Jan Krajczyński
Troska o zachowanie przez
małżonków ducha chrześcijańskiego
Ius Matrimoniale 10 (16), 157-191
Ius M atrimoniale 10 (16) 2005
Ks. Jan Krajczyński
Troska o zachowanie przez stan małżeński
ducha chrześcijańskiego
W s tę p P o w s z e c h n ie z n a n e j e s t z a a n g a ż o w a n i e K o ś c io ła k a t o lic k ie g o n a r z e c z p o t w i e r d z e n i a i o c h r o n y s z c z e g ó ln e j g o d n o ś c i i c h a r a k t e r u m a łż e ń s tw a c h r z e ś c ija ń s k ie g o . P o ś r ó d w a r to ś c i m a łż e ń s tw a , n a j c z ę ściej o s t a t n i o p o d n o s z o n y c h w e n u n c ja c ja c h M a g is te r i u m K o ś c io ła , n a le ż y w y m ie n ić : n ie r o z e r w a ln o ś ć z w ią z k u m a łż e ń s k ie g o , je g o ś w ię to ś ć , h e t e r o s e k s u a ln y , d y n a m ic z n y i p r o k r e a c y jn y c h a r a k t e r r e la c ji m a łż e ń s k ie j. E k s p o n o w a n ie is to tn y c h e le m e n tó w i p r z y m io tó w m a ł ż e ń s tw a c h r z e ś c ija ń s k ie g o p o d y k to w a n e j e s t r ó ż n y m i c z y n n ik a m i. O b o k m o ty w ó w c z y s to p a s to r a ln y c h c z ę s tą p rz y c z y n ą p o d n ie s ie n ia ta k ie j czy in n e j k w e s tii d o ty c z ą c e j m a łż e ń s tw a b y w a ją k o n k r e t n e p r ó b y p o d w a ż a n ia czy n is z c z e n ia p r z e z w s p ó łc z e s n e k u ltu r y i p r a w o d a w s tw a ty c h w a r to ś c i, k t ó r e p r z e s ą d z a ją o s z c z e g ó ln y m c h a r a k t e r z e m a łż e ń s tw a . K o śc ió ł w y p e łn ia ł i w y p e łn ia z a d a n ie s tr z e ż e n ia in s ty tu c ji m a łż e ń stw a i je g o sz c z e g ó ln e g o c h a r a k te r u n a w ie le s p o so b ó w . P o ś ró d n ic h is t o tn e m ie js c e p r z y p a d a je g o s ta łe m u M a g is te riu m , je g o p o s łu d z e s ta n o w ie n ia p r a w a i s p ra w o w a n iu w ła d z y są d o w n ic z e j w s p r a w a c h m a ł ż e ń sk ic h . Z n a c z n ą r o lę w ty m w z g lę d z ie s p e łn ia w re s z c ie d z ia ła ln o ś ć d u s z p a s te r s k a , r e a liz o w a n a w e w s p ó ln o c ie e k le z ja ln e j, z w ła sz c z a d u s z p a s te r s tw o ro d z in .Z g o d n ie z d y sp o z y c ją k a n . 1063 K P K , d u s z p a s te r z e m a ją o b o w ią z e k tro sz c z y ć się o to , a b y w ła s n a w s p ó ln o ta k o ś c ie ln a św ia d cz y ła p o m o c w ie rn y m , d z ię k i k tó r e j s ta n m a łż e ń s k i z a c h o w a d u c h a c h r z e ś c ija ń s k ie g o i b ę d z ie się d o s k o n a lił. D la r e a liz a c ji w s p o m n ia n e g o z a d a n ia , p r a w o d a w c a p r z e p is u je n a s tę p u ją c e d z ia ła n ia o c h a r a k te r z e d u s z p a s te r skim : p r z e p o w ia d a n ie ; k a te c h e z a o d p o w ie d n io p r z y s to s o w a n a d la m a
ło le tn ic h , m ło d z ie ż y i d o ro s ły c h ; o s o b is te p r z y g o to w a n ie n u p tu r ie n tó w d o z a w a rc ia m a łż e ń s tw a ; o w o c n e s p ra w o w a n ie litu rg ii m a łż e ń s tw a ; ś w ia d c z e n ie p o m o c y m a łż o n k o m ( p o r. k a n . 1063 n . 1-4 K P K ). L e k t u r a n o r m y , o k tó r e j m o w a , d o m a g a się s p re c y z o w a n ia p e w n y c h p o j ę ć i r o z p a t r z e n i a s p r a w is to tn y c h t a k z p u n k t u d u s z p a s t e r stw a r o d z in , j a k i s ta n o w ie n ia p r a w a d o ty c z ą c e g o p a s te r s k ie j tr o s k i o m a łż e ń s tw o i r o d z in ę . S p o ś r ó d n ic h u w a g ę a u t o r a p r e z e n to w a n e g o o p r a c o w a n ia p r z y k u w a ją n a s tę p u j ą c e k w e s tie : t r e ś ć z w r o tu „ z a c h o w a n ie p r z e z s ta n m a łż e ń s k i c h r z e ś c ija ń s k ie g o d u c h a ” , u s ta le n ie r a c ji z a t r o s k a n i a K o ś c io ła o z a c h o w a n ie p r z e z s ta n m a łż e ń s k i c h r z e ś c ija ń s k ie g o d u c h a , o k r e ś le n ie p o d m io t ó w o d p o w ia d a ją c y c h z a r e a liz a c ję te g o z a d a n ia , w re s z c ie o d p o w ie d ź n a p y ta n ie czy p r z e p is k a n . 783 § 1-3 K K K W s ta n o w i b a r d z ie j o d p o w ie d n ie r o z w ią z a n ie , n iż te n , o k tó r y m w k a n . 1063 K P K .
1. C h rz e ś c ija ń s k i d u c h s ta n u m a łż e ń sk ie g o w a s p e k c ie p rzedm iotow ym P o ję c ie „ c h rz e ś c ija ń s k i d u c h s ta n u m a łż e ń s k ie g o ” o z n a c z a c h a r a k te ry s ty c z n ą d la E w a n g e lii is to tn ą tre ś ć , n a t u r ę , c e le , c h a r a k te r i w ła ś c i w o śc i m a łż e ń s tw a . W s p o m n ia n e is t o tn e e le m e n ty i p rz y m io ty m a łż e ń stw a c h r z e ś c ija ń s k ie g o o k r e ś la O b ja w ie n ie B o ż e , p rz e d s ta w ia n e i i n t e r p r e t o w a n e w s p o s ó b a u te n ty c z n y p r z e z U r z ą d N a u c z y c ie lsk i K o śc io ła . O to z w ię z ła p r e z e n ta c ja te g o , c o s ta n o w i o sz c z e g ó ln y m c h a r a k te r z e m a łż e ń s tw a c h rz e ś c ija ń s k ie g o , p r z e d s ta w ie n ie rze czy w isto ści, k tó r e j n ie w o ln o u s z c z u p lić a n i z n ie k s z ta łc ić w r a m a c h r e a liz a c ji z a d a n ia , o k tó r y m w k a n . 1063 K P K . A . N a tu r a ln y c h a r a k te r m a łż e ń s tw a c h rz e ś c ija ń s k ie g o M a łż e ń s tw o j e s t p rz y m ie r z e m , p r z e z k tó r e m ę ż c z y z n a i k o b ie ta tw o r z ą z e s o b ą w s p ó ln o tę c a łe g o życia, s k ie ro w a n ą z e sw ej n a t u r y d o d o b r a m a łż o n k ó w o r a z d o z r o d z e n ia i w y c h o w a n ia p o to m s tw a 1. Tę g łę b o k ą , o s o b o w ą w s p ó ln o tę życia i m iło ś c i m a łż e ń s k ie j s tw a rz a z g o d a m a ł ż e ń s k a , w y ra ż o n a z g o d n ie z p r z e p is a m i p r a w a p r z e z o so b y p r a w n ie d o
1
Zob. Kan. 1055 § 1 KPK.te g o z d o ln e 2. W s p o m n ia n a z g o d a j e s t a k te m w o li, k tó ry m m ę ż c z y z n a i k o b ie ta w n ie o d w o ła ln y m p r z y m ie rz u w z a je m n ie się s o b ie o d d a ją i p rz y jm u ją w c e lu s tw o r z e n ia m a łż e ń s tw a 3. W w y n ik u te g o o s o b o w e g o a k tu s tr o n p o w s ta je z w o li B o ż e j in s ty tu c ja trw a ła , ta k ż e w o b e c s p o łe c z e ń s tw a , św ię ty w ę z e ł, n a jg łę b s z a k o m u n ia o s ó b , z w ią z e k a b s o lu tn ie n ie z a le ż n y o d lu d z k ie g o są d u . Z w ią z e k t e n n ie j e s t in s ty tu c ją c z y s to lu d z k ą . J e g o tw ó r c ą j e s t s a m B ó g ; o d p o c z ą t k u n o s i o n n a s o b ie z n a m ię O jc a w s z e c h rz e c z y , „ r z ą d z i się J e g o p r a w a m i ”4. I c h o c ia ż w a r u n k i s p o łe c z n e i k u ltu r o w e r ó ż n y c h n a r o d ó w p o z o s ta w iły n a in s ty tu c ji m a łż e ń s tw a sw ój n i e z a t a r t y ś la d , p o p r z e z p r z y ję c ie o d ty c h lu d ó w te g o , c o z g o d n e z n i e z m ie n n ą w o lą S tw ó rc y , n ie u t r a c i ł o o n o s w e g o p ie r w o tn e g o , s z c z e g ó ln e g o c h a r a k t e r u . O b o k o tw a r c ia się n a n o w e p o tr z e b y , c z e g o w y r a z e m m o ż e b y ć s y s te m a ty c z n ie n o w e liz o w a n e p r a w o d a w s tw o m a ł ż e ń s k ie , n a d a l n a le ż y p o s tr z e g a ć j e w ś w ie tle p r o j e k t u B o g a , t a k j a k b y ło „ n a p o c z ą t k u ” 5. Z a m y s ł S tw ó rc y w z g lę d e m te j in s ty tu c ji p r e z e n t u j e n a m P is m o Ś w ię te S ta r e g o i N o w e g o T e s ta m e n tu . P o c z y n a ją c o d p ie rw s z y c h s tr o n B ib lii, a u t o r n a tc h n io n y w s k a z u je n a d y sty n k c ję p łc i ja k o c h c ia n ą p r z e z P a n a B o g a : „ S tw o rz y ł w ię c B ó g c z ło w ie k a n a sw ój o b r a z , n a o b r a z B o ż y g o stw o rz y ł, stw o rz y ł m ę ż c z y z n ę i n ie w ia s tę ” ( R d z 1, 2 7 ) 6. R e la c ja b ib lijn a ja s n o o k r e ś la w o lę S tw ó rc y w ty m w z g lę d z ie : „ P o te m P a n B ó g rz e k ł: « N ie j e s t d o b r z e , ż e b y m ę ż c z y z n a b y ł sa m ; u c z y n ię m u z a te m o d p o w ie d n ią d la n ie g o p o m o c » ” (2, 18). C e le m r e a liz a c ji w s p o m n ia n e g o z a m y s łu „ P a n B ó g z ż e b r a , k t ó r e w y jął z m ężc zy z n y , z b u d o w a ł n ie w ia s tę . A g d y j ą p rz y p r o w a d z ił d o m ę żc z y z n y , m ę ż c z y z n a p o w ie d z ia ł: «Ta d o p ie r o j e s t k o ś c ią z m o ic h k o ś c i i c ia łe m z m e g o c ia ła !» ( R d z 2, 2 2 ). W ę z e ł, ja k i p o w s ta je m ię d z y m ę ż c z y z n ą i k o b ie tą w r e la c ji m a łż e ń s k ie j, p rz e w y ż s z a w sz y s tk ie in n e z w ią z k i m ię d z y lu d z k ie , ta k ż e te n , k tó r y łą c z y ro d z ic ó w i d z ie c i. W y ra ź n ie w s k a z u je n a to k o n k lu z ja z a m ie s z c z o n a p r z e z a u t o r a n a t c h n io n e g o n a k o ń c u o p is u s tw o rz e n ia c z ło w ie k a : „ D la te g o to m ę ż c z y z n a o p u s z c z a o jc a sw ego
2
Por. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 48; Kan. 1057 § 1 KPK.3
Zob. Kan. 1057 § 1-2 KPK.4
Kan. 776 § 1 KKKW.5
Por. Mt 19, 3-9.6 Teksty biblijne, przytaczane w niniejszym opracowaniu, cytowane są według Biblii Ty siąclecia: Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, Wyd. III, Poznań - Warszawa 1980, Pallottinum.
i m a tk ę sw o ją i łą c z y się z e sw ą ż o n ą t a k ściśle, ż e s ta ją się je d n y m c i a ł e m ” ( R d z 2, 2 4 )7.
M a łż e ń s tw o s ta n o w i w y ra z z a m ie rz o n e g o d z ia ła n ia P a n a B o g a , k t ó ry u s ta n o w ił j e d la u rz e c z y w is tn ie n ia w lu d z ia c h sw eg o p la n u m iło ści. J a k o ta k ie j e s t o n o d o b r e w o c z a c h S tw ó rc y 8. Is to tn y m i e le m e n ta m i w s p o m n ia n e g o p la n u B o ż e g o c o d o m a łż e ń s tw a są m ię d z y in n y m i te rze czy w isto ści, k tó r e w s k a z u ją k a n . 1055 § 1 i 17 5 2 K P K , m ia n o w ic ie : d o b r o m a łż o n k ó w , z r o d z e n ie i w y c h o w a n ie p o to m s tw a , z b a w ie n ie d u sz . M ę ż c z y z n a i k o b ie ta o d d a ją c się s o b ie i p rz y jm u ją c w c e lu s tw o r z e n ia m a łż e ń s tw a , r e a liz u ją ó w z a m y sł m iło śc i, p o d e j m u ją w s p ó łp r a c ę z Tym , k tó r y o k r e ś lił i c e le m a łż e ń s tw a i n a t u r ę c z ło w ie k a 9.
J u ż s a m o p o z n a n ie te j n a t u r y i w y ja ś n ie n ie w a r to ś c i, k t ó r e c z ło w ie k , ja k o n a r z ę d z i e B o ż e j m iło ś c i, n o s i w s o b ie , r z u c a ś w ia tło n a p o z n a n ie c z y m j e s t m a łż e ń s tw o w p o r z ą d k u s tw o r z e n ia . W k a ż d y m b o w ie m m ę ż c z y ź n ie i k o b ie c ie z n a jd u je się B o ż y z n a k , k tó r y n a le ż y r o z p o z n a ć , m a n if e s ta c j a d z ia ła n ia B o g a , k t ó r ą tr z e b a u w y d a tn ić i t a j e m n ic a m iło ś c i, k t ó r ą n a le ż y w y p o w ie d z ie ć p o p r z e z ży c ie z g o d n e z z a m ia r a m i S tw ó rc y 10. W e d łu g J a n a P a w ła II, k lu c z e m d o z r o z u m ie n ia ta je m n ic y c z ło w ie k a j e s t s tw ie r d z e n ie św. J a n a E w a n g e lis ty : „ B ó g j e s t M iło ś c ią ” (1 J 4,
8
). C z ło w ie k - s tw ie rd z a P a p ie ż - ta k , j a k B ó g , r ó w n ie ż m a b y ć m iło ś c ią . S tw o rz o n y z m iło ś c i, p o w o ła n y j e s t o n j e d n o c z e ś n ie d o m iło ś c i. M iło ś ć j e s t p o d s ta w o w y m i w r o d z o n y m p o w o ł a n ie m k a ż d e j is to ty lu d z k ie j. M ę ż c z y z n a i k o b ie ta , w k tó r y c h c z ło w ie c z e ń s tw o B ó g w p is u je p r a g n ie n ie b y c ia k o c h a n y m ( ą ), m u s z ą k o c h a ć ; a b y b y ć so b ą , m u s z ą d a w a ć s ie b ie 11. To p r a g n i e n i e k o c h a n ia i d a w a n ia s ie b ie p o tw ie r d z a d ą ż e n i e c z ło w ie k a d o u tw o r z e n ia r e la c ji m a łż e ń s k ie j, w p is a n e w je g o n a t u r ę . D u c h o w e i s o m a ty c z n e p r e d y s p o n o w a n ie m ę ż c z y z n y i k o b ie ty d o u tw o r z e n ia sz c z e g ó ln e j k o m u n ii o s ó b o r a z ic h n a t u r a l n a s k ło n n o ś ć d o u tw o r z e n ia w s p ó ln o ty życia i m iło ś c i m a łż e ń s k ie j, k t ó r ą w s o b ie o d k ry w a ją , n a j p e łn i e j r e a liz u ją7
Por. Jean Paul II, Discours au tribunal de la Rote romaine (28. 01. 1991), „La Documen tation Catholique” 2024 (17. 03. 1991), s. 271, n. 2.8
Por. Rdz 1, 31.9
Por. Pawel VI, Humanae vitae, n.8
.10
Zob. Giovanni Paolo II, Il vostro lavoro è giudiziario, ma la vostra missione è fondamentalmente evangelica, ecclesiale e sacerdotale (30. 01. 1986), Insegnamenti di Giovanni Paolo II, IX, 1 (1986), s. 222, n. 2.
11
Por. Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 11; tenże, Il vostro lavoro è giudiziario, ma lasię w m a łż e ń s tw ie c h r z e ś c ija ń s k im . „ O n o o d p o c z ą t k u p o s ia d a w s o b ie o d b ic ie B o g a ” 12.
P o d s ta w o w e i w ro d z o n e p o w o ła n ie c z ło w ie k a d o m iło ś c i m o ż e się r e a liz o w a ć n a d w a sp o so b y , m ia n o w ic ie w m a łż e ń s tw ie lu b d ziew ic tw ie p o d ję ty m d la K ró le s tw a B o ż e g o . O b ie t e f o rm y u rz e c z y w is tn ie n ia p o w o ła n ia o so b y lu d z k ie j d o m iło śc i, p r z e ż y w a n e w e w łaściw y d la n ic h s p o só b , s ta n o w ią k o n k r e tn e w y p e łn ie n ie n a jg łę b s z e j p ra w d y o c z ło w ie k u i je g o is tn ie n iu „ n a o b r a z B o ż y ” 13. W p r z y p a d k u m a łż e ń s tw a , m ę ż c z y z n a i k o b ie ta , w e z w a n i i p o w o ła n i p r z e z B o g a , o d c z y tu ją c p r a w d ę o sw o im p o w o ła n iu , w ią ż ą się - n ic z y m św ię ty J ó z e f i N a jś w ię ts z a M a ry ja P a n n a - o b lu b ie ń c z ą m iło śc ią . Ź r ó d ł o ic h m iło ś c i s ta n o w i o w a „ m iło ść , k tó r a j e s t r o z la n a w s e rc u lu d z k im p r z e z D u c h a Ś w ię te g o , k tó r y n a m j e s t d a n y ” 14. O n a te ż p o g łę b ia w o b lu b ie ń c z e j m iło ś c i m a ł ż o n k ó w „ w sz y stk o to , c o p o lu d z k u g o d n e i p ię k n e , c o n o s i z n a m io n a te g o w y łą c z n e g o z a w ie r z e n ia i p r z y m ie r z a o s ó b , a u te n ty c z n e j « k o m u n ii» n a p o d o b ie ń s tw o T a je m n ic y tr y n ita r n e j” 15. O b lu b ie ń c z e j m iło ś c i m a łż o n k ó w , o k tó r e j t u m o w a , n ie n a le ż y j e d n a k u to ż s a m ia ć z e z m ie n n y m u c z u c ie m czy p o c ią g ie m p sy c h o -fiz y cz- n y m . P ra w d z iw a m iło ś ć m a łż e ń s k a , k tó r e j is to tę s ta n o w i sz c z e re p r a g n ie n ie d o b r a m a łż o n k a , w y ra ż a ją c e się w cz y n n y m d ą ż e n iu d o je g o re a liz a c ji, j e s t św ia d o m y m , d o z g o n n y m z o b o w ią z a n ie m w o b e c d ru g ie j o so b y . To w ła ś n ie s ta n o w i c e c h ę , k tó r a w y ró ż n ia t ę m iło ś ć i n a d a je jej c h a r a k te r „ m a łż e ń s k i” . Z ch w ilą, k ie d y z o b o w ią z a n ie to z o s ta n ie p o d j ę t e i p r z y ję te p r z e z d r u g ą s tr o n ę w a k c ie z g o d y m a łż e ń s k ie j, m iło ść s ta je się „ m a łż e ń s k ą ” i n ig d y ju ż n ie tr a c i te g o s z c z e g ó ln e g o c h a r a k te r u . M o w a t u o cz y w iśc ie o w ie r n o ś c i m iło śc i, z a k o r z e n io n e j w z o b o w ią z a n iu , o k tó r y m w y ż e j16. W s p o m n ia n e z o b o w ią z a n ie s ta n o w i p r z e d m io t w z a je m n e j zg o d y n a rz e c z o n y c h . Ta o s ta tn ia zaś, ja k o is to tn a , k o n ie c z n a i je d y n a p r z y c z y n a sp ra w c z a m a łż e ń s tw a , „ n ie j e s t n ic z y m in n y m j a k o d p o w ie d z ia l n y m i św ia d o m y m p r z y ję c ie m [te g o - J. K .] z o b o w ią z a n ia p r z e z a k t p ra w n y , w k tó r y m m a łż o n k o w ie w z a je m n ie się s o b ie d a r u ją o r a z p rz y
12
Por. Giovanni Paolo II, Il vostro lavoro è giudiziario, ma la vostra missione è fondamentalmente evangelica, ecclesiale e sacerdotale, n.
2
.13
Rdz 1, 27.14
Por. Rz 5, 5.15
Jan Pawel II, Redemptoris custos, n. 19.16
Por. Jan Pawel II, Do pracowników i adwokatów Roty Rzymskiej (21.01.1999), „LOsse- rvatore Romano” (wyd. pol.) 5-6 (1999), s. 50-51, n. 3.r z e k a ją c a łk o w itą i d o z g o n n ą m iło ść . [ ...] W ra z z d o k o n a n i e m te g o a k t u u s ta n a w ia ją s ta n o so b o w y , w k tó r y m m iło ś ć s ta je się w p e w n e j m ie r z e p o w in n o ś c ią [. ], z o b o w ią z a n ie m n ie ty lk o m o ra ln y m , a le w śc i sły m z n a c z e n iu p r a w n y m ” 17.
M a łż e ń s tw o b ę d ą c o d p o w ie d z ią c z ło w ie k a n a je g o p o w o ła n ie d o p rz e ż y w a n ia k o m u n ii m iło śc i, j e s t z a r a z e m ty m „ m ie js c e m ” , w k tó ry m d o k o n u je się p e ł n e o d d a n i e o s o b o w e m ę ż c zy z n y i k o b ie ty , k tó rz y p o p r z e z św ia d o m y i w o ln y w y b ó r p rz y jm u ją w e w n ę trz n ą w s p ó ln o tę życia i m iło śc i, z a m ie r z o n ą p r z e z S tw ó rc ę 18. Z n a t u r y z a k ła d a o n o w s p ó ln o tę w sz y s tk ic h d ó b r m a łż o n k ó w , c a łk o w itą o f ia r ę z s ie b ie i p rz y ję c ie d r u g iej o so b y ja k o m ę ż a (ż o n y ). W p r z y p a d k u b r a k u w z a je m n e g o , z u p e ł n e g o p r z e k a z a n ia i p rz y ję c ia s ie b ie p r z e z m a łż o n k ó w , p sy c h ic z n e j n i e z d o ln o ś c i d o p o d ję c ia ta k ie g o a k tu czy p o w a ż n e g o b r a k u r o z e z n a n ia o c e n ia ją c e g o c o d o is to tn y c h p r a w i o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h w z a je m n ie p rz e k a z y w a n y c h i p r z y jm o w a n y c h s tro n y z a w a rły b y m a łż e ń s tw o n ie w a ż n ie 19. Z g o d n ie z p r z e p is e m k a n . 1058 K P K , w s p ó ln o tę ży c ia i m iło ś c i m a ł ż e ń sk ie j m o g ą u tw o rz y ć w szyscy, k tó r y m p r a w o te g o n ie z a b r a n ia . S z c z e g ó ło w e w y m o g i w ty m w z g lę d z ie o k r e ś la K P K w k a n .: 1055 § 1, 1057 § 1-2, 1083 § 1-1103. W y m a g a n ia t e s ta n o w ią k o n s e k w e n c je p r a w n e , w y p ły w a ją c e z in te g r a ln e j w izji c z ło w ie k a i p e rs o n a lis ty c z n e j k o n c e p c ji m a łż e ń s tw a ; są „ sw e g o r o d z a ju w y p a d k o w ą p o m ię d z y u s z a n o w a n ie m n a t u r a ln e g o p r a w a c z ło w ie k a d o z a w a rc ia m a łż e ń s tw a a z a b e z p ie c z e n ie m d o b r a m a łż o n k ó w o r a z o c h r o n ą d o b r a w s p ó ln e g o i s a m e g o m a łż e ń s tw a ”20. P re c y z u ją c c z y n n ik i cz y sto o s o b o w e , ja k ie p o w in n i s p e łn ia ć n u p tu r ie n c i, fa k ty c z n ie p o tw ie rd z a ją o n e p r a w o c z ło w ie k a d o z a w a rc ia m a łż e ń s tw a , z a b e z p ie c z a ją je g o d o b r o in d y w id u a ln e i d o b r o w s p ó ln e , w re s z c ie s to ją n a s tra ż y g o d n o ś c i in s ty tu c ji m a łż e ń s tw a 21.
17
Jan Pawel II, Do pracowników i adwokatów Roty Rzymskiej (21.01.1999), n. 5.18
Wspomniana komunia miłości i wzajemne dopełnianie się w sferze psychofizycznej jest możliwe tylko w związku między dwiema osobami odmiennej pici. Miłość bowiem nie jest celem samym w sobie połączenia się osób i nie polega wyłącznie na cielesnym spotkaniu dwóch istot, ale jest głęboką więzią interpersonalną, której zwieńczeniem staje się całkowite wzajemne oddanie i współdziałanie z Bogiem Stwórcą - pierwotnym źródłem każdego no wego życia ludzkiego.19
Por. Kan. 1095 n. 2-3, 1101 § 2 KPK.20
J. Krajczyński, Niektóre przyczyny uniemożliwiające zawiązanie relacji małżeńskiej, „Stu dia Płockie” 30 (2002), s. 252.21
Więcej nt. katolickiej wizji człowieka i małżeństwa, i jej prawnych konsekwencji, o któ rych mowa, zob.: Joannes Paulus II, Allocutio ad Rotae Romanae Auditores coram admissosW s p o m n ia n e w yżej w z a je m n e o d d a n i e się i p rz y ję c ie m ę żc zy z n y i k o b ie ty , w c e lu s tw o r z e n ia m a łż e ń s tw a , p r o w a d z i d o n ie n a ru s z a ln e j je d n o ś c i życia m a łż o n k ów . O d t ą d „ ju ż n ie są d w o je , le c z j e d n o c ia ło ”22. J e d n o ś ć , k tó r e j d o m a g a się z e sw ej n a t u r y m iło ś ć m a łż e ń s k a , j e s t is t o t n y m p r z y m io te m k a ż d e g o m a łż e ń s tw a 23. N ie m o ż e is tn ie ć w s p ó ln o ta życia i m iło ś c i m a łż o n k ó w b e z je d n o ś c i o b e jm u ją c e j w sz y stk ie w y m ia ry ic h ży c ia d u c h o w e g o , in te le k tu a ln e g o , u c z u c io w e g o , e k o n o m ic z n e g o , fiz y c z n e g o i sp o łe c z n e g o . W ię c e j, k o m u n ia m a łż e ń s k a , k tó r a „ m a sw o je k o r z e n ie w n a t u r a l n y m u z u p e łn ia n iu się m ę ż c z y z n y i k o b ie ty , i j e s t w z m a c n ia n a p r z e z o s o b is tą w o lę m a łż o n k ó w d z ie le n ia c a łe g o p r o g r a m u życia, te g o , co m a ją i te g o , czy m s ą ”24, p o s ia d a c h a r a k te r d y n a m ic z n y ; p o d le g a p r o c e sow i ro z w o ju . S to s o w n ie d o sw ej n a tu r y p o w in n a się sy ste m a ty c z n ie p o g łę b ia ć i ro z w ija ć . M a łż o n k o w ie „ p o w o ła n i są d o c ią g łe g o w z ro s tu w te j k o m u n ii p o p r z e z c o d z ie n n ą w ie r n o ś ć m a łż e ń s k ie j o b ie tn ic y o b o p ó ln e g o c a łk o w ite g o d a r u ”25.
K o m u n ia m a łż e ń s k a , o k tó r e j m o w a , p o s ia d a c h a r a k te r trw ały ; je s t n ie r o z e r w a ln a 26. D o z g o n n e tr w a n ie te j k o m u n ii s u p o n u je ju ż s a m o p o ję c ie m a łż e ń s tw a ja k o „ w s p ó ln o ty c a łe g o ży c ia ”27, o b e jm u ją c e j w szy st k ie sp ra w y d o ty c z ą c e o b o jg a m a łż o n k ó w i a ż d o k o ń c a ic h życia. C h o cia ż n ie ro z e r w a ln o ś ć m a łż e ń s tw a n ie w y p ły w a w p r o s t i b e z p o ś r e d n io z p r a w a n a tu r a ln e g o , tr w a ło ś ć te g o z w ią z k u j e s t o cz y w istą k o n s e k w e n cją te g o ż p r a w a . W s p ó ln o ta m a łż e ń s k a , m a ją c a sw e k o r z e n ie w n a t u
(05.02.1987), Insegnamenti di Giovanni Paolo II, X, 1 (1987), s. 271-274, n. 2-9; tenże, Prze
mówienie do Roty Rzymskiej (25.01.1988), „LOsservatore Romano” (wyd. pol.) 1 (1988), s.
6
, n. 4-9; tenże, Discours au tribunal de la Rote romaine (28.01.1991), „La Documentation Ca tholique” 2024 (17.03.1991), s. 271-273, n. 2-5; tenże, Il discorso in occasione dell’aperturadell’anno giudiziario della Rota Romana (10.02.1995), Insegnamenti di Giovanni Paolo II, XVIII, 1 (1995), s. 352-353, n. 5; tenże, Discours au Tribunal de la Rote romaine (27.01.1997), „La Documentation Catholique” 2155 (02.03.1997), s. 214-216, n. 2-5.
22
Mt 19,6
.23
Por. Kan. 1056 KPK.24
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 19.Pełnej komunii małżeńskiej radykalnie przeczy poligamia; wprost przekreśla ona zamysł Boga co do małżeństwa, który został objawiony ludziom „na początku”, gdyż jest przeciwna równej godności osobowej mężczyzny i kobiety, oddającym się sobie i przyjmującym w miło ści całkowitej, czyli jedynej i wyłącznej. Por. Tamże.
25
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 19.26
Por. Kan. 1056 KPK.27
Zob. Kan. 1055 KPK. Por. W. Góralski, Małżeństwo - wspólnotą całego życia mężczyznyi kobiety, „Jus Matrimoniale” 1 (1990), s. 12; G. Lo Castro, Il foedus matrimoniale come con
r a ln y m u z u p e łn ia n iu się m ę ż c z y z n y i k o b ie ty , w z m o c n io n a p r z e z w y ra ż o n ą p r z e z s tr o n y w o lę d z ie le n ia c a łe g o życia, w y m a g a p e łn e j w ie r n o ści m a łż o n k ó w i w ie d z ie k u n ie p rz e r w a n e j je d n o ś c i ic h w sp ó łż y c ia 28. R o z e jś c ie się m a łż o n k ó w o z n a c z a ło b y r o z b ic ie te j w s p ó ln o ty , je j n e g a c ję i c a łk o w ite z n is z c z e n ie 29. N ie r o z e r w a ln o ś ć m a łż e ń s tw a , w y n ik a ją c z e sp e c y fic z n e j n a t u r y t e g o z w ią z k u i je g o c e ló w , n a le ż y d o is to ty k a ż d e g o w ę z ła m a ł ż e ń s k ie g o , n a t u r a l n e g o i c h r z e ś c ija ń s k ie g o ; s ta n o w i is t o t n ą c e c h ę te g o ż w ę z ła , id e n ty f ik u ją c ą g o i n a jś c iś le j z n im z w ią z a n ą . B e z te g o p r z y m i o t u p r a w d z iw e m a łż e ń s tw o n ie m o ż e i s t n ie ć 30. „ Z a k o r z e n i o n a w o s o b o w y m i c a łk o w ity m o b d a r o w a n i u s ię m a łż o n k ó w , i w y m a g a n a d la d o b r a d z ie c i, n ie r o z e r w a ln o ś ć m a łż e ń s tw a z n a jd u je sw o ją o s t a te c z n ą p r a w d ę w z a m y ś le B o ż y m w y ra ż o n y m w O b ja w ie n iu : B ó g c h c e n ie r o z e r w a ln o ś c i m a łż e ń s tw a i d a j e j ą ja k o o w o c , ja k o z n a k i w y m ó g m iło ś c i a b s o lu tn ie w ie r n e j, k t ó r ą O n d a r z y c z ło w ie k a [ ...]” 31. W ię c e j, n ie o d w o ł a ln e p r z y m ie r z e , w k tó r y m m ę ż c z y z n a i k o b i e t a w z a je m n ie s ię s o b ie o d d a j ą i p rz y jm u ją w c e lu s tw o r z e n ia m a ł ż e ń s tw a , s ta n o w i z n a k i o b r a z tr w a łe g o i n ie n a r u s z a ln e g o p r z y m i e r z a B o g a z J e g o l u d e m 32. I n te g r a ln y e le m e n t te g o d o z g o n n e g o o d d a n i a w c a łe j p ra w d z ie , w k tó r y m j e s t o b e c n a c a ła o s o b a , s ta n o w i p łc io w o ść , p o p r z e z k tó r ą m ę ż c z y z n a i k o b ie ta o d d a j ą się s o b ie w z a je m n ie w e w łaśc iw y c h i w y łą c z n y c h a k ta c h m a łż e ń s k ic h . P łc io w o ś ć „ n ie j e s t b y n a jm n ie j z ja w i s k ie m cz y sto b io lo g ic z n y m , le c z d o ty c z y sa m e j w e w n ę trz n e j is to ty o s o b y lu d z k ie j ja k o ta k ie j. U rz e c z y w is tn ia się o n a w s p o s ó b p ra w d z iw ie lu d z k i ty lk o w te d y , g d y s ta n o w i in te g r a ln ą c z ę ś ć m iło śc i, k tó r ą m ę ż c z y
28
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 19.„En vertu des lois de la cr (ation, le mariage (tablit entre un homme et une femme une intime communaut (de vie. Celle-ci, par sa nature m (me, est destin (e (durer toujours. Lin- dissolubilit (n’estpas un lien surajout ((la communaut (conjugale, elle lui est inh (rente. Le lien indissoluble est celui d’une intime communaut (de vie, (tablie entre un homme et une femme et qui, par sa nature m (me, veut et peut et doit durer toujours”. F. X. Durwell, Indis
soluble et destructible marriage, „Revue de Droit Canonique” 36 (1986) n. 2-4, s. 234.
29
Por. J. Krajczyński, Wykluczenie nierozerwalności małżeństwa w świetle orzecznictwa RotyRzymskiej w latach 1983-1994, Warszawa 1999, s. 44-45 (Biblioteka UKSW).
30
Por. Tamże, s. 42.31
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 20.32
Zob. Oz 1-3; Iz 54, 62; Jr 2-3; 31; Ez 16; 23; Ml 2, 13-17. Por. J. Krzywda, Teologicz-no-prawne wymogi trwałości i wyłączności węzła małżeńskiego, „Jus Matrimoniale” 5 (1994), s. 34 n.
z n a i k o b ie ta w ią ż ą się z s o b ą a ż d o ś m ie r c i” 33. M iło ś ć m a łż e ń s k a , d o b r a w o c z a c h S tw ó rc y , k tó r ą T en b ło g o s ła w i34, „ je s t p r z e z n a c z o n a do te g o , b y b y ła p ło d n a i u r z e c z y w is tn ia ła się w e w s p ó ln y m d z ie le z a c h o w y w a n ia s tw o r z e n ia ” 35. W z a m y śle B o g a , t a k m iło ś ć m a łż e ń s k a ja k in sty tu c ja m a łż e ń s tw a z n a tu r y sw ej s k ie ro w a n e są k u z r o d z e n iu i w y c h o w y w a n iu p o to m s tw a . D z ie c i są n a jc e n n ie js z y m d a r e m m a łż e ń s tw a 36, d o b r o p o to m s tw a z a ś to j e d e n z c e ló w m a łż e ń s tw a 37. A u te n ty c z n a m iło ść , p r o w a d z ą c a m a łż o n k ó w d o w z a je m n e g o „ p o z n a n ia ” , k tó r e czy n i z n ic h „ je d n o c ia ło ” 38, j e s t p ra w d z iw ie lu d z k a , w ie r n a fiz y c z n ie i d u c h o w o , a b s o lu tn ie w y łą c z n a , z a w sz e o tw a r ta n a n o w e ży c ie39. Je j w y ra z e m są je d y n ie w ła ś c iw e a k ty m a łż e ń s k ie , czyli ta k ie , p r z e z k tó r e m a łż o n k o w ie je d n o c z ą się w s p o s ó b in ty m n y i czysty, k tó r e są u c z c iw e i g o d n e , s p e łn ia n e w s p o s ó b św ia d o m y i d o b ro w o ln y , k tó r e s ta n o w ią z n a k w z a je m n e g o o d d a n i a się s tr o n 40. M iło ś ć t a j e s t z a r a z e m „ s z c z e g ó ln y m u c z e s tn ic tw e m w ta je m n ic y ży c ia i m iło ś c i s a m e g o B o g a ”41; u z d a ln ia m a łż o n k ó w d o o d d a n ia , d z ię k i k tó r e m u s ta ją się w s p ó łp r a c o w n ik a m i B o g a S tw o rz y c ie la i d aw cy życia, k tó r y p r z e z n ic h p o w ię k s z a i u b o g a c a r o d z in ę lu d z k ą . Tym sa m y m m ę ż c z y z n a i k o b ie ta , o d p o c z ą tk u p o w o ła n i d o s z c z e g ó ln e g o u d z ia łu w m iło śc i, m o c y i p a n o w a n iu B o g a , S tw ó rc y i O jc a 42, „ o d d a ją c się s o b ie , w y d a ją z s ie b ie n o w ą rz e c z y w is to ść - d z ie c k o , żyw e o d b ic ie ic h m i ło śc i, trw a ły z n a k je d n o ś c i m a łż e ń s k ie j o r a z żyw ą i n ie r o z łą c z n ą s y n te zę o jc o s tw a i m a c ie rz y ń s tw a ”43.
W s p ó łd z ia ła n ie m a łż o n k ó w z m iło ś c ią S tw ó rc y n ie k o ń c z y się n a p r z e k a z a n iu życia. S taw sz y się ro d z ic a m i, o tr z y m u ją o n i o d B o g a d a r n o w e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i. S ta ją się u c z e s tn ik a m i J e g o o jc o w sk ie j p e d a g o g ii. A k t fiz y c z n e g o z r o d z e n ia d z ie c k a d o p e łn ia ją sto p n io w y m i w ie lo s tr o n n y m p r o c e s e m je g o „ r o d z e n ia ” d u c h o w e g o , a ic h m iło ść
33
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 11.34
Por. Rdz 1, 28-31.35
Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 1604.36
Zob. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 50; Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 14.37
Zob. Kan. 1055 § 1 KPK.38
Por. Rdz 2, 24; Sdz 11, 39.39
Zob. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 49-50; Pawel VI, Humanae vitae, II, n. 9; Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 29.40
Zob. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 49. Por. Kan. 1061 § 1 KPK.41
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 29.42
Por. Jan Pawel II, Evangelium vitae, n. 43.r o d z ic ie ls k a s ta je się d la ic h p o to m s tw a w id z ia ln y m z n a k ie m te j sa m ej m iło ś c i B o g a 44.
G łó w n a m is ja m a łż o n k ó w , k tó r ą s ta n o w i o b o w ią z e k p rz e k a z y w a n ia życia, w y c h o w a n ia p o to m s tw a i słu ż b y ży ciu w s e n s ie s z e ro k im , d o m a g a się z a c h o w a n ia o k r e ś lo n y c h z a s a d ży c ia m a łż e ń s k ie g o . I ta k tr z e b a , b y w k w e stii p r z e k a z y w a n ia życia, k ie r u ją c się z g o d n ą r a d ą i w sp ó ln y m w y siłk ie m , u w z g lę d n ia ją c z a ró w n o sw o je w ła s n e d o b r o , j a k i d o b ro d z ie c i ju ż u r o d z o n y c h i p rz e w id y w a n y c h , r o z e z n a ją c o k o lic z n o ś c i c z a s u i w a r u n k i życia, o r a z lic z ą c się z d o b r e m w s p ó ln o ty ro d z in n e j, s p o łe c z e ń s tw a i s a m e g o K o ś c io ła , m a łż o n k o w ie u s ta lili p o g lą d z g o d n y z ich g ło s e m s u m ie n ia , p o s łu s z n y m p r a w u B o ż e m u d o ty c z ą c e m u p rz e k a z y w a n ia ży c ia i p ie lę g n o w a n ia p ra w id ło w e j m iło ś c i m a łż e ń s k ie j, o r a z p o tw ie rd z a ją c y ic h p e ł n e z a u f a n ie B o ż e j O p a tr z n o ś c i45. T ro s k a o d o b ro p o to m s tw a z a k ła d a p o n a d t o p o d ję c ie p r z e z s tr o n y m ię d z y in n y m i n a s tę p u ją c y c h śc iśle p ra w n y c h , is to tn y c h o b o w ią z k ó w m a łż e ń s k ic h 46: z a c h o w a n ie w s p ó ln o ty życia m a łż e ń s k ie g o 47; p r a w o d o c ia ła s k ie ro w a n e d o z r o d z e n ia p o to m s tw a , d o b r o w ie rn o ś c i, d o b r o s a k ra m e n tu , d o b r o m a łż o n k ó w 48; h a r m o n ijn e p o ż y c ie m a łż e ń s k ie , r e a liz o w a n e w sp o só b o d p o w ia d a ją c y p ra w d z iw e j g o d n o ś c i lu d z k ie j49; w s z e c h s tr o n n e w y c h o w a n ie p o to m s tw a , s to s o w n ie d o m o ż liw o śc i50, s tw o rz e n ie ta k ie j a tm o s f e r y ro d z in n e j, p r z e p o jo n e j m iło ś c ią i s z a c u n k ie m d la B o g a i lu d z i, aby s p rz y ja ła c a łe m u in d y w id u a ln e m u i s p o łe c z n e m u w y c h o w a n iu d z ie c i51. M a łż o n k a m i p o w in n a p o w o d o w a ć w re s z c ie s z e r o k o r o z u m ia n a tr o s k a o życie lu d z k ie . W y ra z e m te j o s ta tn ie j w in n y b y ć m ię d z y in n y m i n a s t ę p u ją c e p o s ta w y i d z ia ła n ia : o c h r o n a życia o d c h w ili je g o p o c z ę c ia a ż d o
44
Por. Tamże; J. Krajczyński, Wychowanie dzieci i młodzieży w świetle posoborowych dokumentów Stolicy Apostolskiej i Konferencji Episkopatu Polski. Studium kanoniczno-pastoralne.
Płock 2002, s. 21-23, 86-87.
45
Por. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 50-51.46
Te i wszystkie inne, istotne obowiązki, które z natury rzeczy należą do istoty małżeń stwa, małżonkowie powinni znać i akceptować, posiadać zdolność ich podjęcia oraz mieć wo lę ich wypełnienia.47
Por. Kan. 1135 KPK.48
Por. Dec. c. Bruno z 16. 12. 1988, „Monitor Ecclesiasticus” 114 (1989), s. 300.49
„Gdzie zrywa się intymne pożycie małżeńskie, tam nierzadko wierność może być nasta wiona na próbę a dobro potomstwa zagrożone. Wtedy bowiem grozi niebezpieczeństwo za równo wychowaniu dzieci, jak i zdecydowanej woli przyjęcia dalszego potomstwa”. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 51.50
Por. Kan. 1136 KPK.śm ie rc i52; p o d k r e ś la n ie p r a w a i o b o w ią z k u ro d z ic ó w i o p ie k u n ó w p ra w n y c h d o n a t u r a ln e g o i r e lig ijn e g o w y c h o w a n ia d z ie c i; o b r o n a g o d n o ś c i i n a le ż n e j a u to n o m ii ro d z in y ; d o m a g a n ie się z a b e z p ie c z e n ia w p ra w o d a w s tw ie cy w iln y m n ie ty k a ln o ś c i p o d s ta w o w y c h p r a w w s p ó l n o ty m a łż e ń s k ie j i r o d z in n e j53; o tw a rc ie się n a p rz y ję c ie d z ie c i o p u s z c z o n y c h , m ło d y c h lu d z i z m a g a ją c y c h się z tr u d n o ś c ia m i, o s ó b n ie p e ł n o s p ra w n y c h , s a m o tn y c h i sta rc ó w ; tw o r z e n ie i a n g a ż o w a n ie się w d z ia ła ln o ś ć o ś r o d k ó w o p ie k i n a d ż y c ie m i g r u p w o lo n ta riu s z y , k tó r e s ta r a ją się o to c z y ć o p ie k ą o so b y p o z b a w io n e r o d z in y i lu d z i z m a g a ją cy c h się z e sz c z e g ó ln y m i p r o b le m a m i54; p o p ie r a n ie w s z e lk ic h ru c h ó w i in ic ja ty w s p o łe c z n y c h , k tó r y c h c e le m j e s t o b r o n a życia; p ie lę g n o w a n ie g e s tó w g o ś c in n o ś c i, p o ś w ię c e n ia i b e z in te re s o w n e j tro s k i, o k a z y w a n y c h w r o d z in ie , s z p ita la c h , sie ro c iń c a c h , d o m a c h s p o k o jn e j s ta r o ści, in n y c h o ś r o d k a c h i w s p ó ln o ta c h o b r o n y ży c ia55. W s z y stk ie t e z a d a n ia m a łż o n k o w ie w in n i w y p e łn ia ć „w p o c z u c iu lu d z k ie j i c h rz e ś c ija ń skiej o d p o w ie d z ia ln o ś c i o r a z z s z a c u n k ie m p e łn y m u le g ło ś c i w o b e c B o g a ” 56, ś w ia d o m i z a r a z e m te g o , ż e życie lu d z k ie , z a d a n ie p r z e k a z y w a n ia g o i s z e r o k o p o ję ta p o s łu g a n a r z e c z je g o z a c h o w a n ia i o b r o n y n ie o g r a n ic z a ją się ty lk o d o p e rs p e k ty w d o c z e s n o ś c i57. J e s t o cz y w iste , ż e m a łż e ń s tw o „ n ie j e s t u s ta n o w io n e w y łą c z n ie d la r o d z e n ia p o to m s tw a ; s a m a b o w ie m n a t u r a n ie ro z e r w a ln e g o z w ią z k u m ię d z y d w o m a o s o b a m i o r a z d o b r o p o to m s tw a w y m a g a ją , a b y ta k ż e w z a je m n a m iło ś ć m a łż o n k ó w o d p o w ie d n io się w y ra ż a ła , ab y się ro z w i j a ł a i d o jrz e w a ła . D la te g o m a łż e ń s tw o tr w a ja k o p o łą c z e n ie i w s p ó ln o ta c a łe g o ży c ia i z a c h o w u je sw o ją w a r to ś ć o r a z n ie ro z e r w a ln o ś ć n a w e t w te d y , g d y b r a k u je ta k c z ę s to p o ż ą d a n e g o p o to m s tw a ” 58. D o b r o m a ł żo n k ó w , b ę d ą c je d n y m z o b ie k ty w n y c h c e ló w m a łż e ń s tw a 59, o z n a c z a ic h w z a je m n e o b d a r o w a n ie się so b ą , d z ię k i k tó r e m u d o s k o n a lą się w ży ciu m a łż e ń s k im , ta k a b y m o g li o s ią g n ą ć z b a w ie n ie w ie c z n e , d la k tó r e g o z o s ta li s tw o r z e n i60. To o b o p ó ln e d o p e łn ia n ie się m a łż o n k ów ,
52
Por. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 51.53
Por. Sobór Watykański II,Apostolicam actuositatem, n. 11.54
Por. Jan Pawel II, Evangelium vitae, n. 26.55
Por. Tamże, n. 27.56
Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 50.57
Por. Tamże, Gaudium et spes, n. 51.58
Tamże, n. 50.59
Por. Kan. 1055 § 1 KPK.60
Zob. W. Góralski, Znaczenie prawne zwrotu bonum coniugum w kan. 1055 § 1 kpk, „Jus Matrimonialae” 5 (2000), s. 50.p r o w a d z ą c e d o o s ią g n ię c ia w ła s n e j d o s k o n a ło ś c i i w z a je m n e g o ich u ś w ię c e n ia , r o d z i k o n k r e tn e p r a w a i o b o w ią z k i m a łż e ń s k ie . N a ji s to t n ie js z e p o ś r ó d n ic h to : z a c h o w a n ie w ie r n o ś c i m a łż e ń s k ie j, lu d z k ie p o ży c ie in ty m n e m a łż o n k ó w , z a c h o w a n ie d o z g o n n e g o c h a r a k te r u m a ł ż e ń s tw a , u trz y m y w a n ie p ra w id ło w y c h r e la c ji in te r p e r s o n a ln y c h w m a ł ż e ń stw ie , w z a je m n a p o m o c i d o s k o n a le n ie się m a łż o n k ó w , w z a je m n e u ś w ię c a n ie s ie b ie i c a łe j ro d z in y 61. W p l a n a c h S tw ó rc y w s z e c h r z e c z y z w ią z e k m a łż e ń s k i j e s t w re s z c ie „ p o c z ą tk ie m i p o d s ta w ą s p o łe c z n o ś c i lu d z k ie j” 62. U s t a n o w i o n a n a j e g o b a z ie „ r o d z in a ja k o t a k a o tr z y m a ła o d B o g a p o s ła n n ic tw o , by s ta ć s ię p ie r w s z ą i ż y w o tn ą k o m ó r k ą s p o łe c z e ń s t w a ” 63, „ f u n d a m e n t e m s p o łe c z e ń s t w a ” 64, „ s z k o łą b o g a t s z e g o c z ło w ie c z e ń s tw a ” 65, „ s z k o łą c n ó t s p o łe c z n y c h ” 66. A b y m o g ła o n a w y p e łn ić w s p o m n ia n e z a d a n ia i s ta ć się m ie js c e m , w k tó r y m r ó ż n e p o k o l e n i a s p o ty k a ją się i p o m a g a ją s o b ie w z a je m n ie w o s ią g a n i u p e łn ie js z e j m ą d r o ś c i ż y c io w e j o r a z w g o d z e n iu p r a w p o s z c z e g ó ln y c h o s ó b z w y m a g a n ia m i ży c ia s p o łe c z n e g o , p o t r z e b a ż y c z liw e g o , d u c h o w e g o u d z i e la n ia się i w s p ó ln e j w y m ia n y m y śli p o m ię d z y m a łż o n k a m i, c z y n n e j o b e c n o ś c i i tr o s k liw e g o w s p ó łd z ia ł a n ia r o d z ic ó w w w y c h o w y w a n iu d z ie c i, u z n a n ia p r z e z p a ń s tw o p r a w d z iw e j n a t u r y te j in s ty tu c ji, je j o c h ro n y , s tr z e ż e n ia m o r a l n o ś c i p u b lic z n e j i s p r z y ja n ia d o b r o b y to w i d o m o -w e m u 67. B . W y m ia r s a k r a m e n ta ln y m a łż e ń s tw a c h rz e ś c ija n W p r z y p a d k u m a łż e ń s tw a c h r z e ś c ija n s a m o o d k ry c ie je g o n a t u r a l n e g o c h a r a k te r u n ie w y sta rc zy . A b y o d d a ć c a ło ś ć b o g a c tw a te j in s ty tu cji, n a le ż y p o n a d t o p a m ię ta ć , ż e k a ż d e w a ż n e m a łż e ń s tw o m ię d z y o c h rz c z o n y m i j e s t z w o li J e z u s a C h r y s tu s a s a k r a m e n te m , „ p r z e z k tó ry m a łż o n k o w ie je d n o c z ą się n a o b r a z d o s k o n a łe j je d n o ś c i C h ry s tu s a i K o ś c io ła , i ła s k ą s a k r a m e n ta ln ą są ja k b y k o n s e k ro w a n i i u m a c n ia n i
61
Zob. R. Sztychmiler, Istotne obowiązki małżeńskie, Warszawa 1997, s. 244-255.62
Sobór Watykański II,Apostolicam actuositatem, n. 11.63
Tamże.64
Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 52.65
Tamże.66
Sobór Watykański II, Gravissimum educationis, n. 3.p r z e z B o g a ” 68. S a k r a m e n ta ln o ś ć n a d a je te j n a tu r a ln e j, g łę b o k ie j w s p ó ln o c ie życia i m iło ś c i m a łż e ń s k ie j, o k tó r e j w yżej, z u p e łn ie n o w ą ja k o ś ć ; o d s ła n ia je j n a d n a tu r a ln y w y m ia r. W y n o s z ą c t ę rz e c z y w isto ść i u b o g a c a ją c ją , n a d a je je d n o c z e ś n ie n o w y c h a r a k te r o b o w ią z k o m ty ch , k tó rz y u s ta n a w ia ją t ę w s p ó ln o tę . M a łż e ń s tw o c h r z e ś c ija n j e s t s a k r a m e n t e m n a m o c y w a ż n ie p r z y ję te g o c h r z tu , p o p r z e z k tó r y m ę ż c z y z n a i k o b ie ta z o s ta li „ d e fin ity w n ie w łą c z e n i w N o w e i W ie c z n e P rz y m ie rz e , w P rz y m ie rz e o b lu b ie ń c z e C h ry s tu s a z K o ś c io łe m . W ła ś n ie z ra c ji te g o n ie z n is z c z a ln e g o w łą c z e n ia t a g łę b o k a w s p ó ln o ta życia i m iło ś c i m a łż e ń s k ie j, u s ta n o w io n a p r z e z S tw ó rc ę , d o z n a je w y w y ższ en ia i w łą c z e n ia w m iło ś ć o b lu b ie ń c z ą C h ry s tu s a , z o s ta je w s p a r ta i w z b o g a c o n a J e g o m o c ą z b a w c z ą ” 69. J e z u s C h ry stu s , B o s k i o b lu b ie n ie c , k tó r y m iłu je lu d z k o ś ć i o d d a je się je j ja k o Z b a w ic ie l, je d n o c z ą c j ą w sw o im c ie le , o b ja w ia p ie r w o tn ą p r a w d ę o m a łż e ń s tw ie , to j e s t tę , k tó r a b y ła o k r e ś lo n a „ n a p o c z ą t k u ” . W ię c e j, w y z w a la ją c c z ło w ie k a o d tw a rd o ś c i s e rc a , k tó r e j te n d o ś w ia d cza, u z d a ln ia g o d o u rz e c z y w is tn ie n ia te j p ra w d y . O b ja w ie n ie to o sią g a sw ój szczyt w d a r z e m iło śc i, k tó r e j sz c z e g ó ln y m w y ra z e m j e s t p rz y ję c ie n a tu r y lu d z k ie j i o f ia r a , k tó r ą C h ry s tu s s k ła d a n a k rz y ż u d la sw ej o b lu b ie n ic y , K o ś c io ła „ W o f ie r z e te j o d s ła n ia się c a łk o w ic ie ó w zam ysł, k tó ry B ó g w p is a ł w c z ło w ie c z e ń s tw o m ę ż c z y z n y i k o b ie ty o d m o m e n tu s tw o rz e n ia ; m a łż e ń s tw o o c h rz c z o n y c h s ta je się w te n s p o s ó b rze czy w i sty m z n a k ie m N o w e g o i W ie c z n e g o P rz y m ie rz a , z a w a rte g o w e k rw i C h ry s tu s a . D u c h , k tó r e g o P a n u ży c za , d a je n o w e s e rc e i u z d a ln ia m ę ż c z y z n ę i k o b ie tę d o m iło w a n ia się ta k , ja k C h ry s tu s n a s u m iło w a ł”70.
W y ra ż a ją c m iło ś ć B o g a d o r o d z a ju lu d z k ie g o , ó w o b lu b ie ń c z y d a r z sie b ie , d o k o n a n y p r z e z B o ż e g o S y n a 71, m a łż e ń s tw o s a k r a m e n ta ln e s ta n o w i je d n o c z e ś n ie k o n k r e tn y z n a k r e a liz a c ji te g o w ie lk ie g o p r z e d się w zię cia , ja k im j e s t o d n o w a w sz y s tk ie g o w C h ry s tu s ie . „ [ ...] O cz y sz c z o n e i o d n o w io n e [ ...] s ta je się n o w ą rz e c z y w isto śc ią , s a k r a m e n te m
68
Kan. 776 § 1 KKKW. Por. Kan. 1055 § 1-2, 1134 KPK.69
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 13.To podniesienie małżeńskiego przymierza do godności sakramentu sprawia, że między ochrzczonymi nie może istnieć ważna umowa małżeńska, która tym samym nie byłaby sa kramentem. W przypadku wykluczenia przez którąś ze stron pozytywnym aktem woli sa- kramentalności małżeństwa wspomniana umowa byłaby nieważna. Por. Kan. 1055 § 2, 1101 § 2 KPK.
70
Jan Paweł II, Familiaris consortio, n. 13.n o w e g o P rz y m ie rz a ”72, św ię tą u n ią , w r a m a c h k tó r e j d o k o n u je się B o ż e d z ie ło z b a w ie n ia .
Ł a s k a s a k r a m e n tu , o k tó r e j t u m o w a , czy n i n o w y m n ie ty lk o m a ł ż e ń stw o ; o n a u s z la c h e tn ia z a r a z e m , u d o s k o n a la i w yw yższa a u te n ty c z n ą m iło ś ć lu d z k ą . J e z u s C h ry s tu s , k tó r y s z c z o d rz e b ło g o s ła w i t ę m i ło ść , k tó r a p o c h o d z i z B o g a i s ta n o w i z n a k J e g o je d n o ś c i z K o śc io łe m , „ w y c h o d z i n a p r z e c iw c h rz e ś c ija ń s k ic h m a łż o n k ó w p r z e z s a k ra m e n t m a łż e ń s tw a . I p o z o s ta je z n im i n a d a l p o to , a b y ta k , j a k O n u m iło w a ł K o ś c ió ł i w y d a ł z a ń S ie b ie s a m e g o , r ó w n ie ż m a łż o n k o w ie p r z e z o b o p ó ln e o d d a n i e się s o b ie m iło w a li się w z a je m n ie w trw a łe j w ie r n o ś c i”73. L u d z k a m iło ść , w y n ie s io n a z a s p ra w ą ła s k i o s o b n e g o s a k ra m e n tu , „ w ią ż ą c z s o b ą c z y n n ik i b o s k ie i lu d z k ie , p ro w a d z i m a łż o n k ó w d o d o b r o w o ln e g o , w z a je m n e g o o d d a w a n ia się so b ie , k tó r e w y ra ż a się w c z u ły c h u c z u c ia c h i a k ta c h o r a z p r z e n ik a c a łe ic h życie; c o w ię c e j, s a m a u d o s k o n a la się i w z r a s ta p r z e z sw o je s z la c h e tn e d z ia ła n ie ”74. W z b o g a c o n a p r z e z o d k u p ie ń c z ą m o c C h r y s tu s a i z b a w c z ą d z ia ła ln o ś ć K o ś c io ła s k u te c z n ie p r o w a d z i m a łż o n k ó w d o B o g a o r a z w s p ie ra ic h i u m a c n ia w r e a liz a c ji z a d a ń m a łż e ń s k ic h i r o d z ic ie ls k ic h , s ta ją c się w k o n s e k w e n c ji z n a k ie m zw y cięstw a, ja k ie d z ię k i w s p o m n ia n e j ła s c e m o g ą o n i o d n ie ś ć n a d s iła m i z n ie k s z ta łc a ją c y m i i n isz c z ą c y m i ic h a u te n ty c z n e o d d a n i e 75.
S a m i m a łż o n k o w ie są d la K o ś c io ła s ta ły m p r z y p o m n ie n ie m d z ie ła z b a w ie n ia d o k o n a n e g o n a k rzy ż u . S a k r a m e n t m a łż e ń s tw a b o w ie m , ja k k a ż d y in n y s a k r a m e n t, s ta n o w i p a m ią tk ę , u o b e c n ie n ie i p r o ro c tw o t e g o d z ie ła . „ J a k o p a m ią tk a , s a k r a m e n t d a je im ła s k ę i z a d a n ie u p a m i ę t n ia n ia w ie lk ic h d z ie ł B o ż y c h i ś w ia d c z e n ia o n ic h w o b e c sw ych d zieci; j a k o u o b e c n ie n ie , d a je im ła s k ę i z a d a n ie w p ro w a d z a n ia w życie, w z a je m n ie w o b e c s ie b ie i w o b e c d zie c i, w y m o g ó w m iło śc i, k tó r a p r z e b a c z a i d a rz y o d k u p ie n ie m ; ja k o p r o ro c tw o , d a je im ła s k ę i z a d a n ie życia i ś w ia d c z e n ia o n a d z ie i p rz y s z łe g o s p o tk a n ia z C h r y s tu s e m ”76. W ięc ej, m a łż o n k o w ie c h rz e ś c ija ń s c y fa k ty c z n ie p a r ty c y p u ją w d z ie le z b a w ie n ia , o k tó r y m w yżej. „ [ ...] U c z e s tn ic z ą w n im w e d w o je , ja k o p a r a , d o
72
Tamże.73
Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 48.74
Tamże, n. 49.75
Por. Tamże, n. 48; Jan Pawel II, Reconciliatio etpaenitentia, n. 27.76
Jan Pawel II, Przemówienie do Delegatów „Centre de Liason des Equipes de Recherche” (03. 11. 1979), Insegnamenti di Giovanni Paolo II, II, 2 (1979), s. 1032, n. 3.te g o s to p n ia , ż e p ie rw sz y m i b e z p o ś r e d n im s k u tk ie m m a łż e ń s tw a n ie j e s t s a m a ła s k a n a d p r z y r o d z o n a , a le c h r z e ś c ija ń s k a w ię ź m a łż e ń s k a , k o m u n ia d w o jg a ty p o w o c h rz e ś c ija ń s k a , p o n ie w a ż p r z e d s ta w ia ta je m n ic ę W c ie le n ia C h r y s tu s a i ta je m n ic ę J e g o P rz y m ie rz a . S z c z e g ó ln a je s t ta k ż e tr e ś ć u c z e s tn ic tw a w ży ciu C h ry s tu s a ; m iło ś ć m a łż e ń s k a z a w ie ra ja k ą ś c a łk o w ito ś ć , w k tó r ą w c h o d z ą w sz y s tk ie e le m e n ty o so b y - im p u l sy c ia ła i in s ty n k tu , siła u c z u ć i p rz y w ią z a n ia , d ą ż e n ie d u c h a i w o li. [ . ] J e d n y m sło w e m c h o d z i o n o r m a l n e c e c h y c h a ra k te ry s ty c z n e k a ż d e j n a tu r a ln e j m iło ś c i m a łż e ń s k ie j, a le w n o w y m z n a c z e n iu , g d y ż s a k r a m e n t n ie ty lk o j e o cz y sz c z a i w z m a c n ia , a le w y n o si ta k , ż e s ta ją się w y r a z e m w a r to ś c i p ra w d z iw ie c h r z e ś c ija ń s k ic h ”77.
R a c ją is tn ie n ia s a k ra m e n tó w , w ty m ta k ż e m a łż e ń s tw a c h rz e ś c ija ń sk ie g o , „ je s t u ś w ię c e n ie c z ło w ie k a , b u d o w a n ie m is ty c z n e g o C ia ła C h ry s tu s a , a w re s z c ie o d d a w a n ie cz ci B o g u ” 78. W p a r z e z ła sk ą , k tó r ą m a łż o n k o w ie o tr z y m u ją w s a k ra m e n c ie m a łż e ń s tw a , id z ie o b o w ią z e k życia „ o trz y m a n y m u ś w ię c e n ie m ”79. „ W y p o s a ż e n i w ty le i ta k p o tę ż n y c h ś r o d k ó w z b a w ie n ia ” 80 m a łż o n k o w ie c h rz e ś c ija ń s c y p o w o ła n i są d o r e a liz a c ji, n a w łaściw e j d la sie b ie d r o d z e , d o s k o n a łe j św ię to ści. Ź r ó d ł e m i p ie rw o tn y m ś r o d k ie m ic h w z a je m n e g o u ś w ię c e n ia j e s t s a k r a m e n t m a łż e ń s tw a , k tó r y p r z e k ła d a p o w s z e c h n e p o w o ła n ie w ie r n y c h d o św ię to śc i „ n a k o n k r e tn y ję z y k rz e c z y w is to śc i życia m a łż e ń sk ie g o i r o d z in n e g o ” 81. A b y m a łż o n k o w ie m o g li u c z y n ić sw ój z w ią z e k a u te n ty c z n y m s a k r a m e n t e m w z a je m n e g o u ś w ię c e n ia , s a k r a m e n te m m iło śc i, k tó r a p o p r z e z sw e św ia d e c tw o p o z w a la d o św ia d c z y ć m iłości B o ż e j i g łę b i m a łż e ń s k ie g o d a ru , tr z e b a , b y p o d ję li s ta łą w s p ó łp ra c ę z o tr z y m a n ą ła s k ą i s ta li się d la sie b ie , d la sw o ic h d z ie c i i in n y c h d o m o w n ik ó w ś w ia d k a m i w iary .
P r o w a d z ą c ży c ie c a łk o w ic ie z g o d n e z E w a n g e lią i św ie c ą c p r z y k ła d e m m a łż e ń s tw a c h r z e ś c ija ń s k ie g o , m a łż o n k o w ie n ie ty lk o d a ją św ia d e c tw o o C h r y s tu s ie o r a z u ś w ię c a ją s ie b ie i in n y c h . T ak p o s tę p u ją c , b u d u ją K o ś c ió ł. C z y n ią to n ie ty lk o w ó w c z a s, k ie d y ic h z w ią z e k p r z e k s z ta łc a się w c h r z e ś c ija ń s k ą r o d z in ę , K o ś c ió ł d o m o w y , ś ro d o w is k o , w k tó r y m d o k o n u je się o d r o d z e n ie c h r z c ie ln e i w łą c z e n ie o s o b y lu d z
77
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 13.78
Sobór Watykański II, Sacrosanctum Concilium, n. 59.79
Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 56.80
Sobór Watykański II, Lumen gentium, n. 11.k ie j d o w ie lk ie j w s p ó ln o ty K o ś c io ła . M a łż o n k o w ie c h rz e ś c ija ń s c y b u d u ją g o z a w sz e w te d y , k ie d y p o p r z e z g ło s z e n ie w ia ry i t r u d w y c h o w a n ia w p r o w a d z a ją sw o je d z ie c i w r e la c ję m iło ś c i z J e z u s e m C h r y s tu se m , k ie d y r o z tr o p n ie s łu ż ą im p o m o c ą w w y b o rz e d r o g i życiow ej i o d k r y te u n ic h p o w o ła n ie d o słu ż b y B o ż e j p ie lę g n u ją z w ie lk ą t r o sk liw o śc ią , k ie d y p o p r z e z ś w ia d c z e n ie c z y n n e g o m iło s ie r d z ia , p o p i e r a n i e s p ra w ie d liw o ś c i, p e ł n ie n i e d o b r y c h u c z y n k ó w o r a z p ro w a d z e n ie ta k ic h d z ie ł a p o s to ls tw a r o d z in n e g o j a k a d o p t o w a n ie o p u s z c z o n y c h d z ie c i, g o ś c in n e p r z y jm o w a n ie p rz y b y sz ó w , p o m o c w p r o w a d z e n iu sz k ó ł, s łu ż e n ie r a d ą i p o m o c ą m a te r ia ln ą m ło d z ie ż y , p o m a g a n ie n a rz e c z o n y m , b y le p ie j p rz y s p o s o b ili się d o m a łż e ń s tw a , c z y n n y u d z ia ł w k a te c h iz a c ji, w s p ie ra n ie m a łż o n k ó w i r o d z in p rz e ż y w a ją c y c h t r u d n o ś c i m a te r ia ln e lu b m o r a ln e , z a p e w n ie n ie s ta rc o m , c h o ry m i s a m o t n y m ś ro d k ó w d o ży c ia i u d z i a łu w o w o c a c h p o s t ę p u g o s p o d a rc z e g o , d a ją ś w ia d e c tw o w ie lk o d u s z n e g o i b e z in te r e s o w n e g o o d d a n i a się p r o b le m o m s p o łe c z n y m 82. M a łż e ń s tw o c h r z e ś c ija n m a b y ć z a r a z e m a k t e m k u ltu . T ak im a k te m u w ie lb ie n ia B o g a w C h r y s tu s ie i w K o ś c ie le j e s t ju ż s a m o s p ra w o w a n ie s a k r a m e n t u m a łż e ń s tw a , k ie d y m a łż o n k o w ie w y ra ż a ją sw o ją w d z ię c z n o ś ć z a u d z ie lo n y im d a r p rz e ż y w a n ia w r a m a c h w s p ó ln o ty m a łż e ń skiej i r o d z in n e j m iło ś c i B o g a d o r o d z a ju lu d z k ie g o i m iło ś c i J e z u s a C h r y s tu s a d o K o ś c io ła . W s p o m n ia n e u w ie lb ie n ie B o g a p r z y b ie r a c h a r a k t e r trw a ły , je ś li m a łż o n k o w ie tro s z c z ą się o ro z w ó j a u te n ty c z n e j i g łę b o k ie j, c h r z e ś c ija ń s k ie j d u c h o w o ś c i m a łż e ń s k ie j i ro d z in n e j, p r z e m ie n ia ją sw o je życie w n ie u s ta n n ą o f ia r ę d u c h o w ą , o r a z p o p r z e z w z a j e m n ą m iło ś ć i m o d litw ę p r z e k s z ta łc a ją swój d o m w d o m o w e s a n k tu a r iu m K o ś c io ła 83. Z g o d n ie z k a n . 1056 K P K , z r a c ji p o d n ie s ie n ia p rz y m ie r z a m a łż e ń sk ie g o o c h rz c z o n y c h d o g o d n o ś c i s a k r a m e n tu , is t o tn e i n a t u r a ln e p rz y m io ty m a łż e ń s tw a , m ia n o w ic ie je d n o ś ć i n ie ro z e r w a ln o ś ć , w m a ł ż e ń s tw ie c h r z e ś c ija ń s k im n a b i e r a ją sz c z e g ó ln e j m o cy . S a k r a m e n ta ln y c h a r a k te r ta k ie g o m a łż e ń s tw a sp ra w ia , ż e „ w z a je m n y z w ią z e k m a łż o n k ó w s ta je się ty m b a r d z ie j n ie ro z e r w a ln y ” 84, s a m a z a ś „ n i e r o z e r w a l
82
Por. Sobór Watykański II, Gaudium et spes, n. 48; tenże, Apostolicam actuositatem, n. 11; Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 15.83
Por. Sobór Watykański II, Apostolicam actuositatem, n. 11; Jan Pawel II, Familiaris consortio, n. 56.
n o ś ć m a łż e ń s tw a z y s k u je n o w y i g łę b sz y s e n s
”85
- s ta je się rze czy w isty m o b r a z e m m iło ś c i a b s o lu tn ie w ie rn e j, k tó r ą B ó g O jc ie c d a rz y c z ło w ie k a i k tó r ą C h ry s tu s P a n żyw i d la sw e g o K o ś c io ła . W ię c e j, s a k ra m e n ta l- n o ś ć s ta n o w i te o lo g ic z n ie o s ta te c z n ą , je ś li n ie je d y n ą , p o d s ta w ę n i e r o z e rw a ln o ś c i m a łż e ń s tw a 86.R e lig ijn y c h a r a k te r m a łż e ń s tw a i je g o p o d o b ie ń s tw o d o m iłości i łą c z n o śc i, ja k a z a c h o d z i m ię d z y C h ry s tu s e m a K o ś c io łe m , d o m a g a się o d m a łż o n k ó w , ab y u c z y n ili w szy stk o , co w ic h m o c y , by ic h z w ią z e k s ta ł się p o d o b n y d o a b s o lu tn ie tr w a łe g o z w ią z k u C h ry s tu s a z K o ś c io łe m , o r a z o s ią g n ę li w te n s p o s ó b z b a w ie n ie 87. P ra w d a o b e z w z g lę d n ie w ią ż ą c e j m o c y m iło ś c i m a łż e ń s k ie j c h r z e ś c ija n
88
n a k ł a d a n a n ic h n ow y o b o w ią z e k . S ą o n i p o w o ła n i, b y z p o m o c ą ła s k i B o ż e j p o tw ie rd z a ć sw o im ż y c ie m b e z c e n n ą w a r to ś ć n ie ro z e r w a ln o ś c i i w ie r n o ś c i m a łż e ń skiej o r a z św ię to ść w ę z ła m a łż e ń s k ie g o . Z ra c ji n a o k o lic z n o ś c i cz asu , w s p o m n ia n e d a w a n ie św ia d e c tw a w o li C h ry stu s a : „ C o w ię c B ó g z łą czył, n ie c h c z ło w ie k n ie ro z d z ie la ” ( M t 19,6
) ja w i się ja k o je d e n „z n a jc e n n ie js z y c h i n a jp iln ie js z y c h z a d a ń m a łż o n k ó w c h rz e śc ija ń - s k ic h ” 89.M a łż o n k o w ie c h r z e ś c ija ń s c y w in n i w re s z c ie p a m ię t a ć , ż e m iło ść , k t ó r a łą c z y C h r y s tu s a z K o ś c io łe m , j e s t p ło d n a , p r z y s p a r z a w ie le d o b r y c h o w o c ó w . T ak i te ż c h a r a k t e r p o w in n a m ie ć je d n o ś ć , j a k a z a c h o d z i p o m ię d z y n im i. S k o r o n a m o c y s a k r a m e n t u ic h z w ią z e k w y ra ż a t a je m n ic ę p ło d n e j m iło ś c i m ię d z y C h r y s tu s e m i K o ś c io łe m , tr z e b a , b y ic h „ ś w ię ta u n i a ” s ta n o w iła a u t e n ty c z n e „ s a n k tu a r i u m m iło ści i k o le b k ę ż y c ia ” 90. J e ś li z a te m , z g o d n ie z p o r z ą d k ie m rz e c z y , „z m a ł ż e ń s tw a c h r z e ś c ija ń s k ie g o w y w o d z i się r o d z in a , a w n ie j r o d z ą się n o
85
Katechizm Kościoła Katolickiego, n. 1647.86
Zob. Commissio Theologica Internationalis, Propositiones de quibusdam quaestionibusdoctrinalibus ad matrimonium christianum pertinentibus, Sessio 1977, n. 2, 2, „Gregorianum” 59 (1978), s. 458.
87
Por. Pius XI, Casti connubi, AAS 22 (1930), s. 570.88
Należy tu zaznaczyć, iż, zgodnie z nauką Kościoła, nie wszystkie małżeństwa chrześcijan cieszą się taką nierozerwalnością. Nierozerwalność zewnętrzna absolutna, zwana też pełną lub bezwzględną, charakteryzuje jedynie małżeństwa ważnie zawarte i dopełnione. Małżeń stwo sakramentalne, zawarte i dopełnione, „nie może być rozwiązane żadną ludzką władzą i z żadnej przyczyny, oprócz śmierci” (Kan. 1141 KPK). Wszystkie inne małżeństwa, chociaż wewnętrznie są nierozerwalne, nie odznaczają się absolutną nierozerwalnością zewnętrzną; Biskup Rzymski, na mocy władzy otrzymanej od Boga, może w pewnych warunkach, okre ślonych przez Pismo święte, rozwiązać je dla dobra wiary.89
Jan Paweł II, Familiaris consortio, n. 20.w i o b y w a te le s p o łe c z n o ś c i lu d z k ie j, k tó r z y d z ię k i ła s c e D u c h a Ś w ię te g o s ta ją się p r z e z c h r z e s t s y n a m i B o ż y m i, a b y L u d B o ż y tr w a ł p o p r z e z w ie k i” 91, p o tr z e b a , b y m a łż o n k o w ie c h rz e ś c ija ń s c y , p o p r z e z sw o ją m iło ś ć , o f ia r n ą p ło d n o ś ć , je d n o ś ć , w ie r n o ś ć i w ie l o r a k ą w s p ó ł p r a c ę , u ja w n ia li w s z y s tk im żyw ą o b e c n o ś ć Z b a w ic ie la w św ie c ie o r a z p r a w d z iw ą n a t u r ę K o ś c io ła 92. W s p o m n ia n e z a d a n i e n a k ł a d a n a n ic h k o n k r e t n e o b o w ią z k i. N a jis to tn ie js z e p o ś r ó d n ic h to : t r a k t o w a n ie z a d a n i a r o d z ic ie ls k ie g o i w y c h o w a w c z e g o w k a t e g o r ia c h p o w o ła n ia i p o s łu g i K o ś c io ła ; p o ś w ię c e n ie się d z ie łu w y c h o w a n ia p o to m s tw a z w ie lk ą p o g o d ą d u c h a i u f n o ś c ią , a z a r a z e m z p o c z u c ie m o d p o w ie d z ia ln o ś c i w o b e c B o g a , k tó r y p o w o łu je i p o s y ła ic h , a ż e b y b u d o w a li d o m o w y K o ś c ió ł93; b y c ie d la s w o ic h d z ie c i p ie rw s z y m i z w ia s tu n a m i w ia ry 94; p o d k r e ś la n ie p r a w a i o b o w ią z k u ro d z ic ó w i o p ie k u n ó w p r a w n y c h d o c h r z e ś c ija ń s k ie g o w y c h o w a n ia d z ie c i; o b r o n a g o d n o ś c i i n a le ż n e j a u t o n o m ii r o d z in y ; w s p ó łp r a c a z lu d ź m i d o b r e j w o li, b y w p r a w o d a w s tw ie cy w iln y m z a b e z p ie c z o n o b e z w z g lę d n ą n ie ty k a ln o ś ć ty c h p r a w ; d o m a g a n ie się o d w ła d z cy w iln y ch z a r a d z e n ia p o t r z e b o m r o d z in d o ty c z ą c y m m ie s z k a n ia , w y c h o w a n ia d z ie c i, w a r u n k ó w p ra c y , u b e z p ie c z e ń s p o łe c z n y c h i p o d a t k ó w 95.
O cz y w iście a n i w ie lo ś ć ty c h o b o w ią z k ó w , a n i ic h c ię ż a r n ie p o w in n y p r z e r a ż a ć m a łż o n k ów . N a w e t w n a jtru d n ie js z y c h c h w ila c h w in n a im to w a rz y sz y ć ś w ia d o m o ś ć p o m o c y , j a k ą g w a r a n tu je im s a k r a m e n t m a ł ż e ń s tw a . Z g o d n ie b o w ie m z n ie z m ie n n ą i p o w s z e c h n ie g ło s z o n ą n a u k ą K o ś c io ła , te n o s o b n y i s p e c ja ln y s a k r a m e n t „ u m a c n ia i ja k b y k o n s e k r u je m a łż o n k ó w c h r z e ś c ija ń s k ic h d o o b o w ią z k ó w i g o d n o ś c i ic h s t a n u ” 96, w ty m ró w n ie ż d o z a d a ń w p r o s t d o ty c z ą c y c h z r o d z e n ia i w y c h o w a n ia p o to m s tw a 97.
