K a r o l K o ś c i e l n i a k
A k a d e m i a M a r y n a r k i W o j e n n e j
H I S T O R I A S Y S T E M Ó W
A N T Y R A K I E T O W Y C H W P A Ń S T W A C H N A T O
STRESZCZENIE
Artykuł ten prezentuje krótką historię systemów antyrakietowych, które powstawały w Stanach Zjednoczonych od lat pięćdziesiątych XX wieku, które swym zasięgiem objęły nie tylko największe miasta USA ale także cały kraj i kontynent Amerykański. Z czasem przerodziły się w globalny system ochrony nie tylko samych Stanów Zjednoczonych ale również ich sojuszników. Systemy antyrakietowe były odpowiedzią na zmieniające się warunki pola walki. Szczególnie „zimna wojna” pokazała, że gdy jedna strona zbroi się w pociski balistyczne ICBM, których zasięg to ponad 5500 km, oznacza to ogromne zagrożenie dla każdego zakątka świata. Przede wszyst-kim zagrożenie dla drugiej strony owego konfliktu, która aby powstrzymać albo ograniczyć skutki ewentualnego ataku buduje na terenie własnego kraju system, który pozwoli przechwycić i znisz-czyć nadlatującą rakietę z głowicą nuklearną. Tego właśnie zagadnienia dotyczy ten tekst, który ma pokazać, że „amerykańska tarcza antyrakietowa” to nie jest wymysł ostatnich lat, tylko proces długofalowy. Proces w którym chce uczestniczyć Polska jak i cała Europa.
W ciągu ostatnich kilku lat, co pewien czas pojawiały się informacje o ame-rykańskiej tarczy antyrakietowej i jej elementach montowanych w różnych zakąt-kach świata. Jeden z takich elementów ma być lub raczej miał być umieszczony na terytorium Polski. W związku z tym faktem w mediach pojawiały się informacje o funkcjonowaniu, zaletach i wadach systemu obrony przeciwrakietowej. Lecz nie jest to pierwszy i jedyny system obrony tego typu na świecie. Początków tego typu systemów należy szukać znacznie wcześniej w początkach rywalizacji dwóch blo-ków politycznych, zwanych „zimną wojną”. Pierwszym zwiastunem zmian było wystrzelenie pierwszego sztucznego satelity ziemi „Sputnika 1” przez ZSRR. Roz-począł się wyścig w kosmos, a jednocześnie pojawiło się nowe zagrożenie, ponie-waż rakieta, która może wynieść na orbitę okołoziemską sztucznego satelitę, może także przenieść pocisk balistyczny, na znaczną odległość. Aby ochronić się przed ewentualnym atakiem rakietowym zaczęto tworzyć systemy antyrakietowe, które miały chronić państwa przed taką ewentualnością, czyli przed atakiem rakietami balistycznymi.
Artykuł ten ma pokazać historię systemów antyrakietowych w państwach NATO, z naciskiem na Stany Zjednoczone, podczas „zimnej wojny”, a przede
wszystkim po jej zakończeniu, kiedy to zabrakło głównego wroga. Na jego miejsce pojawili się następni. Powstało zagrożenie terrorystyczne i tzw. lista „państw terro-rystycznych”, które mogą zagrażać pokojowi na świecie. Datą przełomową stały się wydarzenia z 11 września 2001 roku, wtedy też na nowo powstała idea budowy systemu antyrakietowego. Pragnę pokazać co się zmieniło od czasów „zimnej woj-ny” do dnia dzisiejszego. Czy tamte systemy różniły się od tych dzisiejszych. Jaki wpływ systemy antyrakietowe mają na sytuację międzynarodową, czy odbijają się na stosunkach miedzy państwowych.
We wrześniu 2005 roku NATO utworzyło Biuro do spraw Zarządzania Programem ALTBMD – Wielowarstwowa Obrona Antyrakietowa Teatru Działań, którego celem jest lub raczej ma być ochrona wojsk NATO operujących poza ob-szarem Sojuszu. Systemy obrony antyrakietowej teatru działań poszczególnych państw NATO zostaną włączone we wspólny system dowodzenia i kontroli z za-daniem obrony wojsk NATO przed pociskami teatru działań typu SCUD i NO-DONG1.
Deklaracja przyjęta przez szczyt NATO w Pradze 21 listopada 2002 roku, zobowiązała kraje członkowskie NATO do przeprowadzenia badań w zakresie: „sposobów zapobieżenia rosnącej groźbie ataku rakietowego na obszar Sojuszu, wojska i skupiska ludności w skuteczny sposób poprzez odpowiednie połączenie działań politycznych i obronnych oraz środków odstraszania”2. Nie podjęto jednak żadnych wiążących decyzji. Na szczycie w Rydze w listopadzie 2006 roku stwier-dzono konieczność dalszych badań.
Od szczytu w Rydze na forum EWG (R) prowadzona jest dyskusja na temat potrzeby budowy systemu obrony antyrakietowej dla ochrony terytorium NATO3. W 2005 r. Rada Północnoatlantycka - najważniejsze ciało NATO - zde-cydowała o uruchomieniu programu ochrony przed rakietami średniego zasięgu. Program, znany jako ALTBMD, ma zacząć działać w 2015 lub 2016 r.4. W przy-szłości ALTBMD może stać się nawet uzupełnieniem amerykańskiej tarczy.
Potężne systemy obrony przeciwrakietowej ochraniające miasta i teryto-ria NATO mogłyby wzmocnić odstraszanie oraz umożliwić Sojuszowi pokony-wanie sytuacji kryzysowych w bardziej systematyczny i solidarny sposób. Być może w pewnych przypadkach mogłyby także odwieść przeciwników od wejścia w posiadanie rakiet balistycznych, które mogłyby zagrozić terytoriom państw NATO. Obrona przeciwrakietowa mogłaby wzmocnić odstraszanie, ponieważ przeciwnik ryzykowałby, że jego ataki skończą się klęską operacyjną oraz sta-nąłby wobec perspektyw odwetu ze strony NATO. Poza tym, dysponując obroną
1 Obrona antyrakietowa w ramach NATO, http://polish.poland.usembassy.gov/
news/ obrona-przeciwrakietowa/obrona-przeciwrakietowa-nato-dzialania.html [26.05.2009].
2 Tamże. 3 Tamże.
4 K. Nikiewicz, Całe NATO popiera tarczę, http://wyborcza.pl/1,76842,4074870.
przed takimi rakietami balistycznymi, państwa sojusznicze miałyby większą swobodę rozważania opcji innych, niż podejmowanie przeciwko wrogom działań prewencyjnych lub wyprzedzających. Takie systemy obrony pomogłyby człon-kom Sojuszu osiągać konsensus w sprawie strategii w sytuacjach kryzysowych oraz utrzymać jedność podczas konfliktu. W sytuacji kryzysowej zdolności w dziedzinie obrony przeciwrakietowej mogłyby także oferować znaczące moż-liwości. Rządy NATO mogłyby skorzystać z opcji ogłoszenia podwyższonego poziomu gotowości obrony przeciwrakietowej, aby wysłać sygnał spójności, determinacji i przygotowania. Wykorzystanie rakiet Partriot do obrony Izraela przed irackim atakiem rakietowym w 1991 roku pokazało, że systemy obrony przeciwrakietowej mogą być wykorzystane do celów zmniejszenia eskalacji, ograniczenia konfliktu i zarządzania kryzysowego5. Ale to tylko teoria. Czas pokaże w którym kierunku pójdzie Sojusz.
„Ludzie od zarania dziejów poszukiwali i nadal poszukują form, metod i sposobów zapewnienia sobie bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo oznacza brak zmar-twień (strachu) wynikających z różnego rodzaju zagrożeń. Tak użyty termin bezpie-czeństwo dotyczy zarówno jednostek, jak i całych społeczeństw.”6 Tą definicją można by wytłumaczyć strach jaki pojawił się po wynalezieniu bomby atomowej i rakiet zdolnych przenieść głowicę jądrową na znaczne odległości. Wtedy nikt na świecie nie mógł się czuć bezpiecznie.
Po zrzuceniu na Hiroszimę i Nagasaki w sierpniu 1945 roku bomby ato-mowej, przy jednoczesnym braku tego rodzaju broni w arsenałach innych państw, Stany Zjednoczone czuły się bezpiecznie. To poczucie bezpieczeństwa zostało złamane 29 sierpnia 1949 roku po dokonaniu przez Związek Radziecki próbnej eksplozji bomby atomowej7. Wobec trwającej zimnej wojny, stan zagro-żenia w świadomości Amerykanów urósł do paranoiczno-histerycznych rozmia-rów, szczególnie po 4 października 1957 roku, czyli po wystrzeleniu przez ZSRR pierwszego sztucznego satelity Ziemi, dowodząc tym samym, że teryto-rium USA jest w zasięgu uzbrojonych w głowice jądrowe radzieckich pocisków międzykontynentalnych8.
4 października 1957 roku rozpoczęła się nowa era – era podboju kosmo-su. Związek Radziecki wystrzelił pierwszego sztucznego satelitę Ziemi, Sputnika 1. Możliwość lotu satelitarnego była już znana na początku XX wieku dzięki pracom K. E. Ciołkowskiego, H. J. Obertha i R. H. Goddarda. Techniczne moż-liwości realizacji tego zamierzenia pojawiły się w momencie powstania
5 D. S. Yost, Obrona przeciwrakietowa w programie NATO, http://www.nato.int/
docu/review/2006/issue3/polish/ analysis1.html [08.06.2009r.].
6
Z. Kępa, Istota terminu bezpieczeństwo, www.wsp.krakow.pl/konspekt/29/index. php? i=007 [aktualizacja 27.05.2009r.].
7 Idea obrony antybalistycznej,
www.bmd.sport-news.info/idea-obrony-antybalistycznej.html [03.06.2009r.].
8
szej rakiety na paliwo ciekłe zbudowanej przez R.H. Goddarda w Stanach Zjed-noczonych9. Kolejny krok postawiła III Rzesza Niemiecka, budując broń rakie-tową nowego rodzaju – rakiety V1 i V2. Bronią tą III Rzesza chciała wziąć odwet za alianckie naloty na Berlin, posyłając ją nad Londyn. Brytyjska obrona przeciwlotnicza była wobec nich bezsilna. Nadlatywały z nieporównywalnie większą prędkością niż samoloty, były mniejsze, a nocne ataki siały panikę i spustoszenie. W ciągu dwóch lat na Londyn spadło ok. 3000 rakiet V2, zabija-jąc ponad 7000 ludzi. USA i ZSRR po wygranej wojnie z Niemcami wykorzysta-ły osiągnięcia niemieckich inżynierów, czego efektem było m.in. wystrzelenie Sputnika 1 na orbitę okołoziemską.
Rozpoczął się swoisty wyścig rakietowy między tymi dwoma państwami. Konstruktor rakiety V2, Wernher von Braun, zaczął pracować dla Amerykanów, stając się twórcą amerykańskiego programu kosmicznego. Rosjanie natomiast mieli do dyspozycji asystenta von Brauna, Helmuta Groettrup, który dla nich odtworzył dokumentację rakiet V2. Jednak twórcą rosyjskiego programu kosmicznego był Siergiej Korolew10. Do roku 1952 USA i ZSRR przyswoiły, przetestowały i uspraw-niły niemieckie osiągnięcia. Projekty rakiet balistycznych krótkiego zasięgu były blisko etapu produkcji. Znaczne zmniejszenie głowic jądrowych umożliwiło rozpo-częcie prac nad pociskami międzykontynentalnymi. Atlas Model 7 w USA, i R-7 w ZSRR11.
Na świecie rozróżnia się takie oto typy pocisków balistycznych: – Short-Range Ballistic Missile – SRBM – do 1000 km,
– Medium-Range Ballistic Missile – MRBM – od 1000 do 3000 km, – Intermediate-Range Ballistic Missile – IRBM – od 3000 do 5500 km, – Intercontinental Ballistic Missile – ICBM – powyżej 5500 km.
Przez stulecia wojskowi odwoływali się do rzymskiej maksymy si vis pa-cem, para bellum, uzasadniając konieczność tworzenia i szkolenia armii. Istotę sta-rożytnej zasady przekuto na początku lat sześćdziesiątych naszego stulecia w doktrynę, znaną jako MAD – Mutually Assured Destruction. Doktryna ta powsta-ła w Ameryce. Jej założenie to odstraszanie potencjalnego przeciwnika od napaści przez zachowanie, nawet po niespodziewanym ataku, zdolności do zadania agreso-rowi zniszczeń o skali i rozmiarze przekraczającym akceptowalny poziom12. Dopóki liczba głowic nuklearnych oraz środków przenoszenia, samolotów i rakiet,
9 Yury Zaitsev, The Discovered Space, Space Daily, 04.10.2007 r., www.spacedaily.
com/reports/The_Discovered_Space_999.html [26.05.2009]
10 Mark Wade, Sputnik Plus 50, Encyklopedia Astronautica, www.astronautix.com/
articles/ spulus50.html [26.05.2009r.].
11 Tamże. 12
mywała się na względnie niskim poziomie, doktryna MAD funkcjonowała jako w miarę skuteczny system zabezpieczenia przed zagładą nuklearną13.
Dążenie do obrony przed rakietami jest równie stare co chęć ich posiadania, lecz żaden kraj nie zrobił tyle, by ją sobie zapewnić, co Stany Zjednoczone. Dla bezpiecznej Ameryki, zbyt odległej, by ją zaatakować z morza, i zbyt wielkiej, by dokonać tego z powietrza, pociski balistyczne stanowią jedyne realne zagrożenie wojskowe.
ZSRR w 1955 roku masowo produkował już pociski średniego zasięgu (SS-3), w 1957 roku wystrzelił międzykontynentalny pocisk balistyczny na odległość 8000 km, wykorzystując ten sam silnik rakietowy, który w październiku 1957 roku wyniósł Sputnika 1 na orbitę okołoziemską14. Rosjanie w 1961 roku jako pierwsi strącili własny pocisk międzykontynentalny drugą rakietą balistyczną. Amerykanom pierwsze przechwycenie udało się dopiero w 1962 roku15. Użyto do tego przeciwpo-cisku Nike-Zeus, który zwalczał pociski dalekiego i średniego zasięgu rozwijające prędkość do 7000m/sek.16
W latach 1957-1971, istniało wspólne amerykańsko-kanadyjskie przed-sięwzięcie, które miało zapobiegać zagrożeniu bombardowaniami ze strony ZSRR. Nosiło nazwę: The Bomarc Missile Program. BOMARC – BOeing i Michigan Aerospace Research Center. Sednem programu było rozmieszczenie taktycznych stacji wyposażonych w rakiety typu BOMARC wzdłuż wschodnich i zachodnich wybrzeży Ameryki Północnej oraz wewnątrz tego kontynentu. Sys-temy naprowadzające BOMARC i SAGE (Semi-Automatic Ground Environ-ment) zlikwidowano w późnych latach sześćdziesiątych, ponieważ okazały się niewydajne i bardzo kosztowne oraz całkowicie nieprzydatne w zwalczaniu ra-kiet balistycznych17.
Od 12 maja 1958 roku istnieje NORAD – North American Aerospace Defense Command, w którego skład wchodzą Stany Zjednoczone i Kanada. Ce-lem NORAD-u jest kontrola przestrzeni powietrznej i kosmicznej nad Ameryką Północną. Do zadań programu należy m.in. wykrywanie, obserwacja i szacowa-nie stopnia zagrożenia obiektów w przestrzeni kosmicznej, jak rówszacowa-nież wykry-wanie i ostrzeganie przed atakiem, np. rakietowym, na Amerykę18. Sztab NORAD-u znajduje się w Peterson Air Force Base, a najbliższe centrum kontroli
13
Tamże, s. 372-373.
14
P. Kennedy, Mocarstwa świata. Narodziny-rozkwit-upadek Warszawa 1994, s. 379.
15 W. Smoczyński, Dziurawy parasol, www.polityka.pl/dziurawy-parasol/Text
01,934,266772,18/ [26.05.2009r.]
16
Przeciwpocisk NIKE-ZEUS, „Wojskowy Przegląd Zagraniczny”, listopad-grudzień, r. IV, Warszawa 1961, s. 150.
17 BOMARC Missile Sites. History of Air Defense Weapons, http://www.radomes.
org/museum/bomarc.html [26.05.2009r.].
18
i dowodzenia jest umieszczone w Cheyenne Mountain Air Station – CMAS. Bu-dowa CMAS rozpoczęła się w maju 1961 roku i trwała do lutego 1966 roku. Znajduje się tam m.in. Missile Warning Center. W górze Cheyenne znajduje się także centrum dowodzenia amerykańskiego globalnego systemu obrony antyra-kietowej19.
Amerykanie zaczynają tworzyć wyspecjalizowane systemy antybalistyczne. Pierwszym takim systemem był SENTINEL (realizacja projektu miała miejsce w latach 1967-1969), program opierający się na wykorzystaniu uzbrojonych w pię-ciomegatonową głowicę jądrową rakietowych pocisków antybalistycznych Nike-Zeus do obrony 17 do 20 największych miast Ameryki20.
Kolejnym systemem był SAFEGUARD (realizacja w latach 1969-1976). Był to amerykański dwuwarstwowy system antybalistyczny przeznaczony do obro-ny bazy międzykontynentalobro-nych pocisków balistyczobro-nych – ICBM – Minuteman w pobliżu Grand Forks w Dakocie Północnej. System składający się z uzbrojonych w głowice jądrowe pocisków dalekiego zasięgu Spartan oraz krótkiego Sprint, roz-mieszczony był w bazie Stanley R. Mickelson Safeguard Antyballistuc Missile Complex21. Baza pełną gotowość operacyjną osiągnęła 1 października 1975 roku, jednak już następnego dnia Kongres Stanów Zjednoczonych zdecydował o jej za-mknięciu jako militarnie nieefektywnej22.
Strategic Defense Initiative – SDI – to amerykański program strategicznej obrony antybalistycznej krajów NATO przed atakiem balistycznym ze strony ZSRR. Zainicjowanie programu ogłoszone zostało 23 marca 1983 roku, telewizyjnym Orę-dziem do Narodu Prezydenta USA Ronalda Regana23. Zakończenie programu nastą-piło w 1991 roku, na mocy decyzji Georga H. Busha, zastąpiono go programem GPALS – Global Protektion Against Limited Strikes. SDI była najszerzej zakrojo-nym projektem ze wszystkich kiedykolwiek podejmowanych amerykańskich pro-gramów obrony antybalistycznej i jedynym, w którego założeniach znajdowało się wykorzystanie broni rozmieszczonej w przestrzeni kosmicznej24. SDI był koncepcją obrony przeciwrakietowej rozwijanej od początku lat 60-tych XX wieku, opracowa-ne w związku z rozwojem broni rakietowej i zaistnieniem potencjalopracowa-nego zagrożenia ze strony ZSRR.
Podstawowymi założeniami systemu, potocznie zwanego „Star Wars” był system tzw. antyrakiet rozmieszczonych na wyrzutniach naziemnych, mogą-cych zestrzelić nadlatujące pociski przeciwnika z dużej odległości, co miało
19 Tamże.
20 Sentinel, www.nuclearabms.info/HSentinel.html [26.05.2009r.].
21 Safeguard, www.missilethreat.com/missiledefensesystems/id.55/ system_detail.
asp [26.05.2009r.].
22 Tamże.
23 Strategic Defense Initiative, www.fas.org/nuke/space/c06sdi_1.html
[26.05.2009r.].
24
nastąpić poza atmosferą ziemi lub w przypadku zmasowanego ataku, także w stratosferze – za pomocą tzw. ściany ognia (firewall) stworzonej przez szereg wybuchów głowic jądrowych wystrzeliwanych we własnych rakietach25. SDI nie został nigdy w pełni rozwinięty ani wdrożony, jednak wielomiliardowe nakłady na wybrane technologie programu, pozwoliły później rozwinąć technologie poci-sków antybalistycznych – Anti Ballistic Missile (ABM) – używanych współcześnie26.
W 1991 roku prezydent Stanów Zjednoczonych Georg H. W. Bush zmienił Strategic Defense Initiative, na nowy system Global Protection Against Limited Strikes – GPALS. System ten składał się z trzech elementów: National Missile Defense (NMD), Theatre Missile Defense (TMD), Global Missile Defense (GMD). Zadaniem GPALS była ochrona sił zbrojnych USA. 13 maja 1993 roku nazwa pro-gramu została zmieniona na National Missile Defense (NMD), a następnie na Balli-stic Missile Defense (BMD), co oficjalnie oznaczała m.in. koniec ery wyścigu zbrojeń27.
Ballistic Missile Defense (BMD) istnieje od 1999 roku, i jest to amerykański wielowarstwowy system obrony antybalistycznej. System ten miał i ma bronić przed atakiem rakietowym pociskami balistycznymi krótkiego (SRBM), średniego (MRBM), pośredniego (IRBM) oraz dalekiego (ICBM) zasięgu. System ten ma swoim zasięgiem objąć Amerykę Północną, terytorium europejskich członków NA-TO, Izrael, Koreę Południową oraz Japonię28. Program BMD powstał na podstawie, National Missile Defense Act z 1999 roku, National Security Presidential Directive (NSPD)-23 z 19 grudnia 2002 roku, oraz The National Defense Strategy of USA z marca 2005 roku29.
Przyczyną kolejnej zmiany amerykańskiej strategii antybalistycznej była zmieniająca się sytuacja geopolityczna na świecie. Po rozpadzie ZSRR przestał ist-nieć świat dwubiegunowy. Na plan dalszy zeszła rywalizacja jądrowa dwóch su-permocarstw, większego natomiast znaczenia nabrała kwestia dysponowania bronią jądrową i balistycznymi środkami jej przenoszenia przez państwa trzecie, a po 11 września 2001 roku, także terrorystyczna przynajmniej możliwość, wejścia w posiadanie takich rakiet przez jakąś organizację terrorystyczną. Zmiana charakte-ru przeciwnika spowodowała powrót do idei obrony antybalistycznej na największą od czasów SDI skalę i odejście, w przewidzianym umową trybie, od Traktatu ABM. Traktat ABM, o obronie antyrakietowej podpisany w 1972 roku zakładał
25 Tamże.
26 Tamże. 27
Global Protection Against Limited Strikes (GPALS), www.globalsecurity. org/space/system/gpals.htm [26.05.2009r.].
28 Strona oficjalna Missile Defense Agency: www. mda.mil/mdalink.html
[26.05.2009r.].
29
nie postępów programów antyrakietowych Stanów Zjednoczonych i Związku Ra-dzieckiego, w celu zachowania strategicznej równowagi30.
Tak oto pokrótce przedstawia się historia programów obrony przeciwra-kietowej w Stanach Zjednoczonych. Część z tych programów zakładało objęcie swą ochroną państw członkowskich NATO, ponieważ do tego zobowiązuje Sta-ny Zjednoczone art. 5 traktatu waszyngtońskiego, który mówi, że jeżeli zostanie zaatakowany jeden z członków Sojuszu pozostali członkowie muszą przyjść mu z pomocą. A właśnie obrona przed pociskami balistycznymi należy do bardzo trudnych.
Co ciekawe strącenie pocisku balistycznego nie jest takie proste, jakby się mogło wydawać. Teoretycznie najlepiej zrobić to w fazie startu, gdy rakieta jest cała, od głowicy nie odłączyły się jeszcze zbiorniki z paliwem, a rozgrzany silnik jest łatwy do namierzenia. Jest tylko jeden problem: przy dzisiejszych rakietach pierwsza faza lotu trwa ok. 180 sekund. Drugim najdogodniejszym momentem jest faza powrotna. Ładunek wraca do atmosfery już bez wabików, ale czasu na zestrzelenie jest jeszcze mniej, bo około minuty, a skuteczna obrona wymagałaby umieszczenia wyrzutni przy każdym potencjalnym celu, co zwięk-szyłoby koszty. Z obu tych przyczyn wysiłki skupiają się na środkowej, najdłuż-szej fazie lotu i antyrakietach wystrzeliwanych z lądu. Pocisk z Europy do USA leci w kosmosie około 20 minut, więc jest dość czasu na wykrycie ataku i odpa-lenie antyrakiet. Na dodatek przemieszcza się z tak ogromną prędkością, że do zniszczenia głowicy wystarczy czołowe zderzenie. Pozostaje tylko trafić w ładu-nek atomowy, pędzący 25 tys. km na godzinę, nie myląc go z wabikami. A to bardzo trudne31.
Postaramy się teraz odpowiedzieć na pytanie w jaki sposób działa Ballistic Missile Defense. Zadaniem BMD jest ochrona przed rakietami balistycznymi krótkiego, średniego i dalekiego zasięgu. Składa się z trzech podsystemów: wy-krywania i naprowadzania ( tutaj w grę wchodzą radary i satelity), przechwytywa-nia (rakiety przechwytujące, laser) oraz dowodzeprzechwytywa-nia i łączności. Zadaniem tarczy jest zwalczanie rakiet balistycznych w poszczególnych fazach ich lotu i w zależ-ności od ich zasięgu wymaga to zastosowania innych rozwiązań technicznych. Dlatego wykorzystywane są różne podsystemy przechwytywania rakiet. Są to m.in. na lądzie system przechwytywania w początkowej fazie lotu (KEI), system obrony w środkowej fazie lotu (GMD) bazy rakiet przechwytujących, systemy obrony przeciwrakietowej teatru działań, czyli w końcowej fazie lotu (PAC-3, MEADS, THAAD); na morzu system AEGIS; w powietrzu laser na samolocie
30 O. Zajec, Amerykańska „teologia polityczna”, www.monde-diplomatiqu.pl
/LMD17/index.php?id=3 [26.05.2009r.].
31 W. Smoczyński, Dziurawy parasol,
Boeing 747 (ABL)32. Przykład: wroga rakieta startuje np. z Korei Północnej, cały jej lot do USA trwa ok. 25 minut. W początkowej fazie wznoszenia rakieta zostaje wykryta przez satelitę wczesnego ostrzegania oraz systemy ostrzegania zainstalo-wane na okrętach. Przez cały czas lotu śledzona jest przez stacje radarowe oraz satelitę. W środkowej fazie lotu rakieta balistyczna rozdziela się na głowice i atra-py. Radiolokator, który steruje ogniem namierza rakietę. Z bazy z pociskami prze-chwytującymi wystrzelony zostaje w kierunku rakiety pocisk przechwytujący. Następuje zniszczenie wrogiej rakiety33.
Rakieta przechwytująca składa się z dwóch elementów: rakiety nośnej i exoatmospheric kill vehicle, który jest głównym elementem przechwytującym i w trakcie lotu odrywa się od rakiety nośnej. Posiada również własny napęd, system kontrolny wspomagający wybranie celu i jego przechwycenie. Dane o położeniu celu pochodzą z dwóch źródeł: naziemnego systemu radarowego i czujników umieszczonych w kill vehicle. Kill vehicle wyposażony jest również w sensory, które mają odróżnić prawdziwą rakietę od „wabików”. Zniszczenie wrogiej rakiety wynika z siły zderzenia kill vehicle, który nie posiada żadnych ładunków wybuchowych34.
Dziś już dwadzieścia krajów dysponuje rakietami zdolnymi przenieść gło-wicę jądrową, lub inną broń masowego rażenia na znaczne odległości. Zagrażając w ten sposób Europie i Stanom Zjednoczonym. Są to tzw. kraje bandyckie. Na liście krajów bandyckich znajduję się m.in. Korea Północna, Iran. Kraje z którymi wg USA wiąże się największe zagrożenie atakiem balistycznym. Dlatego też Waszyng-ton chciał umieszczenia elementów swojej tarczy antyrakietowej w Polsce i Cze-chach. Pojawia się jednak pytanie, czy Iran jest wstanie zagrozić Europie? Czy Stany Zjednoczone aż tak bardzo dbają o bezpieczeństwo Starego Kontynentu? A może tarcza ta jest skierowana przeciw Rosji i Chinom? Jeżeli tak, to w niedługiej przyszłości będziemy mieli kolejną zimną wojnę w której jedną z głównych ról będą odgrywały Chiny.
Systemy rakietowe powstały na początku XX wieku, a rozwinęły się pod-czas II wojny światowej, rozpoczynając nową erę w uzbrojeniu. Burzliwy rozwój rakiet, ilościowy i jakościowy, nastąpił po zakończeniu wojny. Przenoszone przez rakiety głowice mogą niszczyć przeróżne obiekty, umieszczone nawet na znacznej głębokości35. W broni rakietowej kumulują się najnowocześniejsze osiągnięcia tech-niczne, a kolejne jej modernizacje w coraz większym stopniu zaspokajają wymaga-nia współczesnego pola walki, zapewwymaga-niając dużą efektywność bojową36. Jeżeli chodzi o kierowane pociski balistyczne, to należy zaznaczyć ich szczególną precyzję
32 (Prawie) cała prawda o tarczy, http://www.tvn24.pl/1,1556528,druk.html
[08.06.2009r.].
33 Tamże. 34 Tamże.
35 J. Użycki, Wojna konwencjonalna w Europie?, Warszawa 1989, s. 62. 36
uderzenia, potrafią dotrzeć do bardzo odległego celu z dokładnością do 15 metrów. Właśnie ze względu na precyzję rażenia wybranych celów znajdujących się w dużej odległości od linii frontu, rakiety zalicza się do najgroźniejszych współczesnych broni37.
Największy rozwój technologiczny systemów przeciwrakietowych nastąpił po programie SDI Reagana, wtedy też powstały zalążki dzisiejszej BMD i technolo-gii z nią związanej. Wszystkie te programy, które powstawały w USA od lat sześć-dziesiątych były fundamentem tego co oglądamy dzisiaj. Dzięki zimnej wojnie i wyścigowi zbrojeń możemy być świadkiem rozwijania technologii kosmicznych, które mają zapewnić bezpieczeństwo Stanom Zjednoczonym, a w przyszłości pań-stwom członkom NATO i bliskim sojusznikom USA. Dzisiejszy system tarczy anty-rakietowej jest bezapelacyjnie lepszy od swoich poprzedników, tylko należy zauważyć, że niesprawdzonym w boju, co w ewentualnym bezpośrednim zagrożeniu może okazać się tragiczne w skutkach.
Olivier Zajec w Amerykańskiej teologii politycznej, napisał: „Raport francuskiego parlamentu z 2001 r., który przedstawił główne punkty „teologii politycznej”, leżącej u podstaw amerykańskiej idei obrony przeciwrakietowej, ukazał być może jeden z kluczy do zrozumienia sporów na jej temat. Wiodące znaczenie, jakie prowidencjalistyczna metafizyka ma dla amerykańskiej mental-ności, oraz upór, z jakim od 1957 r. tworzone są kolejne programy Missile De-fense, każą się spodziewać, że i tym razem nic nie powstrzyma Waszyngtonu przed realizowaniem nowej koncepcji obrony przeciwrakietowej. Staremu Kon-tynentowi pozostaje dokonanie wyboru: europejska tarcza, albo amerykańska tarcza w Europie. Inne opcje tak naprawdę nie wchodzą w grę”38. Dla Europy byłoby jednak lepiej gdyby miała własną tarczę antyrakietową. Problem polega tylko na tym, że wszystkie technologie potrzebne do jej budowy już dawno po-siadają Stany Zjednoczone, dlatego też to USA będzie głównym wykonawcą europejskiej tarczy antyrakietowej.
BIBLIOGRAFIA [1] Keegan J., Historia wojen, Warszawa 1998.
[2] Kennedy P., Mocarstwa świata. Narodziny-rozkwit-upadek, Warszawa 1994. [3] Przeciwpocisk NIKE-ZEUS, „Wojskowy Przegląd Zagraniczny”,
listopad-grudzień, r. IV, Warszawa 1961, s. 150.
37 Tamże, s. 63.
38 O. Zajec, Amerykańska „teologia polityczna”, http://www.monde-diplomatique.
[4] Użycki J., Wojna konwencjonalna w Europie?, Warszawa 1989. Artykuły na stronach www:
[5] About NORAD, www.norad.mil/about/index.html [26.05.2009 r.].
[6] BOMARC Missile Sites. History of Air Defense Weapons, http://www.radomes.org/museum/bomarc.html [26.05.2009 r.].
[7] Global Protection Against Limited Strikes (GPALS), www.globalsecurity. org/space/system/gpals.htm [26.05.2009 r.].
[8] Idea obrony antybalistycznej, www.bmd.sport-news.info/idea-obrony-antybalistycznej.html [03.06.2009 r.].
[9] Kępa Z., Istota terminu bezpieczeństwo, www.wsp.krakow.pl/ kon-spekt/29/index.php?i=007 [aktualizacja 27.05.2009 r.].
[10] Nikiewicz K., Całe NATO popiera tarczę, http://wyborcza.pl/ 1,76842,4074870. html [08.06.2009 r.].
[11] Obrona antyrakietowa w ramach NATO, http://polish.poland.usembassy.
gov/news/obrona-przeciwrakietowa/obrona-przeciwrakietowa-nato-dziaania.html [26.05.2009 r.].
[12] (Prawie) cała prawda o tarczy, http://www.tvn24.pl/1,1556528,druk.html [08.06.2009 r.].
[13] Safeguard, www.missilethreat.com/missiledefensesystems/id.55/system _detail.asp [26.05.2009 r.].
[14] Sentinel, www.nuclearabms.info/HSentinel.html [26.05.2009 r.].
[15] Smoczyński W., Dziurawy parasol, http://www.polityka.pl/dziurawy-parasol/Text01,934,266772,18/ [26.05.2009 r.].
[16] Strategic Defense Initiative, www.fas.org/nuke/space/c06sdi_1.html [26.05.2009r.].
[17] Strona oficjalna Missile Defense Agency: www. mda.mil/mdalink.html [26.05.2009 r.].
[18] Wade M., Sputnik Plus 50, Encyklopedia Astronautica, www.astronautix.com /articles/spulus50.html [26.05.2009 r.].
[19] Yost D. S., Obrona przeciwrakietowa w programie NATO, http://www.nato. int/docu/review/2006/issue3/polish/analysis1.html [08.06.2009 r.].
[20] Zaitsev Y., The Discovered Space, Space Daily, 04.10.2007 r., ww w.spacedai l y.c o m/ r epor t s/ T he_Di scover e d_Space_99 9.ht ml [26.05.2009 r.].
[21] Zajec O., Amerykańska „teologia polityczna”, www.monde-diplomatiqu.pl /LMD17/index.php?id=3 [26.05.2009r.].
