Medycyna Wet. 2008, 64 (11) 1291
Artyku³ przegl¹dowy Review
Komórki tuczne, zwane mastocytami, wystêpuj¹ce w ró¿nych narz¹dach i tkankach, to analogi granulo-cytów zasadoch³onnych (bazofili) obecnych we krwi, ró¿ni¹ siê fenotypowo (5). Mastocyty dojrzewaj¹ w tkan-ce ³¹cznej i b³onach luzowych, i prze¿ywaj¹ kilka ty-godni w ró¿nych tkankach, za bazofile dojrzewaj¹ w szpiku i prze¿ywaj¹ kilka dni we krwi obwodowej. Ró¿nicowanie tych komórek zachodzi dziêki czynni-kowi komórek macierzystych SCF (stem cells factor), zwanemu tak¿e czynnikiem wzrostu komórek tucznych MGF (mast cells growth factor) (5, 9). Bazofile w sto-sunku do mastocytów wolniej reaguj¹ na bodce, a czas uwalniania przez nie histaminy wynosi od 20 do 30 minut, za dla komórek tucznych tylko 10 minut (5). Nale¿y zauwa¿yæ, ¿e istnieje korelacja pomiêdzy wy-stêpowaniem komórek tucznych i makrofagów, któr¹ wraz ze zwiêkszeniem siê liczebnoci obu populacji tych komórek zaobserwowano u psów z atopi¹ (4). Ponadto u psów z atopi¹ zarejestrowano zró¿nicowa-nie morfologiczne komórek tucznych, wyra¿aj¹ce siê ró¿nym stopniem koncentracji ziarnistoci (4).
Charakterystyka komórek tucznych
Wród komórek tucznych wyró¿nia siê takie, które zawieraj¹ tryptazê (MCT) wystêpuj¹ce g³ównie w b³onach tkankowych i pêcherzykach p³ucnych, oraz zawieraj¹ce tryptazê i chymazê (MCCT) umiejsco-wione w skórze, b³onie podluzowej jelit i wokó³ na-czyñ (5). Przyjmuje siê, ¿e wystêpowanie okrelonych typów mastocytów jest uzale¿nione od gatunku zwie-rz¹t (4, 5). Ze wzglêdu na ró¿nice w sk³adzie
ziarni-stoci komórek tucznych wyró¿niono u gryzoni (nie okrelono gatunku) dwie populacje tych komórek komórki tuczne tkanki ³¹cznej (CMC connective tissue mast cells) i komórki tuczne b³on luzowych (MMC mucosal mast cells) (9). Wspóln¹ cech¹ ko-mórek tucznych wystêpuj¹cych w tkankach i we krwi jest zawartoæ w ich cytoplazmie ziaren zasadoch³on-nych, w których wystêpuje wiele substancji, w tym: proteoglikany, histamina, serotonina, czynniki chemo-taktyczne dla komórek PMN i eozynofili, a tak¿e pro-teazy, kwane hydrolazy, esterazy, leukotrieny, bra-dykinina, czynnik PAF, VEGF, GM-CSF, MIP-1á, MIP-2á oraz takie cytokiny, jak: TNF-á, IL-1, IL-3, IL-4, IL-5, IL-6 i IL-8 (5). Substancje te miêdzy inny-mi powoduj¹ skurcz inny-miêniówki g³adkiej, zwiêkszaj¹ przepuszczalnoæ naczyñ, aktywizuj¹ fibrynolizê i en-zymy lipolityczne oraz wzmagaj¹ odczyn zapalny, jak te¿ bardzo intensywnie oddzia³ywuj¹ na komórki uk³a-du odpornociowego (UO), w tym wzmagaj¹c chemo-taktycznoæ eozynofili i komórek PMN elementów odpornoci naturalnej (5). Substancje te oddzia³ywuj¹ tak¿e na p³ytki krwi, jako ¿e wykazano ich hamuj¹ce dzia³anie na krzepliwoæ krwi, a tak¿e na aktywnoæ dope³niacza (5). Na powierzchni komórek tucznych opisano, podobnie jak na innych komórkach UO, wie-le receptorów, w tym znaczniki UO Toll-podobne (TLR), poprzez które komórki te s¹ bardzo aktywizo-wane miêdzy innymi przez bakterie, wirusy i ich pro-dukty (1, 25).
Komórki tuczne wywodz¹ siê z komórek macierzy-stych pnia i przechodz¹ szereg etapów dojrzewania oraz ró¿nicowania, zanim osi¹gn¹ postaæ dojrza³¹ (5). U osobników doros³ych wystêpuj¹ prawie we
wszyst-Rola komórek tucznych
w odpowiedzi immunologicznej*
)
PAULINA NIEDWIEDZKA, WIES£AW DEPTU£A
Katedra Mikrobiologii i Immunologii, Wydzia³ Nauk Przyrodniczych, Uniwersytet Szczeciñski, ul. Felczaka 3c, 71-412 Szczecin
Niedwiedzka P., Deptu³a W.
The role of mast cells in immunity
Summary
The paper reviews on the characteristic of mast cells and their role in innate and adaptive immunity, also in antibacterial, antiviral and antiparasitic response and allergic and autoimmunological reactions. Moreover, the cooperation of mast cells with dendritic cells, lymphocytes T and B has been discussed.
Keywords: mast cells, immunity
Medycyna Wet. 2008, 64 (11) 1292
kich tkankach, nosz¹c nazwê rozproszonych gruczo-³ów wydzielania wewnêtrznego (5). Szczególnie du¿¹ ich iloæ notuje siê przy powierzchniach nara¿onych na kontakt ze rodowiskiem zewnêtrznym, np. skóra, drogi oddechowe, a tak¿e w miejscach, które zasied-lane s¹ przez patogeny i alergeny, np. przewód pokar-mowy (7). Czynnikami wp³ywaj¹cymi na ich iloæ, ale tak¿e fenotyp s¹, miêdzy innymi: SCF, IL-3 oraz interleukiny zwi¹zane z limfocytami TH2, np. IL-4 czy IL-9, a tak¿e ostatnio opisana IL-33 (7, 9, 14). Tahgon i wsp. (26) wykazali, ¿e czynnikiem, który mo¿e mieæ wp³yw na rozwój komórek tucznych jest GATA-3 czynnik wp³ywaj¹cy na dojrzewanie komó-rek T. Ponadto wykazano (2), ¿e szczególnymi czyn-nikami dojrzewania mastocytów jelita cienkiego s¹ integryna á4â7 oraz czynnik MAdCAM-1 (mucosal addressin cell adhesion molecule-1). W przypadku tego ostatniego czynnika stwierdzono (2), ¿e jego ekspre-sja znacznie wzrasta w chorobie Crohna. Wród czyn-ników bêd¹cych aktywatorami indukuj¹cymi uwolnie-nie substancji czynnych z komórek tucznych nale¿y wymieniæ: fosforan sfingozyny (S1P), konkanawalinê A, jonofor A23187, metacholinê, acetylocholinê, neu-totensynê, a tak¿e g³ówne bia³ko zasadowe (MBP) eozynofilów (9). Mastocyty, obok komórek dendry-tycznych (DC), komórek PMN (granulocytów obojêt-noch³onnych) oraz MN (monocyty, makrofagi), stano-wi¹ element pierwszej linii obrony makroorganizmu przed patogenami (21). Komórki tuczne, podobnie jak monocyty-makrofagi, mog¹ kilka razy wchodziæ w cykl komórkowy i proliferowaæ dziêki odpowiednim sty-mulatorom, a proces ten kontrolowany jest zarówno systemowo, jak i lokalnie (21). Stwierdzono (7, 14, 21), ¿e dziêki swej fenotypowej plastycznoci, jak rów-nie¿ wydzielaniu wielu substancji, maj¹ wp³yw na re-akcje immunologiczne, nie tylko jako komórki efek-torowe np. w schorzeniach alergicznych, ale tak¿e jako inicjatory i efektory odpornoci wrodzonej i nabytej. Wykazano tak¿e, ¿e stanowi¹ one wa¿ny element re-akcji alergicznych, ale tak¿e procesu angiogenezy i przebudowy tkanek (5). Wykazano (6, 10), ¿e czas, iloæ i rodzaj wydzielanych przez nie substancji regu-lowany jest zarówno czynnikami wewn¹trzkomórko-wymi (czynniki genetyczne), jak te¿ zewnêtrznymi (czynniki rodowiskowe) (6, 10). Mastocyty s¹ tak¿e komórkami efektorowymi dla immunoglobuliny kla-sy E i odpowiedzi zwi¹zanej z ni¹, tak lokalnej, jak i systemowej (6, 10), i stanowi to platformê odporno-ci gospodarza na paso¿yty oraz pod³o¿e patogenezy schorzeñ alergicznych, np. anafilaksja czy astma (7, 16, 28). Wykazano (10), ¿e w zale¿noci od koncen-tracji alergenu mastocyty mog¹ reagowaæ na niego w ró¿ny sposób. Ludzkie komórki tuczne stymulowa-ne IFN-ã podlegaj¹ ekspansji dziêki FcãRI, a nie FcãRIII, co mo¿e sugerowaæ zaanga¿owanie ich tak¿e w odpowied zwi¹zan¹ z immunolobulinami klasy G (29). Udowodniono jednak¿e, ¿e ich podstawowa funk-cja efektorowa ³¹czy siê z odpowiedzi¹
immunologicz-n¹ zwi¹zaimmunologicz-n¹ z limfocytami TH2 i immunoglobulinami klasy E (7). Opisano, ¿e wi¹zanie IgE z FcåRI na ko-mórkach tucznych skóry, nawet bez obecnoci znane-go antygenu, mo¿e przyspieszaæ syntezê ich produk-tów ju¿ w godzinê po rozpoczêciu reakcji, co mo¿e byæ dowodem potwierdzaj¹cym zdolnoæ przeciwcia³ IgE do indukcji cytokin in vivo (3, 24). Przyjmuje siê, ¿e komórki tuczne bior¹ in vivo udzia³ równie¿ w mo-dulowaniu funkcji limfocytów podczas odpowiedzi immunologicznych, poprzez bezporednie i porednie interakcje (7). Wykazano (7), ¿e mastocyty skóry, migruj¹c do wêz³ów ch³onnych, porednio wp³ywaj¹ na funkcjonowanie tamtejszych limfocytów T. Dowie-dziono, ¿e ich udzia³ w odpornoci wrodzonej ³¹czy siê i wynika g³ównie z aktywacji ich receptorów TLR, ale tak¿e znaczników dla dope³niacza i bia³ek endo-gennych, takich jak np. endotelina 1 (8, 18). Badania in vitro wykaza³y (23), ¿e rola tych komórek w zapa-leniach wi¹¿e siê tak¿e z wydzielaniem przez nie pro-duktów toksycznych wobec patogenów, np. katelicy-dyn substancji, których u wielu ssaków stwierdzono ponad 30, chocia¿ u ludzi opisano jedynie substancjê o nazwie LL-37, za u myszy CRAMP (cathelin-rela-ted AMP). Komórki tuczne dziêki obecnoci cz¹stek kostymuluj¹cych CD80 i CD86 mog¹ tak¿e wykazy-waæ cechy komórek prezentuj¹cych antygen (antigen presenting cells APC) (5). Oprócz wspomnianych funkcji komórek tucznych wymienia siê tak¿e ich rolê w przebudowie tkanek i gojeniu ran, w tym regenera-cji nerwów, przebudowie architektury naczyñ i angio-genezie, ale tak¿e w procesie nowotworzenia, odrzu-caniu przeszczepów oraz mia¿d¿ycy i reumatoidalnym zapaleniu stawów (11). Wykazano (9), ¿e komórki tuczne, oddzia³ywuj¹c wielorako na cianê jelit, po-przez stymulowanie wydzielania luzu, wzrost prze-puszczalnoci nab³onka i naczyñ w³osowatych, che-motaksjê neutrofilów i eozynofilów, skurcz miêni g³adkich i podra¿nienie zakoñczeñ nerwowych, s¹ wa¿nym elementem odpowiedzi lokalnej. Jak obec-nie wykazano, ich rola zwi¹zana jest cile z recepto-rami TLR, które na komórkach tucznych wystêpuj¹ w postaci TLR2, 3, 4, 6, 7 i 9 i które w sposób zasadni-czy kszta³tuj¹ ich odpowied immunologiczn¹, w tym odpornoæ wrodzon¹ (1, 5, 25). Badania Supajatura i wsp. (25) wykaza³y, ¿e stymulacja komórek tucznych peptydoglikanem (PGN) Staphylococcus aureus pro-wadzi poprzez TLR2 do efektywnej produkcji TNFá, IL-4, IL-5, IL-6 i IL-13, natomiast dzia³anie na nie li-popolisacharydem (LPS) Escherichia coli, doprowa-dza, za porednictwem TLR4, do wydzielania TNFá, IL-1â, IL-6 i IL-13. Taka nieswoista stymulacja ich poprzez TLR2 (ale nie TLR4) prowadzi równie¿ do degranulacji i mobilizacji wydzielania przez nie jo-nów wapnia (25). Istniej¹ tak¿e prace (17, 19) wyka-zuj¹ce, ¿e aktywacja komórek tucznych u ludzi i my-szy poprzez TLR3 i TLR7 mo¿e przyczyniaæ siê do wydzielania wielu innych cytokin i chemokin, których precyzyjnie nie okrelono.
Medycyna Wet. 2008, 64 (11) 1293
Komórki tuczne a inne komórki uk³adu odpornociowego oraz zaka¿enia bakteryjne,
wirusowe i paso¿ytnicze
Wykazano (3, 24), ¿e komórki tuczne wspó³dzia³a-j¹ z komórkami DC, jako ¿e TNF i IL-1 oraz produkty komórek DC (IL-16, IL-18, CCL5, prostaglandyna F2) wspomagaj¹ ich dojrzewanie i migracjê. Nadto wyka-zano, ¿e histamina z komórek tucznych mo¿e poprzez receptory H1 i H2 wzmagaæ ekspresjê moleku³ MHC klasy II i moleku³ kostymuluj¹cych na komórkach DC, podczas gdy nie zarejestrowano jej dzia³ania na ich dojrzewanie. W badaniach in vitro wykazano, ¿e wp³yw histaminy oraz prostaglandyny D2 i E2 na doj-rzewanie komórek DC, zachodzi jedynie we wspó³-dzia³aniu z IL-12.
Mastocyty wspó³dzia³aj¹ tak¿e z limfocytami T, które s¹ niezbêdne w odpowiedzi immunologicznej, w tym szczególnie w chorobach alergicznych oraz schorzeniach autoimmunologicznych, w zakresie eks-presji wystêpuj¹cych na nich moleku³ adhezyjnych i re-ceptorów dla chemokin, przez co oddzia³ywuje na ich ruch i migracjê (20). Dowiedziono (20), ¿e w przy-padku reakcji alergicznych, ale tak¿e innych reakcji immunologicznych komórki tuczne za pomoc¹ takich czynników chemotaktycznych, jak: IL-16, XCL1 (lim-fotaktyna), CCL2 (nazywana MCP-1), CCL3 (nazy-wana MIP-1á), CCL4 (nazy(nazy-wana MIP-1â), CCL5 (RANTES), CCL20 (MIP-3á), CXCL10 (IP-10)
i CTB4 wybitnie wzmagaj¹ ruch komórek T. Nadto
komórki tuczne wydzielaj¹c mediatory, przyczyniaj¹ siê do polaryzacji limfocytów T, gdy¿ histamina po-przez receptory H1 aktywuje limfocyty TH1, a poprzez receptory H2 hamuje ich dzia³anie (13). Ponadto wy-kazano, ¿e komórki T oddzia³ywuj¹ równie¿ na ko-mórki tuczne, wp³ywaj¹c na ich dojrzewanie i czyn-noci funkcjonalne (13).
Opisano równie¿, ¿e komórki tuczne wspó³dzia³aj¹ z limfocytami B, jako ¿e aktywacja limfocytów B za-le¿y, miêdzy innymi, od w³aciwego wspó³dzia³ania ich receptora CD40 z receptorem CD154 (zwanym tak¿e CD40L) mastocytów, która to interakcja zapew-nia w³aciw¹ syntezê immunoglobulin (30). Dowie-dziono, ¿e ludzkie komórki tuczne maj¹ zdolnoæ eks-presji receptora CD154, dziêki czemu mog¹ one re-agowaæ z limfocytami B, indukuj¹c produkcjê IgE w obecnoci IL-4 lub adenozyny (30). Ponadto niektóre populacje komórek tucznych mog¹ tak¿e wzmagaæ ekspresjê interleukin 4, 5, 6 i 13 cytokin wp³ywaj¹-cych na dojrzewanie limfocytów B (30).
Dalszym dowodem wspó³dzia³ania i roli komórek tucznych z elementami UO jest stymulacja ekspresji ró¿nych klas moleku³ kostymuluj¹cych, wystêpuj¹cych na komórkach tworz¹cych UO (1). Zarejestrowano, ¿e uczestnicz¹ one w cie¿ce sygnalnej takich moleku³ kostymuluj¹cych, jak: Kit, CD28, integryny, 4-1BB, DNAM-1, CCR1 (1). Wiadomo, ¿e moleku³a kosty-muluj¹ca Kit wspomaga degranulacjê oraz syntezê i wyrzut wielu cytokin przez komórki UO, natomiast
cz¹steczka CD28 jest niezbêdna do aktywacji limfo-cytów T, za integryny bior¹ udzia³ w procesie adhezji (1). Natomiast czynnik z rodziny receptorów TNF, jakim jest 4-1BB, wzmaga produkcjê IL-2 i aktywuje odpowied zwi¹zan¹ z limfocytami T, za DNAM-1 bierze udzia³ w najbardziej znanej reakcji komórek tucznych zwi¹zanej z eozynofilami i reakcjami aler-gicznymi (1). Ostatni z tej grupy, CCR1 to czynnik wp³ywaj¹cy na proces chemotaksji samych komórek tucznych (1).
Opisane wspó³dzia³anie komórek tucznych z ró¿-nymi komórkami uk³adu odpornociowego, miêdzy innymi poprzez ich moleku³y, dowodzi ich roli i udzia³u w odpornoci, w tym odpornoci przeciwzakanej oraz przeciwpaso¿ytniczej. Wykazano (22), ¿e stanowi¹ one wa¿ny element obrony dopiero wtedy, gdy zostan¹ zaktywowane, co prowadzi do zwiêkszenia m.in. ak-tywacji neutrofili, podstawowych komórek odporno-ci naturalnej. Mastocyty oddzia³ywuj¹ tak¿e na nap³yw ró¿nych komórek UO do miejsca infekcji, a tak¿e same tworz¹ elementy efektorowe UO (22). I tak wykazano (22), ¿e mastocyty mog¹ fagocytowaæ bakterie oraz ¿e za ich porednictwem dochodzi do ekspresji i se-krecji substancji antybakteryjnych. Dowiedziono (22), ¿e wród sygna³ów aktywizuj¹cych komórki tuczne do oddzia³ywania przeciwbakteryjnego wymieniæ mo¿na: TLR2, TLR4, CD48, elementy dope³niacza (CR1, CR2, CR3, C3aR, C5aR) oraz superantygeny, to jest proteinê A Staphylococcus aureus oraz proteinê L Peptostreptococcus magnus. Badania przeprowadzo-ne na myszach, które pozbawioprzeprowadzo-ne zosta³y komórek tucznych, wykaza³y mniejsz¹ odpornoæ tak¿e na in-fekcjê Escherichia coli, Klebsiella pneumoniae i Li-steria monocytogenes (18). Zarejestrowano tak¿e ich rolê w zaka¿eniach wirusowych, choæ jest ona dotych-czas ma³o poznana, choæ King i wsp. (15) wykazali, ¿e komórki te odgrywaj¹ istotn¹ rolê w infekcji wiru-sem Dengue. Ponadto w czasie infekcji szczurów wi-rusem Sendai zarejestrowano hiperplazjê komórek tucznych, za w przypadku zaka¿enia byd³a i gryzoni wirusem RS (respiratory syncytial) stwierdzono ak-tywacjê komórek tucznych (18). Udokumentowano tak¿e, ¿e wród receptorów TLR wa¿nym elementem w oddzia³ywaniu przeciwwirusowym komórek tucz-nych w przypadku wirusów zawieraj¹cych materia³ genetyczny dsRNA jest receptor TLR3, za w przy-padku wirusów ssRNA TLR7 (22). W zara¿eniach paso¿ytniczych rola komórek tucznych jest uznawa-na, choæ nie do koñca poznauznawa-na, ale wiadomo, ¿e zwi¹-zana jest z indukcj¹ syntezy IgE (22). W badaniach tych (22), wykonanych na myszach stwierdzono pod-czas zara¿enia ich paso¿ytem Leishmania major udzia³ proteazy mMCP-1 (chymase mouse mast cell prote-ase-1), której du¿e iloci zosta³y zlokalizowane w lu-zówce jelita. Ponadto zarejestrowano, ¿e mastocyty bior¹ udzia³ (nie okrelono precyzyjnie mechanizmu) w zara¿eniu Leishmania major i Schistosoma manso-ni (22). W przypadku zara¿emanso-nia tych zwierz¹t
Trichu-Medycyna Wet. 2008, 64 (11) 1294
ris muris dowiedziono, ¿e ich reakcje obronne oparte s¹ o mechanizm zale¿ny od metalloproteinazy-9 (MMP9) (18). Wykazano tak¿e zwiêkszon¹ ich iloæ u owiec zaka¿onych Haemonchus contortus (12) oraz u koni zara¿onych paso¿ytami z rodziny Cyathosto-minae (27).
Podsumowanie
Reasumuj¹c nale¿y stwierdziæ, ¿e komórki tuczne charakteryzuj¹ce siê zawartoci¹ ziarnistoci zasado-ch³onnych wydzielaj¹ szereg substancji czynnych, przez co wzmagaj¹ swoj¹ aktywnoæ oraz innych ko-mórek UO, a tak¿e aktywuj¹ miêdzy innymi proces zapalny. Bior¹ one udzia³ tak¿e w reakcjach prowa-dz¹cych do schorzeñ alergicznych i autoimmunologicz-nych. Udokumentowano, ¿e ich rola w reakcjach od-pornociowych zwi¹zana jest, miêdzy innymi, z funk-cjonowaniem komórek DC, limfocytów T i B. Wska-zuje siê tak¿e na ich udzia³ w stymulacji ekspresji wielu klas moleku³ kostymuluj¹cych, wystêpuj¹cych na ko-mórkach UO. Opisano równie¿ na nich receptory TLR aktywizuj¹ce nie tylko te, ale i inne komórki UO. Udo-kumentowano tak¿e ich rolê w odpornoci przeciw-bakteryjnej, przeciwwirusowej oraz przeciwpaso¿yt-niczej. Mo¿na zatem mówiæ, ¿e komórki te nie tylko wykazuj¹ funkcje efektorowe, ale tak¿e immunoregu-lacyjne, przez co bior¹ udzia³ w tworzeniu mechaniz-mów odpornoci, w tym odpornoci naturalnej, ale tak-¿e adaptywnej.
Pimiennictwo
1.Bachelet I., Lev-Schaffer F.: Mast cells as effector cells: a co-stimulating question. Trends Immunol. 2007, 28, 360-365.
2.Bischoff S. C., Gebhardt T.: Role of mast cells and eosinophils in neutro-immu-ne interactions regulating mucosal inflammation in inflammatory bowel disease, [w:] Blumberg R. S., Neurath M. F.: Immune Mechanisms in Inflam-matory Bowel Disease, Eurekah.com and Springer Science+Business Media, New York 2006, 177-208.
3.Cumberbatch M., Dearman R. J., Griffitths C. E., Kimber I.: Langerhans cell migration. Clin. Exp. Dermatol. 2000, 25, 413-418.
4.Czoga³a J.: Udzia³ makrofagów, komórek dendrytycznych, mastocytów i fibro-blastów w atopii skóry u psów pochodz¹cych z terenu województwa l¹skiego. Praca dokt., AR Wroc³aw 2006.
5.Deptu³a W., Stosik M., Tokarz-Deptu³a B.: Immunologia dla biologów wyda-nie nowe. Wyd. Naukowe US, Szczecin 2006.
6.Galli S., Kalesnikoff J., Grimbaldeston M. A., Piliponsky A. M., Williams C. M. M., Tsai M.: Mast cells as tunable effector and immunoregulatory cells: Recent advances. Annu. Rev. Immunol. 2005, 23, 749-786.
7.Galli S. J., Nakae S., Tsai M.: Mast cells in the development of adaptive immune responses. Nat. Immunol. 2005, 6, 135-142.
8.Galli S. J., Tsai M., Chatterjea D.: [w:] Kaufman S. H. E., Medzitov R., Gordon S.: The innate Immune Response to Infection. ASM Press, Berlin 2004, 111-132.
9.Go³¹b J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stok³osa T.: Immunologia. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2007.
10.Gonzalez-Espinosa C., Odom S., Olivera A., Hobson J. P., Cid Martinez M. E.,
Oliveira-dos-Santos A., Barra L., Spiegel S., PenningerJ. M., Juan Rivera J.:
Preferential signaling and induction allergy-promoting lymphokines upon weak stimulation of the high affinity IgE receptor on mast cells. J. Exp. Med. 2003, 197, 1453-1465.
11.Humeñczyk-Zyba³a M., Kasacka I., Chyczewski L.: Udzia³ p³ucnych komórek tucznych we wstrz¹sie krwotocznym. Post. Hig. Med. Dow. 2001, 55, 121-132.
12.Huntley J. F., Gibson S., Brown D., Smith W. D., Jackson F., Miller H. R.: Systemic release of a mast cell proteinase following nematode infection in sheep. Parasite Immunol. 1987, 9, 603-614.
13.Jutel M., Watanabe T., Akdis M., Blaser K., Akdis C. A.: Histamine regulates T-cell and antibody responses by differential expression of H1 and H2 recep-tors. Nature 2001, 413, 420-425.
14.Kawakami T., Galli S. J.: Regulation of mast-cells and basophil function and survival by IgE. Nat. Rev. Immunol. 2002, 2, 773-786.
15.King C. A., Anderson R., Marshall J. S.: Dengue virus selectively induces human mast cell chemokine production. J. Virol. 2002, 76, 8408-8419. 16.Kobayashi T., Miura T., Haba T., Sato M., Serizawa I., Naga H., Kimishige I.:
An essential role of mast cells in the development of airway hyperresponsive-ness in a murine asthma model. J. Immunol. 2000, 164, 3855-3861.
17.Kulka M., Alexopoulou L., Flavell R. A., Metcalfe C. C.: Activation of mast cells by double-stranded RNA: evidence for activation through Toll-like recep-tor 3. J. Allergy Clin. Immunol. 2004, 114, 174-182.
18.Marshall J. S.: Mast-cell responses to pathogens. Nat. Rev. Immunol. 2004, 4, 787-799.
19.Matsushima H., Yamada N., Matsue H.: TLR3, TLR7 and TLR9-mediated pro-duction of proinflammatory cytokines and chemokines from murine connective tissue type skin-derived mast cells but not from bone-marrow-derived mast cells. J. Immunol. 2004, 173, 531-541.
20.Mekori Y. A.: The mastocyte: the other inflammatory cell in immunopatho-genesis. J. Allergy Clin. Immunol. 2004, 114, 52-57.
21.Metcalfe D. D., Baram D., Mekori Y. A.: Mast cells. Phisiol. Rev. 1997, 77, 1033-1079.
22.Metz M., Maurer M.: Mast cells key effector cells in immune response. Trends Immunol. 2007, 28, 234-241.
23.Nardo Di A., Vitiello A., Gallo R. L.: Cutting edge: mast cells antimicrobial activity is mediated by expression of cathelicidin antimicrobial peptide. J. Im-munol. 2003, 170, 2274-2278.
24.Steinman R. M., Inaba K.: Myeloid dendritic cells. J. Leukoc. Biol. 1999, 66, 205-208.
25.Supajatura V., Ushio H., Nakao A., Akira S., Okumura K., Ra C., Ogawa H.: Differential responses of mast cell Toll-like receptors 2 and 4 in allergy and innate immunity. J. Clin. Invest. 2002, 109, 1351-1359.
26.Tahgon T., Yui M. A., Rothenberg E. V.: Mast cell lineage diversion of T lineage precursors by the essential T cell transcription factor GATA-3. Nat. Immunol. 2007, 8, 845-855.
27.Toit du N., McGorum B. C., Pemberton A. D., Brown J., Dacre K. J.: The in-volvement of mast cells and mast cell proteinases in the intestinal response to equine cyathostomin infection. Vet. Immunol. Immunopath. 2007, 115, 35-42. 28.Williams C. M., Galli S. J.: Mast cells can amplify airway reactivity and features
of chronic inflammation in an asthma model in mice. J. Exp. Med. 2000, 192, 455-462.
29.Woolhiser M. R., Brockow K., Metcalfe D. D.: Activation of human mast cells by aggregated IgG through FcgammaRI: additive effects of C3a. Clin. Immunol. 2004, 110, 172-180.
30.Xu J.: Mice deficient for the CD40 ligand. Immunity 1994, 1, 423-431.
Adres autora: mgr Paulina Niedwiedzka, ul. Felczaka 3c, 71-412 Szczecin; e-mail: kurp13@univ.szczecin.pl
