A C T A U N I V E R S I T A T I S L O D Z I E N S I S K SZT A ŁC E N IE PO LO N ISTY C ZN E C U D Z O Z IE M C Ó W 3, 1991 Stanislaw Bednarek B A D A N IE P R O G N O S T Y C Z N O Ś C I O C E N Z Z A L IC Z E Ń D L A W Y N IK Ó W E G Z A M IN Ó W W P R O C E S IE K S Z T A Ł C E N IA P R Z Y G O T O W A W C Z E G O C U D Z O Z IE M C Ó W (N A P R Z Y K Ł A D Z IE F IZ Y K I) WSTĘP
Egzam iny są elem entem procesu dydaktycznego w ażnym i tru d n y m dla stu d en tó w i nauczycieli. Z założenia egzam iny p o w inny stanow ić zob iek -tyw izow aną form ę spraw dzania w iadom ości i um iejętności z określonego p rzedm iotu alb o grupy p rzedm iotów nauczania lub studiów . C zęsto jed n ak przed egzam inam i stu d en to m tow arzyszą nadm ierne obaw y o przyszłe wyniki, a po egzam inach studenci i nauczyciele byw ają rozczarow ani uzyskanym i w ynikam i.
Egzam iny sem estralne lub końcow e w szkołach wyższych pop rzed zan e są zaliczeniam i. P ozw ala to na w ykorzystanie ocen z zaliczeń d o p ro g n o zo w an ia w yników egzam inów . Z n ajo m o ść tych p rognoz m a istotne znaczenie dla stu d en tó w i nauczycieli. W śró d studentów m oże złagodzić nieuzasadnione obaw y lub zm obilizow ać ich do lepszego przygotow ania, a nauczycielom pom oc w skuteczniejszym pokiero w an iu p racą studentów .
P rzed staw io n a sytuacja m a miejsce rów nież w p rzy p ad k u egzam inów z języka polskiego i p rzedm iotów kierunkow ych w procesie kształcenia przygotow aw czego cudzoziem ców do podjęcia studiów wyższych w Polsce. S tało się to m otyw em d o podjęcia odpow iednich bad ań .
P rzeprow adzenie tych bad ań byłoby pożyteczne dla w szystkich p rz ed -m iotów , w ystępujących w planie przygotow ania cudzozie-m ców i objętych egzam inam i. Poniew aż nie d y sp o n o w an o odpow iednim i śro d k am i technicz-nym i, a b a d a n ia prognostyczności przy brak u tych śro d k ó w są b ard zo p racochłonne, trzeba było ograniczyć się do jed n eg o przed m io tu - fizyki. O praco w an y schem at p o stęp o w an ia badaw czego n ad aje się je d n a k d o
za-stosow ania dla każdego innego przedm iotu, w tym rów nież języka polskiego, w p rzy p ad k u k tórego m oże d o prow adzić do najw ażniejszych, najbardziej użytecznych w yników . W następnych częściach pracy zostanie op isan e za-stosow ane p o stępow anie i uzyskane rezultaty ograniczone z konieczności do fizyki.
PROBLEM Y I H IPOTEZY BADAW CZE
Zajęcia z fizyki w S tudium Języka Polskiego dla C udzoziem ców o b o w iąz u -ją tych stu d en tó w , któ rzy przygotow u-ją się do podjęcia studiów na politech-nikach, akad em iach m edycznych, w uczelniach rolniczych i akadem iach w ychow ania fizycznego. W zależności od przyszłego kieru n k u studiów , studenci uczęszczają na zajęcia w grupach politechnicznych, m edycznych, rolniczych i sportow ych. G ru p y rolnicze i sportow e są sp o ty k an e rzadziej niż politechniczne i m edyczne, dlateg o b a d a n ia będą dotyczyły gru p politechnicz-nych i m edyczpolitechnicz-nych. P ro g ram y nauczania w tych grupach w ykazują zróż-nicow anie o pojedyncze hasła program ow e, k tó re będą szczególnie przy d atn e w czasie przyszłych s tu d ió w 1.
W przybliżeniu je d n a k d o b ó r treści i ich zakres są tak ie sam e ja k w pro g ram ie liceum ogólnokształcącego w Polsce. K urs fizyki realizow any jest w ciągu o k o ło 8-9 miesięcy (w zależności od term inu przybycia g rupy do Polski). P roblem badaw czy, stanow iący w ytyczną do dalszych działań został sform ułow any następująco:
Czy i w jak im sto p n iu oceny z fizyki uzyskane przez stu d en tó w na zakończenie sem estrów znajdują potw ierdzenie w w ynikach uzyskanych przez stu d en tó w podczas egzam inu końcow ego z fizyki w Studium ?
T a k sform ułow any problem ogólny w ym aga przedstaw ienia do celów badaw czych w postaci następujących problem ów szczegółowych:
1. Jakie są w artości w yników (średnie arytm etyczne, m ediany) stu d io w an ia fizyki na zaliczenia pierw szego i drugiego sem estru o ra z w czasie egzam inów w g ru p a ch politechnicznych i m edycznych?
2. C zy między w artościam i w yników określonych w p k t 1 są różnice, a jeżeli tak , to czy te różnice są istotne?
3. Czy istnieją zw iązki (korelacje) m iędzy w artościam i uzyskiw anych przez stu d en tó w w yników , a jeżeli tak , to czy te zw iązki (w artości w spółczynników korelacji liniow ej) są istotne?
1 Program nauczania fizyki w Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców w Uniwersytecie Łódzkim zatwierdzony przez R ektora U L w dniu 6.01.1977 r.
4. Czy istnieją różnice m iędzy w artościam i określonych w p k t 3 zw iązków , a jeżeli tak , to czy te różnice są istotne?
Z a k ła d a się, że m iarą w artości w yników studiow ania fizyki osiągniętych przez d anego stu d en ta z grupy m edycznej albo politechnicznej są odpow iednie oceny uzyskane przez tego stu d en ta na zaliczenie z fizyki pierw szego i drugiego sem estru o raz w czasie egzam inu z fizyki. O ceny te zapisane są w d o kum entacji S tudium , w ark u szach ocen, nazyw anych często album am i.
P rzyjm uje się rów nież, że m iarą prognostyczności ocen z zaliczenia dla w yników egzam inu są w spółczynniki korelacji liniowej m iędzy ocenam i z zaliczeń i egzam inów . Istotne statystycznie i w ysokie (bliskie jedności) w artości w spółczynników korelacji liniowej świadczyć będą o dobrej p ro g n o s-tyczności ocen z zaliczenia dla w yników egzam inu. W ybór w spółczynników korelacji liniowej spo śró d innych w spółczynników korelacji i w artości średnich ja k o w skaźników zaw iera założenie, że rozkłady ocen z zaliczeń i egzam inów są ro zkładam i norm alnym i lub zbliżonym i do norm alnych. Z ałożenie to m oże być spełnione dla sto su n k o w o dużej p ró b y reprezentatyw nej. Spełnienie założenia m o żn a spraw dzić b u d u jąc i b ad ając rozkłady ocen.
P oniew aż te oceny w yrażone są w szkolnej skali ocen, w postaci słownej lub cyfrowej z użyciem w niektórych p rzypadkach zn ak ó w + lub —, d o rozw ażań ilościowych konieczne jest w yrażenie w szystkich ocen w postaci liczbowej. U zyskuje się to przez przeliczenie znaków + lub — na odpow iednie części stopnia. S posób tego przeliczania przedstaw iony został w tab. 1.
T a b e l a 1 Sposób przeliczania ocen
Ocena zapisana
w album ie Ocena przeliczona
2 2,0 2 + 2,4 3 - 2,8 3 3,0 3 + 3,4 4 - 3,8 4 4,0 4 + 4,4 5 - 4,8 5 5,0
Przyczyną postaw ienia p roblem ów szczegółowych są ró ż n o ro d n e o b serw a-cje, opinie i spostrzeżenia dotyczące zaliczeń i egzam inów . C zęsto słyszy się zd ania, że studenci „nastaw ieni są głów nie na przeciętność’' w yrażającą się w tym , aby o trzym ać ocenę d o stateczn ą niejed n o k ro tn ie przy m inim alnym wysiłku i mieć p ro b lem egzam inu lub zaliczenia „z głow y” .
Inną p o w ta rz a n ą opinią jcśt stw ierdzenie, że większość stu d en tó w uzyskuje gorsze oceny na egzam inie niż oceny z zaliczenia. S potyka się rów nież sytuacje, w których stu d en t m ający d o b rą lub naw et b ard zo d o b rą ocenę z zaliczenia, o trzym uje na egzam inie ocenę d o stateczn ą lub naw et niedostateczną. Z darzają się też, choć znacznie rzadziej, sytuacje o dw rotne, w których ocena z egzam inu jest znacznie wyższa niż ocena z zaliczenia.
Jednym z celów prow ad zo n y ch b ad a ń m a być uzyskanie odpow iedzi na postaw ione w sform ułow anych problem ach pytania za pom ocą analizy d o k u -m entów o ra z -m etod statystycznych. U zyskanie tych odpow iedzi pozw oli w sp osób krytyczny usto su n k o w ać się d o spotykanych opinii.
W yniki b ad a ń o p ró cz znaczenia poznaw czego m ogą mieć rów nież znacze-nie praktyczne. U zy sk an e w artości średznacze-nie ocen i ew entualne różnice m iędzy nim i pozw olą na bardziej obiektyw ną ocenę w yników stu d io w an ia w zakresie fizyki. M ogą one także stać się isto tn ą inform acją d o ew entualnego d o sk o n ale-nia m etod i form pracy z tymi grupam i, w których wyniki te o k ażą się najniższe. W artości w spółczynników korelacji pozw olą na prognozow anie, ja k liczna gru p a stu d en tó w spośród tych, którzy uzyskali pozytyw ne oceny z zaliczenia złoży egzam in końcow y i jak ie uzyska na tym egzam inie oceny. Inform acje te rów nież m ogą być w p rak ty ce w ykorzystane w celu dosk o n alen ia sposobów przygotow yw ania stu d en tó w do egzam inu, d o b o ru tem atów i zadań egzam inacyjnych, p lan o w an ia d o d atk o w y ch konsultacji, p ow tórzeń i przew i-dyw ania ew entualnych egzam inów popraw kow ych.
Istnieją jed n ak podstaw y d o przypuszczeń, że w artości średnich ocen z egzam inu zaró w n o w grup ach politechnicznych, ja k i m edycznych będą niższe od w artości średnich ocen na zaliczenie drugiego sem estru. N a egzam inie stu d en t pow inien w ykazać się znajom ością m ateriału nauczania z całego studiow anego k ursu fizyki. S praw dziany, z których oceny są głów ną p o d staw ą do w ystaw iania ocen na zaliczenie sem estrów , w ym agały znajom ości tylko pew nych części m ateriału ze studiow anego kursu. Sam fakt sk ładania egzam inu jest dla stu d en ta sytuacją p raw d o p o d o b n ie znacznie bardziej stresu -jącą niż. pisanie spraw d zian u — m oże to rów nież w płynąć na obniżenie
w artości oceny uzyskanej z egzam inu naw et przy dob ry m przygotow aniu stu d en ta. T rzeba też pam iętać o tym , że egzam in z fizyki jest jed n y m z kilku egzam inów obow iązujących stu d en tó w po zakończeniu drugiego sem estru - studenci składają jeszcze egzam iny z języka polskiego, chem ii, biologii lub m atem atyki. S kutkiem tego m ogą być zaniedbania w p rzygotow aniu do egzam inu z fizyki. Z an ie d b an ia te m oże pogłębiać brak u stu d en tó w um iejęt-ności racjo n aln eg o p odziału czasu i zorganizow ania n auki własnej. C zęsto też dochodzi do sytuacji, w której nauczyciele dążąc do zrealizow ania całego m ateriału przew idzianego pro g ram em nie m ają ju ż dostatecznej ilości czasu na po dsum ow anie i utrw alenie zrealizow anego m ateriału. S ytuacja ta k a m a miejsce szczególnie w g ru p ach , k tó re później przyjechały do S tudium .
W ydaje się także, że w artość średniej oceny otrzym anej na zaliczenie pierw szego sem estru okaże się niższa od w artości średniej oceny otrzym anej na zaliczenie drugiego sem estru, zarów no w grup ach politechnicznych, ja k też. m edycznych. U p o d staw tego przypuszczenia leży cały zespół trudności zw iązanych z a d a p ta c ją stu d en tó w w now ych w aru n k ach i podejm ow aniem zarów no nauki obcego języka, ja k i studiow aniu fizyki w tym języku. W drugim sem estrze tru d n o ści te pow inny w ystępow ać ju ż w znacznie m niejszym sto p n iu , co wyrazi się w podw yższeniu w artości średniej oceny na zaliczenie z fizyki.
M ożna się spodziew ać, że w artości w szystkich w spółczynników korelacji liniowej są d o d a tn ie i w ysokie, np. należą d o przedziału < 0 ,5 ,..., 1) o raz m ają w ysoką istotność, tzn. p raw d o p o d o b ień stw o ich przypadkow ości jest m ałe, np. 0,001. H ipotezy te u zasad n ia się tym , że lepsze przygotow anie stu d en ta podczas studiow ania fizyki w czasie pierw szego sem estru (potw ierdzone wyższą oceną na zaliczenie sem estru) daje większe p ra w d o p o d o b ień stw o uzyskania przez tego stu d en ta lepszych wyników w czasie studiow ania w drugim sem estrze i w czasie egzam inu. H ipotezy te są rów nież w ynikiem podstaw ow ej dyrektyw y działania nauczycieli - im lepiej zostanie student przygotow any w czasie w ykładów i ćwiczeń, tym lepsze wyniki pow inien uzyskać w czasie egzam inów i w czasie dalszych studiów o raz w czasie pracy zaw odow ej. Jest to uzasad n io n e tym , że zarów no zdolności, zaangażow anie stu d en tó w , ja k też w arunki i stopień trudności w ykładanego m ateriału , w ydają się nie różnić w obu rodzajach grup.
Jest p ra w d o p o d o b n e, że istnieje w obu rodzajach g ru p silniejszy związek ocen uzyskanych na egzam inie z ocenam i uzyskanym i na zaliczenie drugiego sem estru niż z ocenam i uzyskanym i na zaliczenie pierw szego sem estru. P ociągałoby to za sobą istotnie wyższe w artości w spółczynników korelacji dla drugiego sem estru niż dla pierw szego.
Przypuszczenie to u zasadniać m ogą: w iększa ilość m ateriału w ykład an a w drugim sem estrze i m niejszy stopień zapom nienia m ateriału z drugiego niż z pierw szego sem estru w okresie przed przystąpieniem d o egzam inu.
W szystkie p ostaw ione hipotezy m ogą być w jed noznaczny sp osób zw eryfi-kow ane dzięki zastosow aniu odpow iednich m etod statystycznych i proced u ry bad ań .
PO PU L A C JE G E N E R A L N E I PR O C E D U R A BADAŃ
Z a populację g eneralną stu d en tó w z gru p politechnicznych zostaje uznany zb ió r w szystkich studentów , któ rzy brali udział w zajęciach z fizyki w grup ach politechnicznych i przystąpili d o egzam inu końcow ego z fizyki w S tudium
Języka Polskiego dla C udzoziem ców (S JP dC ) w U Ł w latach 1978-1984. W ybór tego przedziału czasow ego ograniczonego z jednej strony rokiem 1978 spow odow any jest tym , że w w ym ienionym okresie obow iązyw ał ten sam p ro g ram nauczania fizyki2. Z apew nia to jed n ak o w y zakres realizow anego w tym czasie m ateriału n auczania i jedn ak o w y poziom w ym agań do zaliczenia sem estrów i egzam inów .
Z a populację generalną stu d en tó w z gru p m edycznych zostaje uznany zbiór wszystkich studentów , którzy brali udział w zajęciach z fizyki w grupach m edycznych i przystąpili d o egzam inu końcow ego z fizyki w latach 1978-1984 w S JP dC U Ł. Przyczyny takiego określenia populacji z gru p m edycznych są analogiczne jak dla populacji z gru p politechnicznych.
W celu dalszego ujednolicenia kryteriów i w yelim inow ania zm iennych zakłócających, z populacji wyłącza się tych studentów w ietnam skich i k u b ań s-kich, którzy przed przybyciem d o Polski uczyli się języka polskiego w swoich krajach.
Z tych sam ych pow odów w yłącza się z populacji studentów , którzy są repetentam i w S tudium , tzn. nie bierze się d o b ad a ń ocen uzyskanych w czasie po w tarzan ia nauki w S tudium (oceny uzyskane w czasie pierw szego roku nauki tych stu d en tó w przyjm uje się d o badań).
W yłącza się też tych stu d en tó w , którzy zaliczenie z fizyki z jednego lub obu sem estrów uzyskali w term inie popraw kow ym . Studenci ci, po o trzym aniu zaliczenia z fizyki z drugiego sem estru w term inie popraw kow ym (we w rześniu), przystępow ali rów nież we wrześniu d o egzam inu końcow ego. Mieli więc oni o o k o ło dw a m iesiące więcej czasu na przygotow anie się d o zaliczeń i egzam inu. (D o d a tk o w e przygotow anie dla nich prow adzone było w sierpniu na obozach naukow o-w ypoczynkow ych dla studentów ze Studium ).
Z każdej z populacji w ylosow ana zostanie jed n a p ró b a reprezentatyw na. P ró b a ta u tw o rzo n a będzie z 7 g ru p liczących po 25 studentów , którzy studiow ali w jed n y m ro k u akadem ickim .
Liczebność każdej z p ró b reprezentatyw nych wynosić więc będzie 175 studentów . Liczebności populacji są 7-8 razy większe.
P obieranie p ró b nastąp i d ro g ą prostego w yboru losowego. W ybór ten będzie polegał na w ylosow aniu (bez zw racania) 25 teczek z arkuszam i ocen z każdego z roczników d o k u m en tó w z lat 1978-1984.
W p rzy p ad k u w ylosow ania teczki studenta nie spełniającego określonych na w stępie kryteriów (np. repetenta), teczka ta zostanie odło żo n a, a losow anie będzie po w tó rzo n e z pozostałego zb io ru teczek danego rocznika.
W p rzy p ad k u , gdy w ark u szu ocen w pisane są z egzam inu zdaw anego w pierw szym term inie dwie oceny - ocena z egzam inu ustnego i ocena ogólna, do b a d a ń bierze się ocenę z egzam inu ustnego. Jest to u zasadnione tym , że
nauczyciele często w ystaw iają ocenę ogólną, ja k o pew ne uśrednienie (niekonie-cznie średnia arytm ety czn a) ocen z zaliczenia i egzam inu ustnego. T akie postępow anie nauczycieli zapew nia bardziej ad e k w atn ą ocenę całorocznej pracy stu d en ta, prow adzi je d n a k do pew nego zniekształcenia w yników eg-zam inów .
D anym i wyjściowymi będą oceny z zaliczeń z fizyki o trzym ane n a końcu I i II sem estru przez stu d en tó w z w ylosow anych p ró b reprezentatyw nych i oceny z ustnego egzam inu końcow ego z fizyki złożonego przez tych studentów .
Z a ocenę z egzam inu końcow ego przyjm uje się ocenę uzyskaną w czasie pierw szego sk ład an ia egzam inu (nie bierze się pod uwagę ocen uzyskanych z egzam inów popraw kow ych, jeżeli takie student składał po uzyskaniu zaliczenia w pierw szym term inie i o trzym aniu niedostatecznej oceny z pierw -szego egzam inu).
O ceny z zaliczeń i egzam inów zo stan ą przeliczone w edług tab. 1. Po przeliczeniu ocen zo stan ą obliczone w artości ich średnich arytm etycznych, w ariancji, przedziałów ufności i różnic średnich o ra z w artości w spółczynników korelacji liniowej m iędzy ocenam i i różnic tych w spółczynników . P rzetes-to w an a zostanie także isrzetes-to tn o ść w arrzetes-tości w spółczynników korelacji o ra z różnic średnich i różnic w spółczynników . D o obliczeń i testow ań w ykorzystane zo stan ą m etody statystyczne przedstaw ione w lite ratu rz e3.
WYNI KI BADAŃ I W N IOSK I
W yniki otrzy m an e po przeprow adzeniu b a d a ń w edług opisanej p rocedury zostały przedstaw ione n a rys. 1 i 2. D la w szystkich obliczeń założono poziom istotności a = 0,001. N a rys. 3 przedstaw ione zostały rozkłady liczebności ocen z zaliczeń i egzam inów uzyskanych przez stu d en tó w w p ró b a ch p o -b ran y ch z g ru p politechnicznych i m edycznych. N a podstaw ie otrzym anych w yników m ożna sform ułow ać następujące wnioski:
1. W arto ść oceny m odálnej zarów no w p rzy p ad k u zaliczeń, ja k też egzam inów w p ró b a ch p o b ran y ch z g ru p politechnicznych i m edycznych wynosi 3, co p otw ierdza wcześniejsze przypuszczenia i sp o ty k an e opinie.
2. Liczebność frakcji studentów , którzy uzyskali oceny niedostateczne na egzam inach, m im o p o siad an ia pozytyw nych ocen n a zaliczenia, jest sto su n -kow o niew ielka. W pró b ie p obranej z gru p politechnicznych stanow i ona 2,85% liczebności całej p róby, a w próbie pobranej z g ru p m edycznych 5,14% liczebności całej próby.
3 G. C l a u s s , H. E b n e r , Podstawy statystyki dla psychologów, pedagogów i socjologów. W arszawa 1972.
ф с ž E о Zaliczenie I semestru <fc 0,0206 x = 3,5680 s* = 0,4095 s** 0,6400 Дх= 0 1534 ď= 0,1714 5Г= 3,7394 s?x =0,5043 s* = 0,710? Дх = 0,1702 xm= 3,0 Zaliczenie H semestru d= 0,0766 X = 3,5474 sx = 0,4 048 sx = 0,6362 Дх 0,1524 xm~ 3,0 3T = 3,6914 s?x = 0,5040 s x = 0,7099 Д5Г = 0,1701 *m= 3,0 Egzamin X = 3,6240 0,5744 sx = 0,7579 Лх = 0,1816 xm = 3,0 -d = 0,0274 X =3,6514 Sx = 0,7316 SX = 0,8553 Д x = 0,2050 3 ° \ d = 0,0480 j d = 0,0880 d = 0,0880
Rys. 1. W ymki obliczeń wartości średnich ocen x. ich różnic d, wariancji s^. odchyleń standardow ych sx, i przedziałów ufności лл oraz wartości m odálnych ocen x„. W yniki testow ania istotności różnic między wartościam i średnich ocen. Poziom istotności dla wszystkich obliczeń a = 0.001
--- 1 г = 0 .8 5 5 7 I d = 0 , 0303i nieistotna r = 0 , ^ 3 0 0,2913*- r 1 s 0,6527 г - 0 , 86 6 0 0,8210 r ' *109275
3 Г
I
Oceny d =0,1059 * istotno Oceny Г С Oceny 4= 0 ,2 8 0 7 ; istotna Oceny = 0 ,7 7 9 7 0 , 6 6 4 0 ^ r ' ^ < 0 ,8 5 6 8U
Oceny d = 0.1111; is to tn a OcenyÍ
r = 0,9 971 0,9960 rW ł ' k <0,99«? J | d = 0 |0 3 5 5 istotna r = 0 ,9 6 1 6 0 , 9 3 7 9 ^ r ' 0 ,9757J
Rys. 2. Wyniki obliczeń wartości współczynników korelacji liniowej r, wartości różnic tych współczynników d i ich przedziałów ufności, wyniki testowania istotności wartości współczynników korelacji liniowej i istotności ich różnic. Poziom istotności dla wszystkich obliczeń i = 0,001. Liczebność każdej z prób wynosi 175. Przez ŕ oznaczono wartości współczynników korelacji liniowej w populacjach. W szystkie w artości a = 0,001. Liczebność każdej z p ró b wynosi, 175. Przez ŕ oznaczono wartości współczynników korelacji liniowej w populacjach. W szystkie w artości
współczynników korelacji liniowej są istotne dla x = 0,001. vOчО
B ad an ie p ro g n o st y c z n o śc i oc en z z a li c z e ń
Z aliczen ia I sem estru
•Zaliczenia II se m e stru
E gzam in
Rys. 3. Rozklady liczebności ocen uzyskanych z zaliczeń i egzaminów końcowych z fizyki przez studentów w próbach pobranych z grup politechnicznych i medycznych. Liczebność każdej z prób
wynosi 175.
3. Częstości w ystępow ania ocen pełnych (bez plusów i m inusów ) są znacznie wyższe niż częstości w ystępow ania ocen z plusam i i m inusam i, przy czym częstość w ystępow ania ocen z m inusam i jest b ard zo m ała w p o ró w n an iu z innym i częstościam i.
4. W szystkie różnice m iędzy w artościam i średnich ocen są isto tn e na poziom ie istotności a = 0,001.
5. Studenci w populacji z g rup m edycznych osiągają na zaliczeniach i egzam inie wyższe w artości średnich ocen niż studenci w populacji z gru p politechnicznych. R óżnice te (obliczone dla p ró b ) są największe dla ocen z zaliczenia pierw szego sem estru (około 0,17), nieco mniejsze dla ocen z zaliczenia drugiego sem estru (około 0,14), a najm niejsze dla ocen z egzam inu (około 0,03).
6. W p rzy p ad k u stu d en tó w z populacji z gru p m edycznych obserw uje się stały spadek średnich w artości ocen w m iarę upływ u czasu studiow ania fizyki. Średnie w artości ocen na zaliczenie pierw szego sem estru są wyższe niż średnie w artości ocen na zaliczenie drugiego sem estru, a te z kolei są wyższe niż średnie w artości ocen uzyskanych z egzam inu.
7. W p rzy p ad k u stu d en tó w z populacji z gru p politechnicznych najwyższe średnie w artości ocen obserw uje się z egzam inu, a najniższe z zaliczenia drugiego sem estru, przy czym w artości średnie ocen z egzam inu są wyższe od w artości średnich ocen z zaliczenia pierw szego i drugiego sem estru.
8. R ozkłady liczebności ocen z egzam inów w ykazują w iększą „szero k o ść” niż rozkłady liczebności ocen na zaliczenia (większe w artości w ariancji). P rzyczyną tego m ogą być różne czynniki działające zarów no w k ierunku obniżenia w artości ocen niektórych studentów , np. częściowe zapom nienie m ateriału nauczania, nieum iejętność przygotow ania się d o egzam inu, ja k też w kierunku podw yższenia w artości ocen innych studentów , np. właściwe pow tórzenie m ateriału , o d p o rn o ść na negatyw ne skutki stresu egzam inacyj-nego.
9. W szystkie w artości w spółczynników korelacji liniowej m iędzy ocenam i z zaliczeń i egzam inów są istotne. W szystkie w artości w spółczynników korelacji liniowej (z w yjątkiem w spółczynnika korelacji m iędzy ocenam i na zaliczenie I, II sem estru w populacji studentów z gru p politechnicznych) są wysokie i ich w artości należą d o przew idzianego w przedstaw ionej wcześniej hipotezie przedziału < 0 ,5 ,...,). Jest to zgodne z przypuszczeniem , że lepsze przygotow anie stu d en tó w w czasie sem estru, potw ierdzone wyższą oceną z zaliczenia, przyczynia się do uzyskania lepszych w yników w czasie egzam inu.
10. W artości w szystkich w spółczynników korelacji liniowej w populacji studentów z grup m edycznych są istotnie wyższe od odpow iednich w artości w spółczynników korelacji w populacji z g rup politechnicznych.
11. W artości w spółczynników korelacji liniowej m iędzy ocenam i na zalicze-nie drugiego sem estru i ocenam i z egzam inu są istotzalicze-nie wyższe niż w artości w spółczynników korelacji liniowej między ocenam i na zaliczenie pierw szego sem estru i ocenam i z egzam inu, zarów no w populacji studentów z grup politechnicznych, ja k też w populacji studentów z grup m edycznych.
12. N ajsłabiej korelują ze so b ą oceny uzyskane na zaliczenie pierw szego i drugiego sem estru w o b u populacjach. W ydaje się to byc uzasadnione lóżnicą m ateriału, który obow iązani są zaliczyć studenci w pierw szym i drugim sem estrze o raz postępującym procesem ad aptacji studentów . W yższą korelację m iędzy ocenam i na zaliczenie drugiego sem estru i ocenam i z egzam inu m ożna tłum aczyć lepszym zapam iętaniem m ateriału studiow anego w drugim sem est-rze i większym udziałem tego m ateriału w tem atach egzam inacyjnych.
P odsum ow ując p rzeprow adzone b ad a n ia dochodzi się d o w niosku, że w populacji studentów z grup m edycznych i politechnicznych w S tudium Języka Polskiego dla C udzoziem ców oceny uzyskane z zaliczenia z lizyki pozw alają na trafne p rognozow anie w yników , które uzyskają studenci w czasie egzam inu końcow ego z fizyki. U zasadnieniem tego stw ierdzenia są: w ysoka istotność w spółczynników korelacji (p raw d o p o d o b ień stw o korelacji p rz y p ad -kowej nie przekracza 0,001) i w artości w spółczynników korelacji między ocenam i z zaliczeń i egzam inów zbliżone d o jedności.
