Wstępne dane o budowie geologicznej obszaru Ogrodzieniec-Chrząstowice

(1)

· Prace geologiozno-inJżyn:ierskie dla tlffiOŻlli wienia · właściwego !Pl'Ojekttowania illlwestycji hydroonergetycznych dotyczące w 1961 ,r. re-jonu dolnej i górnej Wisły (Włocławek, Wy-szogród, Dębie, Łączany), Bugonarwi (Dębe), NYJSy Kłod2Jkiej (Głębinów), Czarnej ·

Przem-szy, Soły, KanaŁu GliJWiokiego i .Prósny. ·

Otrzymane z II'esortów plany ·były anal•irlo-Wi8:ne rw CUGi z punktu widzenia ip01ll'2eb

gos-podarki narodowej IZaróWIIlo w latach 1961-65, jaJk i w dalszych latach !planu perspeddywicz-nego. Porów<IlJUijąc pl·any z lat ubiegłychi z ~ mi€T!Zeniami na 1961 r., IW'idzimy uderza:jący fakt ikoncelllkacji uwagi zarówno . przemysłlu, jaik ·i CUG na zagadnieniachi WęiZłowyoh,

WćW:-nych .przede •wszygt;kim dła rozwoju

gospodall'-ki narodowej orarz: stwarzającycli pel'lspekiywy.

na osiągnięcie pozytywnych :wyników~

Tematyka p11ae na· rok 1961 zostab :inooli..: wie najściślej skonkoret~owana oraz powiąza na iZ potrrzebami !pOSzczególnych gałęi·1 przemy-słu. Jednym IZ warunJków, !który dał pods:barwy do tego, dest opracowany przez CUG perspe-ktywiczny plan rozwOiju badań geolog•krznych.

Również momentem. 'Wipływającym na właści-. we ustawienie ternatyki planu jest objęcie. i

fi-nansowanie w ramach budżetu CUG prac po-szukiwarwczyoh i rozpoznawczych łąCIZillie z do-kl\.lffietnJtorwaniem złóż do kategorii C2.

LONGIN WIELGOMAS, 7.BIGNIEW DECZKOWSKI Instytut Geologiczny

WSTĘPNE

DANE O BUDOWIE GEOLOGICZNEJ OBSZARU

OGRODZIENIEC-CHRZĄSTOWICE W latach 1958-59 Iinstytut Geologiczny

pro-wadził prace wiertnicze i geofizyczne (badania eleiktrooporowe) na północno-wschodnim obrze-żenilu ŚląSkiego Zagłębia Węgłowego w

·rejO-nie .Podzamcze-Chrząstowice. Celem !Prac 'było

Określenie: !Zasięgu dolomitów krwszconośnych w kiexUJniku nieelki nidziańSkiej, stopnia m:i.ne-raliozaoj.i w ut·worach węglanowym osadów triaoowyclh oraz okll"eślenie podJtriasowego

pod-łom,

PlrrzeprowadiZo.ne prace, głównie wiertnicze, pozwOliiły na dOkładniejsze poznanie wykształ cenia Utologicznego ~ hurlowy geologi~ej se-rii osadów merzozoicmych na tym o~ai'IZe jak też częściowo i na póz.name budowy· gęo~ nej ipOdlłoża paleozoic:zmego tych osadów ...

Pod utwol':ami t11·iasu we wszys1lk·ich tr.Zech otworach wiertniCIZyah występuje seria. paoleO:. z6icm1ych ł:Iu@ików ilasto-1>iaszozystych .. N ajwię;.. cej . danych dotyczących podłoża

paleozoiczale-go

dostarczył otwór w.ieDt:ndczy w Chrząstowi. cach. · W otwome .tym dolną CiZę$ć pmew.ierco-nycth IUtrw,orÓWl StaJnowti.ą łJUpki ilasto-,piasz-czyste, ciemnoszare !liUJb szare, partiami z

od-cieniem zielonym ·silnie zdiagenezowahe, ~pę k.a:ne, n~elkiedy szCiZeliny wypełnione są !kal-cytem l UJ b madiZ'iej piTytem. W części strOtpo-·

wej tych łUipków występ

Ud

e zieleniec (zmie-niony diaJbaiZ drobno.krystaliczny) 1sHnie spęka ny. Na łUJPkacih Ha.sto ... piaszczYIStych leżą pias..: kowce drobnoziarniste, które w strqp'ie prne:... chodzą w rnUJłowce czerwone

z

dUJżą ilością ły

·szczykó.w. Skała jest spękana, S7JCzeliny prlZe-biegają najczęściej pod kątem 60-80°.

W otworach wiertm.iczych RY~C~Zórw i · .Pod..: zamcze pod utworami triasu. IStwiel"dzoono łuiP-' ki ilasto-1>iasrozyste czerwone, silnie spękane. Charaikter .tycll UJtworów zbliżony jest do naj-wyższej części . osadów paleozoiC~Z.nych nawier-conych w otrworze Ohrząstowice. We wszyst-kich otworach wiertniczych serię o zabal'Wie..;

10

nin.i c,zel'wonym .należy u:zm.ać za ISbrefę, która uległa wietmeniu przed osadzeniem się utwo-rów triasowym;

N awieroone starsze podłoże podtriasowe swym W~"rltakeniem litologicznym odpow1a..; da utworom narwierconym w rejonie Mmygło du. W jednym otworze w Mrzy,głodzie zostały znalezione szczątki paproci z gatunJru Matro-' pteris acuta, omaczeriie przeptowad:ilił A. ·Ja.:. chorwicz i seDię tycih uJtworów zaliczył! do gór.:. nokarbońJSikich. W zwią:?Jku z tym można

lby

przypuszc:lXlć, ·że i utrwory . qp:isane · z rej. Ohrząstowice, Ryczów' i Podzamcze · są tęgo

samego wieku. · · · ·

Utwory, !które rozpoczęły cj'kll sedym:enta-CYJjny osadów triasowych, reprezentowane są pa'!Zez piaskowce 1asnoszare, prawie 'białe dro-bno~iamiste, luib iły wiśniowOCIZerwone, za-piaszczone.

W -otwoir.ze Ryczów występuje 40 cm wkład· ka brekcji . składającej się z ciemnoszarych o.ktuclhów dolomitu skTyt.okrystarlic:zmego. Osa-dy te zostały !Zaliczone do dolnego pstrego piaS'k-::>wca. Miąrższość tych osadów wynosi 1,4 m rw :Podtulmczu, rwzrasta·onana SE i osią ga w otworze Ohr.ząstowice 9,5 m. Na opisa-nych utworach występuje seria· węglanorwa; która iZostał·a zaliczona do utworów II'etu · {gór-ny pstry piaskowiec). Serię tę tworzą dolomi-ty o barwie od jasno do ciemnoszarej, nielkie..: dy IŻółtobrrmatmej. Są one ziarniste, mięklkie, kruche, po·rowa·te, margliste, :ze szczątkami zniszczonej farmy (małże), partiami z ciemno-szarymi srnwgami lub plamami.

Miąższość utworów retu wynosi 21 · m w Chrząstorwicach, WIZrasta w kiEi<l'umk.u NW i wynosi 32 m w Podzamczu.

Na dolomi,taclh retu występuje wapienna se-ria waDstw gogolińskich (dolny WolłfPień musz-lowy).· Granica IJ?Olllięd:zy tymi dwiema seria-mi stratygrafic:zmyseria-mi został·a ustalona na

(2)

kon-takcie wa~pieni i dolomitów. Najniższe warstwy wapieni, które l€2:ą na dolarnirtach, zostały zaHczone do !Warstw gogolińskich.

NW Olw: Nr 3R-Oh

500 lłxizomcze Olw:Nr4R-ct:

Ryc. l. Przekrój geologimny Podzamc.ze -

Chrzą-s~e ·

l - k<urlbon?, 2 - .pstry IPI.askawJec dolln(y, 3 - oret, 4 -warstwy gogoldńSk.ie, 5 ·- Wlall'Stwy gol1al'llCieclkie tell'ebratu·~o

we d talrehaw1akie, 6 - IW'all"Stwy diplOporowe, 7 - kajper,

8 - IWea.llll - baton, 9 - -ke1101we1, 10 - ma.lm, 11 - ·

c.zwar-tollZęd

Warstwy gogolińsk,ie 'reprezentowane są przez wapienie szare peli>tyczne, twarde, zwię złe, partiami o str\ld{.turze falistej, z falistymi smugami lub warstewkami iłu ciemnoszarego, z nieliJOmymi żyłkami, sk\lipieniami lJub poje-dynczymi kryształkami kalcytu. Wśród w.a~pie ni występlllją dość liczme segmenty kryn~Qidów. Niekiedy wapienie te przechodzą w wapienie margliste łub margle. Wapienie pelitycz.ne o strukiturze falistej przewarstwione są wapie-niem grubdk!rystaliCZ~nym jasnosmrym, w któ-rym tkwią pojedyncze .ziarna lub otoczaki skał paleozdicznyoh z przewagą dolomitów dewoń slmch, o wielkości 0,5--2,5 cm. W.a._t>1emie gru-bokrysta'liJCZme składają się głównie z

segmen-tów krynoidów. ' .

W otwooze P()l()zamc:oo w .partii środkowej występuje zlepieniec szary, sklładający Się z okruchów' ciemnoszaryCłh dolomiJtów i ibuplków bezładnie rozmieszczonych w masie wapienia krystallicznego szaTego, z okrucpów o średnicy do 5 om .z przewagą do 0,5 cm z fa1ldstymi. w}{lładlkam!i iłu ciemnoszarego. Miąż'Srwść warstw gogolińSkó.ch wynosi w Ohrząstowicach 23,5 m 'i wzrasta tak, jak i UJtworów retu w ikie-ruilllklu NW, osiągając 35,6 m w Podzamczu..

N a warstwach -gogolińskich ,leży seria wa-pieni ciemnoszarych, !które swym wykształce niem odpowiadają warstwom kiruszconośnym na Górnym Śląsku. Na warstwy te składa1ą się wapienie od jasnoszarych do szarych, w stlropie nieJkiedy z odcieniem 1brązowym ł.UJb żó.btym, krystaliczne lub peHtycme, twarde, zwięzłe, spę{kam.e, jamiste, szczeliny są miej-scami wyjpełnione ikalcytem. Jedynie w otwo-rze Ohrząstowice na ikontakcie warstw

gogo-lińSkich i gómego piętra dolnego wapienia

muszlowego występuje 1,5 m wkładka dolomi-tu Jasnoszail"ego drobnokrystaHcmego. Cała ta seria :był·aby odpowiednikiem wa~pieni gOTaz-deckich; terebratulowych i karchowickich,

k.tóra we wschodniej części Górnego Śląska wylks;z;tałoona jest 'W fac,ji dolomitowej,

wcho-aząc w skład warstw kruszconośnych. .

Na dolnym wa~pieniu muszlowym ·zgodnie występują wambwy dipl·Oiporowe. ,Do1omity diploporowe są tu ziarniste, niekiedy . pelityoz-ne, jasnoszare Lub żółte, 1partiami ~porowate,

jamiste, spękane, zwietrzałe, mięk!kie, klructhe, z żyłkami lub pojedynczymi kryształłkaroi ikr al-cytu.

SE Olw:Nr6R-Cłl

Chrzosl~

Fauna reprezentowana jest 1głównie pTZez

ślim~i. G~anica między dolnym ·a środlkowym wa~pieniem muszlowym . jest dość wyraźna, gdyż dolny Walpień muszlowy jest w~tał cony w tym II"ejonie IW postaci wB(pieni, nato-miast środkowy reprezentowany jest przez dolomilty. Miąższość· środlkowego wa~pienia muszlowego wynosi 17,6 m (iR~zów), 9,7 m (Cłll'ząrstowi·ce). Istnieje przyplli$ZC'zenie, !Że część strQJ>owa dolomi.Jtów 1W olrolicy Ohrząsto wic została zerodowana, gdyż bezpośrednio na wamtwach dilploporowydhj występu1ą osady

malmu. .

UtwOII"y kajprowe leżą 1na środikowym wa-pieniru muszłowym. · Kajper wykształcony jest

Podzamcze ... ,.. l<: ....

--7i1

-

---~ ·,::;~- KC?J LU -J g.

'

' '

!.2Z]

₁

EJ

_-_-_- _{2 ····}

.

₈

_··₃~----~ ~ _~-=:4 _..:c5~ ₆₀₀_.!.j!-.!.~-~-₇ ---

-

-mtls

~9 ~1o ~n ~12 ~~31

\V 114

Ryc, 2. Zestawienie profni otwQIJ."Ów 1 - pLaski ~ - glbiny, 3 - ż,Wi!Jry, 4 - ·Iły, 5 - il:.ł.OIWce, 6 -mułoWice, 7 - m.aorgle, 8 - pilaskowce, 9 ~ !Zd:epieńce, 10 -:-wa:pienie, 11 - w~e.n.ie gri.El;bOIWate, 12 - lWiliipienie fa1iste, 13 - dOilomruty, 14 - d:l.abatey; Jm - malm, Jk - .kelawej,

Jb - babon Jw (?) - w~2lUII. TJt - ka}ps, Td - warst.wry

d"IPY:IJiPOII'OWe,' 'IIgtk - wanstwy g<ma:lldeCklie, terebratul.<>we i karehowidkie, Tg - wi8II"SIM•y gogolińsk!ie, 'l'r - waorstwY

ret-u, Tp - psta-y piastkawlec (dolny), -K (?) - .ka[IDon

(3)

jako iły· WiSmowoczerwone z :wikil:adlkoami lub niel:)ieskawozielonawymi plamami z iprzerosta.,. mi pi-askowców i brekcji wapiennej spojonej

Hem. Osady ikajpnu w okolicy Chrząstowic

uległy erooji. W Ryczowie mią:żlszość ich

wy-nosi 75 m i wzrasta w kierunku NW, os!ąga jąc 89,5 m w Podzamcrzu. !'fa utworacih triasu leżą. osady doggeru stwierdzone w otworaC!h wiel'1mic:zyoh POIC:le;amcza k. Ogrodzieńca · oca-z

w Ryczowie, natomiast w Chrząstowicaoh brak jest wspomnianych osadów (r)r.c. l i 2').

Serię · osadów doggeru l"':ziPOCZyna warstwa zle}Xeńca. W Fodzamczu 1\Varst•wa ta o gru-bości 60 m Zibudowana jest ·z nieregularnie obtoczonych . rragmentów . marglu syderytycz-nego, bnuna1możółte.go. Powierzchnie otoclia-ków są utlenione, zbrunatniałe i zawierają nieliC'Zclle ślady po dział·alności skałotoczy. W manglu występują dość liczne białe oolity o Śirednicy do l mm oraz drobne żyłki ikalcytu. W skład zlepieńca WIChodzą także otoczaiki piaskowoa drobnoziami·stego, proawie ·oz,lewnego, kremowoszarego. Spoiwo wa'l"'Stwy zlepieńco wej stanowi szary, ił marglisty, przepełniony

detrytusem fauny i f-auną, głównie małżów gruboskorupowydh .. Obserwujemy także nie-znaczną domieszJkę żwirclm kwarcowego, a w ozęści spą.gowej nieregularne skl\lJPienia zielanawego iłu. Ponad opisanymi utwoll'ami występuje 10 cm warstwa syderytu żółtobru-na!rnego o wyglądzie zlepieńcowatym. '

W Ryczowi.oe wykształcen:e litol01g.e.zne w,ar-stwy zlepiencowatej jest nieco odmienne. Naj-niższą jej część, ·grubości około 20 cm, tworzy zlepieniec ~budowany .ze słabo obtoczonych i oiStrOikrawędrzistyoh okruchów ja.snosza1rego wapienia, :~ojooego marglem ,szarozielonym. Ponad nim leży dkO'ło 2 m warstwa piaskowca dirohno.ziarnilstego, jasnoszarego z· odcieniem zielona·wym, przechodzącego w · części górnej

w

iłowiec ziel<Jnawoszary z nieregulall'nymi przeławiceniami żwirlk:U kwall'cowego i iłu ciern.rnoszarego.

-Powyżej iłowców za'ZJlacza się warstwa zle-pieńcowata o gr'Uibości około 30 cm. Składa się ona z oiknuchów i nieregularnych otooz.aikÓIW

sza·rego wapienia, spojooych marglE".m o taikim samym zabrurwieniu. W ;51p0iwie występuóe żwi rek kwarcowy or·az nieregulame, cienkie prze-rosty ai.emnosza·rego iłu. Obserwujemy tu takiże kHkucentymetrowy pmerost wapiena marglils-tego, nieco sydery.tyCtllrlego, z lic~ymi brUIUaft-nymi oolitami o średnicy do 0,8 mm.

' W Podzarm:ru nad opisanymi utworami •leży

33-metrowa seria dłów łru.pkowyoh, ciemnosza-rych i popielatoozarych. PaJrtiami zawieraJją

one . smugi ccaz .skupienia drobnoziarnist•eog:.> białosz.arego piask,u kwarcowego, a taJcie drob-ny detrytus faudrob-ny i skupienia piryt·\.1. · W iłaoh tyoh występwją nieliczne sferosydery•ty oraz nieregularne drobne ikonkreoj e marglisto-sy-derytyczne. Nieco inaczej przedstawia się IPTO-fil osadów leiącyc:h nad partią zlepieńcowatą w Ryczowie. Najnilżs'zą część tw.onzy 1,5 m w~wa łupku Hastegą, czarnoszaa:ego z durżą 72

·ilością detrytuS.U fauny i skupieniami pirytu.

N ad nią · w)'lstępuje sześdometrowa seria wa-pieni marglistych, białoszarych, z •żółtymi pla-mami oraz .przerostami i przewarstwieniami mal'gil.i szarych o odcieniu ~ielonawym. Iły le-żące na serii zlepieńcowatej w Podzamx:mu oraz iły i wapienie

z

pmewarstwieniam~ margli w Ryozowie są wieku batońskiego. Wsk~je

na to nieliczny, lec<z typowy dla tego piętra zespół fauny. Nie poowala o.ri jednak na wy-dzielenie . .poszczegÓil.rnyC!h .poziomów stratygra-ficznych a nawet podpięter. W serii zlepieńco watej nie -m1aleziono fauny przewodiniej, ale na podstawie przesłanek paleogeografoic.znyoh moż na ip!l'ZYlPUSZCzać, że w Podzamczu reprezento-wane są osady werull.IU górnego, · n~tomiast w Ryczowie 'baton dolny. · ·

Transgresja doggerska wstępowała , w tym rejonie ·na te.ren w ll'óżnym stO!Pilliu z.grad.Ow.a-ny i wyrawe zrómicowaz.grad.Ow.a-ny morfdlogieznie. Swiadczy o tym obecność różnych wieik:Ow'o Qgln.iw tni.iasu i liasu w spągu zlepienca ·pod-stawowego,· . trarnsgresywnie 1eżąc)'lch asadów doggeru oraz znaczne róż:nfce w Składzie ma-teriału .ókrUJChowego warstwy 1Zleplieńcowatej,

zaznaczają<!e się ma ni.ewie~kiej pnemr.zeni. Sillne zróżnicowanie morfologii podłoża zarznacza się .rÓWIUież.na NW od badanego obszaru,

w

dko-łicy R'lldll1liików. W Rudnikach S~ Z. Różyelki.

:no-. tuje 23-metr()Wą serię piaskowców ha1osu,, na-tomliast

w

bdległości jllllŻ około 3 km od. tej miejscowośc.i, w otworZie w.:ertniczym Rarko-szOIW:i.ce bra:k jest tych <>sadów. Na warstwach łysiecikich górnyPh deży .c:zterometrOIWa seria

p'askOIWioowo-mułowcowa wezulu dolnego lub

środkowego, w stropie tej warstwy .zostaiła znaleziona Farkinsonia sp. (z grupy par.kin-'\SC!Ili).

N a SE od Rudników coraz to młodsze o~ i-wa doggeru leżą porzekraczająco i wyznaczaJją wyraźnie kierunetk tran·sg•resj'i, ktfua występo wała tu od NW ku SE. Dlatego im dalej (l;l~ pdeniec podstawowy występuje na SE, ·tym

młodsze wiekowo reprezentuje osady. .·· Nad utworami ba~tonu leży w Podzamc.zu 50 cm war.stwa margli popieil..atoszarycih, w stro-pie zied010awoszarych z chlorytem i glaukoni-tem. Doina ozęść za•wiera bardw liczne brunat-ne oolity, których ilość ·~niejsza się w części górnej, gda:ie pnyhierają on,e pal'wę kretnowo-szarą i IZieioną. Wielk~ć. oolitów nie przekra-cza średnicy 1,5 mm. Licr?na fauna znajdująca

się w marglach zezwala określić ich wiek na

dolnOikelowejski. ·

Powyżej leży 40 cm warstwa

2lfel01Uawosza-rego wapienia, a nad nią, ;prawie trzymetrowa seria margli szarozielonawych, nietkiedy o od.-cienliu czerwonym. Margle te prz)'lbierają

.partiami rpok.rój gruzełkowaty, zawie~rają dość

liczną faunę ora·z dość często zna•CZIUą domi·esz-kę chlarytu i glaukonitu. Obserwujemy 1m

talkJże porwaik·i iłu wiśniowoczerwonego pocho-dzącego z retyik:Ju lub kajpru. · ,

W Ryczowie utworu kel.QWej'U reprooentowa .. ne są prrz:ez trzymetrową serię wapieni

(4)

marglis-tych białoszarych z odcieniem zielonawym lUJb

brunatnym. z !Przewarstwieniami margli

pQpie-latozielomi\vyoh. Spągowa część wapieni .

za-wiera dość. d.li.ozną, lecz źle zachowaną farmę,

głównie .utłam!ki belemnitów

r

amorntów,

spo-śród !których dało się oonaczyć jeden oikaz jaJko

Macrocephalites sp. Część stropowa wykształ

cona jest jako warstwa bulasta, (którą budują

nieregularnie obtoczone kawałki Wlapien:ia

i marglu szarego, niekriedy szarobrunatnego oraz

l·iczne ułamll·d fauny, głóWillie belemn~tów

i amonitów. W górnej części widać także

macz-ną domieS'lJkę chlorytu i glaukonitu. ·

· Qpisane osady ta:k w Pod~amc:zm, jak •i w

Ry-czowie reprezentują głównie keiowej gfu-.ny,

którego miąższość walha się w tym rejonie od

2,5 do 3m.

Utwory doggeru na .SE od Ryczowa ulegają

wylkil.inowaniJU. W ChrząstowiJcach na

war-stwach diiPlQPOrowych leżą be:zJpOŚrednio osady

malmu.

Utwory malmu w Podzamczru

raprezentOWia-ne ISą głównie przez w'aJpienie .białoszare;

.suib-klastyCZIIle, z nielic:zmymi !Przerostami mal"glu

gll"ll!Złowatego. W kierunku OhrząstoWic wiJdać

wyraźne zwięksrz;enie się ilości wlkiładelk margli

gruzłowatych. Profil ma·lmu w Oh'rząstaw•icach

rozpoczyna od dołu 2,50 m warstwa· iłu.

lUipko-wego, szarego i ciemnoszarego, ni~iedy o

od-cieniu ziel0111awym, z denikim ;przerostem iłu

wiśn:owego. Partia ta · zawiera nieliczne

oto-czalki wapieni białoS!Zaryoh pokrytych powłocz

kamn iłu chlorytowego oraz otoczalki triasowego

dolomitu białoikremowego, ziarnistego. Wystę

pująca w najniiŻsżej części tych utworów faJU.na

wskazuje, że na•leżą one do dywezu. Nad iłami

leży seria margli i wapieni gruzlowatyoh z

me-regularnymi cienkimi przerostami Hu szarego;

margJistego, niekiedy z drobnymi skupieniami

ohiorytu i pirytu, reprezentująca młocłSze

ogni-wa malmu.

Proces. dolomityzacji na tym tereriie został

stwier.dq;.ony jedynie w otworze ChTząstowice

i na kontakcie warstw gogolińskich i górnego

piętra. dCJilnego wapienia mus:z;lowego występu

j·e 1,50 m !Warstwa dolomitu.

W pozo1Sitały;ch otworach górne piętro

<lol-n.ego wa·pienia muszlowego wyks.ztałcxme jest

w facji wapiennea.

Przejawy mineralizacji s'iare:zJkami metcdi

ciężkiclh zostal1:y stwierdzone w ·UJt:worach

triasu; śą to jednak ilości nieznaczne, !które nie

ma1ą wartości przemysłowej.

ZENON GAJEWSKI, FRANCISZEK EKIEIRT

· liniS'tybuit · Goo~ogic7Jily

KRÓTKI ZARYS HISTORII

POSZUKIWAŃ

MAGNEZYTU I NIKLU

.

NA MASYWIE SERPENTYNITOWYM

GOGOŁÓW-JORDANÓW.

ZAINTERESOWANIE poozlllkiwaniami

mag-nezytu li nikliu nastąpiło iPO II wojnie światO

wej w zwią~ku z powrotem Ziem Zachodnich

do Polski. Oba te surowce wiążą się z rolikła

dem se11pellltynitów występu1ącyoh na Dolnym

Śląsku. ·

Jednym z największych jest masyw

serpen-tynitowy Gogołów-J ordanów. Ciągnie się on

prarw:e równoleżnikowo pasem długości ponad.

30 km. Skały serpentynowe odS'łaniają się·

w na:jwyższyoh morfologicznie punktach,

prze-ważnie w centra•lnych partiach masywu,

nato-miast w !partiach peryferymnych oraz

morfo-logicznych obnirżeniach ;pr.zylkryte są ' dość

zna~nej miąŻiszościi •UJtworami trzeciorzędowy

mi i CZlwartorzędowymi.

Od północy masyw ten :kontak·tuje z

gabra-mi centralne~ pail'tii Soibótok'i, a tylko na

niednl-żym odcinku części zachodni~ masywu

z

gra-·

nitami pasma Strzebdów-Strzegom-Jawor. Te

ostatnie utwory występUJją również

prawdapo-dobnie odstrony zachodniej masywu.

Wschod-nie obrzerieWschod-nie masywu .stanowią mylonity tzw.

strefy Niemczy. Od południa se11pentynity

ikon-taktują z .gnejsami Sowich Gór. Występuje tu ··

kootaki o charaikterze dyslokac)11jnym, wyra-·

żaiacy się szeregiem uskokóiW o k;erun:ku W-E

z leikik·im cxłcih)'lleniem na NE.

Pierwszymi pracami geologicznymi, jakie na

tym obszarze zostały wykonane, było spal"Zą-·

dzenie rojęć .geologicznych w skali l : 25 000

(ark. Zolbten-Sobótka, W eizenrodau-Pszenno,.

Jordansmtiłił-Jordanów). Zdjęcia te wyikona:li

L. F'1ookh i O. T1ettze rw latach 1810-1912-1925.

Z innych prac geo'logicznych !ProWadzonych

w różnych okresa.Cih czasu w obrębie masywu

i nie zwiąozanycll z magnez)11tem d nilklem można

wymienić pos'Ziuikiwania ·zmierzające· od

od!kry-cia złóż węgla brunatnego, chromitu i nefrytu.

W ęg,iel brunatny p::l!Szuklwany był pl'IZed

.pierwsŻą wojną światową na poludniowym

przedpolu masywu serpentynitowego w

miej-scach, gdzie jest on przykryty utworami: trze-·

ciorzędciWymi. Wykonano wówczas kiłka

wier-ceń ręcznych w okolicach Piotrów!ka i

Karo-lina, które nie osiągnęły jednak 'stropu

serpen-tynitu. ·

Chromtity z okotlic Tąpadeł znane są od dość

dawna. ·O ich W)11stępowaniu ws.pomina już

w 1887 r. H. Kosman. W nied1ti.gfrn. ozasie

po-tem roZlpOCzęto eksploatację clhromitu, począt

kowo ·systemem odikrywikowyrh a następnde

podziemrwm, której · dość sz)11bko zaniechano.

W okresie pierwszej wojny światowej kilka-·

krotnie podejmowano próby uruchomienia ko-·

palni, które nie zostały · jednak zrealizowane.

Dopiero w 1937 r. a następnie w latach

1940-1944 przystąpiono do systematycznych prac

po-szukiwawczych i eksploatacji. W tym czasie

w

rejonie Tąpadeł wykonano nowy szyb i kilka