Polityka Unii Europejskiej wobec regionÓw najbardziej
oddalonych
Barbara Panciszko, barbarapanciszko@wp.pl Uniwersytet WrocÙawski Pl. Uniwersytecki 1, 50-137 WrocÙaw
Streszczenie
W artykule zaprezentowane zostanie podejïcie Unii Europejskiej do regionów oddalonych. Baz do rozwaČaÚ nad ewolucj tej polityki b¿dzie podanie deÞ nicji i krótka charakterystyka tychČe regionów (poÙoČenie, ludnoï°, poziom roz-woju gospodarczego – dominujce sektory gospodarki oraz bariery rozroz-woju) oraz zestawienie tych danych z sytuacj na kontynencie. Nast¿pnie omówione zostan podstawy traktatowe, cele oraz wysokoï° ïrodków Þ nansowych przeznaczo-nych na ich realizacj¿. W uj¿ciu historycznym zaprezentowana zostanie zmiana podejïcia w realizacji polityki regionalnej oraz spójnoïci w tych regionach poprzez analiz¿ aktów prawnych wydawanych przez instytucje Unii Europejskiej.
SÙowa kluczowe: regiony oddalone, Unia Europejska, polityka regionalna, polityka spójnoïci European Union Policy towards the outermost regions
Abstract
This article will be presented the European Union’s approach to the outermost regions. The basis to considerations of evolution of this policy is taking the deÞ nition and the short characteristic of this regions (location, population, level of economic development). Then discuss the basics Treaty, the objectives and the amount of funds allocated for their imple-mentation. Historically, will be presented change of approach in the implementation of regional policy and cohesion in these regions through the analysis of acts of the institutions of the Union.
Key words: outermost regions, European Union, regional Policy, cohesion Policy
Wprowadzenie
Celem poniČszego opracowania jest zaprezentowanie polityki Wspólnot Europejskich, a nast¿pnie Unii Europejskiej do regionów najbardziej oddalonych (RNO). Szczególna uwaga zostanie poïwi¿cona zmianom podejïcia i postrzegania tych obszarów przez decydentów europejskich.
Jednak na pocztek naleČy je zdeÞ niowa°. OtóČ okreïlenie regiony najbardziej oddalone (zwane równieČ peryferyj-nymi bdĊ wyspiarskimi) stosuje si¿ w odniesieniu do terytoriów poÙoČonych w duČej odlegÙoïci od kontynentu euro-pejskiego, które stanowi integraln cz¿ï° paÚstw czÙonkowskich Unii Europejskiej1. Art. 349 Traktatu o Funkcjonowaniu
Unii Europejskiej (TFUE) podaje zamkni¿t list¿ tych regionów. NaleČ do nich: departamenty zamorskie Francji (Gujana
Francuska, Martynika, Reunion, Gwadelupa) i zbiorowoï° morska (Saint – Martin) od 2009 r. oraz regiony autonomiczne: Portugalii (Madera i Azory) oraz Hiszpanii (Wyspy Kanaryjskie)2.
Powierzchnia regionów oddalonych jest niewielka, i to determinuje znaczn cz¿ï° ograniczeÚ w rozwoju spoÙeczno--gospodarczym. Tylko dwa regiony maj ponad 0,5 mln mieszkaÚców (Reunion i Wyspy Kanaryjskie). PowyČej wskazy-wany art. 3493 wyszczególnia równieČ trudnoïci przed jakimi stoj omawiane obszary: wyspiarski charakter, oddalenie,
niekorzystna topograÞ a i klimat, moČliwoï° produkcji niewielkiej liczby towarów. Te wszystkie czynniki sprawiaj, Če maj one gorsze wskaĊniki gospodarcze. PoniČszy wykres pokazuje poziom PKB na mieszkaÚca w tych regionach w po-równaniu do ïredniej unħ nej i paÚstw macierzystych. Z analizy wykresu wynika, Če tylko na Maderze poziom PKB na osob¿ jest wyČszy od ïredniej unħ nej (105%). W pozostaÙych regionach jest on niČszy. Najgorsza sytuacja jest na Gujanie Francuskiej (53%), nieco lepiej na Gwadelupie (66%) oraz Reunion (67%)4.
1 Polityka regionalna- najbardziej oddalone regiony Europy: hĴ p://ec.europa.eu/regional_policy/activity/outermost/index_pl.cfm, 1.11.2013. 2 Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej C83/47, Dz. U. UE, 30.03.2010.
3 TamČe.
4 Polityka regionalna- najbardziej…,dz. cyt.
Tabela 1. Regiony najbardziej oddalone
PoÙoČenie Powierzchnia [km2] Ludnoï°
Azory Ocean Atlantycki 2 333 247066
Gujana Francuska Ameryka PoÙudniowa 84 000 231 600
Gwadelupa Morze Karaibskie 1 710 450844
Saint - Martin Morze Karaibskie 53 35 000
Madera Ocean Atlantycki 795 266 540
Martynika Morze Karaibskie 1 080 390 371
Reunion Ocean Indyjski 2 510 837868
Wyspy Kanaryjskie Ocean Atlantycki 7 447 2 114 215
ródÙo: Regiony najbardziej oddalone: hĴ p://www.europarl.europa.eu/Ğ u/pdf/pl/FTU_5.1.7.pdf, 29.10.2013. Podstaw traktatow do realizacji polityki wobec regionów najbardziej oddalonych przez Uni¿ Europejsk jest art. 355 TFUE, który stanowi o tym, Če postanowienia traktatowe maj moc obowizujc w tych regionach5.
Wykres 1y
ródÙo: Regiony najbardziej oddalone: hĴ p://www.europarl.europa.eu/Ğ u/pdf/pl/FTU_5.1.7.pdf, dost¿p: 29.10.2013 r., s. 3.
Polityka Unii Europejskiej do ƀžžƄ r.
Do roku 2006 funkcjonowaÙy trzy programy wsparcia przeznaczone dla RNO, dla kaČdego paÚstwa osobny. Dla re-gionów autonomicznych Portugalii – POSEIMA(od 1991 r.), dla departamentów zamorskich Francji – POSEIDOM (od 1989 r.) oraz dla Regionów autonomicznych Hiszpanii – POSEICAN (od 1991 r.). Celami tych trzech programów byÙo rozwój zasobów ludzkich, zwi¿kszenie poziomu zatrudnienia oraz rozbudowanie szeroko poj¿tej infrastruktury6.
W 2006 r. zakoÚczono wdraČanie tychČe programów i na ich miejsce utworzono programy – POSEI. NaleČy podkre-ïli°, Če z uwagi na poÙoČenie, tzn. znaczne oddalenie od kontynentu, ceny wielu produktów, zwÙaszcza Čywnoïciowych, s znacznie wyČsze niČ w Europie. Ponadto lokalna produkcja nie zaspakaja wszystkich potrzeb, gÙównie ze wzgl¿du na niewielk przestrzeÚ, ograniczenia geograÞ czne i klimatyczne. Utworzenie tego programu byÙo odpowiedzi na te pro-blemy. grodki POSEI pochodz z pierwszego Þ laru Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej i Þ nansuj dwa zasadnicze cele. Pierwszy zwizany jest z organizacj dostaw produktów Čywnoïciowych, przeznaczonych na cele konsumpcyjne i przetwórcze, a drugi ze wsparciem produkcji i marketingu lokalnie wytwarzanych produktów. Fundusze na realizacje
5 TamČe. 6 TamČe.
pochodz z kopert krajowych i s Þ nansowane przez Uni¿ Europejsk7. Od 2007 r. z jego ïrodków zacz¿to wspiera°
pro-ducentów bananów z RNO. Wynika to z tego, Če tylko 16% zapotrzebowania zgÙaszanego przez konsumentów europej-skich jest zaspakajane przez produkcj¿ europejsk8.
Podczas spotkania Rady Europejskiej w Sewilli w czerwcu 2002 r., jej uczestnicy wysun¿li postulat do Komisji Euro-pejskiej, aby przegotowaÙa dogÙ¿bn analiz¿ sytuacji w regionach najbardziej oddalonych oraz dokonaÙa oceny efektów dotychczasowej polityki9. Efektem prac KE byÙy dwa komunikaty, które prezentowaÙy propozycje dziaÙaÚ na kolejne lata.
Zaprezentowano trzy zasadnicze priorytety, do których zaliczono przede wszystkim: wzrost konkurencyjnoïci gospodar-czej (zgodnie z postanowieniami Strategii LizboÚskiej oraz strategii z Goeteborga), redukcj¿ barier w zakresie dost¿pnoïci do tych regionów oraz przeznaczenie ïrodków na rekompensat¿ utrudnieÚ dla nich wÙaïciwych. Ostatnim elementem byÙa integracja z otaczajcymi je regionami, tak aby mogÙy rozszerza° ich wpÙyw ekonomiczny, spoÙeczny oraz kulturowy pokonujc tym samym przeszkody, które do tej pory uniemoČliwiaÙy wymian¿10.
Polityka Unii Europejskiej po 2006 r.
W 2007 roku Komisja Europejska opublikowaÙa kolejny Komunikat skierowany do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-SpoÙecznego oraz Komitetu Regionów (Strategia wobec regionów najbardziej oddalonych: osigni¿cia
i plany na przyszÙoï°). Wynika z niego, Če KE jest zadowolona z rezultatów osigni¿tych w okresie 2004–2007. W ramach
pierwszego priorytetu, dotyczcego poprawy dost¿pnoïci i niwelowania innych ograniczeÚ, udaÙo si¿ przekaza° ïrodki, które stanowi rekompensat¿ zwizan z trudnoïciami i barierami charakterystycznymi dla RNO wymienionymi w art. 349 TFUE11. WaČnym zapisem staÙ si¿ paragraf umieszczony w BiaÙej Ksi¿dze dotyczcej transportu. Wskazuje si¿ w nim na
problem dost¿pnoïci transportu w paÚstwach i regionach leČcych na obrzeČach. RNO posiadaj deÞ cyt w odniesieniu zarówno do poÙczeÚ morskich i lotniczych z kontynentem jak i na wÙasnym obszarze. W zwizku z tym maj zosta° podj¿te kroki majce na celu zmian¿ tej negatywnej sytuacji. grodki z funduszy strukturalnych oraz z Funduszu Spójnoïci maj Þ nansowa° przedsi¿wzi¿cia z zakresu infrastruktury drogowej, jak równieČ pomaga° w wykorzystaniu potencjaÙu portów morskich i lotniczych. Jednoczeïnie wskazano, Če wszelkie dziaÙania powinny uwzgl¿dni° zagospodarowanie terenu w sposób zrównowaČony12. WdraČanie takich programów jak TEN–T, TEN-E i Marco Polo II, ma przyczyni° si¿ do
urzeczywistnienia zakÙadanego celu. Program Maco Polo II zostaÙ powoÙany do Čycia Rozporzdzeniem (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24.10.2006 r.13 PrzywoÙany instrument Þ nansowy utworzono, aby zmniejszy° przeciČenia
w ruchu oraz zmodernizowa° sytemu transportowy, tak aby miaÙ on jak najmniej negatywnego wpÙywu na ïrodowisko (art. 1 Rozporzdzenia nr 1692/2006). Do dziaÙaÚ kwaliÞ kujcych si¿ do Þ nansowania zaliczono: dziaÙania katalityczne (prowadzce do synergii mi¿dzy takimi sektorami jak transport morski, ïródldowy wodny, morski), zwizane z au-tostradami morskimi, z przesuni¿ciem modalnym (polegajce na jak najmniejszym wykorzystaniu przejazdów drogo-wych), z unikaniem ruchu (wszelkie dziaÙania innowacyjne prowadzce do unikania znacznego transportu drogowego) oraz wspólnym uczeniem si¿14. BudČet na lata 2007–2013 wynosi 400 mln euro15. Poprawa dost¿pnoïci dotyczy równieČ
szerokopasmowego Internetu, którego rozbudowa wspóÙÞ nansowana b¿dzie z EFRR16.
Priorytet drugi, w sposób znaczcy wpisuje si¿ w zaÙoČenia Strategii LizboÚskiej oraz Strategicznych Wytycznych Wspólnoty dla Spójnoïci. Regiony najbardziej oddalone maj wzmocni° swoj konkurencyjnoï°. Aby to uczyni°, naleČy podj° szereg dziaÙaÚ obejmujcych polityk¿ spójnoïci oraz innowacji. Zwrócono uwag¿ na potrzeb¿ pobudzania
inno-7 POSEI, The preferred Option for Bananas, MEMO/06/336, Brussels 20.08.2006.
8 T.G. Grosse, Polityka Unii Europejskiej wobec regionów najbardziej oddalonych, „Studia Lokalne i Regionalne” 2008, nr 4(34), s. 56. 9 TamČe, s. 56.
10 Commission of the European Communities, Communication, A Stronger Partnership for the Outermost Regions, COM (2004) 343 Þ nal, Brus-sels, 26.05.2004.
11 Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów ,,Strategia w sprawie regionów najbardziej oddalonych: osigni¿cia i plany na przyszÙoï°”, SEC (2007) 1112, Bruksela 12.09.2007, s. 5.
12 TamČe, s. 19.
13 Parlament Europejski i Rada, Rozporzdzenie (WE) nr 1692/2006 z dnia 24 paĊdziernika 2006 r. ustanawiajce drugi program Marco Polo dla udzielania wspólnotowej pomocy Þ nansowej w celu poprawy dziaÙania systemu transportu towarowego na ïrodowisko (Marco Polo II) i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1382/2003, Dz. U. UE.
14 TamČe.
15 Program Marco Polo II, hĴ p://europa.eu/legislation_summaries/environment/tackling_climate_change/l24465_pl.htm, 2.11.2013. 16 Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów,
wacyjnoïci i kreatywnoïci w regionach. Poziom nakÙadów na badania i rozwój w poszczególnych regionach jest bardzo zróČnicowany. Na Maderze, Azorach i Wyspach Kanaryjskich na B+R przeznacza si¿ mniej niČ 1% PKB, natomiast na Martynice, Reunion, Gujanie i Gwadelupie od 1% do 1,9% PKB17. grodki strukturalne maj za zadanie wsparcie czterech
rodzajów badaÚ: projekty prowadzone przez uniwersytety i instytuty badawcze, instytuty publiczne, centra transferu technologii i inkubatory przedsi¿biorczoïci, przedsi¿biorstwa i oïrodki badawcze oraz szkolenia dla naukowców18.
Regio-ny na rzecz zmian gospodarczych to waČna inicjatywa zapocztkowana przez Komisj¿ Europejsk w ramach celu trzeciego
polityki regionalnej (Europejska wspóÙpraca terytorialna). Polega ona na uÙatwianiu kontaktów mi¿dzy regionami i mia-stami w celu upowszechniania i wdraČania wyników badaÚ i dobrych praktyk19.
Polityka spójnoïci w regionach oddalonych ma wspiera° równieČ projekty w zakresie wzmacniania kapitaÙu ludzkie-go. Zmiany w systemie edukacji maj by° komplementarne do dziaÙaÚ w dziedzinach uznanych za priorytetowe, tzn. rol-nictwo, transport, turystyka, ochrona ïrodowiska, energia odnawialna. Nie zapomniano równieČ o osobach bezrobotnych i nieaktywnych zawodowo, promujc integracj¿ spoÙeczn i wÙczenie tych ludzi do Čycia spoÙeczno-ekonomicznego20.
Ze wzgl¿du na poÙoČenie, waČnym problemem jest zapewnienie bezpieczeÚstwa energetycznego. Postuluje si¿ pod-j¿cie szeregu prac majcych uniezaleČni° RNO od dostawców zewn¿trznych. MoČna to osign° wykorzystujc ich natu-ralne zasoby takie jak: energia wiatrowa, sÙoneczna, fal morskich, geotermalna, czy biomasa21.
Kolejnym elementem majcym wpÙywa° na popraw¿ konkurencyjnoïci tych regionów jest zachowanie ich natural-nych walorów. W zwizku z maÙ powierzchni odbiera si¿ naturze kolejne terytoria, powodujc jednoczeïnie degradacj¿ ïrodowiska i zmniejszanie bioróČnorodnoïci. Tymczasem, jest to jeden ze znaczcych atutów RNO i dlatego niezb¿dne s dziaÙania promujce zrównowaČony rozwój22.
Nie moČna zapomina° o tym, Če gospodarka konkurencyjna opiera si¿ na silnych, innowacyjnych przedsi¿biorstwach. Dlatego niezb¿dne s inicjatywy wpierajce sektor maÙych i ïrednich przedsi¿biorstw. Dotyczy to zarówno sfery Þ nanso-wej, czyli zapewnienia ĊródeÙ Þ nansowania oraz mechanizmów pozwalajcych na lepsze zarzdzanie23. Realizacja tych
celów ma by° wspierana przez dwie inicjatywy uruchomione przez Komisj¿ Europejsk: JEREMIE i JESSICA. Nie bez znaczenia pozostaje równieČ kwestia rozwoju miast. W tym przypadku KE proponuje projekt URBACT – Pomoc dla miast24.
Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises to inicjatywa, która ma za zadanie uÙatwi° dost¿p do ïrodków
Þ nansowych na rzecz rozwoju MSP. W jej ramach wspóÙpracuj takie instytucje jak: Europejski Fundusz Inwestycyjny, Eu-ropejski Bank Inwestycyjny, Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej25. Funduszami z JEREMIE dotowane s dziaÙania
z zakresu: tworzenia i rozwoju przedsi¿biorstw, dost¿pu do ïrodków na modernizacj¿, innowacji, transferu technologii, inwestycji produkcyjnych zabezpieczajcych miejsca pracy26.
Druga z inicjatyw Joint European Suport for Sustainable Investment in City Areas, wspiera trwaÙy i zrównowaČony rozwój miast27. DoÞ nansowanie otrzymuj projekty dotyczce: infrastruktury, kultury, modernizacji i budowy lokali
przeznaczo-nych na dziaÙalnoï° IT, B+R, sÙuČce dziaÙalnoïci uniwersyteckiej (np. dla nauk medyczprzeznaczo-nych, biotechnologiczprzeznaczo-nych) oraz w dziedzinie zwi¿kszania wydajnoïci energetycznej28.
W 2003 r. KE powoÙaÙa do Čycia program URBACT. Jest przeznaczony dla miast powyČej 20 000 mieszkaÚców, wspóÙ-pracujcych w czterech sekcjach: sieci tematyczne (np. szkolenia, odnowa miast, partycypacja spoÙeczna, wykluczenie spoÙeczne), programy szkoleniowe, grupy robocze i badania29.
17 Regiony na rzecz zmian gospodarczych. WdraČanie innowacji za poïrednictwem polityki regionalnej UE, hĴ p://ec.europa.eu/regional_policy/ar-chive/conferences/innovating_june06/doc/juneseminabrochure_pl.pdf, 29.11.2013, s. 3.
18 TamČe, s.4.
19 Inicjatywa Regiony na rzecz zmian gospodarczych – Komisja Europejska wzmacnia wymian¿ najlepszych praktyk w dziedzinie innowacji mi¿dzy regionami Europy, IP/06/1526, Bruksela 8.11.2006.
20 Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów,
Stra-tegia…., dz. cyt., s. 6. 21 TamČe, s. 6. 22 TamČe, s. 6.
23 T. G. Grosse, Polityka…, dz. cyt., s. 62. 24 TamČe, s. 62.
25 JEREMIE, hĴ p://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Aktualnosci/Strony/Jeremie_240310.aspx, 15.11.2013.
26 JEREMIE, Specjalne instrumenty wsparcia dla mikro-, maÙych i ïrednich przedsi¿biorstw, hĴ
p://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instru-ments/jessica_pl.cfm#2, 15.11.2013. 27 JEREMIE…, dz. cyt. 28 JEREMIE, Specjalne…, dz. cyt.
Dla autorów komunikatu istotne byÙo równieČ zwrócenie uwagi na koniecznoï° wi¿kszej integracji RNO z KTZ (Kra-jami i Terytoriami Zamorskimi), kra(Kra-jami AKP (Afryki, Karaibów i PacyÞ ku) oraz UE, tak aby zwi¿kszy° obroty handlowe mi¿dzy nimi. W tym celu maj by° podpisywane umowy o partnerstwie gospodarczym. To wÙaïnie wspóÙpraca z paÚstwa-mi AKP jest dla RNIO najistotniejsza. Instrumentem Þ nansowym, który oferuje bezzwrotn pomoc dla tych paÚstw jest Eu-ropejski Fundusz Rozwoju, powoÙany do Čycia w 1957 r. na mocy Traktatu Rzymskiego. Podstaw do wspóÙpracy mi¿dzy UE, a AKP jest umowa mi¿dzynarodowa podpisana na dwadzieïcia lat z Cotonou w 2000 r.30 Poza wspóÙprac gospodarcz
RNO maj moČliwoï° prowadzenia wspólnych programów badawczo-rozwojowych z krajami ssiadujcymi, dotyczy to zwÙaszcza Ameryki RaciÚskiej. Od 2002 r. rozwħ a si¿ sie° CLARA ( Latin America Cooperation of Advanced Networks).
Komisja Europejska zwróciÙa uwag¿ na wyzwania z jakimi b¿d musiaÙy si¿ zmierzy° RNO w najbliČszych latach. Obejmuj on takie sfery interwencji jak: zmiana klimatu, zmiany demograÞ czne i migracje, rolnictwo oraz budowa poli-tyki morskiej UE. Zmiany klimatyczne, powodujce nasilanie si¿ negatywnych zjawisk atmosferycznych takich jak: hu-ragany, cyklony, susze, czy nadmierne opady, stanowi istotne zagroČenie. Mog doprowadzi° do zaÙamania gospodar-czego RNO poprzez zniszczenia w rolnictwie, turystyce, ekosystemach, czy teČ wpÙyn° na ograniczenie dost¿pnoïci do zasobów wody pitnej31.
Nie moČna równieČ zapomina° o problemach migracji, dlatego zapewniono, Če RNO b¿d mogÙy korzysta° z fun-duszy przeznaczonych na integracj¿ imigrantów z Funduszu Powrotu Imigrantów32. Problem nielegalnej imigracji ma
powaČne konsekwencje dla caÙego systemu spoÙeczno-gospodarczego (dotyczy to dost¿pnoïci usÙug publicznych, szkol-nictwa, zatrudnienia, opieki zdrowotnej). Nie Ùatwo podejmowa° interwencj¿ w tym obszarze, ze wzgl¿du na kompeten-cje pozostajce w wyÙcznej gestii paÚstw czÙonkowskich, w odniesieniu do polityki migracyjnej oraz róČne statusy RNO w ramach obszaru Schengen33.
Trzecim problemowym obszarem jest rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich. Spowodowane jest to, jak juČ wczeïniej byÙo zasygnalizowane, poÙoČeniem oraz warunkami geograÞ czno-klimatycznymi34.
Regiony najbardziej oddalone maj odegra° kluczow rol¿ w budowie europejskiej polityki morskiej. Ich poÙoČenie: na Oceanie Indyjskim, Atlantyckim, na Morzu Karaibskim sprawia, Če polityka ta b¿dzie miaÙa globalny wymiar. Daje to UE duČe moČliwoïci, ale teČ czyni j odpowiedzialn za zasoby morskie Ziemi. Dlatego teČ KE chce podj° dialog z zainteresowanymi partnerami w zakresie lepszego wykorzystania zasobów morskich, czyli moČliwoïci zwizanymi z transportem, odnawialnymi ĊródÙami energii, ryboÙówstwem. Rozmowy maj dotyczy° równieČ sposobów radzenia sobie z nielegalnymi poÙowami i ïrodkami poprawiajcymi bezpieczeÚstwo i ochron¿ ïrodowiska35.
Aneks do Komunikatu Komisji Strategii w sprawie regionów najbardziej oddalonych zawiera prezentacje dziaÙaÚ w latach 2007–2013. Wysokoï° pomocy, w ramach polityki spójnoïci, wzrasta do 85% kosztów kwaliÞ kowanych, niezaleČnie od tego, czy region moČe otrzymywa° pomoc w ramach celu konwergencja, czy konkurencyjnoï° regionalna i zatrudnienie. grod-ki pochodz z Europejsgrod-kiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Europejsgrod-kiego Funduszu SpoÙecznego (EFS). Przewidziano dodatkow alokacj¿, majc za zadanie niwelowa° koszty wynikajce z trudnoïci RNO, w wysokoïci 35 euro na mieszkaÚca rocznie (czyli w koÚcowym rozrachunku 979 mln euro dla wszystkich regionów). grodki te maj by° przeznaczane na inwestycje majce na celu przeÙamywanie tych ograniczeÚ. DoÞ nansowanie nie moČe przekroczy° 50% kosztów kwaliÞ kowanych36.
W ramach Wspólnej Polityki Rolnej przyznano rekompensaty zwizane ze spadkiem cen referencyjnych cukru oraz utrzymano doÞ nansowanie sprzedaČy tego surowca na rynek europejski. Zasoby Þ nansowe na te cele zostaÙy wÙczone do programów POSEI. Dodatkowo nie obowizuj je przepisy z zakresu modulacji i decoupling, które s obligatoryjne dla pozostaÙych regionów. Zezwolono takČe Francji na udzielenie dodatkowej pomocy w wysokoïci 60 mln euro w latach 2005/06 i 90 mln w latach 2006/0737. Szczególnym wsparciem obj¿to produkcj¿ bananów, zobligowano si¿ do
wprowa-30 T. G. Grosse, Polityka…, dz. cyt., s. 67.
31 Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów: Strategia…, dz. cyt. s. 10.
32 TamČe, s. 5-9. 33 TamČe, s. 11-12. 34 TamČe, s. 12. 35 TamČe, s. 12-13.
36 Commission of the European Communities, Commission Working Document, Annex to the Commission Communication, Strategy for the
Outermost Regions: Achievements and Future Prospects, SEC(2007) 1112 Brussels 12.09.2007, s. 26. 37 TamČe, s. 26.
dzenia dodatkowej pÙatnoïci za przewóz tych owoców (np. 11,27 euro za 100 kg bananów zebranych na Martynice, a 7,76 euro za tak iloï° zebran w Grecji). Postanowiono takČe wspiera° lokaln produkcj¿ oraz przeznaczy° ïrodki na rozwój obszarów wiejskich (na modernizacj¿ gospodarstw rolnych, na zwi¿kszanie wartoïci dodanej produkcji rolnej i leïnej)38.
Europejski Fundusz Rybacki ma wspiera° zrównowaČony rozwój sektora rybnego, zarówno morskiego jak i ïródl-dowego. Problemem, gÙównie dla Wysp Kanaryjskich z uwagi na ich poÙoČenie, s koszty transportu produktów rybnych. Dlatego teČ podj¿te zostan kroki majce poprawi° ich sytuacj¿ poprzez zniesienie kwot przywozowych i ceÙ, tak aby konsumenci mogli pozwoli° sobie na zakup takich produktów39.
Wiele uwagi poïwi¿cono kwestii projektów badawczych z zakresu: zdrowia, Čywnoïci, rolnictwa, biotechnologii, ICT, nanotechnologii, ïrodowiska naturalnego, energii, transportu, rozwoju spoÙeczno-ekonomicznego. Celem jest unowocze-ïnienie lokalnych oïrodków badawczych i wÙczenie ich do Europejskiej Przestrzeni Badawczej. Istotnym elementem ma by° równieČ pobudzenie innowacyjnoïci40.
Zapowiedziano wspóÙprac¿ w takich dziedzinach jak: ochrona ïrodowiska naturalnego, bezpieczeÚstwo energetycz-ne, budowa spoÙeczeÚstwa informacyjnego, rozwój poÙczeÚ transportowych, czy wspóÙpraca mi¿dzynarodowa 41.
W latach 2007–2013 regiony najbardziej oddalone otrzymaj 7,84 mld euro. Najwi¿cej ïrodków b¿dzie pochodzi° z Eu-ropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, aČ 4,5 mld euro. Natomiast z EuEu-ropejskiego Funduszu SpoÙecznego 1,3 mld euro. Tabela 2. Prezentuje podziaÙ ïrodków dla poszczególnych regionów wraz z informacj z jakich funduszy one pochodz42.
Tabela 2. Wielkoï° ïrodków Þ nansowych w latach 2007–2013 dla RNO z budČetu UE
Region
EFRR (regionalne programy operacyjne)
EFS EFRROW EFR
mln euro Rocznie na mieszk. Mln euro Rocznie na mieszk. mln euro Rocznie na mieszk. mln euro Rocznie na mieszk. Wyspy Kanaryjskie 1,019 78,9 117 9,1 153 11,9 23,6 1,8 Gwadelupa 542 174 185 59,4 138 44,3 34,25 2,8 Martynika 417 151,4 98 35,6 100 36,3 - -Gujana Francuska 305 240,2 100 78,8 74 58,3 - -Reunion 1,014 191,2 517 97,5 319 60,1 - -Azory 966,6 576,6 190 113,3 - - - -Madera 320,5 189,1 125 73,8 - - -
-ródÙo: Komisja Europejska, Komunikat: Regiony najbardziej oddalone atutem Europy, KOM (2008) 642 wersja ostateczna, Bruksela 17.10.2008.
Kolejny Komunikat Komisji Europejskiej opublikowany 17 X 2008 r. zatytuÙowano Regiony najbardziej oddalone atutem
Europy43. Stanowi on podsumowanie debaty publicznej, prowadzonej w Unii Europejskiej, od momentu przedstawienia
Strategii dla regionów oddalonych. Wyzwania i plany na przyszÙoï°44 w 2007 r. Sam tytuÙ komunikatu jest znamienny,
ponie-waČ pokazuje te regiony jako walor UE, a nie obszary, którym tylko i wyÙcznie naleČy pomaga° Þ nansowo. Stanowi on podsumowanie realizowanej polityki. Wskazane zostaj cechy RNO, które przy odpowiednich dziaÙaniach mog sta° si¿ duČ szans rozwojow. W dobie globalizacji i rosncej konkurencji na rynkach ïwiatowych, naleČy stawia° na sektory gospodarki o wysokiej wartoïci dodanej. W przypadku omawianych regionów Komisja Europejska stwierdziÙa, Če
szcze-38 TamČe, s. 25-30. 39 TamČe, s. 30-32. 40 TamČe, s. 33-38. 41 TamČe, s. 38-43.
42 Komisja Europejska, Komunikat: Regiony najbardziej oddalone atutem Europy, KOM (2008) 642 wersja ostateczna, Bruksela 17.10.2008. 43 TamČe.
44 Komisja Europejska. Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów, SEC (2007) 1112, Strategia…, dz. cyt.
gólny nacisk powinien by° kÙadziony na sektor rolno-spoČywczy, energetyczny (zwÙaszcza odnawialne ĊródÙa energii), przemysÙ lotniczy. W zwizku z poÙoČeniem geograÞ cznym RNO koniecznym wydaje si¿ podj¿cie badaÚ w takich dzie-dzinach jak: sejsmologia, oceanograÞ a, bioróČnorodnoï° czy wulkanologia45.
Do gÙównych atutów RNO zaliczono:
• najbardziej oddalone placówki UE na globie, • miejsce do badania zmian klimatycznych, • unikatowa bioróČnorodnoï°,
• posiadanie oïrodków badawczych,
• produkcja wysokiej jakoïci produktów spoČywczych46.
W zasadzie, do 2008 r. niemal we wszystkich dokumentach i aktach prawnych UE, poÙoČenie regionów najbardziej oddalonych traktowano jako jedn z gÙównych przyczyn niČszego poziomu rozwoju spoÙeczno-ekonomicznego. Jednak, wraz z opublikowaniem przywoÙanego powyČej komunikatu, zacz¿to postrzega° uwarunkowania geograÞ czne jako walor tych regionów. Stanowi to dla UE legitymizacj¿ do prowadzenia badaÚ oraz zabiegania o przestrzeganie zasady zrównowaČonego rozwoju, w wykorzystywaniu zasobów mórz i oceanów. Ponadto daje prawo do monitorowania stref przybrzeČnych, dbajc o popraw¿ bezpieczeÚstwa (dziaÙania zmierzajce do likwidacji przemytu narkotyków, nielegal-nych poÙowów, kontrola transportu ropy naĞ owej)47.
Atlantyk staÙ si¿ miejscem interesów UE ze wzgl¿du na poÙoČenie Madery, Azorów i Wysp Kanaryjskich. Regiony te utrzymywaÙy przez dÙugi okres stosunki z Wyspami Zielonego Przyldka, efektem czego s powizania j¿zykowe, kultu-rowe i ekonomiczne. Dlatego teČ, w celu uÙatwienia wspóÙpracy pomi¿dzy nimi, UE zawizaÙa partnerstwo z Republik Zielonego Przyldka48. Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego z dnia 24.10.2007 r. okreïla przyszÙoï°
tych stosunków. Zapowiada si¿ w nim szczególne partnerstwo, które obejmie szeroki zakres tematyczny. Poczwszy od wspóÙpracy politycznej, w dziedzinie bezpieczeÚstwa (walka z przemytem narkotyków i ludzi), handlu, rozwoju regio-nalnego, ochronie ïrodowiska przyrodniczego, koÚczc na edukacji, badaniach i kulturze49. Jednym z wymiernych
efek-tów wspóÙpracy jest umowa podpisana 24 X 2013 r. mi¿dzy UE a Republik Zielonego Przyldka, dotyczca uÙatwieÚ w wydawaniu wiz krótkoterminowych obywatelom paÚstw partnerskich50. Pozwala ona na nawizywanie faktycznych
kontaktów mi¿dzyludzkich i wspólnych przedsi¿wzi¿°, a takČe wspomaga wspóÙprac¿ gospodarcz.
Drugim atutem RNO, zwizanym z ich poÙoČeniem, jest moČliwoï° prowadzenia badaÚ nad zmianami klimatycz-nymi. Jest to idealne miejsce do testowania know – how z zakresu przeciwdziaÙania negatywnym aspektom zwizanym z ociepleniem klimatu51. Rada Unii Europejskiej, w Komunikacie z 16.04.2013 r., podkreïla, Če regiony oddalone znajdujce
si¿ obok Basenu Morza gródziemnego, obszarów górskich, stref przybrzeČnych i zalewowych s najbardziej naraČone na zmiany klimatyczne. Dlatego UE zainicjowaÙa wdraČanie Strategii w zakresie przystosowania si¿ do zmian klimatu. W zwizku z przewidywanymi negatywnymi skutkami tego zjawiska, takimi jak problemy w zaopatrzeniu w Čywnoï°, surowce, gÙównie energetyczne, decydenci europejscy chc nawiza° wspóÙprac¿ z paÚstwami trzecimi. MiaÙa by ona dotyczy° badaÚ oraz prezentacji dobrych praktyk w tym zakresie. To równieČ jest pole do dziaÙania dla RNO, które maj idealne warunki do prowadzenia eksperymentów, obserwacji i monitoringu potencjalnych zagroČeÚ52. Ponadto posiadaj
natu-ralne warunki do wykorzystywania odnawialnych ĊródeÙ energii. Unia Europejska dostrzegÙa zdolnoïci jakimi dysponuj RNO w zakresie badaÚ pilotaČowych. Pozytywnie zostaÙo ocenione wdraČanie takich projektów jak: GERRI (zoriento-wany na uzyskanie niezaleČnoïci w dostawach energii elektrycznej w Reunion) czy budowa elektrowni na Maderze53.
Kolejnym istotnym walorem RNO jest bioróČnorodnoï°. Od niej, w duČej mierze, zaleČy lokalna gospodarka oparta
45 Komisja Europejska, Komunikat: Regiony…, dz. cyt., s. 2. 46 TamČe, s.7-10.
47 TamČe, s. 7.
48 Szczególne partnerstwo z Republik Zielonego Przyldka: hĴ p://europa.eu/legislation_summaries/development/african_caribbean_pa-ciÞ c_states/r13018_pl.htm, 17.11.2013.
49 Konkluzje Rady i Rzdów PaÚstw CzÙonkowskich zebranych w Radzie w sprawie przyszÙoïci stosunków miedzy Uni Europejsk, a Wyspami Zielonego Przyldka, 15114/07, Bruksela 20.11.2007.
50 Umowa Uni Europejsk a Wyspami Zielonego Przyldka w sprawie uÙatwieÚ w wydawaniu wiz krótkoterminowych obywatelom Republiki Zielonego i Unii Europejskiej, L282/3, Dz. U. UE, 24.10.2013.
51 Komisja Europejska, Komunikat: Regiony…, dz. cyt., s. 8.
52 Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów,
Stra-tegia UE w zakresie przystosowania si¿ do zmian klimatu, COM (2013) 216 Þ nal, SWD (2013)139 Þ nal, Bruksela 16.04.2013.
na ryboÙówstwie i turystyce. Dlatego teČ istotne s dziaÙania majce na celu popraw¿ i zachowanie stanu ïrodowiska przyrodniczego na obecnym poziomie. RNO równieČ obowizuj zaÙoČenia polityki ochrony ïrodowiska UE. W 2011 r. Komisja Europejska opublikowaÙa Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-SpoÙecznego i Komitetu Regionów, w którym zaprezentowaÙa strategi¿ ochrony bioróČnorodnoïci biologicznej na okres do 2020 r.54 UE
stawia sobie za cel: „Powstrzymanie utraty róČnorodnoïci biologicznej i degradacji funkcji ekosystemu w UE do 2020 r. oraz przywrócenie ich w moČliwie najwi¿kszym stopniu, a takČe zwi¿kszenie wkÙadu UE w zapobieganie utracie róČno-rodnoïci biologicznej na ïwiecie”55.
RNO mog korzysta° z programów UE na rzecz ochrony ïrodowiska. NaleČ do nich: NATURA 2000, BEST i Life +. Sie° NATURA 2000 tworzona jest przez obszary cenne przyrodniczo, które wyznaczono na mocy dyrektywy siedliskowej. Jej zasadniczym celem jest zachowanie zagroČonych gatunków ptaków oraz ich siedlisk56. Tworzenie takich sieci obszarów
wyÙczanych spod eksploatacji czÙowieka, pociga za sob znaczne koszty, których cz¿ï° jest wspóÙÞ nansowana przez UE. Life + realizowany jest od 1992 r. Obecnie dziaÙa na podstawie Rozporzdzenia (WE) nr 614/2007. Instrument Þ nansowy ma wspiera° rozwój i wdraČanie polityki ochrony ïrodowiska oraz prawodawstwo w tym zakresie. Finansuje projekty pilotaČowe, które maj duČ wartoï° dodan dla caÙej Wspólnoty57. Program BEST obejmuje dziaÙania sÙuČce zachowaniu
bioróČnorodnoïci oraz ekosystemów w nienaruszonym stanie na terytorium UE, regionach oddalonych oraz KTZ58.
Bardzo istotnym atutem omawianych regionów jest posiadanie portali naukowych, co sprawia, Če staj si¿ pioniera-mi badaÚ w swoim otoczeniu geograÞ cznym. PrzykÙadem takiego projektu jest SEAS, w ramach którego prowadzi si¿ obserwacj¿ Amazonii za pomoc satelity zlokalizowanego na Gujanie Francuskiej59. Na Wyspach Kanaryjskich powstaÙo
Centrum AstroÞ zyczne, natomiast Gwadelupa, poczwszy od 2005 r., realizuje projekt dotyczcy instalacji sieci podwod-nych kabli, które zapewni lepsze poÙczenia telekomunikacyjne w zasi¿gu 2100 km60.
Pitym elementem, majcym ïwiadczy° o przewadze konkurencyjnej RNO, jest wysokiej jakoïci Čywnoï°. Szczególn uwag¿ naleČy zwróci° na produkty regionalne jak chociaČby rum z Martyniki czy wino z Madery61.
Nowa perspektywa finansowa na lata ƀžſƂ-ƀžƀž
20 VI 2012 r. przyj¿to now strategi¿ wobec RNO w Komunikacie Komisji Najbardziej oddalone regiony Unii Europejskiej:
w kierunku partnerstwa na rzecz inteligentnego, trwaÙego wzrostu sprzyjajcego wÙczeniu spoÙecznemu62. Nakreïlono w nim ramy
wspóÙpracy na najbliČsze lata. Okreïlono priorytety oraz postanowiono wÙczy° RNO w realizacj¿ strategii Europa 202063.
Wyznaczono w niej trzy zasadnicze priorytety: rozwój inteligentny (czyli gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach), rozwój zrównowaČony (gospodarka racjonalnie korzystajca z zasobów naturalnych, przyjazna dla ïrodowiska) oraz roz-wój sprzyjajcy wÙczeniu spoÙecznemu (wysoki poziom zatrudnienia, dČenie do spójnoïci spoÙecznej i terytorialnej). Realizacja tych priorytetów zaleČy od osigni¿cia nast¿pujcych celów: wzrost zatrudnienia wïród osób w wieku 20–64 do 75%, zmniejszenie liczby osób zagroČonych ubóstwem do 20 mln, ograniczenie liczby osób przedwczeïnie koÚczcych edukacj¿ do 10% oraz zwi¿kszenie liczby osób z wyČszym wyksztaÙceniem do 40%. Nast¿pne cele dotycz ïrodowiska naturalnego, tzw. 20/20/20, czyli ograniczenie energochÙonnoïci budynków o 20% , zwi¿kszenie produkcji energii ze Ċró-deÙ odnawialnych do 20% oraz zmniejszenie emisji dwutlenku w¿gla o 20%, a jeïli warunki byÙyby sprzyjajce to o 30%64.
54 Komisja Europejska, Komunikat, Regiony…, dz. cyt., s. 8.
55 Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów, Na-sze ubezpieczenie na Čycie i nasz kapitaÙ naturalny – unħ na strategia ochrony róČnorodnoïci biologicznej na okres do 2020 r., KOM (2011) 244 wersja ostateczna, SEK (2011) 541 wersja ostateczna, Bruksela 3.05.2011, s. 2.
56 Parlament Europejski i Rada Dyrektywa 2009/147/WE z dnia 30.11.2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (wersja ujednolicona), L 20/7, Dz. U. UE, 26.01.2010.
57 Parlament Europejski i Rada, Rozporzdzenie (WE) nr 612/2007 z dnia 23 maja 2007 w sprawie instrumentu Þ nansowego na rzecz ïro-dowiska (Life+), L 149/1, Dz. U. UE, 9.06.2007.
58 Commission Decision of 01/03/2011 concerning the adoption of a Þ nancing decision for 2011 in the framework of the Preparatory Action ‚BEST’ (Voluntary scheme for Biodiversity and Ecosystem Services in Territories of the EU Outermost Regions and Overseas Countries and Ter-ritories)covered by budget line 07 03 27, C(2011) 1258 Þ nal, Brussels 1.03.2011.
59 Danuta Hübner aĴ ends the Conference of Presidents of the Outermost Regions in French Guiana, IP/08/1593, Brussels 28.10.2008. 60 Komisja Europejska, Komunikat: Regiony…, dz. cyt., s. 9.
61 TamČe, s.10.
62 Komisja Europejska, Komunikat : Najbardziej oddalone regiony Unii Europejskiej: w kierunku partnerstwa na rzecz inteligentnego, trwaÙego
wzro-stu sprzyjajcemu wÙczeniu spoÙecznemu, COM (2012) 285 Þ naÙ, SWD (2012) 170 Þ naÙ, Bruksela 20.06.2012
63 TamČe.
spoÙeczne-Decydenci zapowiedzieli, Če RNO powinny w peÙni realizowa° wskazane zaÙoČenia. Po raz kolejny podkreïlono po-trzeb¿ wsparcia przy niwelowaniu ograniczeÚ przy jednoczesnym eksponowaniu zalet tych regionów. PrzeformuÙowano osie priorytetowe, zaliczono do nich:
• poprawa dost¿pnoïci jednolitego rynku, • zwi¿kszenie konkurencyjnoïci gospodarek, • zwi¿kszenie integracji regionalnej, • nadanie znaczenia wymiarowi spoÙecznemu,
• wskazanie na istotnoï° zmian klimatycznych i potrzeb¿ podj¿cia dziaÙaÚ w tym zakresie w ramach róČnych polityk sektorowych65.
Nowoïci w podejïciu UE jest silne nastawienie na partnerstwo. W czasie projektowania dziaÙaÚ na now perspek-tyw¿ Þ nansow 2014–2020, komisarz ds. polityki regionalnej, spotkaÙ si¿ z przedstawicielami regionów najbardziej od-dalonych. Podczas konferencji dyskutowano nad nowymi propozycjami, a RNO mogÙy zaprezentowa° wÙasne strategie rozwoju66. Komitet Regionów wyraziÙ w swojej opinii zadowolenie z faktu, Če postanowiono wÙczy° RNO w proces
decyzyjny oraz umoČliwi° im wi¿ksze zaangaČowanie, zgodnie z przyj¿tymi zasadami pomocniczoïci i subsydiarnoïci, co prowadzi do wi¿kszej samodzielnoïci67.
Twórcy strategii wskazali na dwa wymiary interwencji: wewn¿trzny i zewn¿trzny. Na polityce spójnoïci, w najwi¿k-szej mierze, leČy odpowiedzialnoï° za realizacj¿ zaÙoČeÚ strategii Europa 2020. Zasadniczym celem staje si¿ tworzenie staÙych miejsc pracy, dlatego tak waČne jest wzmacnianie kapitaÙu ludzkiego oraz inwestycje w sektorze mikro, maÙych i ïrednich przedsi¿biorstw. Dzi¿ki dodatkowemu wsparciu b¿d w stanie kreowa° innowacyjne rozwizania i w konse-kwencji przyczynia° si¿ modernizacji gospodarek68.
Nie pomini¿to równieČ znaczenia tradycyjnych sektorów gospodarki RNO: turystyki, rolnictwa, ryboÙówstwa, a takČe rozwoju obszarów wiejskich. Tak jak w poprzednich latach, UE b¿dzie wspiera° te sektory, widzc w nich znaczny poten-cjaÙ rozwojowy69. Szczególnego znaczenia nabieraj nowe sektory, kreujce innowacje i prowadzce badania, które moČna
nast¿pnie wykorzysta° i dzi¿ki temu stwarza° nowe miejsca pracy. Autorzy strategii widz znaczne szanse w rozwoju badaÚ nad odnawialnymi ĊródÙami energii oraz moČliwoïci zrównowaČonego wykorzystania mórz i oceanów70.
W wymiarze zewn¿trznym postuluje si¿ kontynuowanie polityki prowadzonej dotychczas, tzn. tworzenie platform wspóÙpracy pomi¿dzy RNO oraz ich najbliČszym otoczeniem. W zwizku z nadmiern eksploatacj Ùowisk rybackich postuluje si¿ podpisywanie umów handlowych i porozumieÚ dotyczcych poÙowów. Komisja Europejska planuje podj¿-cie kroków, które pozwoliÙyby na rozszerzenie dziaÙalnoïci Þ rm z sektora ICT. Niezb¿dny do tego jest „szybki” Internet, dlatego postuluje si¿ rozpocz¿cie inwestycji w tym zakresie71.
Podsumowanie
Polityka Unii Europejskiej wobec regionów najbardziej oddalonych, prowadzona od pocztku lat dziewi¿°dziesi-tych XX w., podlegaÙa zmianom. Na pocztku wsparcia udzielano gÙównie tradycyjnym obszarom gospodarki. Istotnym elementem byÙy równieČ dziaÙania, które miaÙy na celu niwelowanie ograniczeÚ zwizanych ze znacznym oddaleniem, klimatem, czy wyspiarskim charakterem. Nast¿pnie zacz¿to zwraca° coraz wi¿ksz uwag¿ na atuty jakimi dysponuj RNO. To one maj sta° si¿ baz do osigania coraz lepszych wskaĊników rozwoju spoÙeczno-ekonomicznego. W nowej perspektywie Þ nansowej postuluje si¿ nastawienie na jeszcze wi¿ksze partnerstwo mi¿dzy UE a RNO. Postanowiono wÙczenie tych regionów w proces realizacji strategii Europa 2020. GÙówny nacisk zostaÙ poÙoČony na rozwój w trzech aspektach (inteligentny, zrównowaČony, sprzyjajcy wÙczeniu spoÙecznemu). Promujc nowe, innowacyjne rozwiza-nia nie zapomrozwiza-niano o tradycyjnych dziedzinach gospodarki takich jak: rolnictwo, ryboÙówstwo czy turystyka, które stanowi ĊródÙo utrzymania przewaČajcej cz¿ïci mieszkaÚców RNO. Kreowane innowacje maj wspiera° rozwój tra-dycyjnych sektorów.
mu, KOM (2010) 2020 wersja ostateczna, Bruksela 3.03.2010.
65 Komisja Europejska Komunikat: Najbardziej oddalone …, dz. cyt., s. 6-7. 66 Polityka regionalna, Najbardziej…, dz. cyt.
67 Komitet Regionów, Opinia: Najbardziej oddalone regiony UE w ïwietle strategii „Europa 2020”, (2013/C 62/13), Dz. U. UEC62/64, 2.03.2013. 68 Komisja Europejska, Komunikat: Najbardziej oddalone …, dz. cyt., s. 7-9.
69 TamČe, s. 9-11. 70 TamČe, s. 11-12. 71 TamČe, s. 17.
Sҝowniczek skrÓtÓw:
AKP – Afryka, Karaiby, PacyÞ k
CLARA – Latin America Cooperation of Advanced Networks EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
EFRROW – Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich EFS – Europejski Fundusz SpoÙeczny
JASPERS – Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas JEREMIE – Joint European Resources for Micro to Medium Enterprises KE – Komisja Europejska
KTZ – Kraje i Terytoria Zamorskie
TFUE – Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej RNO – regiony najbardziej oddalone
Bibliografia
[1] Barnier M., Europe’s outermost regions and the single market. The EU’s inß uence in the world, 12.11.2011.
[2] Commission Decision of 01/03/2011 concerning the adoption of a Þ nancing decision for 2011 in the framework of the Preparatory Action ‘BEST’ (Voluntary scheme for Biodiversity and Ecosystem Services in Territories of the EU Outermost Regions and Overseas Countries and Territories)covered by budget line 07 03 27, C(2011) 1258 Þ nal, Brussels 1.03.2011.
[3] Commission of the European Communities, Commission Working Document, SEC(2007) 1112 Annex to the Commission Communication,
Strategy for the Outermost Regions: Achievements and Future Prospects, , Brussels 12.09.2007.
[4] Danuta Hübner aĴ ends the Conference of Presidents of the Outermost Regions in French Guiana, IP/08/1593, Brussels 28.10.2008. [5] European Commission, A New Partnership for Cohesion, Convergence, Competitiveness, Cooperation. Third Report on Economic and Social Cohesion,
Luxemburg 02. 2004.
[6] European Council, Annex to Council Regulation (EC) No 1698/2005 of 20 September 2005 on support for rural development by the European
Agricul-tural Fund for Rural Development (EAFRD).
[7] European Commission, Commission of the European Communities, Communication: A Stronger Partnership for the Outermost Regions, COM(2004)343 Þ nal, Brussels 26.05.2004.
[8] European Commission, Communication: On a stronger partnership strengthened for the outermost regions: assessment and prospect, (COM (2004) 543 Þ nal Communication of the Commission of 26 May 2004), SEC (2004) 1030, Brussels 6.08.2004.
[9] European Commission, Communication: The outermost regions of the European Union: towards a partnership for smart, sustainable and inclusive
growth, COM (2012) 287 Þ nal, SWD (2012) 170 Þ nal, Brussels 20.06.2012.
[10] Grosse T.G, Polityka Unii Europejskiej wobec regionów najbardziej oddalonych, „Studia lokalne i regionalne” 2008, nr 4(34).
[11] Inicjatywa „Regiony na rzecz zmian gospodarczych” – Komisja Europejska wzmacnia wymian¿ najlepszych praktyk w dziedzinie innowacji mi¿dzy regio-nami Europy, IP/06/1526, Bruksela 8.11.2006.
[12] Komisja Europejska, Komunikat KOM (2008) 642 wersja ostateczna: Regiony najbardziej oddalone atutem Europy, Bruksela 17.10.2008. [13] Komisja Europejska, Komunikat KOM (2010) 2020 wersja ostateczna, Europa 2020: Strategia na rzecz inteligentnego i zrównowaČonego rozwoju
sprzyjajcemu wÙczeniu spoÙecznemu, Bruksela 3.03.2010.
[14] Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów, Nasze
ubezpieczenie na Čycie i nasz kapitaÙ naturalny – unijna strategia ochrony róČnorodnoïci biologicznej na okres do 2020 r., KOM (2011) 244 wersja
ostateczna, SEK (2011) 541 wersja ostateczna, Bruksela 3.05.2011.
[15] Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów: Strategia
w sprawie regionów najbardziej oddalonych: osigni¿cia i plany na przyszÙoï°, SEC (2007) 1112 , Bruksela 12.09.2007.
[16] Komisja Europejska, Komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno – SpoÙecznego i Komitetu Regionów, Strategia
UE w zakresie przystosowania si¿ do zmian klimatu, COM (2013) 216 Þ nal, SWD (2013)139 Þ nal, Bruksela 16.04.2013.
[17] Komisja Europejska, Komunikat: Najbardziej oddalone regiony Unii Europejskiej: w kierunku partnerstwa na rzecz inteligentnego, trwaÙego wzrostu
sprzyjajcemu wÙczeniu spoÙecznemu, COM (2012) 285 Þ naÙ, SWD (2012) 170 Þ naÙ, Bruksela 20.06.2012.
[18] Konkluzje Rady i Rzdów PaÚstw CzÙonkowskich zebranych w Radzie w sprawie przyszÙoïci stosunków miedzy Uni Europejsk, a Wyspami Zielonego Przyldka, 15114/07, Bruksela 20.11.2007.
[19] Marie C.V., Rallu J.L., Demographic and migration trends in the outermost regions: impact on economic, social and territorial cohesion, European Union, Regional Policy.
[20] Press Releases Database, Nowy etap europejskiej strategii w sprawie regionów najbardziej oddalonych, IP/08/1569 , Bruksela 22.10.2008. [21] Komitet Regionów, Opinia: Najbardziej oddalone regiony UE w ïwietle strategii „Europa 2020”, 2013/C 62/13, Dz. U. UEC62/64, 2.03.2013. [22] Parlament Europejski i Rada, Dyrektywa 2009/147/WE z dnia 30.11.2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa (wersja ujednolicona), , Dz. U. UE
L 20/7 26.01.2010.
[24] Parlament Europejski, Rezolucja: Rola polityki spójnoïci w regionach najbardziej oddalonych Unii Europejskiej w kontekïcie strategii „UE 2020”, Dz. U. UE C 258 E/1, 18.04.2012.
[25] Parlament Europejski i Rada z dnia 24 paĊdziernika 2006 r., Rozporzdzenie (WE) nr 1692/2006 ustanawiajce drugi program Marco Polo dla udzielania wspólnotowej pomocy Þ nansowej w celu poprawy dziaÙania systemu transportu towarowego na ïrodowisko (Marco Polo II) i uchylajce rozporzdzenie (WE) nr 1382/2003, Dz. U. UE.
[26] Parlament Europejski i Rada z dnia 23 maja 2007 r., Rozporzdzenie (WE) nr 612/2007 w sprawie instrumentu Þ nansowego na rzecz ïrodo-wiska (Life+), L 149/1, Dz. U. UE 9.06.2007.
[27] Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, C83/47, Dz. U. UE 30.03.2010.
[28] Umowa Uni Europejsk a Wyspami Zielonego Przyldka w sprawie uÙatwieÚ w wydawaniu wiz krótkoterminowych obywatelom Republiki Zielonego i Unii Europejskiej,L282/3, Dz. U. UE 24.10.2013.
Netografia
[29] JEREMIE, hĴ p://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Aktualnosci/Strony/Jeremie_240310.aspx, 15.11.2013.
[30] JEREMIE specjalne instrumenty wsparcia dla mikro-, maÙych i ïrednich przedsi¿biorstw, hĴ p://ec.europa.eu/regional_policy/thefunds/instruments/
jessica_pl.cfm#2,15.11.2013.
[31] Polityka regionalna- najbardziej oddalone regiony Europy, hĴ p://ec.europa.eu/regional_policy/activity/outermost/index_pl.cfm, 1.11.2013. [32] Program Marco Polo II, hĴ p://europa.eu/legislation_summaries/environment/tackling_climate_change/l24465_pl.htm, 2.11.2013.
[33] Program URBACT, hĴ p://www.mrr.gov.pl/rozwoj_regionalny/Polityka_regionalna/rozwoj_miast/Strony/Program%20Urbact.aspx, 16.11.2013. [34] Regiony najbardziej oddalone, hĴ p://www.europarl.europa.eu/Ğ u/pdf/pl/FTU_5.1.7.pdf, 29.10.2013.
[35] Regiony na rzecz zmian gospodarczych. WdraČanie innowacji za poïrednictwem polityki regionalnej UE, hĴ p://ec.europa.eu/regional_policy/archive/
conferences/innovating_june06/doc/juneseminabrochure_pl.pdf, 29.11.2013.
[36] Szczególne partnerstwo z Republik Zielonego Przyldka, hĴ p://europa.eu/legislation_summaries/development/african_caribbean_paciÞ c_states/
