Finansowe instrumenty wsparcia rozwoju mikroprzedsiębiorstw na obszarach wiejskich w Polsce

Danuta Zawadzka, Agnieszka

Strzelecka, Ewa Szafraniec-Siluta

Finansowe instrumenty wsparcia

rozwoju mikroprzedsiębiorstw na

obszarach wiejskich w Polsce

Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio H, Oeconomia 46/1,

217-229

U N I V E R S I TA T IS M A R I A E C U R I E - S K Ł O D O W S K A L U B L I N - P O L O N I A

VOL. XLVI, 1 SECTIO H 2012

Zakład Finansów Politechnika Koszalińska

D A N U T A Z A W A D Z K A , A G N IE S Z K A S T R Z E L E C K A , E W A S Z A F R A N IE C -S IL U T A

Finansowe instrumenty wsparcia rozwoju mikroprzedsiębiorstw

na obszarach wiejskich w Polsce*

F inancial in stru m en ts for su p p o rtin g m icro -en terp rises developm ent in ru ra l areas in Poland

Wprowadzenie

Bardzo istotną barierą rozwoju obszarów wiejskich jest bezrobocie. Informacje pochodzące ze statystyki publicznej wskazują, że w grudniu 2010 roku stopa bez­ robocia w Polsce w ynosiła 12,3%1. Bezrobotni mieszkający na wsi stanowili blisko 52% wszystkich zarejestrowanych osób niepracujących w tym okresie (rys.1).

Mimo że rolnictwo stanowi najważniejszą gałąź gospodarki wiejskiej, to jednak w badaniach podkreśla się, iż nie kreuje ono nowych miejsc pracy2. Jedną z możliwości przeciwdziałania bezrobociu na terenach wiejskich wydaje się wsparcie powstawania i rozwoju mikroprzedsiębiostw wiejskich, których działalność niekoniecznie musi być zw iązana bezpośrednio z rolnictwem. N a terenach wiejskich istnieje bowiem popyt na wiele produktów i usług, który mógłby zostać zaspokojony w drodze zakładania nowych przedsiębiorstw. Oczywiście istnieje wiele uwarunkowań rozwoju obszarów wiejskich (m.in. niedostateczne zasoby kapitałowe, brak wykwalifikowanej kadry, brak postaw przedsiębiorczych, wysokie ryzyko, brak wiedzy na temat rynku i funkcjonowania) sta­

* P rojekt został sfinansow any ze środków N arodow ego C entrum N auki. T ytuł projektu: W zrost i alokacja

a ktyw ó w fin a n so w y c h i rzeczow ych rolników (przedsiębiorstw rolniczych i g o sp o d a rstw dom ow ych) P om orza Ś ro d k o w eg o (um ow a n r 3577/B/H03/2011/40).

1 B ezro b o cie rejestrow ane I - I V k w a rta ł 2010 r., GUS, W arszaw a 2011, s. 30.

2 Por. M. K ło d ziń sk i, R o zw ó j p o za ro ln icze j p rzed się b io rczo ści w iejskiej, [w:] U w arunkow ania zró w ­

now ażonego rozw oju g m in ob jętych sie cią N a tu r a 20 0 0 w św ietle badań em p iryczn ych , red. A. B ołtrom iuk,

nowiących jednocześnie bariery powstawania i rozwoju przedsiębiorstw, jednakże wiele działań może uzyskać finansowe wsparcie funduszy unijnych. Celem opracowania jest ukazanie możliwości pozyskania finansowania w ramach Działania 312 „Tworzenie i roz­ wój mikroprzedsiębiorstw” oraz analiza i ocena efektów wdrażania tego działania w Polsce.

^ ^ " B e z r o b o t n i o g ó łem ^ ^ " B e z r o b o t n i m ie sz k a ją c y n a w si

Rys. 1. L iczba osób bezrobotnych zarejestrow anych w u rzęd ach p racy w Polsce w latach 1995-2010 (w tysiącach)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Bezrobocie rejestrowaneI —I V kw a rta ł2010 r., GUS, W arszawa 2011, s. 30.

1. Zakres i metodyka badań

Badanie przeprowadzono, opierając się na ogólnodostępnych oraz niepublikowanych statystykach Agencji R estrukturyzacji i M odernizacji Rolnictwa (ARiMR), a także danych Ministerstwa Rozwoju Wsi i Rolnictwa. W artykule dokonano analizy oraz oceny efektów wdrażania Działania 312 „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”, realizo­ wanego w ramach Osi priorytetowej nr III, „Jakość życia na obszarach wiejskich i róż­ nicowanie gospodarki wiejskiej”, Programu Operacyjnego Rozwój Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW). Program ten jest jednym z instrumentów realizacji Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej w zakresie rozwoju obszarów wiejskich i współfinan­ sowany jest ze środków Europejskiego Funduszu Rolnego Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Łączny budżet PROW na lata 2007-2013 wynosi 17 229 817 440 EUR, z czego 13 230 038 156 EU R pochodzi ze środków EFRROW. N a Oś nr III przezna­ czono środki w wysokości 3 430 183 920 EUR, co stanowi blisko 20% całego budżetu omawianego Programu3. Na Działanie 312 „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” zaplanowano łączną pulę środków w wysokości 1 023 583 600 EUR (ca 6% budżetu PROW). Szacowana liczba beneficjentów omawianego Działania wynosi 27 300 osób.

2. Założenia PROW Działanie „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”

Zgodnie z założeniem PROW podstawowym celem Działania „Tworzenie i rozwój m ikroprzedsiębiorstw ” jest w zrost konkurencyjności obszarów wiejskich, rozwój przedsiębiorczości oraz rynku pracy, które powinny przyczynić się do w zrostu za­ trudnienia na obszarach wiejskich. Z a mikroprzedsiębiorstwo uznawany jest każdy podm iot prowadzący działalność gospodarczą, niezależnie od jego formy prawnej, zatrudniający mniej niż 10 osób, którego roczny obrót i/lub roczna sum a bilansowa nie przekracza 2 m ln EUR4. W ysokość lim itów środków w ram ach omawianego Działania z uwzględnieniem podziału na poszczególne województwa w Polsce za­ prezentowano na rys. 2. 90 000 000 80 000 000 70 000 000 60 000 000 50 000 000 40 000 000 30 000 000 20 000 000 10 000 000 0 / / / / У У У Y

_{. y}

_y

_y

Rys. 2. W ysokość lim itów środków w ram ach D ziałan ia „Tworzenie i rozwój m ik ro p rzed sięb io rstw ” n a poszczególne w o jew ó d ztw a n a lata 2 0 0 9 -2010 (EU R )

Źródło: Opracowanie własne na podstawie Załącznika nr 3 do R ozporządzenia M inistra R olnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 m arca 2009 r. (poz. 388), oraz Załącznika do R ozporządzenia M inistra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 30 sierpnia 2010 r. (poz. 1077).

Wsparcie finansowe może zostać przyznane5: osobie fizycznej, osobie prawnej - które podejmują bądź prowadzą we własnym im ieniu działalność gospodarczą jako m ikroprzedsiębiorstwo; wspólnikom spółki cywilnej, jeżeli każdy ze wspólników wykonuje we własnym imieniu działalność gospodarczą jako mikroprzedsiębiorca,

4 Z ałączn ik do Z alecen ia Kom isji 2003/361/W E z d n ia 6 m aja 2003 r. dotyczące definicji przedsiębiorstw m ik ro , m ałych i średnich (Dz. Urz. U E L 124 z 20.05.2003, s. 36), art. 1 oraz art. 2, pkt. 3.

5 R ozporządzenie M in istra R olnictw a i Rozw oju Wsi z d n ia 17 lipca 2008 roku w spraw ie szczegółow ych w aru n k ó w i try b u p rzy zn aw an ia oraz w y p ła ty pom ocy finansow ej w ram ach d ziałan ia „Tw orzenie i rozwój m ik ro p rzed sięb io rstw ” objętego PROW n a lata 2007-2013 (Dz. U. z 2008 r. n r 139, poz. 883 z późn.zm ), §4, §6, §7, §8, §10.

a także spółce praw a handlowego, która nie posiada osobowości prawnej, jeżeli wykonuje we własnym imieniu działalność gospodarczą jako mikroprzedsiębiorca. Dofinansowanie przyznawane jest wówczas, gdy spełnione są następujące kryteria: a) operacja m usi być uzasadniona ekonom icznie (m.in. pod względem kosztów); b) musi ona spełniać w ym agania wynikające z obowiązujących przepisów prawa; c) spełnione są w ym agania dotyczące siedziby, oddziału lub m iejsca zam ieszkania przedsiębiorcy oraz - w przypadku operacji związanych z nieruchom ością - miejsca położenia nieruchomości6, d) biznesplan przedsięwzięcia powinien przewidywać utwo­ rzenie co najmniej jednego m iejsca pracy, co jest uzasadnione zakresem rzeczowym przedsięwzięcia. O wsparcie mogą ubiegać się podmioty, których profil działalności dotyczy7: usług dla gospodarstw rolnych lub leśnictwa, usług dla ludności, sprzedaży hurtowej i detalicznej, rzemiosła lub rękodzielnictwa, robót i usług budowlanych oraz instalacyjnych, usług turystycznych oraz związanych ze sportem, rekreacją i w ypo­ czynkiem, usług transportowych, usług komunalnych, przetwórstwa produktów rolnych lub jadalnych produktów leśnych, m agazynow ania lub przechow yw ania towarów, w ytw arzania produktów energetycznych z biomasy, rachunkowości, doradztw a lub usług informatycznych8.

Pomoc przyznaw ana jest w form ie refundacji części kosztów inwestycji doty­ czących9: budowy, przebudowy lub rem ontu połączonego z m odernizacją niem iesz­ kalnych obiektów budowlanych; nadbudowy, przebudowy lub rem ontu połączonego z m odernizacją istniejących budynków m ieszkalnych; zagospodarow ania terenu; zakupu m aszyn, urządzeń, narzędzi, w yposażenia i sprzętu, w tym komputerowego w raz z oprogram ow aniem , służącym w sparciu podejm owanej lub wykonywanej działalności gospodarczej; zakupu środków transportu (nie dotyczy samochodów osobowych przeznaczonych do przewozu mniej niż 8 osób w raz z kierowcą)10. Ist­ nieje także możliwość otrzym ania pomocy na nabycie rzeczy będących przedmiotem

6 Z najdują się: a) w m iejscow ości należącej do: gm iny w iejskiej, gm iny m iejsko-w iejskiej, z w yłączeniem m ia st liczących pow yżej 5 tys. m ieszkańców ; gm iny m iejskiej, z w yłączeniem m iejscow ości liczących pow y­ żej 5 tys. m ieszkańców - w p rzy p ad k u podm iotów innych n iż g rupy producentów rolnych, w stępnie u znane g ru p y producentów ow oców i w arzyw , u zn an e o rganizacje producentów ow oców i w arzy w oraz pod m io ty św iadczące u słu g i dla gosp o d arstw rolnych lub leśnictw a; b) n a obszarach w iejskich zgodnie z najszerszą definicją, czyli m iejscow ości należącej do: gm iny w iejskiej lub gm iny m iejsko-w iejskiej, z w yłączeniem m iast liczących pow yżej 20 tys. m ieszkańców ; gm iny m iejskiej, z w y łączen iem m iejscow ości liczących pow yżej 5 tys. m ieszkańców - w p rz y p a d k u g rup producentów rolnych, w stępnie uznanych grup producentów ow o­ ców i w arzyw , uznanych organizacji producentów ow oców i w arzy w oraz podm iotów św iadczących usłu g i dla gosp o d arstw rolnych lub leśnictw a. R ozporządzenie z d n ia 17 lip ca 2008, §4 ust.1 pkt. f, g, §5, §6 pkt. 3.

7 PROW n a lata 2007-2013, s. 280-281.

8 Szczegółow y w ykaz działalności, w których m oże być p rzyznana pom oc w ram ach działania „Tworzenie i rozwój m ik ro p rzed sięb io rstw ”, ustalony zo sta ł n a podstaw ie kodów Polskiej K lasy fik acji D ziałalności oraz u jęty w Z ałączn ik u n r 1 do R oz p o rząd z en ia z d n ia 17 lip ca 2008 roku.

9 R ozporządzenie z d n ia 17 lip ca 2008, §13 ust.1-3.

10 D ofinansow anie nie dotyczy po d atk u od tow arów i usług, nabycia nieruchom ości i rzeczy używ anych. R o zporządzenie z d n ia 17 lip ca 2008, §13 ust.4.

leasingu. M aksymalny poziom pomocy finansowej w ram ach omawianego działania nie może przekroczyć 50% kosztów kwalifikowanych operacji.

Zgodnie z jednym z założonych celów D ziałania „Tworzenie i rozwój m ik ro­ przedsiębiorstw” efektem powinien być w zrost zatrudnienia na obszarach wiejskich. Liczbę planowanych do utw orzenia miejsc pracy w w yniku realizacji omawianego Działania zaprezentowano na rys. 3.

Rys. 3. L iczba planow anych do u tw o rzen ia m iejsc pracy w w y n ik u realizacji D ziałania „Tw orzenie i rozw ój m ik ro p rzed sięb io rstw ” - zgodnie z pod p isa n y m i um ow am i

Źródło: Opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych ARiMR.

Zgodnie z dotychczas podpisanym i um owam i w ramach Działania 312 (nabór 2009 i nabór 2010), zaprojektowano utworzenie łącznie 5915 nowych miejsc pracy (najwięcej w województwie wielkopolskim - 1007, natom iast najmniej w wojewódz­ tw ie lubuskim - 76).

Strukturę planowanych do utw orzenia miejsc pracy z uwzględnieniem poszcze­ gólnych rodzajów działalności gospodarczej przedstawiono n a rys. 4.

Najwięcej nowych miejsc pracy m a powstać w mikroprzedsiębiorstwach zajmują­ cych się robotami i usługam i budowlanymi oraz instalacyjnymi, a także usługam i dla ludności. Stosunkowo niewiele, bowiem 1,1% w szystkich nowo utworzonych miejsc pracy, dotyczy przetwórstwa produktów rolnych. Dla porównania w 2009 roku w Pol­ sce blisko 44% zatrudnionych w m ikroprzedsiębiorstwach zajmowało się handlem i naprawą pojazdów samochodowych, a ca 14% budownictwem 11. Prognozuje się, że

11 S tru k tu ra z a tru d n ie n ia w m ik ro p rzed sięb io rstw ach w Polsce w 2009 r. w g podstaw ow ego ro d z a ­ j u d z ia ła ln ości (%): H andel i n ap raw a p o jazd ó w sa m o chodow ych - 33,82; B u d o w n ic tw o - 13,93; P rz e ­ m y sł - 12,77; D z ia ła ln ość p ro fe sjo n a ln a , n au k o w a i te c h n ic z n a - 9,51; T ra n sp o rt i g o sp o d a rk a - 7,17;

w ramach realizacji omawianego D ziałania powstanie blisko 7 tys. przedsiębiorstw12 w w yniku decyzji podjętych przez byłych rolników co do rozpoczęcia działalności gospodarczej. ■ P rz e tw ó rs tw o p r o d u k tó w r o ln y c h lu b j a d a ln y c h p r o d u k tó w le ś n y c h □ R a c h u n k o w o ś ć , d o ra d z tw o lu b u słu g i in f o rm a ty c z n e ■ R o b o ty i u s łu g i b u d o w la n e o ra z in s ta la c y jn e □ R z e m io s ło lu b rę k o d z ie ln ic tw o ■ S p rz e d a ż d e ta lic z n a □ S p rz e d a ż h u rto w a ^ U s ł u g i d la g o s p o d a rs tw r o ln y c h lu b le ś n ic tw a □ U s łu g i d la lu d n o ś c i U s łu g i k o m u n a ln e □ U s łu g i tr a n s p o r to w e

□ U s łu g i tu r y s ty c z n e o ra z z w ią z a n e z e s p o rte m , re k re a c ją i w y p o c z y n k ie m

Rys. 4. S tru k tu ra planow anych do u tw o rzen ia m iejsc p racy w ed łu g rodzajów działalności gospodarczej w w y n ik u u d ziału w D ziałan iu „Tworzenie i rozwój m ik ro p rzed sięb io rstw ” (%)

Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportu „Ocena średniookresowa PROW na lata 2007 - 2013”, M inisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, s. 28.

O p iek a zd ro w o tn a i p o m o c sp o łe czn a - 4,93; Z ak w a te ro w a n ie i g a stro n o m ia - 4,31, P o zo sta ła d z ia ła l­ n o ść u słu g o w a - 3,76, In fo rm a c ja i k o m u n ik a c ja - 2,66, A d m in istro w a n ie i d z ia ła ln o ść w sp ie ra ją c a - 2,59, O b słu g a r y n k u n ieru ch o m o ści - 2,09, E d u k a c ja - 1,7, K u ltu ra i re k re a c ja - 0,75. Ź ródło: o b licze­ n ia w łasne n a p o d sta w ie D zia ła ln o ść p rz e d s ię b io rstw n ie fin a n so w y c h w 20 0 9 r., G U S, W arsz aw a 2011, s. 48-49.

3. Ocena realizacji dotychczasowych etapów Działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”

N a rys. 5 zaprezentowano dane dotyczące liczby złożonych wniosków w ramach Działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” w naborze 2009 oraz w naborze 2010, w podziale na poszczególne województwa.

i N A BÓR 2009 ■ N A B Ó R 2010

Rys. 5. L iczba złożonych w niosków w poszczególnych w ojew ództw ach w ram ach D ziałania „Tw orzenie i rozwój m ik ro p rzed sięb io rstw ”

Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych ARiMR.

450 400 350 300 3 250 ^ 200 S 150 100 50 1

1

1

1

1

1

1i

1

l

l i

V /

V

Rys. 6. W nioskow ana k w ota pom ocy w poszczególnych w ojew ództw ach w ram ach D ziałan ia „Tw orzenie i rozw ój m ik ro p rzed sięb io rstw ” (m ln PLN ) w edług stanu n a dzień 31.03.2011 r.

W pierw szym naborze w niosków o p rzy znan ie pom ocy finansow ej (nabór 2009), który przeprowadzony został w okresie od 5.05. do 18.05.2009 r., A R iM R przyjęła 4983 zgłoszenia. Drugi nabór wniosków (nabór 2010) przeprowadzony zo­ stał w dniach 28.06-9.07.2010 r. Zainteresowanie wsparciem finansow ym wykazało 10540 podmiotów. N a rys. 6 przedstawiono zróżnicowanie pod względem wniosko­ wanych kwot w sparcia na tworzenie i rozwój m ikroprzedsiębiorstw na obszarach wiejskich.

Zróżnicowanie dotyczące liczby zawartych umów w ramach Działania „Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw” w naborze 2009 oraz w naborze 2010 w podziale na województwa oraz wartość zrealizowanych płatności w wyżej wymienionym układzie regionalnym zaprezentowano n a rys. 7.

W pierwszym naborze wniosków w ram ach D ziałania 312 wysokość pom ocy na realizację jednej operacji nie m ogła przekroczyć13: 100 tys. zł - jeżeli zaplanowano utworzenie od 1 do 2 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne14; 200 tys. zł - jeżeli przewidywano utworzenie więcej niż 2 i mniej niż 5 miejsc pracy; 300 tys. zł - gdy zaplanowano utworzenie co najmniej 5 miejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnioroczne. Jeżeli utworzenie lub rozwój m ikroprzedsiębiorstwa dotyczyły wyłącznie działalności związanej z obrotem lub przetwórstwem produktami rolnym i lub jadalnym i leśnymi, pomoc przyznaw ana i w ypłacana była do wysokości 100 tys. zł, jeżeli biznesplan przewidywał utworzenie co najmniej 1 m iejsca pracy. Osoba fizyczna, która ubiega się o wsparcie finansow e, a podejmuje działalność jako m ikroprzedsiębiorca we własnym im ieniu, jest również uw zględniana w liczbie tworzonych miejsc pracy. Z kolei w drugim naborze wniosków m ożna było otrzy­ m ać pom oc w maksymalnej wysokości15: 100 tys. zł - przy założeniu utworzenia co najmniej 1 i mniej niż 2 m iejsc pracy w przeliczeniu na pełne etaty średnio­ roczne jeżeli było to uzasadnione zakresem rzeczowym przedsięwzięcia; 200 tys. zł - jeżeli plan przewidywał utworzenie co najmniej 2 i mniej niż 3 miejsc pracy; 300 tys. zł - jeżeli plan przewidywał utworzenie co najmniej 3 miejsc pracy w prze­ liczeniu na pełne etaty średnioroczne. Kwota pom ocy dla działalności związanej z obrotem lub przetwórstwem produktam i rolnym i lub jadalnym i leśnymi nie uległa zmianie.

13 R o zporządzenie z d n ia 17 lip ca 2008, §12.

14 P rz y o b lic z a n iu śre d n io r o c z n e g o z a tr u d n ie n ia n ie u w z g lę d n ia się p ra c o w n ik ó w p rz e b y ­ w ający c h n a u rlo p a c h m a c ie rz y ń sk ic h i w y ch o w aw czy ch , a ta k ż e z a tru d n io n y c h w celu p rz y g o to w a ­ n ia zaw odow ego. W p rz y p a d k u p rz e d się b io rc y d ziałające g o k ró cej n iż ro k śre d n io ro c z n e z a tru d n ie n ie o sz a c o w u je się n a p o d sta w ie d an y ch z a o sta tn i o k res, u d o k u m e n to w a n y p rzez p rz ed sięb io rcę. U sta w a z d n ia 2 lip ca 2004 r. o sw obodzie działalności gospodarczej Dz.U. z 2004 n r 173 poz. 1807 z późn. zm. art. 109.

15 R o zporządzenie M in istra R olnictw a i Rozw oju Wsi z d n ia 24 m arca 2010 r. zm ieniające ro zp o rz ąd ze­ nie w spraw ach szczegółow ych w aru n k ó w i try b u p rzy zn aw an ia oraz w y p ła ty pom ocy finansow ej w ram ach d ziałan ia „Tw orzenie i rozw ój m ik ro p rzed sięb io rstw ” objętego P rogram em R ozw oju O bszarów W iejskich na lata 2007-2013. (Dz. U. z 2010 r. n r 55, poz. 335), §1 pkt. 5.

Rys. 7. L iczba zaw a rty ch um ów w poszczególnych w ojew ództw ach w ram ach D ziałania „Tworzenie i rozwój m ik ro p rzed sięb io rstw ”, w ed łu g stanu n a dzień 31.03.2011 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych ARiMR.

N a rys. 8 przedstawiono dane dotyczące kwoty zawartych um ów w poszczegól­ nych województwach w ramach omawianego Działania.

80 000 000 70 000 000 60 000 000 50 000 000 40 000 000 30 000 000 20 000 000 10 000 000 0 И i i L L t L śś* \i^ ^ 4^ 4^

J r ćг У

/ /

:чеГ У J r J r

J r ж iP &

/ y y ^ y y чу «V УУ>У

Rys. 8. K w ota zaw artych um ów w poszczególnych w ojew ództw ach w ram ach D ziałan ia „Tw orzenie i rozw ój m ik ro p rzed sięb io rstw ”, w edług stanu n a dzień 28.02.2011 r.

Informacje dotyczące m inim alnych oraz m aksymalnych kwot pomocy udzielonej beneficjentom w ramach omawianego działania przedstawiono w tab. 1.

Tab. 1. M inim alne oraz m ak sy m aln e kw oty pom ocy udzielonej w ram ach D z iałan ia „Tworzenie i rozwój m ik ro p rz e d sięb io rstw ” w poszczególnych w ojew ództw ach w ed łu g stanu n a dzień 28.02.2011 r.

W ojew ództw o

K w ota pom ocy (PLN )

M in. Max.

D olnośląskie 21635,00 300 000

K ujaw sko-pom orskie 22900,00 300 000

Lubelskie 16194,00 300 000 Lubuskie 20720,00 300 000 Ł ódzkie 10520,00 300 000 M ałopolskie 12207,50 300 000 M azow ieckie 14400,00 300 000 O polskie 10278,50 300 000 Podkarpackie 14025,50 300 000 Podlaskie 17580,50 300 000 Pom orskie 19950,00 300 000 Śląskie 15531,00 300 000 Św ięto k rzy sk ie 12000,00 300 000

W arm ińsko-m azurskie 11300,00 300 000

W ielkopolskie 10106,00 300 000

Z achodniopom orskie 15174,00 300 000

Źródło: Opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych ARiMR.

Statystyki dotyczące płatności zrealizowanych w poszczególnych województwach w ram ach działania „Tworzenie i rozwój m ikroprzedsiębiorstw ” zaprezentowano w tab. 2.

Tab. 2. W artość zrealizow anych p ła tn ości w poszczególnych w ojew ództw ach w ram ach D ziałania „Tworzenie i rozw ój m ik ro p rz e d sięb io rstw ”, stan n a dzień 28.02.2011r. (PLN )

W ojew ództw o L iczba operacji O gółem w y p łaco n a k w o ta (PLN )

D o ln ośląskie 22 2363506,50

Kuj aw sko-pom orskie 36 3750456,00

Lubelskie 118 12682223,25 Lubuskie 18 2056902,22 Ł ódzkie 21 2217602,00 M ałopolskie 114 13074044,50 M azow ieckie 135 15323737,50 O polskie 27 2580997,50 Podkarpackie 140 15181746,50 Podlaskie 73 9223391,25 Pom orskie 40 4105247,30 Śląskie 126 17153554,50 Św ięto k rzy sk ie 73 7219558,96

W arm ińsko-m azurskie 46 5069047,00

W ielkopolskie 141 17567537,50

Z achodniopom orskie 27 3471961,50

R azem 1157 133041513,98

Źródło: Opracowanie własne na podstawie niepublikowanych danych ARiMR.

Według stanu na dzień 28.02.2011 r. w ram ach omawianego D ziałania zreali­ zowano płatności na łączną kwotę 133 041 513,98 zł, na koniec kolejnego m iesiąca kw ota ta wzrosła o 14 834 682,49 zł. Zrealizowane do dnia 31.03.2011 r. płatności stanowią zaledwie 5,15% wnioskowanej kwoty pomocy oraz ok 3,5 % przeznaczonego na ten cel budżetu. Przyczyn tak niskiego dotychczasowego w ykorzystania środków dopatryw ać m ożna się zarówno po stronie wnioskodawców, jak również po stronie A R iM R. Rolnicy składają w nioski niskiej jakości, które w ym agają popraw y lub uzupełnienia, co znacznie opóźnia w ypłatę środków. Sytuację tę m ogłyby zmienić

szkolenia dla rolników dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej16. Z drugiej zaś strony nieodpowiednie przygotowanie wniosków m oże być spowodowane tym , iż czas na ich sporządzanie i składanie w obu przeprowadzonych naborach był zbyt krótki. Niemniej jednak, jak w ynika z raportu „Ocena średniookresowa PROW na lata 2007-2013” sporządzonego dla M inisterstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Działanie „Tworzenie i rozwój m ikroprzedsiębiorstw” będzie miało istotny w pływ na rozwój przedsiębiorczości na obszarach wiejskich, bowiem przyczynić może się do powstania ponad 8 tys. nowych mikroprzedsiębiorstw, w których m ogą znaleźć zatrudnienie obecni bezrobotni. W ujęciu regionalnym najw yższą w ypłaconą kw otą pom ocy cha­ rakteryzow ały się województwa wielkopolskie oraz śląskie, najniższą zaś lubuskie oraz łódzkie. Jednakże w przeliczeniu n a 1 m ieszkańca w si17 najw iększą pom oc uzyskali m ieszkańcy województwa podlaskiego (19,46 zł) oraz śląskiego (16,88 zł), najm niejszą natom iast województwa łódzkiego (2,43 zł) i dolnośląskiego (2,76 zł).

Zakończenie

Przeprowadzone badania um ożliwiły sformułowanie następujących wniosków: a) jednym z instrum entów finansow ania fazy startowej m ikroprzedsiębiorstw na obszarach wiejskich jest Działanie 312 „Tworzenie i rozwój m ikroprzedsiębiorstw”; b) łączny budżet D ziałania 312 stanowi ca 20% PROW; c) wysokość limitów środków w ram ach D ziałania 312 jest zróżnicowana w podziale na województwa (najwyższy limit przypada na województwa wielkopolskie i mazowieckie, najniższy na wojewódz­ tw a opolskie i lubuskie); d) istnieją określone kryteria przyznania w sparcia (liczba utworzonych miejsc pracy, zakres rzeczowy przedsięwzięcia, bezrobocie w powiecie, dochód podatkowy gminy); e) zróżnicowanie liczby projektów oraz wielkość w nio­ skowanych kwot były zgodne z limitem środków przydzielonym na poszczególne województwa (w żadnym z województw nie wyczerpano lim itu środków w ramach zawartych umów); f) według stanu na dzień 31.03.2011 r. zrealizowano płatności na łączną kwotę 147 876 196,47 PLN; g) najwięcej środków wykorzystano w wojewódz­ tw ie wielkopolskim (do dnia 28.02.2011 r. finansowe wsparcie opiewało na kwotę

17 567 537,50 PLN); h) najniższą pomoc finansow ą uzyskały m ikroprzedsiębiorstwa prowadzące działalność w województwie lubuskim (do dnia 28.02.2011 r. finansowe wsparcie opiewało na kwotę 2 056 902,22 PLN); i) w przeliczeniu na 1 m ieszkańca wsi największą pomoc uzyskali m ieszkańcy województwa podlaskiego (19,46 zł), natom iast najm niejszą - województwa łódzkiego (2,43 zł).

16 M. K ozm ana, D o ta c je d la m ikro p rzed sięb io rstw u tk n ę ły w , „R zeczp o sp o lita” n r 97 z dnia 27 k w ie tn ia 2011, s. B 4.

17 O bliczeń dokonano n a podstaw ie stanu ludności n a w si w edług m iejsca zam ieszkania w 2009 r. Źródło: B a n k D anych L okalnych, w w w .stat.gov.pl (05.05.2011 r.).

Financial instrum ents for supporting m icro enterprises developm ent in rural areas in poland

T h e a im o f th is a rtic le is to c h a ra c te riz e th e ru le s fo r g ra n tin g fin a n c ia l s u p p o rt fo r th e c re a tio n a n d d e v e lo p m e n t o f m ic ro e n te r p ris e s in ru ra l a re a s a n d e v a lu a tio n o f s u p p o rt in te r m s o f re g io n s in P o la n d . T h e b a sic so u rc e o f in fo rm a tio n w a s th e p u b lish e d a n d u n p u b lish e d sta tis tic s o f th e A g e n c y fo r R e s tr u c tu rin g a n d M o d e rn iz a tio n o f A g r ic u ltu re a n d o f th e M in is try o f A g r ic u ltu re a n d R u ra l D e v e lo p m e n t. T h e a rtic le u se s d a ta o n th e im p le m e n ta tio n o f th e A c tio n 312 “ C re a tio n a n d d e v e lo p ­ m e n t o f m ic ro -e n te rp ris e s ”, im p le m e n te d u n d e r th e P rio rity N o . III, “ Q u a lity o f life in ru ra l a re a s an d d iv e rsific a tio n o f ru ra l e c o n o m y ”, O p e ra tio n a l P ro g ra m m e fo r R u ra l D e v e lo p m e n t fo r 2 0 0 7 -2 0 1 3 .