ROCZNIKI FILOZOFICZNE Tom LX, numer 4 – 2012
NIE UZNAWA DROGI NA SKRÓTY
S OWO JM REKTORA KATOLICKIEGO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO JANA PAW A II
Chocia! od niespodziewanej "mierci Arcybiskupa Józefa #yci$skiego up%y-n&%y ju! dwa lata, spo%eczno"' Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Paw%a II zachowuje Go w niezmiennie !ywej pami&ci. Arcybiskup da% si& pozna' jako wybitny duszpasterz i dzia%acz spo%eczny. Nie powinno jednak dziwi', !e wspólnota akademicka pami&ta go przede wszystkim jako znako-mitego profesora – twórczego badacza i cenionego wychowawc& m%odzie!y, a tak!e niestrudzonego organizatora !ycia intelektualnego na Uczelni, ale te! w wymiarze ogólnopolskim.
Z ca%ej dzia%alno"ci naukowej Józefa #yci$skiego przebija dog%&bna "wiado-mo"' tego, !e – z jednej strony – rzeczywisto"' jest bardzo skomplikowana i wymyka si& wszelkim uproszczeniom, ale – z drugiej strony – "wiat%o rozumu pozwala cz&"ciowo przenikn(' labirynt "wiata. Te idee, nie tylko u"wiado-mione, ale autentycznie prze!ywane, ukszta%towa%y badacza, który cechowa% si& stanowczym, lecz wolnym od pychy, zaufaniem do rozumu i poznawczym optymizmem, a tak!e m&drca, który zachowa% wielk( otwarto"' i ducha dialogu, nie odst&puj(c przy tym na krok od klasycznie pojmowanej prawdy, w tym Prawdy Objawionej. Charakterystyczne cechy Arcybiskupa #yci$skiego jako uczonego mo!na dostrzec w obszarze trzech bliskich mu dziedzin: filozofii nauki, bada$ nad relacjami wiary i nauk przyrodniczych oraz docieka$ nad podstawami szeroko rozumianych zjawisk kultury.
Przeciwstawiaj(c si& tendencjom socjologizuj(cym, Arcybiskup konsekwen-tnie broni% racjonalnej koncepcji nauki. Racjonalno"' nie oznacza%a jednak dla Niego !adnego prostego mechanizmu rozwoju wiedzy, pozornie t%umacz(cego natur& wszelkich rewolucji naukowych, ani %atwej demarkacji. Ujmowa% nauk& jako poszukiwanie klasycznie pojmowanej prawdy – pe%ne intelektualnych
S OWO JM REKTORA KUL 14
przygód poszukiwanie, którego nie da si& podporz(dkowa' !adnym prostym wskazówkom, nakazom czy modom.
W okresie lubelskim praca naukowa Arcybiskupa #yci$skiego ogniskowa%a si& przede wszystkim wokó% problematyki okre"lanej zbiorczo jako relacje mi&dzy wiar( a rozumem (od 1999 r. – to jest rok po og%oszeniu encykliki Fides et ratio Papie!a Jana Paw%a II – kierowa% Katedr( Relacji mi&dzy Nauk( a Wiar( na Wydziale Filozofii KUL). Dziedzina ta, by' mo!e bardziej ni! jaka-kolwiek inna, wci(! obfituje w szeroko rozpowszechnione upraszczaj(ce s(dy. Z jednej strony opracowania demaskuj(ce rzekome sprzeczno"ci mi&dzy Obja-wieniem a naukami przyrodniczymi osi(gaj( milionowe nak%ady, z drugiej za" strony nie brakuje badaczy przekonanych, !e problem ten mo!na rozwi(za' kilkoma prostymi deklaracjami, dotycz(cymi zwykle odr&bno"ci metodologicz-nych p%aszczyzn. Jedni g%osz( tez& o nieuchronnym i praktycznie nieustaj(cym konflikcie mi&dzy wiar( a wiedz( naukow(, inni %atwo skazuj( te dziedziny na ca%kowit( izolacj&. Arcybiskup #yci$ski, ju! w czasach studiów nad Gali-leuszem, dowiód%, !e daleko mu do ka!dego z tych uproszcze$. Uwa!a%, !e droga do zrozumienia relacji mi&dzy naukami przyrodniczymi a wiar( wiedzie przez gruntown( analiz& poszczególnych punktów spotkania tych typów wie-dzy. Takie podej"cie opiera si& na osobie badacza, który jest kompetentny w obu wspomnianych tu dyscyplinach i dzi&ki temu jest zdolny do przerzucenia mi&dzy nimi faktycznego mostu poznawczego. Sam Arcybiskup nale!a% prze-cie! do nielicznych specjalistów swobodnie poruszaj(cych si& zarówno na grun-cie teologii, jak i przyrodoznawstwa.
Równie bliskie Wielkiemu Kanclerzowi by%o interdyscyplinarne dociekanie fundamentów kultury w "wiecie wielkich spotka$ cywilizacji. Arcybiskup by% organizatorem i gospodarzem trzech kolejnych mi&dzynarodowych Kongresów Kultury Chrze"cija$skiej (w latach 2000, 2004, 2008). Zapisa%y si& one w his-torii naszego Uniwersytetu, ale i ca%ej Polski jako znacz(ce i inspiruj(ce wyda-rzenia naukowe i kulturowe, których owoce b&dziemy zbiera' przez kolejne lata. Przygotowywa% te! – zaplanowany na rok 2012 – IV Kongres... Nie b&dzie przesad( stwierdzenie, !e zogniskowane w poznawczej osobowo"ci Arcy-biskupa Józefa #yci$skiego swoiste przymierze stanowczego poszukiwacza prawdy i cz%owieka szczerze otwartego na nowe idee nigdzie nie manifestowa%y si& tak wyra)nie, jak podczas tych pami&tnych spotka$.
Dzi&kuj& Komitetowi Redakcyjnemu „Roczników Filozoficznych” za stwo-rzenie stosownej okazji do wspomnienia naszego znakomitego Pasterza, Pro-fesora i Kolegi. Jednocze"nie zwracam si& do "rodowiska Katolickiego Uniwer-sytetu Lubelskiego Jana Paw%a II z apelem, by dziedzictwo Arcybiskupa Józefa
S OWO JM REKTORA KUL 15 #yci$skiego pozosta%o w naszej Alma Mater !ywe, by Jego my"l, a zw%aszcza styl pracy – oryginalnej, "mia%ej i odpowiedzialnej – by%y przedmiotem nie tylko pami&ci, ale równie! twórczej kontynuacji.
Ks. prof. dr hab. Antoni D bi!ski Rektor KUL
