Kazimierz Grążawski
Bachotek, gm. Zbiczno, woj.
toruńskie. Stanowisko 2
Informator Archeologiczny : badania 18, 157
-
157
-BACHOTEX, gm. Zbiczno Kuieua Regionalne woj« toruńskie w Brodnicy dtenowlsko 2
B a d an ie p r o w a d z ił tagt K at l e i e n G rą ż a w sk l. F in an so wa Ł kKZ w T o ru n iu oram PTTK« P ie rw sz y 1 o s t a t n i sezon b a d a ń . G ro d z isk o ( X I I /X I I I - XtV v . ) .
G ro d z isk o p o ło ż o n e j e s t n a podłużnym p a g ó rk u leżący m m iedzy płynącym w śród b a g ie n k an a łem łą c z ą c y m j e z i o r o S t r a t y * z je z io r e m B e c h o te k , t u ż p rz y je g o zachodnim b r z e g u .
O b ie k t ma p o s t a ć s z tu c z n e g o n asy p u w k s z t a ł c i e czw oroboku o z a o k rą g lo n y c h ro g ach p o d s ta wy c a 27 X 46 ® p r z y w y p iętrzo n y m na 6-6 m m a jd a n ie , o p o w ie rz c h n i ca 17 x 35 » . Od ł a t w i e j d o s t ę p n e j p o łu d n io w o -w sc h o d n ie j s t r o n y n a sy p j e s t o d d z ie lo n y systemem f o r t y f i k a c j i . Są t o : f o s a - w ał zaporow y - f o s a . O d c in a ją one c a ł y p ó łw y se p , k tó r y w tym m ie js c u ma s z e ro k o ś ć c a 200 m.
{na kortcu p ółw yspu z n a j d u j e s i ą d r u g i e s ta n o w is k o - g r o d z is k o p i a r ś c le n Iowa t e r B e ch o tek s t b II Celem b a d a ń b y ło ro z p o z n a n ie s z c z e g ó ło w e j t o p o g r a f i i , zabudowy w e w n ętrzn ej o ra z sy stem u u m o c n ie ń , a p o n a d to c h r o n o l o g i i g r o d z i s k a , z a ło ż o n o ł ą c z n i e 7 wykopów b adaw czych, każdy (4 x 4 n | o r a z wykonano w ie r c e n i a św idrem g e o lo g ic z n y m w s t r e f i e f o s i w ału zaporow ego.
.Wykop 1. - z a ło ż o n y w c e n tru m kopca w ykazał i s t n i e n i e dwu z a s a d n ic z y c h w arstw k u ltu ro w y c h , r o z d z ie lo n y c h w arstw ą n iw e la c y jn ą s z a r o t ó ł t e g o p i a s k u . Ha o k o ło p o ło w ie p o w ie rz c h n i wykopu w y s tą p i ło rum ow isko k a m ie n i n i e d u ż e j w i e l k o ś c i o r a z d o ś ó l i c z n y m a t e r i a ł ruchomy w p o s t a c i f r a g mentów c e r a m i k i , p rz e d m io tó w m etalow ych i sz c z ą tk ó w k o ś c i z w ierzęcy ch *
Wykop 2 . - usy tu o w a n y n a p o łu d n io w y -w sch ó d od wykopu 1 p o z w o lił n a o d k r y c ie a n a lo g ic z n e j s t r a t y g r a f i i z w y ją tk ie m je g o p o łu d n io w o -w sc h o d n ie g o n a r o ż n ik a , g d z ie n a t r a f i o n o na ś l a d podpiw n i c z e n i a dom ostw a (g łę b o k o ść od p o w ie rz c h n i c a 120 cm ),
Wykop 3 . - usy tu o w a n y n a p o łu d n io w y wschód od wykopu 2 z a w ie r a ł d a l s z ą c z ę ś ć rumowiska p iw n ic z n e j p a r t i i za b u d o w a n ia , k t ó r e id e n ty f ik o w a ć można z w ie ż ą s t r a ż n i c z ą , taró w n o w ieża ja k i j e j p iw n ic z n a c z ę ś ć b y ły zbudowane p raw dopodobnie z b a l i d re w n ia n y c h u k ła d a n y c h na z r ą b , S i a dom s p a l e n i z n y i w ę g li d rzew n y ch to w a r z y s z y ły sp o re I l o ś c i p r z e p a lo n e j p o le p y i d u ża i l o ś ć f r a g mentów n a c z y ń w tó r n ie w y p alo n y ch 1 zdeform ow anych. P o n a d to z n a le z io n o tam że n a jw ię k s z ą i l o ś ć z a bytków m etalow ych - g łó w n ie ż e la z n y c h ,
Wykop 4* *- z a ło ż o n y n a z ach ó d od wykopu 1 n i e w n ió s ł n i c nowego do ro z p o z n k n e j w c z e ś n ie j s t r a t y g r a f i i , s t a n o w i ł zatem j e d y n i e p o s z e r z e n i e p o la o b s e r w a c ji p o c z y n io n y c h w w ykopie 1 i '2.
Wykopy 5 i 6 s ta n o w iły p o s z e r z e n i e p o la o b s e r w a c ji w k ie r u n k u południowym względem wyko pu 1 i p o z w o liły n a o d k r y c ie rum ow iaka k am ien n eg o , k t ó r e I n te r p r e to w a ć można ja k o z n is z c z o n y p i e c g a r n c a r s k i .
Wykop 7 . I p r z y l e g a ł od s t r o n y p o łu d n io w e j do wykopu 3j p o z w o lił na o d s ł o n i ę c i e d a ls z y c h r e l i k t ó w dom niem anej s t r a ż n i c y we w s c h o d n ie j c z ę ś c i g r o d z is k a .'
Wykonano p o n a d to c i ą g 6 o d w ie rtó w po w sc h o d n ie j s t r o n i e o b i e k t u po o s i p r z e c i n a j ą c e j oby d w i e f o s y i w ał zap o ro w y . Ochwycono poziom humusu w f o s a c h , j a k t e ż poziom p ie rw o tn e g o humusu
n a c z ę ś c io w o s z t u c z n i e usypanym w a le zaporowym (14 0 -1 5 0 cm g ł ą b . } ,
W pozyskanym m a t e r i a l e ruchomym w y ró ż n ić można ponad 4 t y s i ą c e fragm entów c e r a m i k i , k t ó r e j form y c h a r a k t e r y s t y c z n e w p o w ią z a n iu ze s t r a t y g r a f i ą s ta n o w iś k a p o z w a la ją na w y s z c z e g ó ln ie n ie dwu z a s a d n ic z y c h f a z o s a d n ic z y c h с
I f a z a (z p rz e ło m u XIX i 1 połow y X I I I w ie k u i s to zachow ane rum owisko p ie c a g a r n c a r s k ie g o 1 d w ie jamy o s a d n ic z e - p ó ł z i e m i a n k i , je d n a k b e z in n y c h w yraźnych śla d ó w t r w a ł e j zabudowy np* d r e w n ia n e j.
I I f a z a (z 2 p o i . X I I I d o 1 p o ł* XXV w ieku) - t o r e l i k t y d re w n ia n e j s t r a ż n i c y o r a z ś l a dy bruków z d ro b n y c h k a m ie n i p o ln y c h , Ś la d y z n i s z c z e n i a p o żarem . K ie p r z e c z ą teziu z a b y tk i m eta lo w e , w śró d k tó r y c h w y ró ż n ić można b rązo w ą z a p in k ę p o d k o w la s tą , tz w . s a k s t ę z X I I I w ieku z głów kami k o z io łk ó w , w ią z a n ą z k rę g le m ozdób p r u s k i c h . P o n a d to z n a le z io n o t e ż in n e p rz e d m io ty t a k i e ja k * ż e la z n a s i e k i e r a , m o ty k a , o ś c i e ń , r a k i , oŚniJc, p r z e c i n a k i , podkowy, w ę d z id ła , g r o t w łó c z n i, n o ż e i r ó ż n e g o r o d z a j u o k u c ia * S p o rą g ru p ę z n a l e z i s k s ta n o w iły fra g m e n ty k o ś c i 1 p o ro ż a - c z ę ś cio w o ze ś la d a m i w s tę p n e j o b r ó b k i o r a z w p o s t a c i gotow ych o k ł a d z i n c z y r ę k o j e ś c i .
Podsum owując w y n ik i b a d a ri, s t w i e r d z i ć n a l e ż y , i ż o b i e k t fu n k c jo n o w a ł w m ie jsc u i c z a s i e r o z l i c z n y c h n ie p o k o jó w p o g r a n ic z a p o m o rsk o ,- p r u s k i e g o . Ha obecnym e t a p i e opracow ać tru d n o je d n o z n a c z n ie o s ą d z i ć , c z y b y ł t o g ró d p r u s k i c z y p o m o rs k i, c h o ć n a le ż y u w z g lę d n ić t u f a k t e k s p a n s j i o s a d n i c z e j l u d n o ś c i p r u s k i e j , k t ó r a o b j ę ł a -stopniow o g łó w n ie w X II 1 X I I I w ieku te r e n y po W is łę i n aw et p r z e k r o c z y ł a l i n i ą t e j r z e k i , c h o ć na j e j zn acz n y ch t e r e n a c h p o z o s t a ł a ta k ż e lu d n o ś ć p o lsk a * Wg o p i n i i h is to r y k ó w te r e n y w z a c h o d n ie j c z ę ś c i P om ezanil w w isk łC h p o p rz e d z a j ą c y c h b e z p o ś r e d n io I n t e r e s u j ą c y n a s o k r e s s z c z e g ó l n i e w XI w ieku b y ły zdominowane p r z e z zy-~ w ic i p o l s k i .
M a t e r i a ł y z o s t a ł y z ło ż o n a w Muzeum R egionalnym w B ro d n ic y .
