowe państwo, w którym rządzącą jest klasa burżuazyjna, arządzoną klasa ro botnicza, nie jest zatemdemokratyczne. Stąd wojny prowadzone przez tepaństwa nie są wojnami między narodami, ale między klasami rządzącymi w państwach,

które realizują własne interesy i wykorzystująw tymceluklasępracowników na

jemnych jako „najemną siłę wojskową”. Terroryzm, którym politycy rządzący

w Stanach Zjednoczonych i Rosji usprawiedliwiali wojny wIraku i Czeczenii był

dla ultralewicy sfałszowanym pretekstem do prowadzenia imperialistycznych wojen30.Działania na rzecz„demokratyzacji” Iraku opierały się na nieprawdziwych i obłudnych intencjachobrony zagrożonych wartościzachodniejcywilizacji.Tym czasem autentycznympowodem miały być znajdującesię tam surowce naturalne,

niezbędne do funkcjonowaniairozwoju zachodniejgospodarki. Prowadzonewojny nie miały zatem na celu utrwalanie realnej demokracji, były bowiemwszczynane

wimię fałszywych wartości31. Stąd tylko klasa pracowników najemnych, która przejęłaby władzę w państwie, a następnie globalne społeczeństwo bezklasowe,

(11)

może byćspiritusmovens kształtowania bezkonfliktowejprzyszłości, oczymprze konani byliradykałowie lewicy rewolucyjnej.

W konsekwencji wymienionychprocesów zagrożeniem dla bezpieczeństwa ideologicznego państwcywilizacji zachodniej stało się zaangażowanie w konflikty z państwami, wktórychdominowały odmienne ideologie i inne systemy polityczne. Skutkiem „zderzeniacywilizacji”, a właściwie „zderzenia ideologii”, mogła być bowiemwojna totalna o zasięgu globalnym. Z drugiej strony zagrożeniem dlabez

pieczeństwa ideologicznego państw cywilizacji zachodniej mógłby być sam ruch radykalnie lewicowy32, alboszerzej - zjednoczonaponadnarodowaklasa robotni cza. Imaginując wizję silnego antyimperialistycznego ruchu robotniczego, polscy aktywiścizorganizacji Ofensywa Antykapitalistycznawzywali: „Jeśli chcemy po

wstrzymać kolejne wojny, musimy zbudować silny ruch antyimperialistycznego oporu. W centrum tego ruchu znajdować się musi klasa robotnicza krajów impe

rialistycznych(towłaśnierobotnicy - co pokazała historia - są wstanie m.in. po przez strajki paraliżować działania wojenne swoich rządów). Budujmy ruch

antyimperialistycznego sprzeciwu! Demaskujmy «humanitarne» preteksty!”33

32 Warto zwrócić uwagę na, choć incydentalny, to jednak interesujący przykład rodzinnych koligacji w ruchu lewicy rewolucyjnej z członkiem władz Sejmu VII kadencji. Temat ten został podjęty w jed nej z debat parlamentarnych przez posła Jana Dziedziczaka w dniu 8 listopada 2011 roku, który cy tował proradzieckie teksty autorstwa syna poseł Wandy Nowickiej, ówczesnej kandydatki na wicemarszałka Sejmu, zob.: Sejmometr, Wybór ■wicemarszałków Sejmu, http://sejmometr.pl/sejm_wy- stapienia/71 [dostęp: 10.02.2013]. Byłoby jednakże egzageracją i przejawem badawczej nierzetelności traktowanie tego przypadku jako zagrożenia dla bezpieczeństwa ideologicznego kraju.

33 Ofensywa Antykapitalistyczna, Ręce precz od Iraku!, http://www.geocities.com/- lbc_1917_l/47irak.htm [dostęp: 28.01.2005]; por.: P. Malendowicz, Wybrane wartości..., dz. cyt., s. 349.

34 Zob.: P. Malendowicz, Elementy słowianofilskie w dokumentach i publicystyce Polskiej Wspól noty Narodowej, „Licentiatus. Zeszyty dydaktyczno-naukowe”, tom XI, s. 43-52.

* * *

Kolejnym marginalnymugrupowaniem politycznym kwestionującymkierunki polskiej polityki zagranicznej jestPolska WspólnotaNarodowa (PWN)34. Szcze gólnie aktywna była w latachdziewięćdziesiątych XX wieku, atoza sprawą dzia

łalności jej przewodniczącegoBolesława Tejkowskiego.PWN reprezentująca idee narodowo-słowianofilskie znajdujesię po przeciwnej stronie niż myśl rewolucyjna, na ideowo analizowanej diadzie lewica-prawica. Niemniej jednak, szczególnie

w zakresie programu ekonomicznego, podobieństwamiędzytymi kierunkami pol skiej myśli politycznej pozostały żywe, co w elementach warstwykrytycznej ich ideologii, jak również elementach programów gospodarczych, uzasadnia interpre

towanie ichmyśli jako połączonychkrańców radykalnych przeciwieństw.

Do gronanajistotniejszych wartości dla Bolesława Tejkowskiego należy idea narodu. Jestona „dla każdego Narodu podstawową i najważniejszą ideą, wyzna

(12)

101

czającą jego najkorzystniejszykierunek rozwoju. (...) Idea narodowa traktuje

mniejsze wspólnotywewnątrznarodowe jako organiczneczęścinarodowej całości.

Rodziny jakopodstawowe komórki Narodu, klasy społeczne jako wzajemnieuzu

pełniającesięzawodowe środowiska Narodu, wszelkie inne części wspólnoty na

rodowej jak ugrupowania i przedsiębiorstwa spełniają rolęsłużebną wobec Narodu.

Dlatego idea narodowa ze swej istoty traktuje wszystkie części Narodu za

niezbędne i wartościowe, które w zbiorowym wysiłku tworzą wielką budowlę

narodowej kultury, narodowej potęgi i zasobności dostępnej dla wszelkich jej

twórców”35.

35 B. Tejkowski, Idea narodowa a idea słowiańska, Referat na 1 Ogólnopolską Konferencję Ideowo- Programową Ruchu Narodowego Nacjonalizm na XXI wiek, Rzeszów, 31.01.2004, s. 1 [wydruk nie potwierdzony podpisem, otrzymany w drodze korespondencji pocztowej z B. Tejkowskim, w zbiorach autora].

36 Tenże, Statut Polskiej Wspólnoty Narodowej z 1981 roku po zmianach w 1987 roku i w 1990

roku oraz w 1997 roku zatwierdzony uchwałą Zjazdu Krajowego Polskiej Wspólnoty Narodowej

w dniu 16 listopada 1997 roku w Warszawie, s. 3 [kopia otrzymana w drodze korespondencji poczto

wej z B. Tejkowskim, w zbiorach autora].

37 Tenże, Wspólnota Słowiańska historyczną szansą rozwoju Państw Słowiańskich i współpracy

euroazjatyckiej, Referat programowy przewodniczącego delegacji polskiej na VIII Zjazd Wszechsło- wiański, Moskwa, 2-5.04.2001, http://www.pwn.waw.pl [dostęp: 30.01.2007].

38 Zob. E. Maj, Alternatywna wizja zjednoczonej Europy w myśli politycznej ruchu narodowego

w Polsce po 1989 roku, [w:] Między otwartą a domkniętą myślą polityczną. .Szkice o najnowszej re fleksji politycznej, R. Bäcker, J. Marszałek-Kawa (red.), Toruń 2006, s. 83-86.

39 B. Tejkowski, Zagrożenia i szanse Narodów i Państw Słowiańszczyzny Zachodniej, Referat wy głoszony na V Zjeździe Klubu Czeskiego Pogranicza, Ostrawa, 21.09.2002, http://www.pwn.waw.pl [dostęp: 30.01.2007]; Rezolucja międzynarodowej konferencji „Polska, Czechy, Słowacja, Serbowie

Łużyccy możliwości i perspektywy współpracy i rozwoju”, Warszawa, 30.11.2002,

http://www.pwn.waw.pl [dostęp: 30.01.2007].

Z ideinarodu wyrasta bezpośrednio ideajedności słowiańskiej. Zgodnie ze

Statutem PWN, celem tego ugrupowania jest „współdziałanie zKrajami Słowiań

skimi orazinnymiKrajami Europyi Świata w oparciuozasadyładunarodowego, o prawo narodówdo odrębności, tożsamości, samodzielnościi niepodległości”36. Tejkowski rysował także ogólną wizję przyszłej Wspólnoty Słowiańskiej. Miało

być nią przymierze gospodarcze, naukowe, techniczne, polityczne, wojskowe

i ogólnocywilizacyjne narodów i państw słowiańskich. Jednoczyć je miało

etniczno-kulturowepokrewieństwo, słowiańskaduchowość oraz wsparcie Rosji

gwarantującej bezpieczeństwo innym państwomsłowiańskim37.

Taka wizja nowego kierunku rozwoju stosunkówmiędzynarodowych stano wiła alternatywę dla integracji państw w ramach Unii Europejskiej38. Była ona konsekwencją interpretacji relacji między narodamii państwami jakoprocesu „na pierania” narodówgermańskich na słowiańskie.Stądnader często w enuncjacjach

BolesławaTejkowskiego pojawiałosię nienowe hasło propagandowe: Drangnach Osten (parcie na Wschód)39,które miało symbolizować kolonizacyjny celpaństw

(13)

102 Pawel Malendowicz

Przejawem tego byłapolityka globalizmu i prowadzone wjej ramach wojny.

Szczególne miejsce w publikacjach PWN zajęławojnawJugosławii. Uznana ona

zostałazaprzejaw budowanego siłą kapitałui wojskanowego amerykańskiegopo rządkuświata- nazwanego właśnie globalizmem. Został on zinterpretowany jako

nowy totalitaryzm, nowy faszyzm40. Tak więc w istocie demokracja liberalna zos

tałanazwana totalitaryzmem.

40 Tenże, Geopolityczne aspekty agresji NATO na Jugosławię, Referat przygotowany dla Między narodowego Europejskiego (Społecznego) Trybunału w sprawie Wojny NATO przeciw Jugosławii, Berlin, 2-3.06.2000 [wydruk niepotwierdzony podpisem, otrzymany w drodze korespondencji po cztowej z B. Tejkowskim, w zbiorach autora].

41 Tenże, Geopolityczne problemy Świata Słowiańskiego. Euro amerykańska czy euroazjatycka kon

cepcja Świata, Referat przygotowany na Międzynarodowy Kongres Słowiańsko-Euroazjatycki, Moskwa, 22-23.06.2000 [wydruk niepotwierdzony podpisem, otrzymany w drodze korespondencji pocztowej z B. Tejkowskim, w zbiorach autora].

42 Tenże, Oświadczenie Polskiego Komitetu Słowiańskiego w sprawie śmierci Slobodana Milosze- wicza [wydruk niepotwierdzony podpisem, otrzymany w drodze korespondencji pocztowej z B. Tej kowskim, w zbiorach autora].

43 Tenże, [do:] Aleksander Łukaszenko - Prezydent Republiki Białoruś, Warszawa, 20.03.2006 [kopia otrzymana w drodze korespondencji pocztowej z B. Tejkowskim, w zbiorach autora].

Nader interesująca była także interpretacja dokonana przez Tejkowskiego wzakresie przyczyn i konsekwencji wojny w Iraku: „Próbazjednoczenia w 1990 roku niezależnego Iraku i zależnego od USA Kuwejtu miała również znamiona

wojny domowejwhistorycznie jednym Państwie rozdzielonym przez ustępujących

kolonizatorów brytyjskich. Tym razem już amerykańsko-natowska ludobójczain

terwencjawojskowaw 1991 roku po stronieKuwejtudoprowadziła do jego po

nownego oderwaniaod Iraku”41.

Interpretacja Tejkowskiego wojen w Jugosławii i Iraku wynika zprzyjętych

założeń ideologicznych, wmyślktórych idea narodui jedności słowiańskiej są war

tościami najwyższymi, a globalizm jestpolityką realizacji imperialnych interesów amerykańskich i germańskich.Uzasadnia to sympatie przewodniczącego PWN wobec takichpolityków, jak Slobodan Milosevic, którego uznał za słowiańskiego

obrońcęJugosławii42 oraz Aleksandr Łukaszenka, do którego pisał:„W Pana osobie widzimywielkiego patriotę białoruskiego i słowiańskiego,niezłomniei skutecznie

broniącego Białoruśicałą Słowiańszczyznę przedinwazjązachodniegoglobalizmu,

przed próbąnarzuceniaNarodom Słowiańskim dominacji USAiUnii Europejskiej pod zbrojnymnadzorem NATO”43.

Przytoczone treści stanowią o odmienności celówprogramowych PWN oraz bezpieczeństwa ideologicznego państwa demokratycznego i zachodniej cywilizacji. Prezentują zgoła przeciwnąwizjękierunku rozwojuświata, kuutrwalaniu podzia

łów etnicznych i antyunijnejwspólnoty Słowian. Szczególnieistotnew programie

PWN jest zwrócenie się ku Rosji jako „gwarantowi bezpieczeństwa” pozostałych państw słowiańskich. Czyż realizacja tego postulatunie naraziłaby tychpaństwa

(14)

103

Konflikt celów radykalnych ugrupowań politycznych i państwa demokratycznego.,.

Jeszcze jedenelement działalności PWN jest istotnyw analizie zagrożeń dla

bezpieczeństwa i porządku publicznegowkraju.W latach dziewięćdziesiątych XX

wieku były nim powiązania z uczestnikami ruchu subkulturowegoskinheadów44. Nie tylkobowiemhasła nacjonalistyczne kierowałydziałalnością uczestnikówtej subkultury, alezwiązane z nimi postawyrasistowskie i antysemickie. Przejawem tego była apoteozaprzemocy i kult siłykierowany wobec etnicznej inności.

44 Zob.: „Wkrent. Punk Zine” ok. 1993, nr 9, s. 54.

45 M. Śliwa, Idee polityczne w Polsce, Ostrowiec Świętokrzyski 2004, s. 21-22.

46 Narodowe Odrodzenie Polski, Zasady programowe, http://www.nop.org.pl/zasady-programowe/

[dostęp: 12.02.2013].

* * *

Koncepcje narodowo-radykalne,jednakże nie słowianofilskie i niekierujące się ku dawnej mistyce plemiennej tego regionu świata, reprezentowało Narodowe Odrodzenie Polski (NOP).Jego początki sięgają okresustanu wojennego,alege neza tkwiw tradycji przedwojennego Obozu Narodowo-Radykalnego. NOP repre

zentujew Polsce międzynarodówkęnacjonalistyczną (International Third Position), nazywaną teżmiędzynarodówkąfaszystowską, a zwolenników pozyskuje m.in.

w środowiskach skinheadów45.

W Zasadach programowych NOP głosi, że „jest nową jakością polityczną, formą obywatelskiego oporu wobec niewolącego Polakówzbiurokratyzowanego państwa demoliberalnego”, „niedziała na rzecznaprawy istniejącegoustroju, gdyż

nie da się uratować rudery, trzymającej się w całości jedynie dzięki żelaznym ob ręczom ekonomicznego uciskui policyjno-politycznych represji”, orazże„wyzna czyło sobieza główny celbudowę Nowego Państwa ֊ kraju, któregogospodarzem sąjegomieszkańcy, a nie skorumpowana, pozbawiona wszelkiej kontrolikasta po lityczna”. Istotnymdlaanalizyzagrożeń dla bezpieczeństwa ideologicznegoPolski jest punkt programowy,w którym NOPproponuje„wprowadzenie zakazu działania

grup, organizacji, partii, ośrodków informacji i propagandy uprawiających poli tyczną prostytucję na rzecz obcych państwi istniejących poza Krajem struktur wła dzy - w pierwszym rzędzie dotyczy to tych, którzy prowadzą akcję na rzecz

likwidacji Państwa Polskiego iwchłonięcia go przez Unię Europejską”oraz „usu nięcie z terenu Państwa Polskiego obcych jednostek wojskowych”46.Z kolei przyj mującDeklarację Trzeciej Pozycji (wspomnianej międzynarodówki)NOP uznało

za konieczne upowszechnienie nowej moralności (np. uznanie aborcji i homose

ksualizmu za zło absolutne),doskonalenie duchowegowymiaru egzystencji ludz

kiej (w opozycji do rozwoju materializmu), walkę z imperializmem syjonizmu, realizację ideału rządów powszechnych i decentralizacji strukturpolitycznych pań

stwa,pokojowewspółistnienie wielości ras ludzkich iprzeciwdziałaniespołecznej

(15)

104 Pawet Malendowicz

wiska naturalnego i zrównoważonegorozwoju (bliskich koncepcjomekofaszyzmu),

realizację zasad gospodarczegokorporacjonizmu47.

47 Deklaracja Trzeciej Pozycji, http://www.nop.org.pl/deklaracja-trzeciej-pozycji/ [dostęp:

12.02.2013].

48 A. Gmurczyk, Nowoczesny nacjonalizm, http://www.nop.org.pl/nowoczesny-nacjonalizm/ [do stęp: 12.02.2013].

49 Biuro Informacyjne NOP, Syryjska wojna o wolność ֊ przeciwko syjonizmowi i globalizmowi, http://www.nop.org.pl/2012/02/12/syryjska-wojna-o-wolnosc-przeciwko-syjonizmowi-i-globaliz- mówi/ [dostęp: 12.02.2013].

NOP,jak iTrzeciaPozycja, stanowią o ideach i działaniachbędących wyrazem

sprzeciwuwobecuniformizacyjnemui unifikacyjnemu wymiarowi globalizacji za

równow sferze politycznej igospodarczej, jak i przedewszystkim kulturowej.Stąd NOP żywo krytykował laicyzację kontynentu i integracjęw ramach Unii Europej

skiej, wzywając do budowy Europy Wolnych Narodów w oparciu o chrześcijań stwo, które je ukształtowało i stworzyło dlań etyczne podstawy i warunki

suwerennego myślenia48.

Opierając się na ideinarodowej, koncepcji współistnienia narodów iprzesłania

chrześcijańskiego,NOP krytykowałowspółczesne wojny, któremiały być etapem procesu budowania nowego globalnego porządku, opartego na koncepcji antyna- rodowej, fałszywej demokratyzacji ipseudochrześcijańskiej filozofii. Przestrzega jącprzed interwencją armii amerykańskiej w Syrii, w której od 2011 roku trwała

wojna domowa,NOPw duchu specyfikiwłasnej ideologii i zwykorzystaniem po-zakontekstowych wypowiedzi papieża, wzywało: „Rzekoma rewolucja to w rze czywistości rebelia islamskichfanatykówfinansowanychiwspieranych przez USA,

Arabię Saudyjską, Izrael orazinne kraje zainteresowane utrzymaniemswojej he

gemonii oraz destabilizacją krajupołożonegow strategicznym zpunktuwidzenia geopolityki regionie światai prowadzącegozdecydowanie antysyjonistycznąi an- tyglobalistyczną politykę. Narodowe Odrodzenie Polski, ruch nacjonalistyczny od 30 latwalczącyozachowanie niepodległego bytu naszej Ojczyzny orazstojący na gruncie zasady, iż Naród, by mógł bez przeszkód wzmacniaćsię i rozwijaćmusi

bowiem istnieć wramach stworzonego przezsiebie państwa, którego jestjedynym suwerenem, w pełni solidaryzujesię z prezydentem Baszaremal-Assadem popie ranym przez znakomitą większość narodu syryjskiego. Pamiętajmy o słowach Ojca Świętego BenedyktaXVI: «Syria to przykład tolerancji, koegzystencji i harmonij nych relacji pomiędzy chrześcijanami i muzułmanami»”49.Czyż to stanowisko NOP jest wynikiem niezrozumieniaidei „demokracji zachodniej”, czy wręcz przeciwnie -nienowej, aleodmiennejinterpretacjiprocesówrozwoju świata wkontekście an-

tyunifikacyjnej i nacjonalistycznej wizji funkcjonowanianarodów? Czy zatem pro gram NOP jest zagrożeniem dlabezpieczeństwa ideologicznego demokratycznego państwa, czy też jest wizją nowych systemówbezpieczeństwanarodowego - pań stw demokratycznychetnicznie? Czy jest wreszcie wizjąpokojowej koegzystencji państw na świecie istniejącychwepocepowszechnegodobrobytu,czy też prognozą

(16)

Konflikt celów radykalnych ugrupowań politycznych i państwa demokratycznego...____________________ 105

wrzeczywistości permanentnych napięć międzypaństwami jednolitymi etnicznie izagrożeń nowymikonfliktami w czasachkryzysu?

* * *

Analizowane wyżej programy ruchów i partiipolitycznych o celachradykal

nych względem demokracji parlamentarnej podważały zapis art. 2 Konstytucji

Rzeczypospolitej Polskiej,zgodnie z którym „Rzeczpospolita Polska jest demokra

tycznym państwem prawnym, urzeczywistniającymzasady sprawiedliwości społecz nej”50. Ich krytyka koncentrowała się zwykle na drugiej części tego artykułu. Ugrupowania te jednakże odmiennieinterpretowałyideę społecznejsprawiedliwości.

50 Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 roku (DzU Nr 78, poz. 483) (tekst pier wotny).

51 Tamże.

Wkontekście art. 13 Konstytucji,zgodnie zktórym: „Zakazane jest istnienie

partii politycznych i innych organizacji odwołujących sięw swoich programach do

totalitarnych metod ipraktyk działania nazizmu, faszyzmu i komunizmu,atakże

tych, których program lubdziałalność zakłada lub dopuszcza nienawiść rasową

i narodowościową, stosowanieprzemocy wcelu zdobycia władzy lubwpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa”51, należy

dokonać rozróżnienia treści głoszonych od możliwych zagrożeń bezpośrednio

nie-wynikających z programów tych ugrupowań, niedeklarowanych lubutajonych. Jednym z zagrożeń wynikających z realizacji idei absolutnych, takich jak

naród,wolność czy klasa społeczna, atakżemaksymalistycznieujmowanych pro gramów politycznych,jestwizja świata idealnego. Czyżbowiem platońskie pań

stwo idealne wolne było od totalizmu? Czyż idee komunistycznej równości nie były praktykowane w iście Orwellowskimpaństwie „równych i równiejszych”? Amoże także anarchistycznej idei wolnościabsolutnej towarzyszy paradoksalnie zagrożenie totalizmem wolności?Czy zatem programy na rzecz idealnegospołe

czeństwanie grożą jego zniewoleniem, mimo iż obrazują przyszłość zgoła od

mienną? Czyż idealnyczłowiek,parafrazującHerberta Marcuse’a,tonie„człowiek

ideowo jednowymiarowy”? Czy wzrost znaczenia ruchów radykalnych nieprowa

dziłby do wojen ideologicznych wewnątrz państw? Wreszcie, czy dążenia partii politycznych,którychcelemjestzdobycie władzy i narzucenie radykalnej ideologii takżeinnym narodom, nie byłyby przyczyną nowych konfliktów?

Krytyka demokracji liberalnej w programach radykalnychruchów i partii po

litycznych miała wymiar substancjalistyczny. Nie była ona jednak pozbawiona ar gumentów stosowanych wkrytyce akcydentalistycznej. Drugi rodzaj argumentacji odsłaniał wady demokracji, charakterystyczne szczególnie dla epoki globalizacji. Porzucenie krytyki substancjalistycznej ijednoczesna analiza argumentacjiakcy

(17)

106 Pawet Malendowicz

czy też społecznościeuropejskiej lub globalnej.Jest onapróbą refleksji nadwadami

demokracji jako stanu, anie procesu. Jest także argumentemna rzeczdemokraty

zacji ze świadomością braku możliwości osiągnięcia końca tegoż procesu. Czyż

bowiem osiągnięciekońcowego etapu procesudemokratyzacji nie byłoby stanem idealnym zaprzeczającym jej istocie?

Bibliografia

An Interview with RichardHunt (za: „The Crusader”,որ 6), http://web.archive.org-/web/200503 121 53033/www.national-anarchist.org/articles/INTER-VIEWHunt.html.

BakuninMichaił, Pisma wybrane, 1.1 [tł. B. Wścieklica,Z. Krzyżanowska], Warszawa

1965.

Bartyzel Jacek, Śmiertelnybóg Demos. Pięć wykładówo demokracji i jej krytykach, Warszawa 2009.

Biuro Informacyjne NOP,Syryjska wojna o wolność-przeciwko syjonizmowi i globa lizmowi, http://www.nop.org.pl/2012/02/12/syryjska-wojna-o-wolnosc-przeciwko- syjonizmowi-i-globalizmowi/.

Bookchin Murray, Post-Scarcity Anarchism,Montreal-Buffalo 1986. Bookchin Murray, Przebudowa społeczeństwa,[tł. I. Czyż],Poznań 2009.

Deklaracja TrzeciejPozycji, http://www.nop.org.pl/deklaracja-trzeciej-pozycji/. FédérationAnarchiste, Contre toutes les guerres, contre toutes les armées, 2003,

http://www.federation-anarchiste.org/spip.php7article725.

Gmurczyk Adam,Nowoczesnynacjonalizm, http://www.nop.org.pl/nowoczesny-nacjonalizm/.

Godlewski Tadeusz,Polskisystem polityczny.Instytucje-procediiry-obywatele,Toruń 2005. GrupoNestorMajnó, Contra la Europa capitalista,„Tierra y libertad.Periódico anar

quista” 2005,nr199, http://www.nodo50.Org/tierraylibertad/199.html#articulol. GulczyńskiMariusz,Nauka o polityce. Podręcznik akademicki, Warszawa 2007. Gulczyński Mariusz, Współczesnesystemy polityczne. Przewodnik do studiowania

przedmiotu, ZielonaGóra 2002.

In Pursuit of Empire, „Direct Action” 2003, որ 26.

Kaczynski Theodore, Społeczeństwo przemysłowe i jegoprzyszłość. Manifest wojow nika,[tł. A.Miernik], Mielec2003.

KiełczewskiDariusz,Ekologia społeczna, Białystok 2001.

KitlerWaldemar, Bezpieczeństwo narodoweRP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowa nia. System, Warszawa 2011.

KonstytucjaRzeczypospolitej Polskiej z2 kwietnia 1997 roku(DzU Nr78,poz. 483)

(tekst pierwotny).

Maj Ewa, Alternatywna wizjazjednoczonej Europy w myśli politycznej ruchu narodo wego wPolsce po 1989roku, [w:]Między otwartą a domkniętą myśląpolityczną. Szkice o najnowszej refleksji politycznej,RomanBäcker, Joanna Marszałek-Kawa

(red.),Toruń 2006.

Malendowicz Paweł,Elementysłowianofilskiew dokumentach i publicystyce Polskiej Wspólnoty Narodowej, „Licentiatus. Zeszyty dydaktyczno-naukowe”, tom XI.

(18)

107

Malendowicz Paweł,Ruch anarchistycznyw Europie wobec przemian globalizacyjnych przełomuXX i XXI wieku, Warszawa2013.

Malendowicz Paweł, Ultralewicaawspółczesność. Idee, programy,praktyka, Piła 2006.

Malendowicz Paweł, Wybrane wartości współczesnejcywilizacjipropagowanewpol skiej myśli radykalnie lewicowej, [w:] Europejskie wartości narodowei regionalne,

JacekKnopek(red.), Piła 2007.

Mityprymitywizmu. Wywiad z Tedem Kaczyńskim, [tł. S. Jan] (za: „Anarchy:AJournal of Desire Armed”,որ 61), „Inny Świat” 2009,որ 1 (28).

M. Johnny, Ai Official. AmericanEmpire Stands Revealed, „Freedom” 2003, nr11. Narodowe Odrodzenie Polski,Zasady programowe, http://www.nop.org.pl/zasady-pro-

gramowe/.

No Bloodfor Oil, „Freedom” 2003, որ 3.

Nowar but the class war!, ,,Ar-A-Mach” 2002,nr 3.

Ofensywa Antykapitalistyczna, Ręce precz od Iraku!,

http://www.geocities.com-/1Ьс_ 1917_l/47irak.htm.

PawlukAnton, Regimechange begins at home, „Freedom” 2003, nr6.

Rancière Jacques, Nienawiść do demokracji, [tł.M. Kropiwnicki], Warszawa 2008. Sejmometr, Wybór wicemarszałków Sejmu, http://sejmometr.pl/sejm_wystapienia/71. „Wkrent. Punk Zine” ok. 1993, nr 9.

„Wojna z terrorem ” czyni świat bardziej niebezpiecznym,„Pracownicza Demokracja”

2004,nr 69.

Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych Władysława Kopalińskiego, Ra dykalizm, http://www.slownik-online.pl/kopalinski/76F8B0FlA5E93599C125658-

200150EE3.php.

Śliwa Michał,IdeepolitycznewPolsce, Ostrowiec Świętokrzyski 2004.

Tejkowski Bolesław, [do:] Aleksander Łukaszenko — Prezydent Republiki Białoruś,

Warszawa, 20.03.2006 [kopia otrzymana w drodze korespondencji pocztowej zB. Tejkowskim, w zbiorach autora].

Tejkowski Bolesław,Geopolityczne aspekty agresji NATO naJugosławię, Referat przy gotowany dlaMiędzynarodowego Europejskiego (Społecznego)Trybunału wspra

wie Wojny NATO przeciw Jugosławii, Berlin, 2-3.06.2000 [wydruk

niepotwierdzony podpisem, otrzymany w drodze korespondencji pocztowej

z B.Tejkowskim, w zbiorach autora],

Tejkowski Bolesław, Geopolityczne problemy ŚwiataSłowiańskiego.Euroamerykańska czy euroazjatycka koncepcja Świata, Referat przygotowany na Międzynarodowy

Kongres Słowiańsko-Euroazjatycki, Moskwa, 22-23.06.2000 [wydruk niepotwier dzony podpisem, otrzymany w drodze korespondencji pocztowej z B. Tejkowskim,

w zbiorachautora].

Tejkowski Bolesław, Idea narodowa a idea słowiańska, Referat na I Ogólnopolską

Konferencję Ideowo-Programową Ruchu Narodowego Nacjonalizm na XXI wiek,

Rzeszów, 31.01.2004 [wydruk niepotwierdzony podpisem, otrzymany w drodze

korespondencji pocztowej z B.Tejkowskim, w zbiorach autora].

Tejkowski Bolesław, Oświadczenie Polskiego Komitetu Słowiańskiego w sprawie śmierci Slobodana Miloszewicza [wydruk niepotwierdzony podpisem, otrzymany w drodze korespondencji pocztowej zB. Tejkowskim, w zbiorachautora].

(19)

Tejkowski Bolesław, Statut Polskiej Wspólnoty Narodowej z 1981 roku po zmianach w1987 roku i w 1990 roku oraz w1997 roku zatwierdzonyuchwalą Zjazdu Kra jowego Polskiej Wspólnoty Narodowej w dniu 16 listopada 1997 roku w Warszawie

[kopia otrzymana w drodze korespondencji pocztowej zB. Tejkowskim, w zbio rach autora].

Tejkowski Bolesław, WspólnotaSłowiańska historycznąszansą rozwoju Państw Sło wiańskich i współpracyeuroazjatyckiej, Referat programowy przewodniczącego delegacji polskiej na VIII Zjazd Wszechsłowiański, Moskwa, 2-5.04.2001, http://www.pwn.waw.pl.

TejkowskiBolesław,Zagrożenia i szanseNarodów iPaństw Słowiańszczyzny Zachod niej, Referat wygłoszony na V Zjeździe KlubuCzeskiego Pogranicza, Ostrawa,

21.09.2002, http://www.pwn.waw.pl.

Tejkowski Bolesław, Rezolucjamiędzynarodowej konferencji„Polska, Czechy, Słowa cja, Serbowie Łużyccy możliwościiperspektywy współpracy i rozwoju”, War szawa,30.11.2002, http://www.pwn.waw.pl.

Tołstoj Lew, Aforyzmy,[tł.M. Biernacka, A.Raźny],Warszawa 1978.

UrbańskiJarosław, 10argumentów narzecz bojkotu wyborów,2007,http://www.bojkotwyborow.org/10-argumentow-antywyborczych.

Wojtas Andrzej, Mitdemokracji politycznej a demokratyzacja, [w:] Wychowanie apo lityka. Mityi stereotypyw polskiejmyśli społecznejXX wieku,Witold Wojdyło

(red.), Toruń 2000.

THE CONFLICT

OF

AIMS

OF RADICAL

POLITICAL GROUPINGS

AND

A

DEMOCRATIC

STATE

IN CONTRAST

TO IDEOLOGICAL

SAFETY OF

POLAND

Summary

Threats to democracy may result from the activity of the partiesandmovements

which refer toradical ideologies and use methods of political fight disregarding the rules of a democratic state. Some movements of radical environmentalists, anar

chists, communists, nationalists and fascists may also refer to extremist political

ideologies or fight methods. They question fundamental values ofa democratic state: social freedom in astate, equalityjustice inthelaw,thepossibilityof choos ing and controlling the government.