Małgorzata Orczyk
Politechnika Poznańska, Wydział Maszyn Roboczych i Transport, Instytut Silników Spalinowych i Transportu
OCENA HAŁASU NA STANOWISKU
MOTORNICZEGO WYBRANYCH TYPÓW
TRAMWAJÓW
Rękopis dostarczono, październik 2016
Streszczenie: W artykule zaprezentowane zostaną wybrane wyniki pomiarów hałasu na stanowisku pracy motorniczego w dwóch typach niskopodłogowych tramwajów. Uzyskane podczas pomiarów wyniki badań porównano z poziomami dopuszczalnymi zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. Ponadto w artykule dokonano także przeglądu obowią-zujących przepisów prawnych w zakresie ochrony pracownika przed hałasem na stanowisku pracy. W analizach uwzględniono również przepisy związane z oceną hałasu na stanowisku operatora szy-nowych (kolejowych) środków transportu.
Słowa kluczowe: hałas na stanowisku pracy, regulacje prawne, poziom dopuszczalny
1. WPROWADZENIE
Hałas jest jednym z wielu czynników stwarzających w środowisku pracy zagrożenie dla zdrowia człowieka. Należy do grup uciążliwych i szkodliwych czynników fizycznych wy-stępujących w pracy. Zawodowa regularna ekspozycja na hałas, obok zmian fizjologicz-nych związafizjologicz-nych z wiekiem człowieka, jest przyczyną powstawania trwałego ubytku słu-chu i wpływa tym samym negatywnie na funkcjonowanie człowieka w otoczeniu zawodo-wym i społecznym [1].
Praca kierowców autobusów i motorniczych należy do specyficznej kategorii zawodów, która wiąże się z narażeniem zdrowia i/lub życia osoby ją wykonującej oraz z zagrożeniem dla innych ludzi. Istotnymi obciążeniami dla tego zawodu są również częściowo wymu-szona pozycja ciała, stres zawodowy związany z odpowiedzialnością za bezpieczeństwo pasażerów i koniecznością stałej koncentracji uwagi oraz praca zmianowa. Czynnikiem ryzyka zawodowego są następujące czynniki: wypadki i kolizje drogowe z następstwami neurologicznymi (urazy czaszkowo-mózgowe, urazy kręgosłupa szyjnego) oraz wpływ drgań ogólnych i hałasu [9].
W artykule zaprezentowane zostaną wyniki pomiarów hałasu na stanowisku pracy w dwóch typach niskopodłogowych tramwajów: pierwszy typ to przykład wagonów
nowych niedawno dostarczonych do eksploatacji w miejskim przedsiębiorstwie komunika-cyjnym (Tramwaj niskopodłogowy I typu) a drugi typ to wagony będące w eksploatacji przez przewoźnika od około dziesięciu lat (Tramwaj niskopodłogowy II typu) Na podstawie zarejestrowanych w obu typach tramwajów pomiarów a następnie wy-liczonych wartości poziomów dźwięku dokonano porównania ich z poziomami dopusz-czalnymi zawartymi w rozporządzaniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. Ponadto dokonano przeglądu obowiązujących przepisów prawnych w zakresie ochrony przed hałasem na stanowisku pracy ze szczególnym uwzględnieniem przepisów odnoszących się do ochrony przed hałasem na stanowisku pracy operatora w pojazdach szynowych.
2. PRZEGLĄD PRZEPISÓW ZWIĄZANYCH Z OCHRONĄ
PRZED HAŁASEM NA STANOWISKU PRACY
W zakresie ochrony środowiska przed hałasem na stanowisku pracy możemy wskazać na-stępujące akty prawne odnoszące się ogólnie do tych zagadnień:
− Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 6 czerwca 2014 r w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy.
− Dyrektywa 2003/10/WE Parlamentu Europejskiego z dnia 6 lutego 2003 r w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem). − PN-EN ISO 9612:2011 Akustyka Wyznaczanie zawodowej ekspozycji na hałas.
Me-toda techniczna.
− PN-Z-01338 Akustyka Pomiar i ocena hałasu infradźwiękowego na stanowiskach pracy.
W rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 roku
w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy są ustalone poziomy dopuszczalne hałasu i drgań
występu-jących w środowisku pracy. Z zakresie hałasu słyszalnego wielkościami które charaktery-zują hałas są trzy wielkości: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego do-bowego czasu pracy, maksymalny poziom dźwięku skorygowany charakterystyką A oraz szczytowy poziom dźwięku skorygowany charakterystyką C. Poziomy dopuszczalne hała-su kształtują się następująco: poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego wymiaru pracy nie może przekroczyć 85 dB a odpowiadająca mu ekspozycja dzienna nie może przekroczyć wartości 3,64∙103 [Pa2∙s], maksymalny poziom dźwięku skorygowany charakterystyką A nie może przekraczać wartości 115 dB a szczytowy poziom dźwięku skorygowany charakterystyką C nie może przekroczyć 135 dB [2].
Dyrektywa 2003/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa doty-czących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (ha-łasem) zawiera ogólne wytyczne związane z określeniem ryzyka zawodowego związanego
z oddziaływaniem hałasu na pracownika podczas pracy. W dyrektywie tej wskazano dwie wielkości przy użyciu których dokonuje się oceny ryzyka zawodowego wynikającego z odziaływania hałasu na stanowisku pracy: szczytowa wartość ciśnienia akustycznego sko-rygowana charakterystyką częstotliwościową C (LCpeak) i poziom ekspozycji na hałas
od-niesiony do 8-godzinnego dnia pracy (LEX,8h). Ponadto w dokumencie tym wskazano trzy
charakterystyczne poziomy ze względu na oddziaływanie hałasu (wartość graniczna eks-pozycji, górna wartość działania i dolna wartość działania) i przyporządkowano im wielko-ści liczbowe, kształtują się one następująco:
− graniczna wartość ekspozycji LEX,8h = 87 dB oraz LCpeak = 140 dB,
− górne wartości działania LEX, 8h = 85 dB oraz LCpeak = 137 dB,
− dolne wartości działania LEX,8h = 80 dB oraz LCpeak = 135 dB.
Ponadto pracodawca jest zobowiązany do okresowej kontroli hałasu na stanowisku pra-cy oraz wykonania oceny ryzyka zawodowego. W przypadku przekroczenia dolnych i górnych wartości oddziaływania hałasu pracodawca jest zobowiązany podejmować od-powiednie działania zmierzające do obniżenia tych wartości poniżej dolnego poziomu. Dyrektywa także nakłada na pracodawców obowiązek informowania i szkolenia pracow-nika w zakresie ryzyka wypracow-nikającego z narażenia na hałas [5].
PN-EN ISO 9612 Akustyka Wyznaczanie zawodowej ekspozycji na hałas Metoda techniczna w normie tej określono techniczną metodę pomiaru narażenia pracowników na
hałas w środowisku pracy oraz wskazano sposób obliczania tego narażenia. Według normy ocenę hałasu na stanowisku pracy wykonuje się stosując pięć kroków. W pierwszej kolej-ności dokonuje się analizy warunków pracy, następnie wybiera się jedną ze strategii po-miarowych (pomiary z podziałem na czynności, pomiary stanowiskowe lub pomiary cało-dzienne). Kolejnym krokiem jest wykonanie pomiarów. Na postawie zrealizowanych ba-dań na stanowisku pracy wyznacza się dzienne poziomy ekspozycji na hałas odniesione do 8-godzinnego dnia pracy oraz określa się błędy i niepewności pomiarowe. Ostatnim kro-kiem jest prezentacja uzyskanych wyników badań i błędów pomiarowych. Podstawową wielkością którą mierzy się podczas oceny klimatu akustycznego na stanowisku pracy jest równoważny poziom dźwięku skorygowany charakterystyką A oraz szczytowy poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką C. Na podstawie zarejestrowanych wyników równoważnych poziomów dźwięku wyznacza się poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy. Pomiary na stanowisku pracy norma zaleca wy-konywać pod nieobecność pracownika. Mikrofon pomiarowy powinien być umieszczony w miejscu, w których znajduje się głowa pracownika podczas normalnego wykonywania pracy. W przypadku gdy pracownik musi być obecny na swoim stanowisku pracy podczas pomiarów, mikrofon powinien być umieszczony w odległości od 0,1 m do 0,4 m od wej-ścia do zewnętrznego przewodu słuchowego po stronie ucha bardziej narażonego na hałas. Jeżeli położenie, w którym znajduje się głowa nie jest dokładnie określone mikrofon może być usytuowany na następujących wysokościach: gdy pracownik wykonuję pracę w pozy-cji stojącej 1,55 m ± 0,075 m od płaszczyzny, na której stoi pracownik lub gdy pracownik wykonuje pracę w pozycji siedzącej 0,80 m ± 0,05 m od środka płaszczyzny siedziska [6].
PN-Z-01338 Akustyka Pomiar i ocena hałasu infradźwiękowego na stanowisku pracy w normie tej zdefiniowano, że hałas infradźwiękowy to hałas, którego widmo jest
zawarte w paśmie częstotliwości od 1 Hz do 20 Hz. Metody wykonywania pomiaru hałasu na stanowisku pracy w odniesieniu do hałasu infradźwiękowego powinny być zgodne z wytycznymi normy PN-EN ISO 9612. Wielkością mierzoną jest równoważny poziom
ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G. W dokumencie tym określono także zakres poziomów dopuszczalnych: równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką G odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy oraz tygodnia pracy powinien nie przekraczać 102 dB. Natomiast na stanowiskach do wy-konywania prac koncepcyjnych wymagających szczególnej koncentracji uwagi poziom dopuszczalny nie powinien przekraczać 86 dB [7].
Dokonując przeglądu przepisów odnoszących się do ochrony pracownika przed hałasem na stanowiskach pracy operatorów w środkach transportu można stwierdzić, że poza prze-pisami, które dotyczą hałasu na stanowisku pracy maszynisty w kolejowych pojazdach szynowych nie ma innych przepisów odnoszących się do tych zagadnień. Przepisy doty-czące ochrony przed hałasem na stanowisku pracy maszynisty to:
− Rozporządzenie Komisji Europejskiej z dnia 26 listopada 2014 roku w sprawie tech-nicznych specyfikacji interoperacyjności podsystemu „Tabor kolejowy – hałas. − PN-EN ISO 3381 Kolejnictwo. Akustyka. Pomiar hałasu wewnątrz pojazdów
szy-nowych.
− PN-EN 15892 Kolejnictwo Emisja hałasu Pomiar hałasu wewnątrz kabin maszyni-sty.
Techniczna Specyfikacja Interoperacyjności podsystemu Tabor kolejowy – hałas
w dokumencie tym poza zagadnieniami związanymi z określeniem metodyk wykonywania pomiarów hałasu zewnętrznego (na postoju, podczas fazy ruszania i podczas jazdy) i poziomami dopuszczalnymi hałasu zewnętrznego dla pojazdów szynowych zawarto rów-nież wytyczne odnoszące się do oceny hałasu na stanowisku pracy maszynisty. Ocenę taką należy wykonać zgodnie z normą PN-EN 15892 (Kolejnictwo – Emisja hałasu – Pomiar hałasu wewnątrz kabin maszynisty). Ponadto w dokumencie tym wskazano także poziomy dopuszczalne odnoszące się do pracy na stanowisku maszynisty. Poziomy te zostały okre-ślone dla dwóch przypadków: podczas postoju lokomotywy, gdy emitowany jest sygnał dźwiękowy i podczas jazdy. Na postoju podczas emitowania sygnału dźwiękowego reje-strowany równoważny poziom dźwięku nie może przekroczyć 95 dB a podczas jazdy z prędkościami vmax < 250 km/h 78 dB [3].
Norma PN-EN ISO 3381 Kolejnictwo Akustyka. Pomiar hałasu wewnątrz pojaz-dów szynowych zawiera wytyczne dotyczące metodyki wykonywania pomiarów we
wnę-trzu pojazdów szynowych oraz w kabinie maszynisty. W przypadku oceny hałasu na sta-nowisku pracy maszynisty to mikrofon pomiarowy powinien znajdować się na wysokości 1,6 m nad podłogą przy stanowisku pracy na wysokości ucha operatora w odległości około 0,1 m od ucha maszynisty [4].
PN-EN 15892 Kolejnictwo – Emisja hałasu- Pomiar hałasu wewnątrz kabin ma-szynisty norma zawiera wytyczne wykonywania pomiaru hałasu w kabinie mama-szynisty
podczas jazdy i na postoju podczas generowania sygnału akustycznego. Pomiary hałasu na stanowisku pracy maszynisty należy wykonywać podczas przejazdu pociągu w terenie otwartym z maksymalną prędkością. Podczas badań hałasu wszystkie okna i drzwi powin-ny być zamknięte ponadto systemy nawiewu powietrza, klimatyzacji i ogrzewania w kabinie nie powinny być niczym zakryte. Mikrofon pomiarowy umieszcza się zasadni-czo przy uchu maszynisty w środku płaszczyzny poziomej rozciągającej się od szyby przedniej do tylnej ściany kabiny. Jeżeli trudno jest określić dokładne położenie ucha ma-szynisty mikrofon pomiarowy zaleca się umieścić na wysokości 0,80 m ± 0,05 m pionowo nad środkiem masy nieobciążonej powierzchni siedziska. Norma także uwzględnia pomiar
hałasu na stanowisku maszynisty podczas hamowania pojazdu trakcyjnego. Pomiary takie wykonuje się od prędkości 80 km/h do całkowitego zatrzymania pojazdu [8].
3. METODYKA POMIARÓW
Obiektami badań były niskopodłogowe tramwaje będące w eksploatacji przez miejskiego przewoźnika. Do badań zostały wybrane dwa typy tramwajów: pierwszy typ to wagony nowe, łącznie przebadano 9 sztuk tego tramwaju (Tramwaj niskopodłogowy I typu) drugi typ tramwaju to 5 sztuk dziesięcioletnich wagonów (Tramwaj niskopodłogowy II typu). Omawiane tramwaje to przykłady najnowocześniejszych konstrukcji tramwajów. Długość omawianych typów tramwajów jest porównywalna i wynosi przeszło 30 000 mm, ponadto badane tramwaje charakteryzują się 100% niską podłogą. Celem wykonanych badań było porównanie warunków pracy motorniczego w różnych typach niskopodłogowych tramwa-jów.
Ze względu na brak przepisów odnoszący się do oceny hałasu na stanowisku motorni-czego opracowano własną metodykę pomiarową opierając się na normach kolejowych: PN-EN 15892 i PN-EN ISO 3381 natomiast wyznaczone wartości poziomu dźwięku po-równano z poziomami dopuszczalnymi zawartymi w Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. Wszystkie pomiary zostały zrealizowane w miesiącach od kwietnia do września, co zapewniało korzystną i porównywalną pogodę dla wszystkich pojazdów głównie ze względu na brak opadów atmosferycznych – pomiary odbywały się na suchych szynach. Wytypowana do badań trasa pomiarowa liczyła około 17 km jej przejazd zajmował około jednej godziny. Wszystkie badane tramwaje pokonały ten sam odcinek pomiarowy w warunkach jazdy dziennej poza godzinami szczytu. Na wy-znaczonej do badań trasie pomiarowej dopuszczalne były zatrzymania i wynikały one z czerwonych świateł na sygnalizatorach oraz z obecności innych tramwajów. Pomiary hałasu były realizowane za pomocą 1/2< mikrofonu pola swobodnego typ 4189 i kasety pomiarowej PULS typ 3560C firmy Brüel & Kjær. Mikrofon pomiarowy był umieszczony na wysokości 0,8 m nad siedziskiem fotela.
Po zakończeniu pomiarów zostały wyznaczone następujące wielkości: poziom ekspozy-cji na hałas odniesiony do 8-godzinnego czasu pracy LEX, 8h, maksymalny poziom dźwięku
skorygowany charakterystyką A (LAmax) i szczytowy poziom dźwięku skorygowany
cha-rakterystyką C (LCpeak).
4. ANALIZA WYNIKÓW POMIARU
Podczas oceny hałasu na stanowisku motorniczego tramwaju mikrofon pomiarowy został umieszczony na wysokości 0,8 m nad siedziskiem fotela. Pomiary prowadzono dla trzech wariantów: pomiar gdy wszystkie urządzenia w tramwaju były wyłączone pomiar tzw. tła akustycznego, pomiar na postoju, gdy pantograf znajdował się przy sieci trakcyjnej i wszystkie urządzenia w tramwaju pracowały i pomiar podczas jazdy. Podczas pojedynczej
sesji pomiarowej rejestrowano następujące parametry sygnału akustycznego: równoważny poziom dźwięku (LAeq), maksymalny poziom dźwięku skorygowany charakterystyką
ko-rekcyjną A (LAmax) i szczytowy poziom dźwięku skorygowany charakterystyką korekcyjną
C (LCpeak).
Zmierzone tło akustyczne, podczas gdy wszystkie urządzania w badanych tramwajach były wyłączone zawierało się w zakresie od 34 do 45 dB. Uruchomienie pojazdów i podniesienie pantografu do sieci trakcyjnej spowodowało, że rejestrowane poziomy dźwięku wzrastały do około 50 dB w pierwszym typie tramwaju (wagon nowy) i 60 dB w wagonach starszego typu. Przejazd badanymi wagonami tramwajowymi trasy pomiaro-wej wiązał się z generowaniem poziomów dźwięku do około 75 dB (nowe wagony) i 80 dB (starsze wagony).
Na podstawie zarejestrowanych poziomów dźwięku wyznaczono dzienny poziom eks-pozycji pracownika na hałas LEX, 8h odnoszący się do 8 godzin pracy oraz poziomy LAmax i
LCpeak. Dzienny poziom ekspozycji na hałas LEX, 8h obliczono według następującej
zależno-ści [6]: 0 , 8 , 10log T T L L e Te Aeq h EX gdzie:
LAeq,Te – równoważny poziom dźwięku A [dB],
Te – czas ekspozycji na hałas w ciągu dnia roboczego [s] Te = 6 h = 21600 s,
T0 – czas odniesienia T0 = 8 h = 28800 s
Przyjęcie w powyższej zależności za Te (czas ekspozycji na hałas w ciągu dnia
robocze-go) wartości 21 600 s wynikało z przyjęcia założenia, że podczas 8-godzinnej zmiany ro-boczej motorniczy średnio przez około 6 godzin przebywa w tramwaju z włączonymi sil-nikami trakcyjnymi i jest narażony na oddziaływanie hałasu.
W tabeli 1 zestawiono wyniki uzyskanych w badaniach wartości pomiarów hałasu, ob-liczeń oraz poziomy dopuszczalne hałasu [2] dla wszystkich biorących udział w badaniach tramwajów.
Tablica 1 Zestawienie wyników oddziaływania hałasu na stanowisku pracy motorniczego tramwaju
podczas jazdy Typ tramwaju Numer kolejny badanego tramwaju
Poziom hałasu
oddziaływujące-go na stanowisku pacy [dB] Poziomy dopuszczalne [dB]
LEX, 8h LAmax LCpeak LEX, 8h LAmax LCpeak
Tramwaj niskopod-łogowy I typu 1 73 101 116 85 115 135 2 73 112 114 3 75 102 113 4 74 102 113 5 75 99 112 6 73 102 115 7 71 116 114 8 75 102 112 9 74 103 112
cd. tab. 1 Tramwaj niskopod-łogowy II typu 1 73 100 111 2 75 102 114 3 76 100 114 4 79 95 105 5 76 100 113
Wykonane obliczenia pozwalają na sformułowanie następujących wniosków. Obliczony poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnej zmiany we wszystkich badanych wagonach nie przekroczył poziomu dopuszczalnego wynoszącego 85 dB. Obliczone poziomy LEX, 8h
w wagonach pierwszego typu (wagony nowe) zawierały się od 71 – 75 dB a w wagonach drugiego typu (będące 10 lat w eksploatacji) od 73 – 79 dB.
Poziomy maksymalne dźwięku skorygowane charakterystyką A LAmax w zasadzie także
nie przekroczyły poziomu dopuszczalnego 115 dB. Zawierały się w zakresie od 95 – 116 dB. Wyjątek stanowił pomiar w siódmym badanym tramwaju (7) dla tramwaju nisko-podłogowego I typu, dla tego tramwaju zarejestrowana wartość przekroczyła poziom 115 dB. Zwarzywszy jednak na fakt, że inne rejestrowane parametry LEX,8h i LCpeak nie
przekro-czyły poziomu dopuszczalnego można uznać, że również i w tym tramwaju poziomy do-puszczane nie zostały przekroczone. W przypadku poziomów szczytowych skorygowa-nych charakterystyką C LCpeak także poziomy dopuszczalne – 135 dB nie zostały
przekro-czone. Rejestrowane poziomy dźwięku w tej charakterystyce wynosiły 105 – 116 dB.
5. PODSUMOWANIE
Wykonane badania hałasu na stanowisku pracy motorniczego w dwóch typach wagonów tramwajowych pozwalają na wysunięcie następujących wniosków:
− W nowych wagonach zmierzone poziomy dźwięku na postoju podczas pracy wszystkich urządzeń w wagonie wynosiły około 50 dB. W wagonach starszego typu po dziesięciu latach eksploatacji na postoju rejestrowane poziomy dźwięku były wyższe o 10 dB od wagonów nowych i wynosiły około 60 dB.
− Podczas jazdy poziomy ekspozycji odniesione do 8-godzinnego dnia pracy wyniosły w wagonach nowych do 71 – 75 dB natomiast w wagonach starszych do 73 – 79 dB. Można zatem stwierdzić, że podczas jazdy w badanych wagonach tramwajowych klimat akustyczny w kabinie motorniczego jest na porównywalnym poziomie i nie przekracza 80 dB.
− We wszystkich podstawionych do badań tramwajach poziomy dopuszczalne [2] oraz graniczna, dolna i górna wartość ekspozycji [5] nie zostały przekroczone.
Prezentowane wyniki badań, zrealizowane w ramach tematu nr 05/52/DSPB/0247, zostały sfinansowane z dotacji na naukę przeznaczonej przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Bibliografia
1. Kasprzyk H., Metodyka wyznaczania poziomu hałasu na stanowisku pracy w przykładach. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 2013.
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy. Dz. U. Nr. 2014, poz. 817.
3. Rozporządzenie Komisji (UE) nr 1304/2014 a dnia 26 listopada 2014 r w sprawie technicznych specyfikacji interoperacyjności podsystemu „Tabor kolejowy – hałas”, zmieniający decyzję 2008/232/WE i uchylające decyzję 2011/229/UE. 12.12.2014, L. 356/421.
4. PN-EN ISO 3381 Kolejnictwo. Akustyka. Pomiar hałasu wewnątrz pojazdów szynowych.
5. Dyrektywa 2003/10/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 lutego 2003 roku w sprawie minimalnych wymagań w zakresie ochrony zdrowia i bezpieczeństwa dotyczących narażenia pracowników na ryzyko spowodowane czynnikami fizycznymi (hałasem) (siedemnasta dyrektywa w rozumieniu art. 16 ust. 1 dyrektywy 89/391/EWG). Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 15.2.2003, L.42/38.
6. PN-EN ISO 9612 Akustyka Wyznaczanie zawodowej ekspozycji na hałas Metoda techniczna. 7. PN-Z-01338:2010 Akustyka Pomiar i ocena hałasu infradźwiękowego na stanowisku pracy. 8. PN-EN 15892 Kolejnictwo – Emisja hałasu – Pomiar hałasu wewnątrz kabin maszynisty.
9. Sińczuk-Walczak H., Siedlecka J., Szymczak W., Gadzicka E., Walczak A., Kowalczyk G., Dania M., Bortkiewicz A., Objawy i zespoły neurologiczne u kierowców pojazdów komunikacji miejskiej. Medycyna Pracy, 2015; 66 (3), s. 333-341.
ASSESSMENT OF NOISE AT THE WORKING SITE OF A TRAM DRIVER OF SELECTED TYPES OF TRAMS
Summary: This article presents selected results of noise measurements at the working site of a tram driver of two types of low-floor trams. Measurement results were compared with acceptable levels defined in Regula-tion of the Minister of Labour and Social Policy of 6 June 2014. Furthermore, this article presents an over-view of law regulations related to assessment of noise at the working site of operator of rail means of transport.
