KALEJDOSKOP energetyczno-ekologiczny

[15] Karcz H., Adynowski J., Soko³owski P.: Systemy zap³onu pal-ników olejowych. Prace Naukowe Instytutu Techniki Cieplnej i Mechaniki P³ynów Politechniki Wroc³awskiej nr 56, Seria Konferencje” nr 10, ss. 399—406, „Energetyka 2000”. Wro-c³aw 8—10 listopada 2000

[16] Karabin A.J.: SŸiganije Ÿidkovo topliva v promyœlennych usta-novkach. Metalurgizdat 1951

[17] Kac’nelson B.D., Œvab V.V.: Issl’eclovanije racpyliranija ma-zula Sb „Isslcdovamje processov gorenija natural’nogo topli-va” Gosenergoizdat 1948

[18] Baceriæ V.J.: O rlijani predvaritel’nogo isparenija na palnotu i ustoicirost gorenija papylennego topliva Izd-vo AN.SSSR OTN N.2 — 1958

[19] Kowalewicz A.: Tworzenie mieszanki i spalania w silnikach o zap³onie iskrowym. KKi£, Warszawa 1984

[20] Law C. K.: Recent advances in droplet vaporization and com-bustion. Prog in Energy and Combust. Science 1982, Vol. 8 [21] Faeth G.M.: Current status of droplel and liquid comd. Prog

in Energy and Combust. Science 1997, Vol 3

[22] Wilk R., Zaliñski Z.: Badania zjawiska spalania kropli ciê¿kie-go paliwa ciek³eciê¿kie-go. Zeszyty Naukowe Pol. Œl¹skiej, Seria: Ener-getyka nr 81, Gliwice 1982

[23] Kulagin L. V., Ochotnikov S.S.: Sziganie tja¿elych ¿adkich topliv. Nedra, Moskva 1967

[24] Williams FR.A.: Teorija Gorenija. Izd. Nauka, Moskva 1971 [25] Umemura A., Ogawa S., Oshima N.: Analysis of the

interac-tion between two burning droplets. Combusinterac-tion Science and Flame 1981, 41

[26] Twardus E, Brzustowski T.: Combustion Science and Techno-logy 1978, 17

[27] Glassman J.: Combustion Academic Press, New York, San Francisco, London 9 1977 [35] Nelson H F.: Nitric oxide for-mation in combustion AJAA Vol. 14, No. 9, 1996

[28] Levis B., Elbe G.: Von, combustion flames and Explosions of Gases, New York — London Academy Press 1961

[29] Banaszczak T., Miller R.: Modelowanie kinetyki powstawania WWA w p³omieniu. Konferencja Naukowo-Techniczna „Ener-getyka 2002”. Wroc³aw, 6—8 listopada 2002

Kalejdoskop

energetyczno-ekologiczny

Realizacja handlu emisjami

przedmiotem obrad konferencji

Ministerstwa Œrodowiska

W po³owie grudnia ubieg³ego roku odby³a siê w Wiœle, pod patronatem Ministerstwa Œrodowiska, konferencja poœwiêcona problematyce handlu emisjami. Konferencjê otworzy³ Romuald Talarek, Prezes Hutniczej Izby Przemy-s³owo-Handlowej. Przedstawi³ ogólnie tematykê spotkania, podkreœlaj¹c szereg zadañ, które stoj¹ przed przedsiêbior-stwami w zwi¹zku z przyst¹pieniem Polski do Unii Europej-skiej w 1 maja 2004. Unia przywi¹zuje du¿¹ uwagê do ochrony œrodowiska, co nak³ada na zak³ady emituj¹ce ró¿-ne zanieczyszczenia okreœloró¿-ne wymagania.

Stanislav Koláø, reprezentuj¹cy Center for Clean Air Policy, przedstawi³ znaczenie monitorowania w regulacjach œrodowiskowych. Poda³ podstawowe zasady monitorowa-nia emisji i formu³owamonitorowa-nia raportów. Podkreœli³, ¿e w kra-jach Unii Europejskiej wielkoœæ emisji ocenia siê dwoma sposobami: poprzez obliczenia i pomiary. Przy wyst¹pieniu rozbie¿noœci weryfikacji dokonuje jednostka niezale¿na. Zaznaczy³, ¿e w obliczeniach nale¿y uwzglêdniæ specyfika-cjê spalania ró¿nych paliw poprzez stosowanie odpowied-nich wspó³czynników. Podkreœli³, ¿e pomiary eksperymen-talne, chocia¿ bardzo kosztowne, nie zawsze pozwalaj¹ do-k³adnie oceniæ wielkoœæ emisji.

Podobne zagadnienie zaprezentowa³ Krzysztof Olen-drzyñski z Krajowego Centrum Inwentaryzacji Emisji, pod-kreœlaj¹c zobowi¹zania do monitorowania emisji w polskim prawodawstwie. Jednostki organizacyjne s¹ zobowi¹zane do prowadzenia ewidencji zawieraj¹cej wykaz rodzajów i iloœci zanieczyszczeñ wprowadzanych do powietrza. Wspo-mnia³ o tendencji zarówno w Unii, jak i w Polsce, do stoso-wania biomasy jako Ÿród³a energii, dla której bilans CO2

przyjmuje siê za zerowy. W dyskusji poruszano miêdzy in-nymi problematykê procedur obliczeniowych emisji CO2 ze

spalania paliw.

W wyniku procedur monitorowania wystêpuj¹ sytua-cje, w których z czêœci instalacji emisja bêdzie przekracza-³a przydzielone standardy, z innych zaœ bêdzie mniejsza. Poniewa¿ dla ochrony œrodowiska wa¿na jest sumaryczna emisja na danym obszarze, w handlu emisjami uczestni-czyæ bêd¹ operatorzy poszczególnych instalacji. Zagad-nienie to zaprezentowali El¿bieta P³uska i Waldemar Cebula z firmy Atmoterm SA. Obszernie przedstawili: metodykê i stan formalnoprawny istniej¹cy oraz wdra¿any lub przy-gotowywany do wdro¿enia, a dotycz¹cy monitorowania i raportowania emisji procedury sporz¹dzania raportów emi-sji CO2 oraz wystêpowania z wnioskiem o pozwolenie na

emisjê, co spotka³o siê z du¿ym zainteresowaniem uczest-ników konferencji.

W g³osach dyskutantów przejawia³o siê pewne zanie-pokojenie odnoœnie do stanu przygotowañ polskiego prze-mys³u do spe³nienia standardów emisji i w dalszej pers-pektywie mo¿liwoœci uczestnictwa w handlu emisjami. Dyskusja w nastêpnych panelach wyjaœni³a czêœæ poru-szanych zagadnieñ i w¹tpliwoœci.

Min¹³ ju¿ czas omawiania zapisów dyrektywy 2003/ /87/EC o handlu emisjami. Obecnie nadszed³ czas na kon-kretne decyzje w sprawie najistotniejszych jej zapisów oraz

tych obszarów, gdzie w³asne decyzje podj¹æ musz¹ kraje cz³onkowskie UE (m.in.: definicja prawna, ujêcie wczesnych dzia³añ, traktowanie nowych podmiotów, zachowywanie uprawnieñ miêdzy fazami, tryb wydawania pozwoleñ).

Ca³oœæ problematyki ujêta zostanie w najwa¿niejszym instrumencie wdro¿eniowym dyrektywy, czyli Krajowym Planie Alokacji Uprawnieñ (KPAU). Wy³oniony przez Mini-sterstwo Œrodowiska wykonawca do po³owy marca 2004 przedstawi projekt KPAU, który zostanie zaprezentowany i przedyskutowany na specjalnym seminarium. Najwa¿niej-sze etapy w tworzeniu KPAU obejm¹: wyznaczenie celu emisyjnego wraz z prognozami, identyfikacja objêtych dy-rektyw¹ instalacji wraz z decyzjami odnoœnie do wczesnych dzia³añ oraz sposób w³¹czania nowych instalacji.

Przygotowania do uczestnictwa w handlu musz¹ za-cz¹æ siê tak¿e w przedsiêbiorstwach. Emisje powinny staæ siê przedmiotem zainteresowania dyrektorów finansowych. Analiza w³asnych potrzeb i mo¿liwoœci mo¿e zadecydo-waæ o sukcesie na rynku handlu emisjami. Ju¿ dziœ mo¿na sprzedaæ swoje uprawnienia czy to w zamian za gotówkê, czy np. dostawê nowej technologii. Obok korzyœci finan-sowych wype³nianie zobowi¹zañ emisyjnych mo¿e popra-wiæ wizerunek danej firmy, co warto wykorzystaæ w ce-lach promocyjnych. I niezale¿nie od tego czy tym wszyst-kim zajmiemy siê sami, czy korzystaj¹c z pomocy firm zewnêtrznych, ju¿ dziœ trzeba o tym na serio myœleæ.

Handel emisjami s³u¿y efektywnej kosztowo realizacji celów ekologicznych (np. zmniejszaniu wielkoœci emisji). Cele te, wynikaj¹ce z wymagañ i oczekiwañ unijnych, s¹ bardzo wymagaj¹ce i nie jest jasne czy ich realizacjê uda siê nieco opóŸniæ. Niezale¿nie jednak od tego, jakie cele ekologiczne zostan¹ przyjête do realizacji, handel emisjami zawsze pozwala na obni¿kê kosztów. Skala tej obni¿ki jest tym mniejsza, im wiêcej dodatkowych czynników usztyw-niaj¹cych strategie i decyzje podmiotów gospodarczych.

Wykonane ostatnio w Polsce prace wdro¿eniowe z za-kresu handlu emisjami potwierdzaj¹ ponad wszelk¹ w¹tpli-woœæ, ¿e instrument ten jest atrakcyjn¹ i realistycznie wy-konaln¹ metod¹ spe³nienia przysz³ych wymagañ ekologicz-nych. Prace te ukazuj¹ równie¿, ¿e istnieje wiele szczegó-³ów technicznych, które rz¹d powinien wzi¹æ pod uwagê wdra¿aj¹c handel emisjami. Nie przeczy to jednak ogólnej konkluzji o korzyœciach dla podmiotów gospodarczych wynikaj¹cych ze stosowania handlu emisjami.

W³aœciwie nie sposób dokonaæ podsumowania tak rozleg³ej i kompleksowej tematyki. Istotne jest, by pamiê-taæ o kilku podstawowych faktach.

1. Rzetelne dane o wielkoœci emisji s¹ warunkiem koniecz-nym skutecznego wdra¿ania regulacji œrodowiskowych, w tym handlu emisjami. Aby uzyskaæ takie dane, nie-zbêdne jest poprawne wdro¿enie systemu monitorowa-nia i raportowamonitorowa-nia emisji oraz sprawna weryfikacja da-nych. Rozs¹dne wydaje siê wykorzystanie, rozbudowa-nie i zintegrowarozbudowa-nie istrozbudowa-niej¹cych systemów gromadze-nia i przetwarzagromadze-nia danych.

2. Uczestnictwo polskich przedsiêbiorstw w ogólnounijnym handlu emisjami gazów cieplarnianych mo¿e przynieœæ

wiele dobrego zarówno tym przedsiêbiorstwom, jak i ca³ej gospodarce. Wa¿ne jest jednak, by przyszli uczest-nicy aktywnie brali udzia³ w przygotowywaniu Krajo-wego Planu Alokacji Uprawnieñ do emisji oraz ju¿ dziœ zaczêli myœleæ o zarz¹dzaniu otrzymanymi w 2005 r. uprawnieniami.

3. Wymagania zwi¹zane z przyst¹pieniem Polski do Unii Europejskiej zwi¹zane z ograniczaniem emisji zanieczy-szczeñ konwencjonalnych (w szczególnoœci SO2 i NOx)

stanowi¹ w perspektywie krótkookresowej jedno z wiêkszych wyzwañ. I poniewa¿ nie ma pewnoœci czy renegocjacja limitów emisji zapisanych w Traktacie Akcesyjnym jest mo¿liwa oraz czy da siê skutecznie wdro¿yæ Krajowy Plan Redukcji Emisji poprzez han-del emisjami, dyskusja w uk³adzie: rz¹d-przemys³ oraz merytoryczny lobbing ze strony zainteresowanych pod-miotów wydaj¹ siê jak najbardziej po¿¹dane.

(ród³o: Ministerstwo Œrodowiska)

Duñski projekt kogeneracyjny

ozdob¹ miasta Viborg

Elektrociep³ownia w duñskim mieœcie Viborg jest œwiet-nym przyk³adem, jak œredniej wielkoœci zak³ad mo¿e staæ siê jednym z istotnych elementów polityki energetycznej ca³ego pañstwa, a jednoczeœnie wizytówk¹ architektoniczn¹ miasta. Viborg nale¿y do zak³adów CHP (combined heat and power) wykorzystuj¹cych naturalny gaz do produkcji energii.

Czym jest CHP? W Polsce u¿ywa siê s³owa „kogenera-cja”. Oznacza ono ³¹czn¹ produkcjê ciep³a i energii elek-trycznej. Takie rozwi¹zanie jest skutecznym narzêdziem do oszczêdzania energii i redukcji dwutlenku wêgla.

Ju¿ w 1990 roku parlament duñski przyj¹³ program „konwersji na CHP”, w którym zobowi¹za³ wszystkie ma³e i œrednie ciep³ownie do przekszta³cenia siê w zak³ady produkuj¹ce ³¹cznie energiê ciepln¹ i elektryczn¹. Istnia³a te¿ druga mo¿liwoœæ — przystosowanie siê do zamiany paliwa na biomasê. Na³o¿ono termin do 1998 r. Wczeœniej ju¿ zalecano wykorzystywanie paliw rodzimych, dostêp-nych w Danii, a wiêc gazu naturalnego, biomasy i biogazu. Zak³ad w Viborg, bêd¹cy w³asnoœci¹ komunaln¹, zosta³ oddany do u¿ytku w 1996 roku i zast¹pi³ dotychczasowe ciep³ownie opalane olejem i wêglem. Pracuj¹ w nim dwie turbiny, gazowa i parowa. Efektywnoœæ zak³adu jest bar-dzo wysoka i wynosi prawie 90%.

Produkowane ciep³o wystarcza dla oko³o 18 tysiêcy gospodarstw domowych, w trzydziestotysiêcznym Viborg. Budowa elektrociep³owni kosztowa³a 525 milionów koron duñskich. Jednak dla mieszkañców Viborg najwa¿niej-sze jest to, ¿e elektrociep³ownia tylko minimalnie zanie-czyszcza œrodowisko i ¿e prezentuje siê naprawdê ele-gancko. Z zewn¹trz wygl¹da jak gigantyczna rzeŸba. Kszta³t budynku wyznaczaj¹ dwie wygiête powierzch-nie œcian, zamykaj¹ce w sobie zaawansowane urz¹dzenia technologiczne. Œciany zewnêtrzne s¹ pokryte dziesiêcio-ma tysi¹cami p³ytek ceramicznych.

Emisja dwutlenku wêgla jest zdecydowanie mniejsza przy ³¹cznej produkcji ciep³a i energii elektrycznej w po-równaniu z emisj¹ przy wytwarzaniu obu rodzajów ener-gii w oddzielnych zak³adach. Pomiary prowadzone w 2001 roku w elektrociep³owni Viborg pozwoli³y ustaliæ, ¿e roczna emisja dwutlenku wêgla wynios³a 137,6 tysiêcy ton. W tym czasie sprzedano 287,9 tysi¹ca MWh ener-gii elektrycznej i podobn¹ iloœæ enerener-gii cieplnej. Gdyby jednak taka sama iloœæ jedynie energii elektrycznej mia³a zostaæ wyprodukowana przez elektrowniê opalan¹ wêg-lem, okaza³oby siê, ¿e emisja dwutlenku wêgla by³aby o 91,8 tysiêcy ton wiêksza. (ród³o: Ambasada Danii w Polsce)

Premier Miller powo³a³ zespó³ doradczy

ds. edukacji ekologicznej

Wesz³o w ¿ycie rozporz¹dzenie prezesa Rady Mini-strów, w którym powo³a³ on Zespó³ do spraw Edukacji Ekologicznej jako swój organ pomocniczy. W jego sk³ad wchodz¹ osoby wyznaczone przez ministrów, przewod-nicz¹cym jest minister œrodowiska, a zastêpc¹ — pod-sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej i Sportu. Do udzia³u w pracach zespo³u mog¹ byæ zapra-szane inne osoby — z g³osem doradczym — w szczegól-noœci przedstawiciele œrodowisk naukowych, organizacji pozarz¹dowych oraz eksperci. (M. P. nr 1, poz. 16)

Polska przyjmuje Strategiê Lizboñsk¹ —

ze zrównowa¿onym rozwojem

Rada Ministrów przyjê³a pod koniec stycznia br. sta-nowisko Polski na wiosenny szczyt Rady Europejskiej poœwiêcony Strategii Lizboñskiej, w którym postuluje miêdzy innymi koniecznoœæ uwzglêdnienia zasad rozwoju zrównowa¿onego.

Dzia³ania w ramach Strategii Lizboñskiej musz¹ byæ oparte na strategii zrównowa¿onego rozwoju. Polska dostrzega potrzebê dalszego wzmocnienia filaru ekologicznego Strate-gii. Jednoczeœnie wymiar ekologiczny rozwoju powinien uwzglêdniaæ kryterium efektywnoœci kosztowej i byæ zhar-monizowany z rozwojem gospodarczym, zwiêkszaniem kon-kurencyjnoœci oraz popraw¹ sytuacji na rynku pracy. (PAP)

Ochrona œrodowiska w Danii

Duñczycy przyk³adaj¹ wielk¹ wagê do ochrony œro-dowiska naturalnego. Ludzie sortuj¹ œmieci ju¿ w swoich domach, bo s¹ przekonani, ¿e zostan¹ ponownie wyko-rzystane. Oko³o 62 procent odpadów w Danii podlega recyklingowi, z 22 procent pozyskuje siê energiê, reszta musi byæ sk³adowana. Korzystny wp³yw maj¹ rozwi¹za-nia prawne w dziedzinie ochrony œrodowiska i energetyki. Kolejne rz¹dy kontynuuj¹ wieloletnie programy w³asne, jak te¿ w ramach wspó³pracy w UE.

Polityka energetyczna jest prowadzona w Danii kon-sekwentnie od po³owy lat 70. poprzez wprowadzanie w ¿ycie planów energetycznych. Obecnie obowi¹zuje ju¿ czwarty plan pod nazw¹ Energi 21. Redukcja emisji dwu-tlenku wêgla jest spraw¹ priorytetow¹. Dania zamierza przed 2030 rokiem powróciæ do poziomu emisji dwutlen-ku wêgla z 1990 r. Celem rz¹dowego planu Energi 21 jest te¿ zwiêkszenie do 2030 r. do 35 procent udzia³u energii ze Ÿróde³ odnawialnych w ogólnym zu¿yciu energii.

W Danii dominuj¹ systemy umo¿liwiaj¹ce jednoczesn¹ produkcjê ciep³a i energii elektrycznej. Wiele z nich prze-stawi siê wkrótce na wykorzystanie biomasy. Jednak energia ze Ÿróde³ odnawialnych kojarzona jest zwykle z energi¹ wiatru. Na tym polu w Danii dokona³ siê praw-dziwy postêp. W po³owie grudnia 2002 roku duñscy in¿y-nierowie uruchomili najwiêksz¹ na œwiecie morsk¹ farmê wiatrow¹ Horns Rev, sk³adaj¹c¹ siê z 80 si³owni, znaj-duj¹cych siê kilkanaœcie kilometrów od morskiego brzegu. Rozwój in¿ynierii œrodowiska w Danii przek³ada siê na wielkie osi¹gniêcia w skali œwiatowej. Duñskie si³ownie wiatrowe, g³ównie firm Vestas i NEG Micon, stanowi¹ oko³o 50% œwiatowej produkcji.

Dania posiada 6000 turbin wiatrowych. Jedna turbina wytwarza rocznie oko³o 5 milionów KWh. Œrednia d³ugoœæ eksploatacji turbiny wynosi 25 lat. Elektrownie wiatrowe w Danii s¹ budowane zawsze w odleg³oœci nie mniejszej ni¿ 300 metrów od rejonów mieszkalnych. Rozszerza siê wspó³praca firm duñskich z polskimi. W styczniu 2003 r. zosta³a zakoñczona budowa najwiêkszej farmy si³owni wia-trowych w Polsce na wyspie Wolin. Sk³ada siê z 15 turbin o ³¹cznej mocy 30 MW. W³aœcicielem jest duñska firma Elsam poprzez spó³kê Wolin North, w której jest jedynym udzia³owcem. Koszt inwestycji wyniós³ 125 milionów z³o-tych, a spodziewana produkcja energii spowoduje obni¿e-nie rocznej emisji dwutlenku wêgla o oko³o 45 tysiêcy ton. Dziêki inwestycji na wyspie Wolin, moc polskiej energetyki wiatrowej zosta³a podwojona. (ród³o: Ambasada Danii w Polsce)

Energia geotermalna na Œl¹sku

W³adze Tych badaj¹ mo¿liwoœæ ogrzewania miasta ener-gi¹ ze Ÿróde³ geotermalnych, zlokalizowanych na g³êboko-œci oko³o 3,5 km. Potrzeba na to ok. 35 mln z³. Samorz¹d liczy na pieni¹dze z funduszy ekologicznych i œrodki unijne. Narodowy Fundusz Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej twierdzi, ¿e na dziœ Polska nie jest przygotowana do szerokiego programu rozwoju geotermii. Pilota¿owe pro-jekty, sfinansowane z dotacji, s¹ w trakcie realizacji. Odbior-cy, którzy pobieraj¹ tê energiê, a tak¿e op³aty jakie wnosz¹, nie pozwalaj¹ spó³kom na generowanie zysku. Trudno prze-widzieæ, kiedy te projekty sprawdz¹ siê ekonomicznie.

Chodzi o zdobycie takiej liczby odbiorców energii, któ-ra zapewni wp³ywy pokrywaj¹ce przynajmniej koszty eks-ploatacji, a najlepiej — w d³u¿szej perspektywie — zwraca-j¹ce koszty inwestycji. Powodzenie ekonomiczne, a nie tyl-ko etyl-kologiczne, pilota¿owych przedsiêwziêæ geotermalnych

prawdopodobnie zdecyduje o rozwoju takiej formy pozy-skiwania energii w Polsce.

Istniej¹ trzy zak³ady geotermalne: Geotermia Podhalañ-ska, Geotermia Uniejów w £ódzkiem oraz Geotermia Py-rzyce. Koszty inwestycji na Podhalu to ok. 185,7 mln z³ (ponad 50 mln z³ da³ Bank Œwiatowy, ponad 30 mln z³ fundusz Phare), w Pyrzycach zainwestowano 60,6 mln z³. W Tychach, wed³ug szacunków, mo¿na zrealizowaæ przedsiêwziêcie tañszym kosztem, jak ju¿ wspomniano, rzê-du 35 mln z³. Jest to mo¿liwe miêdzy innymi dziêki rozwi-niêtej infrastrukturze ciep³owniczej oraz istniej¹cemu od-wiertowi na g³êbokoœæ 2 km, wykonanemu ju¿ dawno przez poszukiwaczy metanu.

Samorz¹d potrzebuje teraz ok. 6—7 mln z³ na pog³êbie-nie odwiertu do 3,2—3,6 km i zbadapog³êbie-nie wody, która na tym poziomie ma temp. ponad 100°C stopni. Trwa przygo-towanie projektu badawczego, który dofinansowaæ ma Ko-mitet Badañ Naukowych. Wyniki badañ bêd¹ istotne dla ca³ego Œl¹ska.

Prezydent Tych upatruje mo¿liwoœæ realizacji projektu w partnerstwie publiczno-prywatnym, z wykorzystaniem œrodków unijnych. Tyski projekt mo¿e zwróciæ siê relatyw-nie szybko, choæ relatyw-nie tak szybko jak inwestycje w tradycyj-nej energetyce. W 2010 r., zgodnie z normami UE, 7,5% wykorzystywanej w Polsce energii pochodziæ ma ze Ÿróde³ odnawialnych.

Tyskie przedsiêwziêcie szczegó³owo analizuje Po³udnio-wy Koncern Energetyczny SA, najwiêkszy krajoPo³udnio-wy produ-cent energii elektrycznej, który jest strategicznym inwe-storem Przedsiêbiorstwa Energetyki Cieplnej w Tychach. Koncern gotów jest rozwa¿yæ zaanga¿owanie siê w inwe-stycjê geotermaln¹.

Wykorzystanie wód geotermalnych do celów grzew-czych pozwala na znaczn¹ redukcjê zanieczyszczenia po-wietrza, spowodowanego stosowaniem w produkcji ciep³a mia³u wêglowego oraz na zmniejszenie emisji dwutlenku wêgla. Zasoby wód geotermalnych w Polsce wystêpuj¹ na obszarze ok. 251 tys. kilometrów kwadratowych. Ich objê-toœæ szacowana jest na ponad 6,3 tys. kilometrów sze-œciennych. Wed³ug ekspertów, mimo tak du¿ych zasobów energia geotermalna nigdy nie bêdzie w stanie zast¹piæ paliw kopalnych w skali globalnej, ale w skali regionalnej mo¿e znacznie wp³yn¹æ na zmniejszenie zu¿ycia paliw, a tym samym na poprawê stanu œrodowiska. (ród³o: PAP)

Najwiêksza elektrownia wiatrowa w Polsce

W gminie Dar³owo powstaje najwiêksza elektrownia wiatrowa w Polsce. Miêdzy Cisowem a Kopaniem firma Energia-Eco uruchomi³a 3 z 9 planowanych wiatraków. S¹ to najwiêksze w Europie wiatraki (o najwiêkszej mocy zainstalowanej po 2 MW ka¿dy), o wysokoœci 118 m (³¹cz-nie ze skrzyd³ami) i wadze 225 t ka¿dy.

Pozosta³e 6 turbin rozpocznie pracê w listopadzie. £¹czna produkcja 9 turbin wyniesie 55 GWh (dla ilustracji jedno gospodarstwo domowe zu¿ywa rocznie oko³o 10 MWh

energii elektrycznej). Farma wiatrowa w Cisowie jest jedy-n¹ farm¹ w Europie skupiaj¹c¹ tak du¿e wiatraki i w takiej iloœci w jednym miejscu. Ca³kowity koszt inwestycji to bli-sko 90 mln z³otych. Przedsiêwziêcie jest finansowane przy wspó³pracy z Eko Funduszem i Narodowym Funduszem Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej. (ród³o: PAP)

Ministerstwo Œrodowiska przewiduje

zdynamizowanie rozwoju energetyki

ze Ÿróde³ odnawialnych

W ramach miêdzynarodowej konferencji „Wymiana doœwiadczeñ UE w wykorzystaniu Ÿróde³ energii odnawial-nej i w ochronie klimatu w Polsce i krajach kandyduj¹cych do UE” odby³a siê konferencja prasowa, w czasie której Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Œrodowiska Tomasz Podgajniak zadeklarowa³, ze zarówno Ministerstwo Œro-dowiska, jak i Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Spo³ecznej bêd¹ d¹¿yæ do przekroczenia w 2010 roku 7,5% udzia³u energii odnawialnej w ogólnym bilansie ener-gii wykorzystywanej w Polsce.

Ca³a Unia Europejska postawi³a sobie bardzo ambitny cel — do 2010 roku zamierza uzyskaæ 22% udzia³u energii odnawialnej w ogólnej konsumpcji energii. Cel ten wynika z powodów polityczno-strategicznych celowoœci unieza-le¿nienia siê krajów Unii Europejskiej od energii pocho-dz¹cej z zewn¹trz (chodzi tu przede wszystkim o ropê naftow¹ i gaz). Dodaæ mo¿na, ¿e uzale¿nienie Polski od zewnêtrznych Ÿróde³ energii jest byæ mo¿e wiêksze ni¿ w krajach unijnych.

„Polska ma oczywiœcie znacznie mniej œrodków na wspie-ranie energetyki odnawialnej, dlatego te¿ musimy poszu-kiwaæ takich sposobów jej wspierania, które uruchomi¹ ka-pita³y le¿¹ce poza œrodkami publicznymi. Potrzeba pieniê-dzy rzêdu kilkudziesiêciu miliardów z³otych, by osi¹gn¹æ poziom wykorzystania energii odnawialnej, który okreœ-li³a Unia, a tych nie jesteœmy w stanie wygenerowaæ z bu-d¿etu pañstwa czy funduszy ekologicznych. (...) Pojawiaj¹ siê w¹tpliwoœci czy jesteœmy w stanie, w doœæ krótkim czasie przeorientowaæ nasze rolnictwo i gospodarkê leœn¹ na produkcjê biomasy, tak by w 2010 roku energia od-nawialna stanowi³a 7,5% ogó³u konsumowanej energii.(...) Byæ mo¿e najlepszym rozwi¹zaniem by³yby tu tzw. miêk-kie kredyty, ale nie dotacje” podkreœli³ Tomasz Podgajniak.

Tomasz Wiœniewski, Dyrektor Europejskiego Centrum Energii Odnawialnej EC BREC doda³, ze wykorzystanie unij-nych pieniêdzy na wsparcie energii odnawialnej zale¿y przede wszystkim od samorz¹dów, przedsiêbiorców i in-stytutów badawczych.

Z Unii Europejskiej na wsparcie odnawialnych Ÿróde³ energii z funduszy strukturalnych mo¿emy uzyskaæ nawet 250 mln euro do 2006 roku. (...) Do roku 2006 polskie samorz¹dy i przedsiêbiorstwa mog¹ korzystaæ z dwóch programów 1 — „inteligentna Energia dla Europy” i 6. Ramowego Programu Badañ i Rozwoju — podkreœli³ Tomasz Wiœniewski. (ród³o: Ministerstwo Œrodowiska)

Ministerstwo Œrodowiska przygotowa³o

nowe projekty rozporz¹dzeñ

II. Projekty rozporz¹dzeñ Rady Ministrów wys³ane do uzgodnieñ miêdzyresortowych.

1. W sprawie szczegó³owych warunków udzielania po-mocy na promocjê odnawialnych Ÿróde³ energii. 2. W sprawie szczegó³owych warunków udzielania

po-mocy na inwestycje s³u¿¹ce ochronie wód przed zanieczyszczeniem.

3. W sprawie szczegó³owych warunków udzielania po-mocy na inwestycje s³u¿¹ce redukcji emisji ze Ÿróde³ spalania paliw.

4. W sprawie szczegó³owych warunków udzielania po-mocy na inwestycje w zakresie gospodarki odpada-mi.

5. W sprawie szczegó³owych warunków udzielania pomocy na inwestycje s³u¿¹ce dostosowaniu do wymagañ najlepszych dostêpnych technik.

II. Projekty rozporz¹dzeñ Rady Ministrów w sprawie szcze-gó³owych warunków udzielania pomocy na inwestycje wys³ane do konsultacji spo³ecznych i uzgodnieñ miê-dzyresortowych.

1. S³u¿¹ce ochronie œrodowiska w zakresie zastosowa-nia technologii zapewzastosowa-niaj¹cych czystsz¹ i energo-oszczêdn¹ produkcjê oraz oszczêdzanie surowców. 2. S³u¿¹ce ochronie œrodowiska w zakresie

ogranicze-nia emisji lotnych zwi¹zków organicznych.

3. W zakresie dostosowania sk³adowisk odpadów do wymagañ ochrony œrodowiska.

4. S³u¿¹ce ochronie œrodowiska w zakresie poprawy jakoœci paliw i technologii silnikowych.

ród³o: www.mos.gov.pl

Technologie wodorowe wykorzystuj¹ce

ogniwa paliwowe zasilane

z odnawialnych zasobów energii

W Ratuszu Staromiejskim w Gdañsku w dniu 17 lutego 2004 r. odby³o siê miêdzynarodowe seminarium poœwiê-cone europejskim osi¹gniêciom w zakresie rozwoju i wdra-¿ania technologii wodorowych i ogniw paliwowych wyko-rzystuj¹cych odnawialne zasoby energii. Seminarium zo-sta³o zorganizowane przez Europejskie Centrum Energii Odnawialnej (EC BREC).

Przegl¹d pokaza³, ¿e na œwiecie rozwija siê i stosuje bardzo wiele ró¿nych rozwi¹zañ technologicznych doœæ dobrze dostosowanych do produkcji energii w uk³adach rozproszonych w ma³ej skali. Obecnie dominuj¹ technolo-gie wykorzystuj¹ce w ogniwach paliwowych paliwa kopal-ne bezpoœrednio do produkcji wodoru. Modularkopal-ne techno-logie wodorowe wsparte ogniwami paliwowymi mog¹ znacznie u³atwiæ wykorzystanie rozproszonych przestrzen-nie zasobów energii odnawialnej w ma³ej i œredprzestrzen-niej skali.

Dodatkowo, rozwijanie technologii w ró¿nych krajach dostosowane jest do potrzeb danego kraju i na przyk³ad

Finlandia rozwija takie ogniwa paliwowe, które pozwala-j¹ uzyskaæ wy¿sze temperatury, tak aby oprócz produkcji energii elektrycznej mo¿na by³o produkowaæ w skojarzeniu ciep³o na potrzeby lokalnych systemów centralnego ogrze-wania.

Analizy wykorzystuj¹ce studium delfickie dotycz¹ce rozwoju innowacyjnych technologii energetycznych na œwiecie (projekt Eurendel 5 Programu ramowego UE reali-zowany m.in. przez Europejskie Centrum Energii Odnawial-nej) wykaza³y, ¿e znaczny rozwój zastosowañ technologii wodorowych i ogniw paliwowych wykorzystuj¹cych OE nast¹pi dopiero po roku 2020, zaœ do tego czasu te tech-nologie bêd¹ mia³y zastosowanie niszowe, do magazyno-wania energii z farm wiatrowych w systemach izolowa-nych (na przyk³ad wyspy, tereny, gdzie dostêp do sieci elek-troenergetycznej jest bardzo drogi) lub tam, gdzie s¹ ogra-niczone mo¿liwoœci odbioru energii elektrycznej ze Ÿróde³ przy³¹czonych do krajowych systemów elektroenergetycz-nych, ale charakteryzuj¹cych siê niestabilnymi parametra-mi pracy.

W porównaniu z USA czy Japoni¹, rozwój technologii wodorowych i ogniw paliwowych w Unii Europejskiej jest wci¹¿ wyraŸnie wolniejszy, ale priorytety 6. Programu Ramowego Unii Europejskiej na Badania, Rozwój Techno-logiczny i Demonstracje na lata 2000—2006 oraz prio-rytety krajowych programów badawczych w krajach cz³on-kowskich UE wskazuj¹ na szybko rosn¹ce znaczenie tych technologii w Europie.

Dyrektywa Unii Europejskiej 2001/77/EC o promocji energii elektrycznej ze Ÿróde³ odnawialnych przewiduje dla Polski zwiêkszenie udzia³u energii ze Ÿróde³ odnawialnych w zu¿yciu energii elektrycznej brutto z 2,5% w 2000 do 7,5% w 2010. Mo¿na siê spodziewaæ, ¿e nowe cele indy-katywne (lub obowi¹zkowe, je¿eli Polska nie bêdzie siê sto-sowa³a do zaleceñ dyrektywy) na lata 2010—2020 bêd¹ w znacznie wiêkszym ni¿ dot¹d stopniu uwzglêdnia³y po-trzeby i mo¿liwoœci rozwoju nowych technologii energety-ki odnawialnej, w tym ogniw paliwowych, zasilanych z od-nawialnych zasobów energetycznych.

Doœwiadczenia wielu krajów europejskich dyskutowa-ne podczas seminarium pokaza³y, ¿e potrzebna jest d³ugo-okresowa i zrównowa¿ona œrodowiskowo wizja rozwoju technologii wodorowych i ogniw paliwowych dotycz¹ca zarówno wykorzystania paliw kopalnych jak i odnawialnych zasobów energii. Natomiast niebezpieczne dla rozwoju tego, znajduj¹cego siê w pocz¹tkowym stadium sektora by³oby ³¹czenie nawet bardzo dobrych zaawansowanych techno-logii wodorowych/ogniw paliwowych ze Ÿle przygotowa-nymi projektami inwestycyjprzygotowa-nymi, na przyk³ad wiatrowymi, czy te¿ z projektami o ma³ej akceptacji spo³ecznej.

Wskazano tak¿e, ¿e technologie innowacyjne, w tym wodorowe i ogniw paliwowych, rozwijaj¹ siê tam, gdzie istniej¹ spójne programy badawcze jednoznacznie nasta-wione na wspó³pracê sektora badawczego z przemys³em. W polskich warunkach taki program móg³by dodatkowo obejmowaæ równie¿ grupy rolnicze, ze wzglêdu na znaczny udzia³ terenów wiejskich, o znacznym rozproszeniu potrzeb

energetycznych i gdzie istnieje mo¿liwoœæ rozwoju nowej produkcji rolnej nastawionej na zasilanie zaawansowanych technologii ma³ej i œredniej skali, na przyk³ad produkcji wodoru z biomasy i innych OE oraz tam, gdzie istnieje potrzeba poprawy jakoœci zaopatrzenia w energiê elektrycz-n¹ (s³aba sieæ elektroenergetyczna i du¿e straty przesy³o-we). Na podstawie materia³ów EC BREC opr. TEK

Nowa ustawa wprowadzaj¹ca rozporz¹dzenie

UE nr 761/2001 do prawa krajowego

Unia Europejska wyda³a w sprawie dobrowolnego ogra-niczania negatywnego oddzia³ywania na œrodowisko w stop-niu wiêkszym ni¿ wymagaj¹ tego przepisy, kilka aktów praw-nych.

Najwa¿niejszy to rozporz¹dzenie nr 761/2001, promu-j¹ce tak¹ przebudowê zasad oraz procedur zarz¹dzania procesami wytwórczymi lub œwiadczeniem us³ug, aby zwi¹zane z tym oddzia³ywanie na œrodowisko by³o w pierw-szej kolejnoœci identyfikowane, a nastêpnie albo elimino-wane, albo ograniczane. Rozporz¹dzenie bêdzie obowi¹-zywa³o w Polsce po 1 maja 2004 roku wprost, wydanie przepisów krajowych jest jednak niezbêdne w celu jego wdro¿enia.

Rozporz¹dzenie dotyczy przede wszystkim: emisji do powietrza, uwalniania zanieczyszczeñ do wód, zapobie-gania powstawaniu odpadów i ich recykling, korzystania z gruntów i ich zanieczyszczania, korzystania z zasobów naturalnych, problemów ha³asu, wibracji, py³ów. Wprowa-dzone w Polsce w lutym ustaw¹ o krajowym systemie eko-zarz¹dzania i ekoaudytu, systemy eko-zarz¹dzania wego s³u¿¹ ocenie i doskonaleniu dzia³alnoœci œrodowisko-wej oraz przewiduj¹ monitorowanie wdra¿anych inicjatyw i ich skutków. Podstawowym celem jest d¹¿enie do syste-matycznego zmniejszania oddzia³ywania na œrodowisko w trakcie zarz¹dzania przedsiêbiorstwem.

Uchwalona przez Sejm ustawa o krajowym systemie ekozarz¹dzania i audytu okreœla instytucje wykonuj¹ce za-dania wynikaj¹ce ze wspomnianego rozporz¹dzenia. Usta-la, ¿e krajowy system ekozarz¹dzania i audytu tworz¹:

l minister w³aœciwy do spraw œrodowiska, l wojewodowie,

l Polskie Centrum Akredytacji, l Krajowa Rada Ekozarz¹dzania.

Minister prowadzi rejestr krajowy organizacji zarejestro-wanych w systemie œrodowiskowym i og³asza je w Moni-torze Polskim. Wojewoda prowadzi rejestry wojewódzkie i podaje do publicznej wiadomoœci informacjê o ich dekla-racjach dotycz¹cych oddzia³ywania na œrodowisko.

Polskie Centrum Akredytacji prowadzi akredytacjê we-ryfikatorów œrodowiskowych zgodnie z przepisami ustawy z 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodnoœci. Wpis do rejestru weryfikatorów œrodowiskowych jest dokony-wany na wniosek osoby fizycznej lub organizacji, która do³¹cza do wniosku certyfikat akredytacji. Prowadzi ten rejestr minister.

Krajowa Rada Ekozarz¹dzania ma byæ organem opinio-dawczo-doradczym.

Omawiana ustawa znowelizowa³a te¿ prawo ochrony œrodowiska. Wprowadzi³a do niego przepisy karne za ujaw-nianie informacji uzyskanych w zwi¹zku z wykonywaniem czynnoœci weryfikatora œrodowiskowego oraz za u¿ywanie bez uprawnienia znaków udzia³u w krajowym systemie ekozarz¹dzania i audytu (EMAS). Z kolei zmiany w ustawie o systemie oceny zgodnoœci reguluj¹ tryb udzielania akre-dytacji przez Polskie Centrum Akreakre-dytacji.

Na podst. PAP opr. TEK

Stefan Bratkowski proponuje

szybkie budowanie w gminach

ma³ej energetyki

„Grozi nam niewykorzystanie olbrzymich pieniêdzy z Unii Europejskiej” — czytamy. Pytanie, jak siê zg³osiæ po te pie-ni¹dze zaraz. Tak, zaraz. W ci¹gu tych paru miesiêcy, które up³yn¹, zanim z powodu biurokratycznych spóŸnieñ straci-my dostêp do nich. ¯eby z³o¿yæ maksymalnie szybko pla-ny, projekty, kosztorysy i biznesplany przedsiêwziêæ, które mo¿na sfinansowaæ z tych œrodków. Wszystko w skali przed-siêwziêæ spo³ecznoœci gminnej. Nie wy¿ej. Z ewentualnym instrukta¿owym poparciem gazet i jakiejœ przyzwoitej tele-wizji.

Czy to siê mo¿e udaæ? Barierami s¹, powiedzmy otwar-cie, rozmaite biurokratyczno-urzêdnicze niemo¿noœci w sa-mych gminach. Te wszystkie „za³atwiania”, tak¿e zreszt¹ i wy¿ej. Mój przyjaciel, uparty Kaszub Marek Renusz, piêæ lat strawi³, nim móg³ uruchomiæ swoj¹ ma³¹ elektrowniê wod-n¹, a i tak nie pozwolono mu jej uruchomiæ na gotowym jazie, z wy¿szym spadkiem wody. Musia³ zbudowaæ specjal-ne odprowadzenie. O fachowców proszê siê nie obawiaæ — tych nie brakuje.

W czterech dziedzinach „pospolitego ruszenia inwesty-cyjnego” mo¿na bardzo szybko przygotowaæ wszystko, co trzeba. (...)

Czwarta dziedzina dla szybkich planów to odbudowa lokalnych stopni wodnych z ma³ymi elektrowniami wodny-mi, takimi od 20 do 50 kilowatów. Prof. Janusz Go³aski z Poznania opracowa³ po latach badañ mapê rozmieszcze-nia zamar³ych m³ynów wodnych w Wielkopolsce. Wielko-polsce, która tak wysycha, ¿e pojawi³a siê ju¿ fauna i flora stepowa! Otó¿ takich zamar³ych spiêtrzeñ wodnych jest w Polsce, wedle mojej oceny, ponad 20 tys. Odbudowa spiê-trzeñ i zbiorników retencyjnych w Dolinie K³odzkiej urato-wa³aby j¹ przed nie tak dawn¹ katastrof¹ powodzi. A ile¿ ma³ych elektrowni wodnych pracowa³o na Raduni, która — pozbawiona ich — zala³a Gdañsk. Na p³askim podwarszaw-skim Mazowszu ma³a, niepozorna Jeziorka dŸwiga³a przed II wojn¹ œwiatow¹ — rzecz trudna do uwierzenia — 20 m³ynów!

Budownictwo wodne nie jest jednak zadaniem dla ama-torów, woda amatorszczyzny nie lubi, potrafi byæ groŸna. Szczêœciem, nie brakuje nam fachowców zdolnych siê

za-j¹æ takimi ma³ymi spiêtrzeniami, zbiornikami i ma³ymi elek-trowniami. Czêœæ tych robót równie¿ da siê wykonaæ w ci¹gu jednego sezonu budowlanego. Projekty s¹ w podrêcz-nikach, znajd¹ siê potencjalni producenci turbin (Marek Re-nusz odnowi³ star¹ turbinê, prawie stuletni¹). Same plany musz¹ zaj¹æ trochê wiêcej czasu, bo trzeba siê zaintereso-waæ poziomem okolicznych wód gruntowych, by z góry okreœliæ, jaki wp³yw na nie bêdzie mia³ dany zbiornik reten-cyjny. Niemniej kosztorys i biznesplan opracowaæ mo¿na wed³ug wspólnego schematu znacznie wczeœniej, w ci¹gu miesi¹ca — przynajmniej dla punktów, gdzie kiedyœ praco-wa³y m³yny wodne.

Tak siê sk³ada, ¿e znam równie¿ i czo³owych polskich specjalistów budownictwa wodnego (niestety, najstarsi moi przyjaciele, pionierzy ma³ej retencji — jak prof. Dziewoñski — ju¿ nie ¿yj¹). Zmobilizuj¹ oni dziesi¹tki swych m³odszych kolegów. Zreszt¹ nie bêdzie ich trzeba mobilizowaæ, bo sami podejm¹ sw¹ szansê.

W skali kraju przybli¿ona wartoœæ takich kosztorysów to 8—10 mld z³ (przy zapewnieniu wymaganych przez Uniê œrodków w³asnych otwarciem kredytu na przyk³ad przez Bank Gospodarstwa Krajowego). Mo¿e byæ i wiêcej przy wiêkszym rozmachu inwestycyjnym. Robót, jak szacujê, bêdzie dla 400 tys. zatrudnionych. Tak by³oby, gdyby siê ktoœ do tego zapali³, ale nie od góry, z poziomu minister-stwa czy wicepremiery (proszê korektê, by uwzglêdni³a tak¹ planow¹ literówkê wraz z treœci¹ tego nawiasu). Do tego trzeba wyobraŸni gminnej. W gminie. Powodzenia, wyobraŸ-ni gminna!" (ród³o: Wprost, 4 lutego 2004 r.)

Jak d³ugo jeszcze „energetyka niezale¿na”

bêdzie budzi³a lêki?

Energetyczny ratunek w gminach

„Naj³atwiej zapaliæ gaz i iœæ spaæ w ciepe³ku. W wiej-skich szko³ach, schroniskach, urzêdach gminnych ogrze-wanie gazowe lub olejowe jest w³¹czane przed godzinami pracy, zaœ po godzinach pozostaje w³¹czone na tyle tylko, ¿eby kwiatki nie przemarz³y w sali konferencyjnej. Wój-towie bardzo gaz chwal¹. Nie maj¹ k³opotów z paleniem i przechowywaniem wêgla, z palaczami pij¹cymi w wêglo-wych kot³owniach na pe³ne trzy zmiany. Ogrzewanie ga-zem czy olejem jest bardzo wygodne, ale kosztowne i po kolejnych podwy¿kach cen energii og³aszanych znacznie czêœciej ni¿ bud¿et uchwalany przez rady gmin, staje siê hamulcem rozwoju wsi, ogranicza mo¿liwoœci edukacyjne szkó³.

Mo¿na te¿ zostaæ przy tradycyjnych kot³owniach wê-glowych, ale te, stare, dawno ju¿ wyeksploatowane, maj¹ na ogó³ pora¿aj¹co nisk¹ sprawnoœæ, zaœ inwestowanie w nowe jest ma³o realne, poniewa¿ system dofinansowywa-nia tego typu inwestycji w Polsce przez fundusze ochrony œrodowiska w ¿aden sposób ich w³aœnie nie obejmuje.

W europejskich wsiach, wszêdzie tam, gdzie tylko to jest mo¿liwe, kto mo¿e, opala w³asne gospodarstwa

pali-wami produkowanymi u siebie. Bo nawet je¿eli za³o¿ymy, ¿e te technologie opalania: s³om¹, chrustem, trocinami, zrêbkami, ostatnio zaœ olejami roœlinnymi produkowanymi we w³asnym gospodarstwie, s¹ niewiele tañsze, to s¹ to paliwa w³asne, rosn¹ na w³asnym polu, we w³asnym ¿y-wop³ocie czy lesie. Wa¿ne jest równie¿ to, ¿e pieni¹dze wydawane na opa³ pozostaj¹ we w³asnej wsi. St¹d te¿, nawet je¿eli biopaliwa dro¿ej¹, zawsze siê op³aca ich sto-sowanie, bo to s¹ miejscowe miejsca pracy, miejscowe su-rowce, miejscowe pieni¹dze pozostaj¹ce w miejscowym obrocie. Najwiêksze w Polsce instalacje na biopaliwa znaj-duj¹ siê na Pomorzu, bo tam najwiêksze powierzchnie zaj-muj¹ zbo¿a i rzepak. (...)

(...) W Cieszewie, ko³o Drobina na Mazowszu, wiejska szko³a zaopatrzy³a siê w piec na s³omê. Z zaoszczêdzo-nych na kosztach grzania szko³y pieniêdzy powsta³ wiejski Fundusz Wyrównywania Szans Edukacyjnych dla dzieci Cieszewa. Wójt zadeklarowa³ przekazywanie szkole dotacji MEN w dotychczasowej wysokoœci. Od aktywnoœci rodzi-ców, dostawców s³omy, bêdzie wiêc zale¿a³a wielkoœæ za-oszczêdzonych sum i zakres dodatkowych zajêæ dla dzieci, które dzisiaj w konfrontacji ze swoimi rówieœnikami z War-szawy nie maj¹ wiêkszych szans na uczestnictwo w kolej-nych szczeblach edukacji. Kot³ownia dla szko³y w Ciesze-wie kosztowa³a 25 tys. z³ plus koszty instalacji, transportu, nadzoru. Czêœæ kosztów ponios³a gmina, czêœæ sfinanso-wa³a Polsko-Amerykañska Fundacja Wolnoœci. ¯eby jednak zdobyæ dofinansowanie na tego typu inwestycje, trzeba aktywnych liderów, upartych wójtów, zrozumienia u rodzi-ców rolników i oparcia projektu na paliwach odnawialnych, bo wówczas mo¿na znaleŸæ, jak nie tu, to gdzie indziej, odpowiedniego sponsora.

W Polsce jest ju¿ kilku producentów oferuj¹cych piece na biopaliwa o niewielkich mocach, dla indywidualnych odbiorców. Koszty ogrzewania bêd¹ bowiem rosn¹æ i co do tego nie ma w¹tpliwoœci. Europa unijna, szczególnie pañstwa skandynawskie, od dawna ju¿ przyjê³a taki w³a-œnie program rozwoju wiejskiej energetyki. Wiêkszoœæ go-spodarstw w Danii czy Szwecji posiada dzisiaj kilka rów-nolegle funkcjonuj¹cych systemów ogrzewania: na s³omê, na gaz, na ropê i pal¹ tym, co jest aktualnie najtañsze. Wedle publikowanych wyliczeñ gospodarstwo o powierzchni 4 ha jest w stanie zapewniæ sobie niezale¿noœæ energe-tyczn¹.

W wielu krêgach zachodniej Europy na stosowanie bio-paliw u¿ywa siê okreœlenia „energetyka niezale¿na” — bo rolnik, wiejska szko³a, wiejskie muzeum uniezale¿nia siê od dostaw ciep³a. Poniewa¿ zaœ niezale¿noœæ ludu zawsze budzi³a trwogê w³adzy, dlatego te¿ biopaliwa w Polsce to ci¹gle zaledwie promile w ogólnym bilansie energetyki wiej-skiej.

(ród³o: Rzeczpospolita 24 luty 2004, Piotr Topiñski – Gmina na paliwo w³asne)