M A R I A N P E R E K Instytut G e o l o g i c z n y
ZAKRES BADAŃ DLA OCENY WPŁYWU PIĘTRZENIA ZBIORNIKA NA WlSLE
WE WŁOCŁAWKU NA STAN WÓD GRUNTOWYCH
P r o j e k t k a s k a d y W i s ł y d o l n e j p r z e w i d u j e w y b u -d o w a n i e s z e r e g u s t o p n i p i ę t r z ą c y c h rzekę. S t o p i e ń p i ę t r z ą c y w r a z z e z b i o r n i k i e m w o d n y m w e W ł o c ł a w -k u j e s t p i e r w s z ą b u d o w l ą h y d r o t e c h n i c z n ą n a W i ś l e d o l n e j , o d d a n ą d o e k s p l o a t a c j i w 1970 r. D l a t e g o t r z e b a b y ł o t u p r z e a n a l i z o w a ć r o z m i a r y w p ł y w u p i ę t r z e nia (zbiornika n a p o d w y ż s z e n i e z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h w o b s z a r z e p r z y l e g ł y m n a l e w y m b r z e g u r z e ki. W i ą ż e s i ę t o z a r ó w n o z w ł a ś c i w y m z a g o s p o d a r o w a n i e m t e r e n ó w p r z y l e g ł y c h , j a k i z e b r a n i e m d a -n y c h p o t r z e b -n y c h d o o p t y m a l -n e g o p r o j e k t o w a -n i a i w y k o n a n i a s y s t e m u o d w o d n i e n i o w e g o t e r e n ó w d e p r e -s y j n y c h p r z y r e a l i z a c j i n a -s t ę p n y c h -s t o p n i p i ę t r z ą c y c h w p o d o b n y c h w a r u n k a c h g e o m o r f o l o g i c z n y c h N i ż u P o l s k i e g o . P r a w y b r z e g W i s ł y i z b i o r n i k a s t a n o w i w y s o k a s k a r p a w y s o c z y z n y z b u d o w a n e j z o s a d ó w m i o c e ń -s k i c h , p l i o c e ń -s k i c h o r a z p l e j -s t o c e ń -s k i c h , n i e j e -s t o n r o z p a t r y w a n y w a s p e k c i e t y c h z a g a d n i e ń . Z a p o r ę c z o ł o w ą w y b u d o w a n o w n i e w i e l k i e j o d l e g ł o ś c i o d W ł o -c ł a w k a w g ó r ę r z e k i . C o f k a z b i o r n i k a s i ę g a k i l k a k i l o m e t r ó w n a E o d P ł o c k a . Z e w z g l ę d u n a w a r u n k i p i ę t r z e n i a , l e w y b r z e g z b i o r n i k a m o ż n a p o d z i e l i ć n a 4 o d c i n k i : 1) o d osi z a p o r y c z o ł o w e j d o m i e j s c o w o ś c i M o s t k i , g d z i e z b i o r n i k jest o g r a n i c z o n y s p e c j a l n i e w y k o n a -n y m w a ł e m b o c z -n y m ; 2) o d m i e j s c o w o ś c i M o s t k i d o S o c z e w k i , g d z i e taras n a d z a l e w o w y s t a n o w i n a t u r a l n ą g r a n i c ę z b i o r n i k a ; 3) o d S o c z e w k i d o T o k a r R ą b i e r z , g d z i e z b i o r n i k jest o g r a n i c z o n y w a ł e m b o c z n y m p o w s t a ł y m p r z e z w z m o c n i e n i e i s t n i e j ą c e g o j u ż w a ł u p r z e c i w p o w o d z i o -w e g o ; 4) o d c i n e k p i ę t r z e n i a w k o r y c i e r z e c z n y m , o d ł u -g o ś c i k i l k u k i l o m e t r ó w . M a k s y m a l n e d o b o w e w a h a n i a z w i e r c i a d ł a w ó d d o -c h o d z ą d o 0,8 m . O b s z a r y b e z p o ś r e d n i o p r z y l e g ł e d o o d c i n k ó w z b i o r n i k a o g r a n i c z o n e g o w a ł a m i b o c z n y m i są o b s z a r a m i d e p r e s y j n y m i w s t o s u n k u d o w z g l ę d -n e j w y s o k o ś c i p i ę t r z e -n i a w o d y . W o b s z a r a c h t y c h w y k o n a n o l i c z n e r o w y o d w a d n i a j ą c e i z w i ą z a n e z n i m i p r z e p o m p o w n i e . N a j w a ż n i e j s z y z n i c h , t z w . „ k a n a ł A " z n a j d u j e się n a o d c i n k u z b i o r n i k a o d osi z a -p o r y c z o ł o w e j d o m i e j s c o w o ś c i M o s t k i . W M o s t k a c h p r z e j ą ł o n c a ł k o w i c i e w o d y .rzeki Z u z a n k i , k t ó r e j u j -ście p r z e g r o d z i ł w a ł b o c z n y z b i o r n i k a . C a ł y o b s z a r p r z y l e g ł y d o z b i o r n i k a t w o r z ą taras z a l e w o w y w y ż s z y i d w a t a r a s y n a d z a l e w o w e : n i s k i i średni. Z n a c z n e o b s z a r y t a r a s ó w n a d z a l e w o w y c h są n a d b u d o w a n e w y d m a m i p i a s k ó w eolieanyich o w y s o -k o ś c i a c h w z g l ę d n y c h p r z e w a ż n i e 3—10 m . P i e r w s z y c z w a r t o r z ę d o w y p o z i o m w o d o n o ś n y t w o r z ą p i a s k i i ż w i r y o b a r d z o z r ó ż n i c o w a n e j m i ą ż s z o ś c i : o d 2 d o 50 m . Z w i e r c i a d ł o w o d y g r u n t o w e j w t y c h o s a d a c h jest s w o b o d n e i z n a j d u j e się p r z e w a ż n i e b l i s k o p o w i e r z -c h n i t e r e n u . W I960 r. P G I B W „ H y d r o g e o " w W a r s z a w i e r o z p o c z ę ł o c o t y g o d n i o w e c i ą g ł e p o m i a r y s t a n ó w p i e r w -s z e g o z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h w 29 -s t u d n i a c h g o s p o d a r s k i c h i p i e z o m e t r a c h na t a r a s a c h z a l e w o -w y c h i n a d z a l e -w o -w y c h l e -w e g o b r z e g u W i s ł y . P u n k t y o b s e r w a c y j n e z o s t a ł y z l o k a l i z o w a n e w p r z e k r o j a c h m n i e j w i e o e j p r o s t o p a d ł y c h d o r z e k i i l u ź n o p o z a n r z e k r o i a m i . O b i e ł y o n e b a r d z o w ą s k i p a s t e r e n u o s z e r o k o ś c i o k . 1.5 k m b e z p o ś r e d n i o p r z y l e s ł e g o d o k o r y t a r z e c z n e s o . W l a t a c h 1961—1963 d o d a t k o w o w ł ą -c z o n o d o n -c m i a r ó w d a l s z y -c h 31 studni g o s p o d a r s k i -c h i P i e z o m e t r ó w , p o s z e r z a j ą c t y m z n a c z n i e o b s z a r o b -s e r w a c j i z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h . U K D 627.82:556.332.52.01 282.243.61Płock—Włocławek "1960/1976" O t r z y m a n e w y n i k i o b s e r w a c j i z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h p o s ł u ż y ł y d o o p r a c o w a n i a c h a r a k t e r y s t y ki h y d r o g e o l o g i c z n e j t e g o o b s z a r u z a w a r t e j w d o k u -m e n t a c j i g e o l o g i c z n o - i n ż y n i e r s k i e j w y k o n a n e j p r z e z P G I B W „ H y d r o g e o " . N a p o d s t a w i e r o z m i a r ó w o b i e k tu h y d r o t e c h n i c z n e g o o r a z w a r u n k ó w g e o m o r f o l o g i c z -n y c h t e r e -n u p r z y l e g ł e g o z b i o r -n i k a -na l e w y m b r z e g u W i s ł y .stwierdzono, że o b i z a r o b j ę t y p o m i a r a m i s t a n ó w z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h b y ł j e d n a k n i e w y s t a r c z a j ą c y d l a p o d a n i a p e ł n e j c h a r a k t e r y s t y k i w a -r u n k ó w h y d -r o g e o l o g i c z n y c h . D l a t e g o też, z c h w i l ą p r z e j ę c i a d a l s z y c h p o m i a r ó w z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h p r z e z ó w c z e s n y P a ń s t w o w y I n s t y t u t H y d . r o -g e o l o -g i c z n o - M e t e o r O l o -g i c z n y w 1966 r. w y k o n a n o i w ł ą c z o n o d o o b s e r w a c j i j e s z c z e 19 p i e z o m e t r ó w . P o s z e r z o n o o b s z a r p o m i a r ó w n a p o ł u d n i e d o c i ą g u j e -zior, c z y l i n a o d l e g ł o ś ć o k . 4,5 k m o d k o r y t a r z e k i . W y m i e n i o n e j e z i o r a , p o ł ą c z o n e s t r u m y k a m i , s t a n o -wią n a t u r a l n y c i ą g d r e n a ż o w y w ó d g r u n t o w y c h w z d ł u ż z b i o r n i k a w o d n e g o n a W i ś l e . Z c h w i l ą .rozpoczęcia p i ę t r z e n i a w o d y w z b i o r n i k u w 1969 ;r. w i e l e z t y c h p u n k t ó w z o s t a ł o z a t o p i o -n y c h , a k i l k a -n a t e r e -n i e p r z y l e g ł y m z l i k w i d o w a -n o z e w z g l ę d u n a z a s y p a n i e , u s z k o d z e n i e l u b z a m u l e n i e . W p o z o s t a ł y c h p u n k t a c h p o m i a r y t r w a ł y n a d a l p r z e z c a ł y o k r e s s o i e t r z e n i a z b i o r n i k a i o k . 3 l a t a p o c a ł -k o w i t y m s p i ę t r z e n i u , tj. d o c z e r w c a 1973 ,r. O d l i p c a 1973 r. d o c z e r w c a 1975 r . p o m i a r y s t a n ó w z w i e r c i a d -ła w ó d g r u n t o w y c h o g r a n i c z a ł y się t y l k o d o obsza.ru d o l i n y p o p ł a c i ń s k i c j (obszar d e p r e s y j n y w r e j o n i e c o f k i z b i o r n i k a ) i k i l k u p u n k t ó w n a o b s z a r z e s t a n o -w i ą c y m m a t u r a l n y b r z e g z b i o r n i k a . W l i p c u 1975 r. w z n o w i o n o p o m i a r y w d a l s z y c h 16 s t u d n i a c h g o s p o -d a r s k i c h i p i e z o m e t r a c h r o z m i e s z c z o n y c h n a c a ł y m terenie p r z y l e g ł y m d o z b i o r n i k a . P o m i a r y w y k o n y w a n o r ó w n i e ż p r z e z c a ł y 1976 ,r., w 34 p u n k t a c h o b s e r w a c y j n y c h . S t a n o w i ł o to o k . 4 0 % o g ó l n e j i l o ś c i p u n k -t ó w z 1971 r. Z p r z y -t o c z o n y c h f a k -t ó w w y n i k a , ż e o d p o ł o w y 1973 r. d y s p o n o w a n o s k r o m n y m i w y n i k a m i p o r ó w n a w c z y m i , w y s t a r c z a j ą c y m i j e d n a k d o o s t a t e c z n e g o ustalenia p r z e s t r z e n n e g o z a s i ę g u i c z a s u s t a b i l i z a c j i h y d r o d y i n a i P i c z n e j w p ł y w u p i ę t r z e n i a z b i o r n i -k a n a w o d y g r u n t o w e l e w e g o b r z e g u W i s ł y . W 1968 ,r. w Z a k ł a d z i e G e o l o g i i I n ż y n i e r s k i e j I n stytutu G e o l o g i c z n e g o a u t o r r o z p o c z ą ł b a d a n i a m a j ą -c e n a -c e l u o k r e ś l e n i e ; w p ł y w u pietirzenia z b i o r n i k a n a k s z t a ł t o w a n i e s i ę z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h n a o b szarze p r z y l e g ł y m . Z e b r a n o w s z y s t k i e w y n i k i c o t y g o d n i o w y c h p o m i a r ó w s t a n ó w z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h za o k r e s I960—1968 p r z e d s p i ę t r z a n i e m z b i o r -n i k a , w t r a k c i e s m ę t r z a -n i a 1969—1970 i j e d e -n r o k h y d r o l o g i c z n y p o s p i ę t r z e n i u 1971 r. a t a k ż e w y n i k i w od o w sk a z o w y eh p o m i a r ó w w a h a ń z w i e r c i a d ł a w ó d W i s ł y i w z b i o r n i k u o r a z e i o a d ó w a t m o s f e r y c z n y c h w e W ł o c ł a w k u , P ł o c k u i p r z y z a p o r z e c z o ł o w e j . E f e k t e m s z c z e g ó ł o w e j a n a l i z y z g r o m a d z o n y c h w y n i k ó w b y ł o w y k o n a n i e p r z e z a u t o r a w 1972 r. o p r a -c o w a n i a rot.: „ W p ł y w p i ę t r z e n i a w i o d y w z b i o r n i k u W ł o c ł a w e k n a k s z t a ł t o w a n i e się z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n -t o w y c h w o b s z a r z e p r z y l e g ł y m ( l e w y b r z e g W i s ł y ) " . W o p r a c o w a n i u t y m z n a j d u j ą się m.in. 4 m a p y w skali 1 : 2 5 000 i 10 p r z e k r o j ó w h y d r o g e o l o g i c z n y c h i l u s t r u j ą c y c h p r z e s t r z e n n i e c h a r a k t e r y s t y c z n e s t a n y z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h p r z e d i p o s p i ę t r z e n i u z b i o r n i k a . D z i e w i ę c i o l e t n i o k r e s o b s e r w a c j i s t a n ó w z w i e r -c i a d ł a w ó d g r u n t o w y -c h rnrzad s p i ę t r z e n i e m z b i o r n i k a s t a n o w i ł m a t e r i a ł p o r ó w n a w c z y d o o c e n y w y s o k o ś c i i p r z e s t r z e n n e g o z a s i ę g u w o ł y w u roietrzenia n a w o d y g r u n t o w e . W t y c h c e l a c h ODracowaino 2 m a p y h y d r o g e o l o g i c z n e w skali 1 : 25 000 p r z e d s t a w i a j ą c e h y d r o i z o h i p s y r o c z n y c h s t a n ó w m a k s y m a l n y c h i m i n i m a l
-Ryc. 1. Schematyczny przekrój stanów wieloletnich
zwierciadła wód gruntowych w okresach przed i po
spiętrzeniu zbiornika.
Stany w i e l o l e t n i e p r z e d s p i ę t r z e n i e m z b i o r n i k a : 1 — stan m i n i m a l n y z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h , l a — stan m i n i -m a l n y z w i e r c i a d ł a w ó d r z e c z n y c h , 2 — stan -m a k s y -m a l n y z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h , 2a — stan m a k s y m a l n y z w i e r -ciadła w ó d r z e c z n y c h . S t a n y w i e l o l e t n i e p o spiętrzeniu z b i o r n i k a : 3 — stan m i n i m a l n y z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o -w y c h , За — stan m i n i m a l n y z -w i e r c i a d ł a -w ó d -w z b i o r n i k u , 4 — stan m a k s y m a l n y z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h , 4a — stan m a k s y m a l n y z w i e r c i a d ł a w ó d w z b i o r n i k u ; H — a m p l i -tuda d o b o w y c h w a h a ń z w i e r c i a d ł a w ó d w z b i o r n i k u ; L — zasięg w p ł y w u p i ę t r z e n i a z b i o r n i k a na w o d y g r u n t o w e w o b s z a r z e p r z y l e g ł y m . n y c h z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h p i e r w s z e g o p o z i o m u w o d o n o ś n e g o . R o c z n y stan m a k s y m a l n y z w i e r ciadła w ó d g r u n t o w y c h p r z y j ę t o dla okresu p r z e ł o m o w e g o z i m y i Wiosny 1967 г., a r o c z n y stan m i -n i m a l -n y d l a o k r e s u p r z e ł o m o w e g o lata i jesie-ni 1968 r. W y b ó r c h a r a k t e r y s t y c z n y c h s t a n ó w dla tych lat p o d y k t o w a n y został n a s t ę p u j ą c y m i w a r u n k a m i :1. W roku h y d r o l o g i c z n y m 1967, a w i ę c n a d w a lata p r z e d s p i ę t r z e n i e m w o d y w zbiorniku rozpoczęto systematyczne p o m i a r y s t a n ó w w ó d g r u n t o w y c h w e wszystkich w y t y p o w a n y c h studniach gospodarskich i piezometraich. P o m i a r y te t r w a ł y r ó w n i e ż w o k r e -sie spiętrzenia i p o spiętrzeniu zbiornika, co d a ł o rnożliwości p o r ó w n a w c z e .
2. W e d ł u g ó w c z e s n e g o P I H M 1967 r. b y ł r o k i e m m o k r y m d r u g i e j p o ł o w y lat sześćdziesiątych, n a t o -miast 1968 r. b y ł b a r d z o zbliżony do roku s u c h e g o 1969. J e d n a k w 1969 r. r o z p o c z ę t o piętrzenie w o d y w zbiorniku i z t e g o p o w o d u przestał on b y ć r e p r e z e n -t a -t y w n y d l a o e l ó w p o r ó w n a w c z y c h . W s p o m n i a n e m a p y h y d r o g e o l o g i c z n e o p r ó c z h y drolizohips p r z e d s t a w i a j ą c y c h przestrzenne u k s z t a ł t o w a n i e z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h zawierają n a s t ę -p u j ą c e e l e m e n t y : э) ogólne k i e r u n k i s p ł y w u w ó d g r u n t o w y c h , b) lokalne działy w ó d g r u n t o w y c h , c ) a m p l i t u d y w a h a ń z w i e r c i a d ł a w okresie 1960— —1968, d) granicę p r z e s t r z e n n e g o zasięgu w p ł y w u w a h a ń zwierciadła w ó d W i s ł y na w o d y g r u n t o w e w okresie 1960—1968. P o spiętrzeniu z b i o r n i k a p r z e p r o w a d z o n o analizę p o m i a r ó w s t a n ó w z w i e r c i a d ł a w ó d gruiritowych za o -kres r o k u h y d r o l o g i c z n e g o 1971. W y n i k i tej analizy s k o n f r o n t o w a n o z r o c z n y m i stanami m a k s y m a l n y m i i m i n i m a l n y m i p r z e d s p i ę t r z e n i e m z b i o r n i k a za okres 1960—1968. P o w s t a ł a m a p a h y d r o l o g i c z n a h y d r o i z o -hips, i l u s t r u j ą c a przestrzenny układ r o c z n e g o stanu m a k s y m a l n e g o z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h p o d w p ł y w e m piętrzenia zbiornika. M a p a ta z a w i e r a p o n a d t o na tle l i t o l o g i c z n y c h w y d z i e l e ń z e s p o ł ó w o -s e d ó w — k i e r u n k i -s p ł y w u w ó d g r u n t o w y c h , lokalne d z i a ł y w ó d g r u n t o w y c h , g r a n i c ę przestrzennego z a
-Fig. 1. Schematic section showing many-years' level
of groundwater table before and after damming of
water in reservoir.
M a n y y e a r s ' levels b e f o r e d a m m i n g o l water in the r e s e r -v o i r : 1 — the l o w e s t g r o u n d w a t e r table, la — the l o w e s t river w a t e r level, 2 — t h e h i g h e s t g r o u n d w a t e r table, 2a — the highest river w a t e r level. M a n y - y e a r s ' levels a f t e r d a m m i n g of w a t e r in t h e r e s e r v o i r : 3 — the lowest g r o u n d -w a t e r table, 3a — t h e l o -w e s t -w a t e r level in the r e s e r v o i r , 4 — t h e highest g r o u n d w a t e r t a b l e , 4a — the highest w a t e r level in t h e r e s e r v o i r ; H — a m p l i t u d e of daily oscillations of w a t e r table in the r e s e r v o i r , L — e x t e n t of i n f l u e n c e of w a t e r d a m m i n g o n g r o u n d w a t e r s in areas situated n e a r b y the r e s e r v o i r . W f o c W k / / /
I
I
(ÏJJ.Û 1 2
Ryc. 2. Szkic przestrzennego zasięgu wpływu
piętrze-nia zbiornika na wody gruntowe.
T a r a s y r z e c z n e : 1 — z a l e w o w y niższy, II — z a l e w o w y w y ż -szy, III — n a d z a l e w o w y niski, IV — n a d z a l e w o w y średni; 1 — strefa w p ł y w u p i ę t r z e n i a z b i o r n i k a na p o d w y ż s z e n i e z w i e r c i a d ł a w ó d g r u n t o w y c h ; 2 — z a p o r y b o c z n e z b i o r n i k a ; 3 — k r a w ę d z i e t a r a s ó w r z e c z n y c h ; 4 — granica o b s z a-ru badaA.
Fig. 2. Extent of the influence of water damming in
the reservoir on groundwaters.
R i v e l t e r r a c e s : I — l o w e r f l o o d p l a i n , II — higher f l o o d plain, III — l o w o v e r f l o o d p l a i n b e n c h , IV — m i d d l e o v e r -- f l o o d p l a i n b e n c h ; 1 — z o n e of i n f l u e n c e of water d a m m i n g in the r e s e r v o i r on g r o u n d w a t e r table; 2 — lateral dams of the r e s e r v o i r , 3 — m a r g i n s of r i v e r terraces, 4 — b o u n
-daries of a r e a studied.
sięgiu w p ł y w u piętrzenia n a w o d y g r u n t o w e oraz t e -reny podtopiione. O p r a c o w a n o również m a p ę zakresu g ł ę b o k o ś c i w y s t ę p o w a n i a r o c z n e g o stanu m a k s y m a l -n e g o z w i e r c i a d ł a w ó d g r u -n t o w y c h z 1971 r. Przed p r z y s t ą p i e n i e m do interpretacji w s p o m n i a n y c h m a p s p o r z ą d z o n o dla o b s z a r u przyległego o g ó -łem 10 p r z d k r o j ó w h y d r o g e o l o g i c z n y c h , o przebiegu m n i e j w i ę c e j p r o s t o p a d ł y m do zbiornika, zgodnie z lokalizacją studni g o s p o d a r s k i c h i piezometrów. D o tyczą one takich o d c i n k ó w t e r e n ó w , które mają c e c h y r e p r e z e n t a t y w n e pod w z g l ę d e m g e o m o r f o l o g i c z -n y m i z r ó ż -n i c o w a -n e g o ukształtowa-nia zwierciadła w ó d g r u n t o w y c h . T a k w i ę c , 7 p r z e k r o j ó w przypadło
o a d w a o b s z a r y d e p r e s y j n e , a 3 .przekroje ma obszar s t a n o w i ą c y naturalny b r z e g zbiornika. Dla c e l ó w p o r ó w n a w c z y c h n a p r z e k r o j a c h t y c h z i n t e r p r e t o w a n o c h a r a k t e r y s t y c z n e r o c z n e stany — m a k s y m a l n y z 1967 r. i m i n i m a l n y z 1968 r. p r z e d spiętrzeniem o r a z m a k s y m a l n y z 1971 г., w y n i k a j ą c y z w p ł y w u p i ę -trzenia z b i o r n i k a . Stany te, n a k a ż d y m p r z e k r o j u , zostały d o w i ą z a n e d o o d p o w i a d a j ą c y c h iim c h a r a k t e r y s t y c z n y c h s t a n ó w w ó d W i s ł y o r a z p o z i o m u p i ę t r z e -nia w o d y w zbiorniku. P o n a d t o , z a z n a c z o n o p o z i o m y c h a r a k t e r y s t y c z n y c h s t a n ó w wieloletnich w ó d W i s ł y z okresu 1946—1965. D a n e te w y i n t e r p r e t o w a n o d l a k a ż d e g o p r z e k r o j u z d w ó c h w o d o w s k a z ó w : w P ł o c k u i w e W ł o c ł a w k u . B r a k d o ś w i a d c z e ń w badaniach w p ł y w u p i ę t r z e nia z b i o r n i k ó w n a w o d y g r u n t o w e w w a r u n k a c h l o kalizacji na N i ż u P o l s k i m (stopień p i ę t r z ą c y w e W ł o -c ł a w k u jest p i e r w s z y m s t o p n i e m w y b u d o w a n y m na o d c i n k u W i s ł y d o l n e j ) w p ł y n ą ł na f a k t , że autor — d y s p o n u j ą c j e d y n i e w y n i k a m i z j e d n e g o r o k u o b s e r -w a c j i — nie b y ł p e -w n y czasu z a k o ń c z e n i a p r o c e s u k s z t a ł t o w a n i a się n o w e j d y n a m i k i w ó d g r u n t o w y c h p o d w p ł y w e m p i ę t r z e n i a . W z w i ą z k u z t y m nie m ó g ł o n s k o n k r e t y z o w a ć o s t a t e c z n y c h w n i o s k ó w w t y m zakresie, z w ł a s z c z a że n a n i e k t ó r y c h o b s z a r a c h t r w a ł y w d a l s z y m c i ą g u p r a c e m e l i o r a c y j n e , z m i e r z a j ą c e d o l i k w i d a c j i u j e m n y c h s k u t k ó w w p ł y w u piętrzenia ( p o d -topienia t e r e n ó w ) . W c e l u j e d n o z n a c z n e g o w y j a ś n i e n i a t y c h p r o b l e -m ó w a u t o r p o s t a n o w i ł p o p i ę c i u latach p r z y s t ą p i ć p o n o w n i e d o a n a l i z y c o t y g o d n i o w y c h p o m i a r ó w w o kresie 1971.—1976. P o z w o l i ł o to n a ostateczne w y j a ś -nienie c z a s u stabilizacji h y d r o d y n a m i c z n e j m i ę d z y z b i o r n i k i e m a w o d a m i g r u n t o w y m i w o b s z a r z e p r z y l e g ł y m , j a k r ó w n i e ż d a ł o .pewne w y o b r a ż e n i e o p r z e -s t r z e n n y c h r o z m i a r a c h w p ł y w u tego piętrzenia. R ô ' w n o l e g l e z w y m i e n i o n y m i w y ż e j p r a c a m i p r o -w a d z o n o b a d a n i a n a specjalnie z a ł o ż o n y c h trzech p r z e k r o j a c h p r o s t o p a d ł y c h d o zbiornika, o d ł u g o ś c i ok. 2 k m k a ż d y . L o k a l i z a c j a t y c h p r z e k r o j ó w została p o d y k t o w a n a c h a r a k t e r e m piętrzenia w o d y w z b i o r -niku o r a z o d w o d n i e n i e m t e r e n u d e p r e s y j n e g o . D w a p r z e k r o j e z l o k a l i z o w a n o w obszarze d e p r e s y j n y m , gdzie r ó w o d w a d n i a j ą c y , tzw. „ k a n a ł A " p r z e b i e g a w o d l e g ł o ś c i a c h k r a ń c o w o r ó ż n y c h , tj. 30 i 500 m o d z b i o r n i k a . Z b a d a n o tu m o ż l i w o ś c i eliminacji w p ł y w u p i ę t r z e -nia na w o d y g r u n t o w e przez „ k a n a ł A " , zależnie Od w y m i e n i o n y c h odległości od zbiornika. Jeden n a t o miast p r z e k r ó j z l o k a l i z o w a n o w o b s z a r z e s t a n o w i ą c y m n a t u r a l n y b r z e g zbiornika, g d z i e b a d a n o w y s o -k o ś ć w p ł y w u i j e g o przestrzenny zasięg. P o n a d t o n a w s z y s t k i c h p r z e k r o j a c h p o r ó w n y w a n o o b l i c z o n e r ó ż
-S U M M A R Y
T h e a r e a s on the left b a n k of the Vistula river, a -d j o i n i n g the W ł o c ł a w e k reservoir, m a y be classifie-d as d e p r e s s i o n a l a n d nondepressional, ii.n relation to the level of w a t e r d a m m e d in the r e s e r v o i r . T h e s t u
-dies c a r r i e d o u t b y the present author in the years 1968—.1976 m a d e i t p o s s i b l e to e v a l u a t e the i n f l u e n c e o f w a t e r d a m m i n g on the d y n a m i c s of g r o u n d w a ter table u n d e r m o d i f i e d conditions of interaction b e t w e e n the g r o u n d w a t e r s and the reservoir. The p a -per presents the r a n g e of l a b o r a t o r y a n d f i e l d w o r k s necessary f a r e v a l u a t i n g the area o f g r o u n d w a t e r s a f f e c t e d b y the d a m m i n g . A n e w m e t h o d o l o g y f o r m e a s u r i n g the e f f e c t s o f t h e d a m m i n g w a s e l a b o r a -ted in the course of the analysis and c o m p a r i s o n o f a n n u a l highest and l o w e s t l e v e l s of g r o u n d w a t e r t a -ble. T h e studies discussed in the p a p e r are m a i n l y based o n the results of w e e k l y m e a s u r e m e n t s of g r o u n d w a t e r table in village w e l l s and o n p i e z o m e -ters in the y e a r s 1960—1976. nyrni t y p a m i w z o r ó w m a t e m a t y c z n y c h z w i e r c i a d ł o p r o g n o s t y c z n e ze z w i e r c i a d ł e m w ó d g r u n t o w y c h w y -n i k a j ą c y m z w p ł y w u piętrze-nia zbior-nika. P o z w o l i ł o to na w y e l i m i n o w a n i e t y c h w z o r ó w , k t ó r y c h w y n i k i znacznie o d b i e g a j ą o d z w i e r c i a d ł a r z e c z y w i s t e g o w ó d g r u n t o w y c h . P r z y t o c z o n y zakres b a d a ń jest w y s t a r c z a j ą c y d l a d o k o n a n i a o c e n y przestrzennych r o z m i a r ó w w p ł y w u piętrzenia z b i o r n i k a n a w o d y g r u n t o w e w o b s z a r a c h p r z y l e g ł y c h d e p r e s y j n y c h i n i e d e p r e s y j n y c h . Dzięki temu a u t o r w y p r a c o w a ł n o w ą m e t o d ę o c e n y w p ł y w u piętrzenia, p o l e g a j ą c ą n a a n a l i z o w a n i u r o c z n y c h s t a n ó w m i n i m a l n y c h i m a k s y m a l n y c h z w i e l o l e c i a w o -kresach przed i p o spiętrzeniu z b i o r n i k a .
W trakcie analizy p o r ó w n a w c z e j s p o r z ą d z a się p r z e k r o j e w i e l o l e t n i c h s t a n ó w m a k s y m a l n y c h i m i -n i m a l -n y c h z w i e r c i a d ł a w ó d g r u -n t o w y c h dla o k r e s ó w przed i p o spiętrzeniu zbiornika. W z a j e m n y u k ł a d tych s t a n ó w p o z w a l a na określenie w y s o k o ś c i i z a s i ę -gu w p ł y w u piętrzenia n a w o d y g r u n t o w e w .rozpa-t r y w a n y m p r z e k r o j u (ryc. 1). D y s p o n u j ą c w i e l o m a takimi p r z e k r o j a m i p r o s t o p a d ł y m i d o z b i o r n i k a i r o z m i e s z c z o n y m i w p e w n y c h odległościach o d siebie, m o -żna w y k r e ś l i ć n a m a p i e s z c z e g ó ł o w e j s t r e f ę w p ł y w u diętrzettia n a w o d y g r u n t o w e w c a ł y m o b s z a r z e p r z y -ległym. T ę strefę w p ł y w u piętrzenia z b i o r n i k a n a Wiśle w e W ł o c ł a w k u ilustruje r y c . 2.
W obszarze s t a n o w i ą c y m naturalny b r z e g z b i o r -nika m a k s y m a l n y .zasięg w p ł y w u piętrzenia sięga d o
2250 m , a m i n i m a l n y ok. 50 m , n a t o m i a s t w o b s z a -r a c h d e p -r e s y j n y c h zasięg w p ł y w u og-raniczają m n i e j w i ę c e j r o w y o d w a d n i a j ą c e . S t w i e r d z o n o , że o d l e g ł o ś ć w p ł y w u piętrzenia jest zależna o d s p a d k u h y d r a u l i c z -n e g o z w i e r c i a d ł a w ó d g r u -n t o w y c h z o k r e s u p r z e d
spiętrzeniem zbiornika. Z a t e m i m m n i e j s z y jest s p a d e k h y d r a u l i c z n y t y m w i ę k s z y zasięg w p ł y w u p i ę -trzenia n a w o d y g r u n t o w e w obszarze s t a n o w i ą c y m naturalny b r z e g zbiornika. W y n i k i u z y s k a n e tą metodą dają r ó w n i e ż n i e z b ę d ne e l e m e n t y d o g r a f i c z n e g o k o m p l e k s o w e g o z i l u s t r o w a n i a na m a p a c h s z c z e g ó ł o w y c h d y n a m i k i k s z t a ł -towania się zwierciadła w ó d g r u n t o w y c h w n o w y c h w a r u n k a c h w s p ó ł d z i a ł a n i a z e z b i o r n i k i e m w o d n y m . P o z w o l i ł y r ó w n i e ż na w y c i ą g n i ę c i e w n i o s k ó w d o t y c z ą c y c h e f e k t y w n e g o p r o j e k t o w a n i a o d w o d n i e n i a t e -r e n ó w d e p -r e s y j n y c h , p -r o g n o z y w p ł y w u p i ę t -r z e n i a z b i o r n i k ó w l o k a l i z o w a n y c h w p o d o b n y c h w a r u n k a c h g e o m o r f o l o g i c z n y c h , c z a s u stabilizacji h y d r o d y n a m i c z n e j w p ł y w u piętrzenia zbiornika n a w o d y g r u n t o -w e i inne. O k r e ś l e n i e p r z e s t r z e n n y c h e l e m e n t ó -w
w p ł y w u piętrzenia m a duże znaczenie p r z e d e w s z y -stkim dla w ł a ś c i w e g o z a g o s p o d a r o w a n i a t e r e n ó w przyległych. Р Е З Ю М Е Н а т е р р и т о р и и п р и л е г а ю щ е й к в о д о е м у на л е в о м берегу р е к и В и с л ы м о ж н о в ы д е л и т ь д е п р е с с и о н н ы е и н е д е п р е с с и о н н ы е о б л а с т и п о о т н о ш е н и и к у р о в н ю п о д ъ ё м а в о д ы в э т о м в о д о ё м е . За п е р и о д 1968—1976 а в т о р п р о в о д и л и с с л е д о в а н и я в э т о м р а й о н е и о п р е делил в е л и ч и н у в л и я н и я п о д ъ ё м а м о д ы на ф о р м и р о -вание д и н а м и к и з е р к а л а г р у н т о в ы х в о д в н о в ы х у с л о в и я х в з а и м о д е й с т в и я с в о д о е м о м на В и с л е . В с т а т ь е п р и в е д е н о б ъ ё м к а м е р н ы х и п о л е в ы х р а б о т н е о б х о д и м ы х для о п р е д е л е н и я з о н ы в л и я н и я п о д ъ ё м а в о д ы на г р у н т о в ы е в о д ы . Н а о с н о в а н и и анализа и с р а в н е н и я г о д о в ы х м а к с и м а л ь н ы х и м и -н и м а л ь -н ы х у р о в -н е й г р у -н т о в ы х в о д и з м е р я е м ы х в т е ч е н и и м н о г и х л е т п е р е д и п о с л е п о д ъ ё м а в о д ы — а в т о р р а з р а б о т а л н о в у ю м е т о д и к у к о л и ч е с т в е н -н о й о ц е -н к и в л и я -н и я п о д ъ ё м а вод. П р е д с т а в л е -н в с т а т ь е о б ъ ё м и с с л е д о в а н и й о с н о в а н г л а в н ы м о б р а з о м на р е з у л ь т а т а х е ж е н е д е л ь н ы х и с с л е д о в а н и й у р о в н я з е р к а л а г р у н т о в ы х вод, п р о в о д и м ы х в к о л с д ц а х и п ь е з о м е т р а х за п е р и о д 1960—1976.
