Artykuły Studia Iuridica Lublinensia 23, 2014
O
d niedawna w polskim porządku prawnym obowiązuje ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej.1 Stanowi onakolejny etap kształtowania statusu prawnego podmiotów udzielają-cych świadczeń zdrowotnych. Zmiany w tym statusie rozpoczęły się w okresie transformacji ustrojowej, przypadającej na lata 1989–1997. Następującym wów-czas przekształceniom gospodarczym, społecznym i politycznym towarzyszyła także reorganizacja dotychczasowego systemu ochrony zdrowia. Przez ponad 40 lat funkcjonował w Polsce model budowany według wzorców radzieckich, zakładających przejęcie przez państwo całkowitej odpowiedzialności za opiekę zdrowotną obywateli i tym samym upaństwowienie wszystkich placówek udzie-lających świadczeń zdrowotnych. Był to system inansowany z budżetu pań-stwa, w którym jednolite kierownictwo należało do Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej.2
W okresie PRL świadczeń zdrowotnych udzielały zakłady społeczne służby zdrowia, wprowadzone ustawą z dnia 28 października 1948 r. o zakładach spo-łecznych służby zdrowia i planowanej gospodarce w służbie zdrowia.3 Były to
zakłady administracyjne utrzymywane wyłącznie przez państwo. Z uwagi na to, że socjalistyczny model opieki zdrowotnej nie sprawdził się, tak jak tego
ocze-1 T.j. Dz. U. z 2013 r., poz. 217 [u.d.l.].
2 K. Prętki, Instytucja ubezpieczenia zdrowotnego jako element systemu zdrowotnego w
wy-branych koncepcjach reformatorskich ochrony zdrowia w Polsce po 1989 roku, [w:] Kasy chorych w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość, red. M. Musielak, Poznań 2003, s. 104.
3 Dz. U. nr 55, poz. 434 z późn. zm.
A
gnieszkAW
oŁoszyn-c
ichockA, g
rzegorzL
ubeńczukDziałalność lecznicza – pojęcie oraz formy
i zasady wykonywania
Therapeutic activity – the notion, forms and rules of executing
kiwano, w latach 90. XX wieku dokonano w nim znaczących zmian. Zapocząt-kowała je ustawa z dnia 31 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej.4
Za-kładała ona istnienie obok publicznych zakładów opieki zdrowotnej, tworzonych i prowadzonych przez państwo oraz jednostki samorządu terytorialnego, także zakładów niepublicznych, tworzonych i prowadzonych przez kościoły i związki wyznaniowe, fundacje, stowarzyszenia, instytucje ubezpieczeniowe, zakłady pra-cy, osoby prawne i osoby izyczne oraz podmioty zagraniczne. Z punktu widze-nia inansowego u.z.o.z. wyodrębniła publiczne zakłady działające jako jednostki budżetowe, zakłady budżetowe, a także jako samodzielne zakłady pokrywające koszty działalności i zobowiązania z własnych środków. Samoinansujący się za-kład mógł działać całkowicie na swój rachunek, posiadał osobowość prawną (na podstawie odrębnego wpisu do rejestru prowadzonego przez właściwy sąd rejo-nowy), ale mógł też otrzymywać na określone cele dotacje budżetowe.5
W dniu 1 stycznia 1999 r. weszła w życie reforma sposobu inansowania opie-ki zdrowotnej.6 Wprowadzono wówczas system ubezpieczeniowy, oparty na
obo-wiązkowych składkach zdrowotnych, oraz kontrakty zawierane pomiędzy płat-nikiem (kasami chorych, a następnie Narodowym Funduszem Zdrowia) a świad-czeniodawcami. Narastające zadłużenie zakładów opieki zdrowotnej, a także niekorzystne kontrakty wynikające z monopolistycznej pozycji płatnika, narzu-cającego rozwiązania i stawki trudne do zaakceptowania, obnażyły niewydolność systemu ochrony zdrowia. Za jedną z podstawowych przyczyn dysfunkcji uzna-wano wady w konstrukcji samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowot-nej.7 W konsekwencji coraz częściej pojawiały się głosy o potrzebie gruntownej
reformy systemu udzielania świadczeń zdrowotnych, a w szczególności ponow-nego uregulowania statusu jednostek udzielających tych świadczeń. Wskazane postulaty realizować miała u.d.l. Celem regulacji było uporządkowanie i ujed-nolicenie form prawnych, w jakich udzielane są świadczenia zdrowotne, a także odejście od zakładu opieki zdrowotnej jako formy dominującej.8 Dla realizacji
tychże postulatów istotne znaczenie miało wprowadzenie szeregu nowych pojęć, w tym pojęcia działalności leczniczej, które wyznaczyło przedmiotowy zakres regulacji.
4 Dz. U. nr 91, poz. 408 z późn. zm. [u.z.o.z.].
5 Szerzej: M. Nesterowicz, Zakłady opieki zdrowotnej. (System organizacyjny, obowiązki i
od-powiedzialność cywilna), „Państwo i Prawo” 1994, nr 4, s. 52.
6 Reforma wprowadzona ustawą z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu
zdro-wotnym, (Dz. U. nr 28, poz. 153 z późn. zm.).
7 M. Kachniarz, Komercjalizacja samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej.
Klu-czowe warunki osiągnięcia sukcesu, Warszawa 2008, s. 59.
8 Uzasadnienie do projektu ustawy o działalności leczniczej, dostępne na stronie internetowej
Sejmu (http://www.sejm.gov.pl), Sejm RP VI kadencji, nr druku: 3489.
Najistotniejsze dla u.d.l. pojęcie działalności leczniczej występowało dotych-czas jedynie w języku potocznym9. Dopiero u.d.l. w art. 3 ust. 1 wprowadziła
de-inicję legalną tego pojęcia. Zgodnie z nim działalność lecznicza polega na udzie-laniu świadczeń zdrowotnych, natomiast według art. 3 ust. 1 pkt 2 u.d.l. może ona polegać również na promocji zdrowia oraz na realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promo-cją zdrowia. Pojęcie świadczeń zdrowotnych deiniuje art. 2 ust. 1 pkt 10 u.d.l., zgodnie z którym świadczenia zdrowotne powinny być rozumiane jako działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz jako inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania. Pojęcie świadczeń zdrowotnych zostało zdeiniowane również w ustawie z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej inansowanych ze środków publicznych10. W art. 5 pkt. 34 ustawa ta
zalicza świadczenia zdrowotne wraz ze świadczeniami zdrowotnymi rzeczowy-mi i świadczeniarzeczowy-mi towarzyszącyrzeczowy-mi do kategorii świadczeń opieki zdrowotnej. Podobnie jak art. 2 ust. 1 pkt 10 u.d.l., art. 5 pkt 40 u.ś.o.z. obejmuje pojęciem świadczeń zdrowotnych działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia oraz inne działanie medyczne wynikające z procesu le-czenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich udzielania, a ponadto również działania służące proilaktyce zdrowia.
Obie deinicje świadczeń zdrowotnych posługują się sformułowaniami o cha-rakterze bardzo ogólnym, co może rodzić liczne problemy w zakresie określe-nia rzeczywistego zakresu tego pojęcia.11 U.d.l. nie zawiera odpowiednika art. 3
u.z.o.z., który stanowił próbę doprecyzowania przedmiotowego zakresu pojęcia świadczenia zdrowotnego. Zgodnie z tym przepisem, za świadczenia zdrowotne uznawane były w szczególności działania związane z: badaniem i poradą lekarską; leczeniem; badaniem i terapią psychologiczną; rehabilitacją leczniczą; opieką nad kobietą ciężarną i jej płodem, porodem, połogiem oraz nad noworodkiem; opie-ką nad zdrowym dzieckiem; badaniem diagnostycznym, w tym z analityopie-ką me-dyczną; pielęgnacją chorych; pielęgnacją niepełnosprawnych i opieką nad nimi; opieką paliatywno-hospicyjną; orzekaniem i opiniowaniem o stanie zdrowia; zapobieganiem powstawaniu urazów i chorób poprzez działania proilaktyczne oraz szczepienia ochronne; czynnościami technicznymi z zakresu protetyki i or-todoncji oraz czynnościami z zakresu zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze.W przypadku u.d.l. ustalenie zakresu przedmiotowego
po-9 A. Mokrzycka, I. Kowalska, Podmioty lecznicze w Polsce w perspektywie reform
zdrowot-nych, Warszawa 2012, s. 140.
10 T. j. Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 [u.ś.o.z.].
11 Por. na przykład U. Wlasek-Walczak [w:] Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz, red.
F. Grzegorczyk, Warszawa 2013, s. 31 oraz D. Wasilewski, Pojęcie „świadczenia zdrowotnego”, „Polityka Zdrowotna” 2004, t. 1, s. 21 i nast.
jęcia świadczenia zdrowotnego możliwe jest na podstawie analizy art. 2 ust. 1 pkt 11, art. 9 ust. 1, art. 10 oraz art. 11 u.d.l. Mając na względzie treść tych prze-pisów, należy wskazać, że świadczenia zdrowotne mogą polegać na diagnozowa-niu; leczediagnozowa-niu; opiece; pielęgnacji; rehabilitacji; rehabilitacji leczniczej; zapew-nianiu pacjentom produktów leczniczych i wyrobów medycznych, wyżywienia i pomieszczeń odpowiednich do stanu zdrowia; prowadzeniu edukacji zdrowotnej dla pacjentów i członków ich rodzin oraz przygotowaniu tych osób do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych; udzielaniu świadczeń zdrowotnych polegających na działaniach usprawniających, które służą zachowaniu, przywra-caniu i poprawie zdrowia; sprawowaniu wszechstronnej opieki zdrowotnej, psy-chologicznej i społecznej nad pacjentami znajdującymi się w stanie terminalnym oraz opieki nad rodzinami tych pacjentów; a także na badaniach diagnostycznych wykonywanych w celu rozpoznania stanu zdrowia i ustalenia dalszego postępo-wania leczniczego.
Pewnego doprecyzowania pojęcia świadczeń zdrowotnych dokonują przepisy ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty12 oraz
usta-wy z dnia 15 lipca 2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej13, które odwołują
się do tego pojęcia w celu wyjaśnienia istoty uregulowanych w nich zawodów. Zgodnie z art. 2 ust. u.z.l.l.d., wykonywanie zawodu lekarza polega na udzielaniu przez osobę posiadającą wymagane kwaliikacje, potwierdzone odpowiednimi dokumentami, świadczeń zdrowotnych, w szczególności na: badaniu stanu zdro-wia, rozpoznawaniu chorób i zapobieganiu im, leczeniu i rehabilitacji chorych, udzielaniu porad lekarskich, a także wydawaniu opinii i orzeczeń lekarskich. Zgodnie z art. art. 4 ust. 1 u.z.p.p., wykonywanie zawodu pielęgniarki polega na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, w szczególności na: rozpoznawaniu wa-runków i potrzeb zdrowotnych pacjenta; rozpoznawaniu problemów pielęgnacyj-nych pacjenta; planowaniu i sprawowaniu opieki pielęgnacyjnej nad pacjentem; samodzielnym udzielaniu w określonym zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych oraz medycznych czynności ra-tunkowych; realizacji zleceń lekarskich w procesie diagnostyki, leczenia i reha-bilitacji; orzekaniu o rodzaju i zakresie świadczeń opiekuńczo-pielęgnacyjnych oraz edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia.
Wskazane regulacje, chociaż niewątpliwie pomocne w dookreśleniu zakre-su pojęcia świadczeń zdrowotnych, nie mogą przesądzać o jego ostatecznym za-kresie, chociażby z uwagi na fakt, że zawierają one tylko przykładowe wylicze-nie działań mieszczących się w pojęciu świadczeń zdrowotnych, a poza tym wylicze-nie wyjaśniają w żaden sposób istoty tych działań. Mając na względzie wskazane trudności związane z precyzyjnym określeniem przedmiotowego zakresu
poję-12 T.j. Dz. U. z 2011 r. nr 227, poz. 1634 z późn. zm. [u.z.l.l.d.]. 13 Dz. U. nr 174, poz. 1039 z późn. zm. [u.z.p.p.].
cia świadczeń zdrowotnych, należy podzielić prezentowany w doktrynie pogląd, zgodnie z którym pojęcie to należy rozumieć szeroko, zaliczając do niego także inne usługi związane z procesem leczenia.14 Z drugiej strony nie może jednak
budzić żadnych wątpliwości, że pojęciem świadczeń zdrowotnych mogą być ob-jęte tylko czynności związane z procesem leczenia człowieka. W zakresie przed-miotowym świadczeń zdrowotnych nie mieszczą się natomiast czynności mające na celu zachowanie, ratowanie lub poprawę zdrowia zwierząt, które – zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 18 grudnia 2003 r. o zakładach leczniczych dla zwie-rząt15 – klasyikowane są jako usługi weterynaryjne.16 Należy również
zaakcepto-wać stanowisko, zgodnie z którym w obszarze świadczeń zdrowotnych nie miesz-czą się czynności, które podmiot leczniczy zobowiązany jest wykonać po śmierci pacjenta.17
Pojęcie promocji zdrowia zostało zdeiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 7 u.d.l., któ-ry nakazuje rozumieć przez nią działania umożliwiające poszczególnym osobom i społeczności zwiększenie kontroli nad czynnikami warunkującymi stan zdro-wia, a przez to jego poprawę, promowanie zdrowego stylu życia oraz środowi-skowych, a także indywidualnych czynników sprzyjających zdrowiu. Wskazana deinicja posługuje się ogólnymi sformułowaniami, co rodzi trudności interpre-tacyjne – analogiczne jak w przypadku zawartej w ustawie deinicji świadczeń zdrowotnych.
U.d.l. nie deiniuje pojęcia działalności dydaktycznej i badawczej, wskazując jedynie, że obejmuje ona m.in. wdrażanie nowych technologii medycznych oraz metod leczenia. Nie powinna jednak budzić wątpliwości możliwość posługiwania się obydwoma pojęciami zgodnie ze znaczeniem, jakim posługują się nimi prze-pisy ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym.18
Dokonując delimitacji pojęcia działalności leczniczej, należy zauważyć, że jego zakres nie obejmuje wszystkich przypadków udzielania świadczeń zdrowot-nych, wszystkich działań służących promocji zdrowia, czy wszystkich działań służących realizacji zadań dydaktycznych i badawczych w powiązaniu z udziela-niem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia. Mając na względzie całość re-gulacji u.d.l., należy stwierdzić, że używane w jej przepisach pojęcie działalności leczniczej odnosi się wyłącznie do działalności ukierunkowanej na wykonywanie
14 Por. A. Balmas, Usługi medyczne – prawne aspekty regulacji rynku, [w:] 25 lat fundamentów
wolności działalności gospodarczej. Tendencje rozwojowe, red. J. Grabowski, K. Pokryszka, A.
Hoł-da-Wydrzyńska, Katowice 2013, s. 16.
15 Dz. U. z 2004 r. nr 11, poz. 95 z późn. zm.
16 Por. wyrok WSA we Wrocławiu z dnia 17 października 2006 r., I SA/Wr 680/05, LEX
nr 512156.
17 Por. orzeczenie GKO z dnia 18 października 2012 r., BDF1/4900/83/84/12/2401, LEX
nr 1297000.
18 T. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 572 z późn. zm.
czynności – wymienionych w art. 3 ust. 1 i 2 u.d.l. – w sposób zorganizowany i powtarzalny. Za przyjęciem takiego stanowiska przemawia fakt, że w polskim prawie pojęciu działalności przypisuje się pewne konkretne znaczenie pozwala-jące wyróżnić również kategorię tego, co działalnością nie jest. Zgodnie bowiem z Polską Klasyikacją Działalności (PKD), stanowiącą załącznik do rozporządze-nia Rady Ministrów z drozporządze-nia 24 grudrozporządze-nia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyikacji Działalności19, działalność ma miejsce wówczas, gdy takie czynniki jak:
wypo-sażenie, siła robocza, technologia produkcji, sieci informacyjne lub produkty są powiązane w celu wytworzenia określonego wyrobu lub wykonania usługi.
Wyznacznikami pojęcia działalności są zatem: celowość, rozumiana jako na-stawienie na realizację z góry określonego celu, którym może być wytworzenie określonego wyrobu lub wykonanie usługi i zorganizowanie, przejawiające się w wyodrębnieniu określonych środków i podporządkowaniu ich realizacji wyzna-czonego celu. Przyjmując wynikającą z założenia o spójności krajowego syste-mu prawnego potrzebę uwzględnienia przedstawionej deinicji działalności przy określeniu zakresu pojęcia działalności leczniczej, należy stwierdzić, że pojęcie działalności leczniczej obejmuje tylko te działania, które przynajmniej z założenia mają charakter celowy i zorganizowany w przedstawionym powyżej znaczeniu. Pozostałe przypadki podejmowania takich działań pozostają poza regulacją u.d.l., co nie oznacza jednak, że są one dokonywane z naruszeniem prawa. Przepisy u.d.l. nie pozwalają bowiem na przyjęcie stwierdzenia, że dokonywanie czynno-ści odpowiadających przedmiotowo wskazanym w ustawie pojęciom świadczeń zdrowotnych, promocji zdrowia, czy pozostających w powiązaniu z nimi zadań dydaktycznych i badawczych, w każdym przypadku musi się odbywać w ramach działalności leczniczej.
Stanowisko takie pozostaje w pełni zgodne z prezentowanym w doktrynie poglądem, zgodnie z którym dana czynność może być uznana za świadczenie zdrowotne tylko wtedy, gdy jest ona wykonywana profesjonalnie.20 Niezależnie
bowiem od oceny trafności tego poglądu należy wskazać, że nawet przy przyję-ciu, że za świadczenia zdrowotne mogą być uznane działania niemające charak-teru profesjonalnego, z uwagi na brak charakcharak-teru zorganizowanego i celowego, czynności takie każdorazowo byłyby wyłączone z pojęcia działalności leczniczej. W konsekwencji, niezależnie od sposobu deiniowania świadczeń zdrowotnych, czynności niemające charakteru zorganizowanego i celowego, takie jak udzie-lanie pierwszej pomocy w przypadku nagłego zachorowania, nie mieszcząc się w pojęciu działalności leczniczej, pozostają poza zakresem regulacji u.d.l., a co za tym idzie, mogą być podejmowane bez konieczności spełnienia określonych w tej ustawie wymogów.
19 Dz. U. nr 251, poz. 1885 (zał.) z późn. zm.
20 Tak m.in. M. Dercz [w:] M. Dercz, T. Rek, Ustawa o działalności leczniczej. Komentarz,
Warszawa 2012, s. 40 oraz A. Balmas, op. cit., s. 16.
U.d.l. dokonuje klasyikacji działalności leczniczej, wyróżniając jej rodzaje. Zgodnie z art. 8 u.d.l., rodzajami działalności leczniczej są stacjonarne i cało-dobowe świadczenia zdrowotne, w tym stacjonarne i całocało-dobowe świadczenia zdrowotne szpitalne i inne niż szpitalne oraz ambulatoryjne świadczenia zdro-wotne. Podstawą wyróżnienia wskazanych rodzajów działalności leczniczej jest konieczność lub brak konieczności udzielania świadczeń stacjonarnie i całodobo-wo. Przepisy u.d.l. nie deiniują wprost pojęć udzielania świadczeń zdrowotnych stacjonarnie i całodobowo. W doktrynie pojęcia te utożsamiane są odpowiednio z wykonywaniem świadczeń zdrowotnych w sposób stały i z potrzebą zapew-nienia przy ich udzielaniu noclegu.21 Z uwagi na treść art. 2 ust. 1 pkt 12 oraz
art. 10 u.d.l. pojęcie udzielania świadczeń zdrowotnych stacjonarnie należy wią-zać z koniecznością ich udzielania w odpowiednio urządzonych, stałych pomiesz-czeniach.
Z kolei treść art. 2 ust. 1 pkt 11 u.d.l. nakazuje przyjąć, że udzielanie świad-czeń zdrowotnych całodobowo oznacza ich wykonywanie w ciągu całej doby, w tym także sytuację, gdy są one udzielane z zamiarem zakończenia ich udziela-nia w okresie nieprzekraczającym 24 godzin. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 11 u.d.l., świadczeniami szpitalnymi są wykonywane całą dobę kompleksowe świadczenia zdrowotne, które nie mogą być realizowane w ramach innych stacjonarnych i ca-łodobowych lub ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych, w tym także świad-czenia udzielane z zamiarem zakońświad-czenia ich udzielania w okresie nieprzekracza-jącym 24 godzin. Pojęcie stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż świadczenie szpitalne deiniuje art. 2 ust. 1 pkt 12 u.d.l., zgodnie z któ-rym są to świadczenia udzielane pacjentom, których stan zdrowia wymaga udzie-lania całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych w odpowiednio urządzonych, stałych pomieszczeniach. Zgodnie zaś z art. 10 u.d.l., ambulato-ryjne świadczenia zdrowotne, w odróżnieniu od stacjonarnych i całodobowych świadczeń, nie wymagają ich udzielenia w odpowiednio urządzonych pomiesz-czeniach, gdyż mogą to być pomieszczenia przedsiębiorstwa, miejsce pobytu cho-rego, a nawet przystosowane do tego celu pojazdy.
Art. 16 u.d.l. przewiduje, że działalność lecznicza może być wykonywana jako działalność gospodarcza w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swo-bodzie działalności gospodarczej22, jako działalność pożytku publicznego w
ro-zumieniu ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publiczne-go i o wolontariacie23, lub jako działalność charytatywno-opiekuńcza. W myśl
art. 2 u.s.d.g., działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i
wydoby-21 Por. M. Dercz, op. cit., s. 79.
22 T. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 672 z późn. zm. [u.s.d.g.].
23 T. j. Dz. U. z 2010 r. nr 234, poz. 1536 z późn. zm. [u.d.p.p.w.].
wanie kopalin ze złóż, a także działalność zawodowa, wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Mając na względzie przyjęte powyżej założenie, zgodnie z którym działalność lecznicza ma zawsze charakter zorganizowany i celowy, na-leży przyjąć, że podstawą wyróżnienia działalności leczniczej, wykonywanej jako działalność gospodarcza, będzie jej zarobkowy charakter, który można przypisać takiej działalności, jeżeli jest ona prowadzona w celu osiągnięcia dochodu („za-robku”) – rozumianego jako nadwyżka przychodów nad nakładami (kosztami) tej działalności.24
W odróżnieniu od działalności gospodarczej, działalność pożytku publiczne-go co do zasady nie jest nakierowana na osiągnięcie zarobku, niemniej jednak – zgodnie z art. 9 ust. 1 u.d.p.p.w. – może ona stanowić działalność gospodarczą, jeżeli wynagrodzenie pobierane z tytułu wykonywania działalności danego ro-dzaju jest wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności lub jeżeli prze-ciętne miesięczne wynagrodzenie osoby izycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego za okres ostatnich 3 miesięcy przekracza trzykrotność przeciętnego miesięcznego wyna-grodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Ogłasza to Prezes Głównego Urzędu Staty-stycznego (za rok poprzedni). W świetle art. 16 ust. 1a pkt 2 lit.a u.d.l., działalność lecznicza może być wykonywana zarówno jako działalność pożytku publicznego stanowiąca działalność gospodarczą, jak i jako działalność o charakterze nieza-robkowym.
Pojęcie działalności charytatywno-opiekuńczej nie posiada deinicji legalnej, pomimo że przepisy polskiego prawa często odwołują się do tego pojęcia, przede wszystkim w kontekście działalności Kościołów i związków wyznaniowych. Po-jęciem działalności charytatywno-opiekuńczej posługuje się m.in. art. 19 ust. 2 pkt 15 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wy-znania.25 Przepis ten wymienia działalność charytatywno-opiekuńczą jako
jed-ną z kilkunastu przykładowych form aktywności, które mogą być podejmowane przez Kościoły i inne związki wyznaniowe w związku z wypełnianiem przez nie funkcji religijnych. Za podstawową cechę działalności charytatywno-opiekuńczej należy uznać jej niezarobkowy charakter, który odróżnia tę działalność od działal-ności gospodarczej. Zakres pojęcia działaldziałal-ności charytatywno-opiekuńczej może natomiast pokrywać się zakresem pojęcia działalności pożytku publicznego, na co zresztą niemal wprost wskazują: treść art. 3 ust. 1 w zw. z art. 4 ust. 1 pkt 3 u.d.p.p.w., zgodnie z którym działalność charytatywna jest jednym z obszarów składających się na sferę zadań publicznych, w której może być prowadzona dzia-łalność pożytku publicznego oraz przepisy ustawy z dnia 1 marca 2004 r. o
podat-24 M. Brożyna, M. Chudzik, K. Kohutek, J. Molis, S. Szuster, Komentarz do ustawy z dnia 2
lip-ca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U.04.173.1807), LEX/el., 2005.
25 T. j. Dz. U. z 2005 r. nr 231, poz. 1965 z późn. zm.
ku od towarów i usług26, w tym m.in. art. 43 ust. 1 pkt 16 i art. 43 ust. 12, które
stanowią o działalności charytatywnej prowadzonej przez organizacje pożytku publicznego, a także art. 89 ust. 6, który wyróżnia kategorię organizacji humani-tarnych, charytatywnych lub edukacyjnych, których działalność jest zaliczana do działalności pożytku publicznego. Akceptując istnienie wskazanej relacji pomię-dzy obydwoma pojęciami, należy wyróżnić kategorię działalności charytatyw-no-opiekuńczej, będącej działalnością pożytku publicznego, kwaliikowaną na podstawie art. 16 ust. 1a, pkt 2, lit. 1 u.d.l. oraz działalności charytatywno-opie-kuńczej niemieszczącej się w tym zakresie.
Treść art. 16 u.d.l. sugeruje, że działalność lecznicza może być wykonywa-na tylko jako działalność gospodarcza, jako działalność pożytku publicznego lub jako działalność charytatywno-opiekuńcza. Tymczasem nie ulega żadnej wątpli-wości, że działalność lecznicza może mieć również inny charakter, w szczególno-ści daje możliwość wykonywania działalnoszczególno-ści leczniczej jako działalnoszczególno-ści nauko-wo-badawczej, na co niemal wprost wskazuje treść art. 3 ust. 2 pkt 2 u.d.l. Podzie-lając wyrażony w treści uzasadnienia do projektu ustawy pogląd o możliwości utworzenia przez pracodawcę podmiotu leczniczego w celu udzielania świadczeń zdrowotnych swoim pracownikom27, należy też dopuścić możliwość
wykonywa-nia działalności leczniczej na własny użytek.W tej sytuacji przyjęte przez ustawo-dawcę rozwiązanie – polegające na wyodrębnieniu działalności leczniczej wyko-nywanej jako działalność gospodarcza, jako działalność pożytku publicznego lub jako działalność charytatywno-opiekuńcza – nie jest w pełni zrozumiałe. Wydaje się, że w tym zakresie rozwiązaniem zdecydowanie poprawniejszym byłoby wy-odrębnienie tylko działalności leczniczej, wykonywanej jako działalność gospo-darcza i działalności leczniczej, która nie ma takiego charakteru. Przyjęcie takie-go rozwiązania byłoby wystarczające do osiągnięcia wszystkich celów, którym służy regulacja art. 16 u.d.l., a ponadto pozwoliłoby na wyeliminowanie poja-wiających się w praktyce wątpliwości dotyczących kwaliikacji tych przykładów wykonywania działalności leczniczej, które z uwagi na swój charakter nie mogą być zakwaliikowane do żadnej z kategorii wymienionych w art. 16 u.d.l. w jego obecnym brzmieniu.
Określając zasady wykonywania działalności leczniczej, u.d.l. wprowadza kategorię podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 5 u.d.l., podmiotami takimi są podmioty lecznicze oraz lekarze i pielęgniarki, wykonujący swój zawód w ramach indywidualnej lub grupowej praktyki zawodo-wej. Przyjęta deinicja, pomimo braku wyraźnego wskazania, że tylko te
podmio-26 T. j. Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.
27 Możliwość utworzenia takiego podmiotu, mimo braku odrębnego przepisu, wskazywana jest
w uzasadnieniu do projektu ustawy o działalności leczniczej (druk sejmowy nr 3489 z dnia 15 paź-dziernika 2010 r.).
ty mogą wykonywać działalność leczniczą, w istocie statuuje zamknięty katalog form wykonywania tej działalności. Jak się wydaje, u podstaw takiego rozwiąza-nia stoi przekonanie ustawodawcy, że tylko tak zorganizowana działalność może być realizowana zgodnie z założonymi przez niego standardami udzielania profe-sjonalnej pomocy medycznej.
Wśród podmiotów leczniczych ustawodawca wymienia na pierwszym miej-scu przedsiębiorców, w rozumieniu przepisów u.s.d.g., we wszelkich formach przewidzianych dla wykonywania działalności gospodarczej, jeżeli u.d.l. nie stanowi inaczej. Zatem według u.d.l. i u.s.d.g. działalność leczniczą mogą wy-konywać osoby izyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, o ile wykonują we własnym imieniu działalność gospodarczą.
W dalszej kolejności u.d.l. za podmiot leczniczy uznaje samodzielny publicz-ny zakład opieki zdrowotnej (sp zoz). Może być on prowadzopublicz-ny przez ministra, centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu teryto-rialnego, a także uczelnię medyczną. Istotne jest to, że u.d.l. normuje jedynie pro-wadzenie sp zoz, ale nie przewiduje tworzenia nowych podmiotów, z wyjątkiem powstałych z przekształceń już istniejących sp zoz-ów. Sp zoz był jednostką znaną u.z.o.z., która określała jego status prawny, opierając się na przymiocie osobo-wości prawnej. Zgodnie z art. 35b ust. 3 u.z.o.z., sp zoz podlegał obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym, uzyskując z chwilą wpisania do re-jestru osobowość prawną. U.d.l. nie zawiera przepisu, który podobnie jak art. 35b ust. 3 u.z.o.z. wprost przyznawałby wszystkim sp zoz-om osobowość prawną. Art. 67 ust. 3 u.d.l. przyznaje osobowość prawną jedynie tym, które powstały w wyniku połączenia innych sp zoz, wskazując, że uzyskują one osobowość praw-ną z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Z uwagi na brak wyraźnego przepisu przyznającego osobowość prawną sp zoz-om utworzonym na podstawie u.z.o.z., posiadanie przez nie przymiotu osobowości budzi wątpliwości.
W orzecznictwie został zaprezentowany pogląd, zgodnie z którym z uwagi na brak w u.d.l. przepisu przyznającego sp zoz-om osobowość prawną, z dniem wejścia w życie u.d.l. utraciły one ten przymiot.28 Wydaje się jednak, że pogląd
ten nie może być bezkrytycznie zaakceptowany. Słusznie bowiem wskazuje się, że skoro ustalenie, czy dana jednostka ma osobowość prawną, oznacza koniecz-ność znalezienia podstawy prawnej przyznającej tę osobowość, to i konsekwent-nie ustakonsekwent-nie posiadania tej osobowości powinno być określone przez ustawodawcę – na przykład przez wskazanie daty, z którą następuje, czy wskazanie czynności,
28 Wyrok SA w Krakowie z dnia 12 lipca 2011 r., I ACa 569/11, OSA 2012/6/23–33.
jakich należy dopełnić w związku z utratą tej osobowości.29 W konsekwencji, jak
wskazuje się w doktrynie, nie tylko powstanie, ale i ustanie osób prawnych powin-ny określać przepisy.30 Z drugiej strony należy podzielić prezentowane w
orzecz-nictwie Sądu Najwyższego stanowisko, zgodnie z którym przyznanie osobowości prawnej jednostce organizacyjnej może następować nie tylko przez nazwanie tej jednostki osobą prawną w odnoszących się do niej przepisach, ale również po-przez uregulowanie jej struktury w sposób charakterystyczny dla osoby prawnej.31
Tymczasem przepisy u.d.l. w jednakowy sposób określają strukturę organizacyjną i zasady funkcjonowania wszystkich sp zoz-ów, niezależnie od tego, czy zostały one utworzone pod rządami u.z.o.z., czy u.d.l., co wskazuje, że intencją ustawo-dawcy było potraktowanie wszystkich sp zoz-ów jako osoby prawne.32 W
peł-ni trafny wydaje się pogląd, zgodpeł-nie z którym za mało prawdopodobne należy uznać, aby celem racjonalnego ustawodawcy było stworzenie nowej kategorii sp zoz-ów powstałych przez połączenie i przyznanie tylko im osobowości prawnej.33
W konsekwencji należy stwierdzić, że skoro art. 67 ust. 3 u.d.l. przyznaje oso-bowość prawną sp zoz-om powstałym w wyniku połączenia po wejściu w życie u.d.l., to z uwagi na względy funkcjonalne i celowościowe, pomimo braku wy-raźniej regulacji prawnej, przymiot osobowości prawnej należałoby przypisywać również sp zoz-om utworzonym przed wejściem w życie u.d.l. Jak słusznie wska-zuje się w doktrynie, przymiot ten sp zoz zachowuje każdorazowo, aż do chwili likwidacji w trybie art. 60 u.d.l.34
Niezależnie od wskazanych wątpliwości dotyczących posiadania przez sp zoz-y osobowości prawnej, należy podzielić stanowisko, zgodnie z którym podmioty te posiadają zdolność do czynności prawnych, a także zdolność sądową i procesową.35 Z uwagi na treść art. 6 pkt 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. –
Pra-wo upadłościowe i naprawcze36 – nie może również budzić żadnych wątpliwości
brak zdolności upadłościowej sp zoz.
Podmiotami leczniczymi, zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 3 u.d.l., mogą być również jednostki budżetowe, w tym państwowe jednostki budżetowe tworzone i
nadzo-29 J. M. Karolczak, Opinia prawna na temat osobowości prawnej samodzielnych publicznych
zakładów opieki zdrowotnej w świetle ustawy o działalności leczniczej, „Zeszyty Prawnicze Biura
Analiz Sejmowych Kancelarii Sejmu” 2011, nr 4, s. 243.
30 Ibidem.
31 Por.: uchwała SN z 14 grudnia 1990 r., III CZP 62/90, OSNC z 1991 r., nr 4, poz. 36. 32 Por. M.Wielgolaski [w:] Prowadzenie działalności leczniczej. Zakłady opieki zdrowotnej,
praktyki lekarskie i pielęgniarskie oraz inne podmioty w świetle ustawy o działalności leczniczej,
red. G. Moroz, Z. Orzeł, Warszawa 2012, s. 12.
33 Ibidem. 34 Ibidem., s 244.
35 M. Dercz, op. cit., s. 53.
36 T. j. Dz. U. z 2012 r., poz. 1112 z późn. zm.
rowane przez Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw we-wnętrznych, Ministra Sprawiedliwości lub Szefa Agencji Bezpieczeństwa We-wnętrznego, o ile posiadają w swojej strukturze organizacyjnej ambulatorium, ambulatorium z izbą chorych lub lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Zgod-nie z art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o inansach publicznych37,
jed-nostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora inansów publicznych nieposiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego.W orzecznic-twie słusznie zauważa się, że jednostki budżetowe, mimo wyodrębnienia organi-zacyjnego, majątkowego i inansowego, nie mają osobowości prawnej i korzysta-ją z osobowości prawnej Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego, co oznacza, że nie działają we własnym imieniu.38
Wśród podmiotów leczniczych wymienionych w u.d.l. znalazły się ponad-to instytuty badawcze, prowadzące badania naukowe i prace rozwojowe w dzie-dzinie nauk medycznych, fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest wykonywanie zadań w zakresie ochrony zdrowia i których statut dopuszcza prowadzenie działalności leczniczej, posiadające osobowość prawną jednostki or-ganizacyjnej, wskazanych stowarzyszeń, a także osoby prawne i jednostki organi-zacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Ka-tolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych Kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, w takim zakresie, w jakim wykonują działalność leczniczą.
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych39 przewiduje, że
„instytutem badawczym w rozumieniu ustawy jest państwowa jednostka organi-zacyjna, wyodrębniona pod względem prawnym, organizacyjnym i ekonomiczno-inansowym, która prowadzi badania naukowe i prace rozwojowe ukierunkowane na ich wdrożenie i zastosowanie w praktyce” (art. 1). Uzyskuje ona osobowość prawną z chwilą wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądo-wego. Wprawdzie ustawodawca nie wskazuje wprost, czy instytuty badawcze mogą prowadzić działalność gospodarczą, niemniej jednak z art. 2 ust. 4 u.i.b. wynika, że mogą one prowadzić także inny rodzaj działalności niż ich działal-ność podstawowa, pod warunkiem wyodrębnienia jej pod względem inansowym i rachunkowym. Poza tym w uzasadnieniu do projektu u.i.b. znajduje się teza, iż „instytut może również prowadzić działalność gospodarczą na zasadach
określo-37 T. j. Dz. U. z 2013 r., poz. 885 z późn. zm. [u.f.p.].
38 Wyrok WSA w Warszawie z dnia 6 lipca 2005 r., VI SA/Wa 2083/04, tekst wyroku pochodzi
z Centralnej Bazy Orzeczeń Sądów Administracyjnych dostępnej pod adresem http://orzeczenia. nsa.gov.pl.
39 Dz. U. nr 96, poz. 618 z późn. zm. [u.i.b.].
nych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie i w formie określonej w statucie instytutu”.40
W przypadku fundacji, ich status prawny normuje ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach.41 Zgodnie z jej przepisami, fundacja tworzona jest dla
re-alizacji istotnych z punktu widzenia Państwa celów społecznych czy gospodar-czych, a z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego uzyskuje osobowość prawną. Art. 5 ust. 5 wspomnianej ustawy przewiduje możliwość prowadzenia przez nią działalności gospodarczej. Jeżeli taka sytuacja będzie miała miejsce, fundacja stanie się przedsiębiorcą w rozumieniu u.s.d.g. Podobnie została uregu-lowana kwestia stowarzyszeń. Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o sto-warzyszeniach42 – przewiduje co prawda, że stowarzyszenie tworzone jest w celu
niezarobkowym, niemniej jednak zezwala na prowadzenie przez nie działalności gospodarczej. Warunkiem jest, że środki w ten sposób uzyskane przeznaczone będą na cele stowarzyszenia, a nie zostaną podzielone pomiędzy jego członków. Stowarzyszenie także uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego i jeżeli będzie wykonywało we własnym imieniu działalność gospodarczą, to wówczas zostaną spełnione wszystkie przesłanki z art. 4 u.s.d.g., przesądzające o statusie przedsiębiorcy. Nie dotyczy to uproszczonej formy stowa-rzyszeń, tzw. stowarzyszeń zwykłych, gdyż nie mogą one prowadzić działalności gospodarczej.
Zgodnie z ustawą z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej43, kościelne osoby prawne mogą
pro-wadzić działalność gospodarczą. Analogiczne unormowania obowiązują także w stosunku do innych Kościołów i związków wyznaniowych.44
Pojęcie podmiotów wykonujących działalność leczniczą, obok podmiotów leczniczych, obejmuje także lekarzy (w tym lekarzy dentystów) oraz pielęgniarki i położne, wykonujących taką działalność w ramach indywidualnej lub grupo-wej praktyki zawodogrupo-wej. U.d.l. precyzuje, że zawody te mogą być wykonywane w ramach spółki cywilnej, spółki jawnej, spółki partnerskiej bądź też jako jedno-osobowa działalność gospodarcza. Zgodnie z art. 2 u.s.d.g., wykonywanie w celu
40 Uzasadnienie do projektu ustawy o instytutach badawczych dostępne jest na stronie
interne-towej Sejmu (http://www.sejm.gov.pl), Sejm RP VI kadencji, nr druku: 1629.
41 T. j. Dz. U. z 1991 r. nr 46, poz. 203 z późn. zm. 42 T. j. Dz. U. z 2001 r. nr 79, poz. 855 z późn. zm. 43 Dz. U. nr 29, poz. 154 z późn. zm.
44 Por. m.in.: ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła
Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej, (Dz. U. nr 73, poz. 323 z późn. zm.), ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Pol-skiej (Dz. U. nr 97, poz. 480 z późn. zm.), ustawa z dnia 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej, (Dz. U. nr 97, poz. 481 z późn. zm.), ustawa z dnia 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz. U. nr 66, poz. 287 z późn. zm.).
zarobkowym działalności zawodowej w sposób zorganizowany i ciągły jest dzia-łalnością gospodarczą. W konsekwencji wykonujący taką działalność: wspólnik spółki cywilnej, spółka jawna, spółka partnerska lub osoba izyczna wykonująca ją jako jednoosobową działalność gospodarczą, będą przedsiębiorcami w rozumie-niu u.s.d.g. Zatem, na podstawie art. 4 ust. pkt 1 u.l.d., podmioty te mogłyby być uznane za podmioty lecznicze. Art. 5 ust. 3 u.d.l. przewiduje jednak, że wykony-wanie zawodu w ramach praktyki zawodowej nie stanowi prowadzenia podmiotu leczniczego. Uzasadnieniem takiej sytuacji może być jedynie fakt, iż ustawodaw-ca w u.d.l. za podmioty lecznicze uznaje przedsiębiorców w rozumieniu u.s.d.g., o ile sam nie przewiduje od tej reguły wyjątków (o czym świadczy zwrot: „o ile ustawa nie stanowi inaczej”), zaś wykonywanie praktyki zawodowej stanowi taki wyjątek. Należy jednak zauważyć, że działalność lecznicza może być uznana za wykonywaną w ramach praktyki zawodowej tylko wtedy, gdy wspólnicy spółki lub osoba izyczna wykonująca jednoosobową działalność gospodarczą prowadzą działalność leczniczą osobiście. W przypadku gdy wspólnik spółki cywilnej, spół-ka jawna lub osoba izyczna wykonująca jednoosobową działalność gospodarczą prowadzą działalność leczniczą nie na zasadach praktyki zawodowej, lecz opie-rając się na zatrudnionym personelu medycznym, powinny być traktowane jako podmioty lecznicze, o których mowa w art. 4 ust. pkt 1 u.l.d.
Określając status prawny podmiotów leczniczych, przepisy ustawy wyodręb-niają kategorię podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l., do kategorii tej należą podmioty lecznicze będące samo-dzielnymi publicznymi zakładami opieki zdrowotnej oraz jednostkami budżeto-wymi. Wykładnia językowa art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l. nie budzi w zasadzie żadnych wątpliwości, prowadząc do stwierdzenia, że ustawodawca, wyodrębniając tę ka-tegorię podmiotów, sugeruje, że z uwagi na to, że nie są one przedsiębiorcami, ich status prawny może różnić się od statusu prawnego pozostałych podmiotów leczniczych. W przypadku jednak odwołania się do reguł wykładni systemowej i funkcjonalnej, treść wskazanej regulacji przestaje być oczywista. Pojawiają się bowiem liczne wątpliwości dotyczące zarówno celu, jak i sposobu wyodrębnienia kategorii podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Zastosowanie reguł systemowych prowadzi do wniosku, że treść art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l. kłóci się z klasyikacją podmiotów leczniczych, zawartą w art. 4 ust. 1 u.d.l., który obok podmiotów leczniczych będących przedsiębiorcami wymienia nie tylko jednost-ki budżetowe i sp zoz, ale również fundacje, stowarzyszenia, posiadające oso-bowość prawną jednostki organizacyjne stowarzyszeń oraz osoby prawne i jed-nostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościołów i związków wyznaniowych. Co ważniejsze, dokonane w art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l. wyodrębnienie podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami nie daje się też pogodzić z treścią art. 4 ust. 1 u.s.d.g., jak również art. 431 k.c.,
w świetle których o posiadaniu lub braku statusu przedsiębiorcy decydują wyłącz-nie: posiadanie lub brak zdolności prawnej oraz wykonywanie lub niewykonywa-nie działalności gospodarczej we własnym imieniu. Biorąc pod uwagę treść art. 4 ust. 1 u.s.d.g. i art. 431 k.c., jak również wskazane powyżej regulacje dotyczące
statusu wymienionych w nim podmiotów, należy stwierdzić, że wszystkie one uprawnione są do podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej, przy czym w przypadku podmiotów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1 u.d.l., wy-konywanie tej działalności jest nieodłącznym elementem ich statusu prawnego. Ostatecznie zatem podmioty wymienione w art. 4 ust. 1 u.d.l., o ile nie wykonu-ją działalności gospodarczej, nie będą przedsiębiorcami, natomiast podejmuwykonu-jąc ją we własnym imieniu, uzyskają status przedsiębiorców zarówno w rozumieniu art. 4 ust. 1 u.s.d.g., jak i art. 431 k.c. Z uwagi na niemal pełną tożsamość deinicji
przedsiębiorcy, zawartych w tych przepisach, za całkowicie niezrozumiałe należy uznać stanowisko, zaprezentowane w odniesieniu do jednostek sektora inansów publicznych wykonujących działalność leczniczą, zgodnie z którym podmioty te są przedsiębiorcami w rozumieniu k.c., lecz nie przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej.45 Wbrew treści art. 2 ust. 1
pkt 4 u.d.l. wskazane reguły kwaliikacji do kategorii przedsiębiorców w pełnym zakresie odnoszą się również do sp zoz-ów, które prowadząc działalność gospo-darczą, będą musiały być kwaliikowane jako przedsiębiorcy, jak i w odniesieniu do jednostek budżetowych, które nie będą objęte pojęciem przedsiębiorcy tylko z uwagi na brak zdolności prawnej.
W doktrynie proponuje się, aby wskazaną niespójność między przepisami u.d.l. usunąć przez zmianę zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l. deinicji podmio-tu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą, zaliczając do tej kategorii nie tylko sp zoz-y i jednostki budżetowe, ale również fundacje, stowarzyszenia oraz wy-konujące działalność leczniczą osoby prawne i jednostki organizacyjne Kościo-łów i związków wyznaniowych.46 Propozycja taka nie może być zaakceptowana
i to co najmniej z kilku powodów. Z jednej strony nie przewiduje ona objęcia pojęciem podmiotu leczniczego niebędącego przedsiębiorcą wszystkich podmio-tów, które nie wykonując działalności gospodarczej, miałyby taki status, w tym w szczególności instytutów badawczych. Z drugiej strony nie uwzględnia ona możliwości prowadzenia działalności gospodarczej przez te podmioty, co pro-wadziłoby do objęcia deinicją także te podmioty, które z uwagi na fakt wykony-wania działalności gospodarczej miałyby status przedsiębiorcy. Po trzecie, pro-pozycja ta całkowicie pomija ratio legis art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l., które – jak się wydaje – stanowi podstawę do wyjaśnienia wszystkich wątpliwości związanych
45 Uzasadnienie do projektu ustawy o działalności leczniczej.
46 Por. R. Tupin, Czy podmiot prowadzący nieodpłatnie działalność leczniczą może być
przed-siębiorcą?, „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” 2012, nr 3, s. 3.
z dokonanym przez ustawodawcę wyodrębnieniem kategorii podmiotów leczni-czych niebędących przedsiębiorcami.
Analiza przepisów ustawy o działalności leczniczej – w szczególności art. 1 pkt 2, przepisów rozdziału 3 (dział II) oraz art. 2 – prowadzi do wniosku, że celem art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l. jest wyodrębnienie i określenie podmiotowego za-kresu kategorii podmiotów leczniczych, w odniesieniu do których ustawa określa odrębne zasady funkcjonowania, nieznajdujące zastosowania do podmiotów nie-zaliczonych do tej kategorii. Do zasad tych należy w szczególności obowiązek przyjęcia statutu; możliwość pozbawienia przez podmiot tworzący składników przydzielonego lub nabytego mienia w przypadku połączenia albo przekształce-nia podmiotu leczniczego, obowiązek ustalaprzekształce-nia opłat za świadczeprzekształce-nia zdrowotne z uwzględnieniem rzeczywistych kosztów udzielenia świadczenia zdrowotnego, konieczność ustanowienia kierownika i powołania rady społecznej oraz przepro-wadzania konkursów na stanowiska kierownicze i przestrzegania minimalnych norm zatrudnienia pielęgniarek, a także podleganie nadzorowi sprawowanemu przez organ tworzący.
Twierdzenie, że intencją ustawodawcy było określenie odmiennych zasad funkcjonowania jednostek budżetowych i sp zoz-ów z tego względu, że nie są one przedsiębiorcami, trudno uznać za prawidłowe, chociażby z uwagi na fakt, że rygory te zostały ukształtowane w taki sam sposób, niezależnie od tego, czy jednostka budżetowa bądź sp zoz-y wykonują działalność gospodarczą, czy nie. Jeszcze trudniej jest zaakceptować poprawność założenia, że intencją ustawodaw-cy było zaostrzenie rygorów polityki kadrowej czy inansowej tych jednostek tyl-ko z tego względu, że nie są one przedsiębiorcami. Wydaje się, że bardziej racjo-nalne byłoby raczej rozwiązanie odwrotne, polegające na wprowadzaniu dodatko-wych rygorów tylko dla podmiotów będących przedsiębiorcami, które wykonując działalność leczniczą, zmierzają jednocześnie do osiągnięcia zarobku. Wskazane okoliczności pozwalają stwierdzić, że przyjęte przez ustawodawcę określenie „podmiot leczniczy niebędący przedsiębiorcą” całkowicie nie odpowiada cechom stanowiącym podstawę do wyodrębnienia kategorii podmiotów leczniczych, któ-rym zostało przypisane.
Mając na względzie cel omawianej regulacji, a zarazem w pełni akceptu-jąc potrzebę wyodrębnienia tej kategorii podmiotów leczniczych – jako podle-gających z woli ustawodawcy odmiennym zasadom wykonywania działalności leczniczej – należy zaproponować możliwość zastąpienia przyjętego określenia „przedsiębiorcy niebędący przedsiębiorcami” takim, które lepiej oddawałoby istotę dokonanej przez ustawodawcę klasyikacji. W tym zakresie warto rozważyć m.in. możliwość przyjęcia wykorzystywanych w literaturze określeń „publiczne” i „niepubliczne” podmioty wykonujące działalność leczniczą oraz „publiczne” i „niepubliczne” podmioty lecznicze. Określeń takich używa m.in. M.
laski, który wskazując na wspólne cechy wykonywania działalności leczniczej przez jednostki budżetowe i sp zoz, takie jak głęboka ingerencja ustawodawcy w wewnętrzną politykę kadrową jednostki, czy specyika budżetowania i przepły-wów środków pomiędzy podmiotem tworzącym a jednostką, zalicza oba rodzaje podmiotów leczniczych do kategorii publicznych podmiotów leczniczych.47
Wyodrębnienie kategorii „publicznych” i „niepublicznych” podmiotów lecz-niczych wydaje się o tyle trafne, że wskazuje na bardzo przejrzyste kryterium ta-kiej klasyikacji, jakim jest posiadanie przez podmiot leczniczy statusu jednostki sektora inansów publicznych. Zgodnie bowiem z art. 9 u.f.p., zarówno jednostki budżetowe, jak i sp zoz wchodzą w skład sektora inansów publicznych, do które-go nie zostały natomiast zaliczone pozostałe katektóre-gorie podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Za zasadnością przyjęcia klasyikacji opartej na wyróżnie-niu „publicznych” i „niepublicznych” podmiotów leczniczych zdaje się przema-wiać również cel regulacji, związany z wyodrębnieniem kategorii podmiotów podlegających odmiennemu reżimowi prowadzenia działalności, określonemu w rozdziale III u.d.l. Analiza zawartej w tym rozdziale regulacji prowadzi do dość jednoznacznego wniosku, że decydujący wpływ na ukształtowanie określonych w nim odrębnych zasad funkcjonowania jednostek budżetowych i sp zoz miał właśnie fakt zaliczenia tych jednostek do sektora inansów publicznych, a nie fakt wykonywania lub niewykonywania przez nie działalności gospodarczej.
Innym, prostszym rozwiązaniem byłoby całkowite zrezygnowanie ze stoso-wania pojęcia podmiotów niebędących przedsiębiorcami i niewprowadzanie żad-nego określenia na jego miejsce. Ustawodawca, chcąc w szczególny sposób unor-mować status prawny tychże podmiotów, mógłby zatytułować rozdział 3 działu II u.d.l. po prostu: „Podmioty lecznicze działające w formie jednostki budżetowej i samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej”. Rozwiązanie takie za-mknęłoby potrzebę dyskusji nad tym, które z wymienionych w art. 4 u.d.l. pod-mioty są, a które nie są przedsiębiorcami.
Zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 8 u.d.l., podmiot leczniczy wykonuje działalność leczniczą za pomocą przedsiębiorstwa, które w świetle tego przepisu powinno być rozumiane jako zespół składników majątkowych służących do wykonywania określonego rodzaju działalności leczniczej. W myśl art. 2 ust. 3 u.d.l. przedsię-biorstwo podmiotu leczniczego jest jednostką lokalną w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej, dla której – o ile podmiot leczniczy nie postanowi inaczej w regulaminie organizacyjnym – nie sporządza się odrębnego bilansu. Przepisy u.d.l. wskazują, że tak rozumiane przedsiębiorstwo jest majątkową podstawą wy-konywania działalności leczniczej niezależnie od tego, czy jest ona wykonywana jako działalność gospodarcza, czy jako działalność niemająca takiego charakteru. Taki sposób posługiwania się pojęciem przedsiębiorstwa pozostaje w
sprzecz-47 M. Wielgolaski, op. cit., s. 9 i nast.
ności z przyjętym w polskim prawie sposobem deiniowania przedsiębiorstwa. Według bowiem art. 551 k.c., przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem
składników niematerialnych i materialnych, przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. W świetle tej deinicji użycie pojęcia przedsiębiorstwa w odniesieniu do działalności leczniczej niebędącej działalnością gospodarczą może budzić daleko idące wątpliwości.
Deinicja zawarta w art. 2 ust. 1 pkt 8 u.d.l. ogranicza pojęcie przedsiębior-stwa tylko do zespołu składników majątkowych, za pomocą którego działalność leczniczą wykonują podmioty lecznicze, pozostawiając poza tym pojęciem odpo-wiedni zespół składników majątkowych, stanowiący podstawę do funkcjonowa-nia pozostałych podmiotów wykonujących działalność leczniczą. W tej sytuacji należy przyjąć, że zespół składników majątkowych, na podstawie którego pod-miot niebędący podpod-miotem leczniczym wykonuje działalność gospodarczą w za-kresie działalności leczniczej, stanowiąc każdorazowo przedsiębiorstwo w rozu-mieniu 551 k.c., jednocześnie nigdy nie będzie przedsiębiorstwem w rozumieniu
przepisów u.d.l.
Przepisy u.d.l. wyróżniają kilka typów przedsiębiorstw podmiotów lecz-niczych, które można sklasyikować w dwóch kategoriach. Pierwszą stanowią przedsiębiorstwa, w których wykonywana jest działalność lecznicza w rodzajach: szpitalne i inne niż szpitalne stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne. Mając na względzie art. 2 ust. 1 pkt 9 oraz art. 12 ust. 1 u.d.l., do tej kategorii należy zaliczyć: szpitale, zakłady opiekuńczo-lecznicze; zakłady pielęgnacyjno-opiekuńcze; zakłady rehabilitacji leczniczej oraz hospicja. Drugą kategorię sta-nowią ambulatoria, w których wykonywana jest działalność lecznicza w rodza-ju ambulatoryjne świadczenia zdrowotne. Art. 12 ust. 3 u.d.l. daje podstawy do wyróżnienia kilku typów ambulatoriów, w tym przychodni, poradni, ośrodków zdrowia, lecznic oraz ambulatoriów z izbą chorych.
O zakresie świadczeń udzielanych w zakładach opiekuńczo-leczniczych, za-kładach pielęgnacyjno-opiekuńczych, zaza-kładach rehabilitacji leczniczej oraz ho-spicjach przesądzają art. 9 oraz art. 12 u.d.l. Zgodnie z ich treścią, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym udzielane są całodobowe świadczenia zdrowotne, które obejmują swoim zakresem: pielęgnację i rehabilitację pacjentów niewymagają-cych hospitalizacji oraz zapewnienie im produktów leczniczych i wyrobów me-dycznych, pomieszczeń i wyżywienia odpowiednich do stanu zdrowia, a także prowadzenia edukacji zdrowotnej dla pacjentów i członków ich rodzin oraz przy-gotowania tych osób do samoopieki i samopielęgnacji w warunkach domowych. Taki sam zakres świadczeń, obejmujący dodatkowo opiekę nad pacjentami, może być realizowany w zakładach pielęgnacyjno-opiekuńczych. W zakładzie rehabi-litacji leczniczej udzielane są świadczenia zdrowotne polegające na działaniach usprawniających, które służą zachowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia,
tomiast w hospicjach są to świadczenia zdrowotne polegające na sprawowaniu wszechstronnej opieki zdrowotnej, psychologicznej i społecznej nad pacjentami znajdującymi się w stanie terminalnym oraz opieki nad rodzinami tych pacjentów.
U.d.l. nie określa, jaki zakres świadczeń zdrowotnych może być realizowany w poszczególnych typach ambulatoriów, nie daje też w zasadzie żadnych wskazó-wek co do różnic pomiędzy nimi. Art. 11 u.d.l. przewiduje natomiast, że ambula-toryjne świadczenia zdrowotne mogą być wykonywane również w zakładzie ba-dań diagnostycznych i w medycznym laboratorium diagnostycznym. Zgodnie zaś z art. 10 u.d.l., świadczenia ambulatoryjne mogą być udzielane także w pojeździe przeznaczonym do udzielania tych świadczeń oraz w miejscu pobytu pacjenta.
Określając typy przedsiębiorstw podmiotu leczniczego i wskazując miejsca, w których mogą być wykonywane poszczególne rodzaje działalności leczniczej, przepisy u.d.l. nie precyzują wymogów, jakie muszą one spełniać, odsyłając do przepisów wykonawczych. Jednak również te przepisy nie wyjaśniają wszystkich mogących pojawić się wątpliwości. Obowiązujące w tym zakresie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wyma-gań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonu-jącego działalność leczniczą48, szczegółowo określa tylko wymagania, którym
stosownie do zakresu udzielanych świadczeń zdrowotnych muszą odpowiadać pomieszczenia i urządzenia tylko niektórych typów przedsiębiorstw podmiotu leczniczego, w tym szpitala i ambulatorium. W pozostałym zakresie przepisy rozporządzenia nakazują tylko odpowiednie stosowanie przepisów określających te wymogi. O ostatecznym kształcie struktury organizacyjnej przedsiębiorstwa podmiotu leczniczego każdorazowo powinien przesądzać regulamin podmiotu leczniczego.
Zasady wykonywania działalności leczniczej determinują przepisy art. 16 u.d.l., które w tym zakresie odwołują się do zasad podejmowania i wykonywania działalności regulowanej w rozumieniu art. 5 pkt 5 u.s.d.g. Art. 16 ust. 1 u.d.l. ustanawia zasadę, zgodnie z którą działalność lecznicza stanowi działalność re-gulowaną w rozumieniu u.s.d.g. Ma ona zastosowanie do działalności leczniczej wykonywanej jako działalność gospodarcza. Zgodnie z art. 16 ust. 1a pkt 2 u.d.l., nie stanowi działalności regulowanej działalność lecznicza wykonywana jako niestanowiąca działalności gospodarczej działalność pożytku publicznego lub jako działalność charytatywno-opiekuńcza, w myśl zaś art. 16 ust. 1a pkt 1 u.d.l. działalnością regulowaną nie jest działalność lecznicza podmiotów leczniczych w formie jednostki budżetowej. Wyłączenie z pojęcia działalności regulowanej działalności leczniczej, wykonywanej jako niestanowiąca działalności gospodar-czej działalność pożytku publicznego lub jako działalność charytatywno-opiekuń-cza, wydaje się oczywiste. Zgodnie bowiem z art. 5 pkt 5 u.s.d.g., działalnością
48 Dz. U. z 2012 r., poz. 739.
regulowaną jest działalność gospodarcza, której wykonywanie wymaga spełnie-nia szczególnych warunków określonych przepisami prawa. Mając na względzie treść wskazanej deinicji, należy stwierdzić, że nawet w przypadku braku wyraź-nego zastrzeżenia ustawowego działalność lecznicza, niestanowiąca działalności gospodarczej, nie mogłaby być traktowana jako działalność regulowana.
Nie jest tak oczywista regulacja art. 16 ust. 1a pkt 1 u.d.l. W doktrynie pro-blematyczna jest m.in. kwestia jednoznacznego przesądzenia, czy jednostki bu-dżetowe, jako niewykonujące regulowanej działalności gospodarczej, wykonują działalność gospodarczą jako działalność niepodlegającą reglamentacji, czy też w ogóle nie wykonują działalności gospodarczej.49 Podtrzymując konsekwentnie
przyjęte poprzednio założenie, zgodnie z którym jednostki budżetowe mogą wy-konywać działalność gospodarczą, należy przyjąć, że jednostki te mogą wyko-nywać działalność leczniczą zarówno jako działalność gospodarczą, jak też jako działalność o charakterze niezarobkowym, przy czym z uwagi na treść art. 16 ust. 1a pkt 1 u.d.l. w żadnym z tych przypadków działalność ta nie będzie traktowana jako działalność regulowana. Przedstawione rozwiązanie nie jest doskonałe od strony teoretycznoprawnej i nie rozstrzyga wszystkich wątpliwości interpretacyj-nych zgłaszainterpretacyj-nych w doktrynie, niemniej wydaje się, że jest ono zarazem jedynym rozwiązaniem pozwalającym – zgodnie z regułami wykładni systemowej – po-godzić regulację art. 16 ust. 1a pkt 1 u.d.l. z określonymi w innych przepisach zasadami wykonywania działalności leczniczej, regułami podejmowania i wy-konywania działalności gospodarczej, w tym działalności regulowanej i przede wszystkim z zasadami funkcjonowania jednostek budżetowych.
W związku z tym można wskazać zasadę, zgodnie z którą każdy podmiot leczniczy niezależnie od formy organizacyjnej może wykonywać działalność leczniczą zarówno jako działalność gospodarczą, jak i działalność nieposiadają-cą charakteru gospodarczego. Należy przy tym podkreślić, że nie ma też praw-nych przeszkód do tego, aby konkretny podmiot leczniczy wykonywał działal-ność leczniczą jako działaldziałal-ność leczniczą i jednocześnie jako na przykład dzia-łalność charytatywno-opiekuńczą. Z drugiej strony, z uwagi na treść art. 18 ust.1 pkt 4 u.d.l. oraz art. 19 ust. pkt 6 u.d.l., które nakładają na lekarzy lub pielęgniarki, wykonujące zawód w ramach działalności leczniczej jako praktykę zawodową, obowiązek uzyskania wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalno-ści Gospodarczej, należy przyjąć, że podmioty te muszą wykonywać działal-ność leczniczą jako działaldziałal-ność gospodarczą. Jak się wydaje, nie wyklucza to możliwości wykonywania obok takiej działalności – działalności leczniczej nie-będącej działalnością gospodarczą. Niemożliwe wydaje się natomiast wykony-wanie w tej formie działalności leczniczej niemającej charakteru działalności go-spodarczej.
49 Por. A. Balmas, op. cit., s. 23.
Art. 16. ust. 2 u.d.l. nakazuje stosować do działalności określonej w art. 16 ust. 1a u.d.l. przepisy dotyczące działalności regulowanej. Zgodnie ze stanowi-skiem przyjętym w orzecznictwie SN, odpowiednie stosowanie może polegać na zastosowaniu przepisu (lub jego części) wprost, z modyikacją lub nawet na od-mowie zastosowania.50
Wprowadzając obowiązek odpowiedniego stosowania przepisów o działalno-ści regulowanej u.d.l. nie precyzuje, które przepisy i w jakim zakresie powinny być stosowane. W zasadzie nie może budzić wątpliwości, że odesłanie zawarte w art. 16. ust. 2 u.d.l. dotyczy nie tylko przepisów u.d.l., ale również przepisów in-nych aktów normatywin-nych, w tym w szczególności przepisów u.s.d.g. Jednocze-śnie jednak należy podkreślić, że nie oznacza to, że do działalności, o której mowa w art. 16 ust. 2 u.d.l., znajdować będą zastosowanie wszelkie przepisy dotyczące zasad wykonywania działalności regulowanej. Biorąc pod uwagę zakres regulacji u.d.l., należy przyjąć, że wyrażona w art. 16. ust. 2 tej ustawy reguła odpowied-niego stosowania przepisów o działalności regulowanej odnosi się głównie do przepisów określających obowiązek wpisu do rejestru podmiotów wykonujących działalność leczniczą oraz do zasad kontroli działalności podmiotów wykonu-jących działalność leczniczą. Zakładając prawidłowość takiego podejścia, bez większych zastrzeżeń można podzielić wyrażany w doktrynie pogląd, zgodnie z którym do działalności, o której mowa w art. 16. ust. 2 u.d.l., zastosowanie mają art. 65–73 u.s.d.g., chyba że ich zastosowanie zostaje wyłączone na zasadzie
lex specialis i lex posterior przez art. 100 i nast. u.d.l.51
Ostatecznie sposób wykonywania działalności leczniczej określają liczne zasady, których zastosowanie w konkretnym przypadku zależy od rodzaju dzia-łalności leczniczej, faktu wykonywania dziadzia-łalności leczniczej jako dziadzia-łalności gospodarczej albo jako działalności niemającej takiego charakteru, formy orga-nizacyjnej podmiotu wykonującego działalność leczniczą, czy zakwaliikowania lub braku zaliczenia jednostki wykonującej działalność leczniczą do kategorii podmiotów leczniczych niebędących przedsiębiorcami w rozumieniu art. 2 ust. 1 pkt 4 u.d.l.
Wskazane powyżej wątpliwości interpretacyjne powodują, że określenie za-sad wykonywania działalności leczniczej, mających zastosowanie w danym przy-padku, może być niezwykle trudne. Trudności te mogą dotyczyć zarówno uznania danej jednostki organizacyjnej za podmiot wykonujący działalność leczniczą, jak również za podmiot wykonujący działalność leczniczą w ramach praktyki zawo-dowej, bądź zaklasyikowania jej do określonej kategorii podmiotów leczniczych. Kłopotliwe może okazać się również określenie rodzaju i zakresu działalności
50 Uchwała SN z 18.12.2001 r., III ZP 25/01, OSNAPiUS 2002, nr 13, poz. 301.
51 Por. K. Borowicz, W. Puzoń, M. Ryba, Ustawa o działalności leczniczej z komentarzem oraz
wybranymi aktami wykonawczymi, Warszawa 2012, s. 41.
leczniczej wykonywanej przez daną jednostkę. Wskazane okoliczności sprawia-ją, że wbrew intencjom ustawodawcy, który zmierzał do stworzenia przejrzystej i zrozumiałej siatki pojęciowej52 związanej z podejmowaniem i wykonywaniem
działalności leczniczej, u.d.l. w swoim obecnym kształcie nie tylko nie eliminuje niedoskonałości dotychczasowych regulacji, ale wręcz potęguje panujący w tym zakresie chaos terminologiczny. Co istotne, w wielu przypadkach pojawiające się wątpliwości interpretacyjne są na tyle złożone, że nie da się ich wyeliminować przy użyciu reguł wykładni prawniczej.
Warto zatem zgłosić postulat wprowadzenia możliwie szybko zmian, które usunęłyby wskazane wątpliwości, a przede wszystkim pozwoliłyby wyelimino-wać popełnione w toku prac nad ustawą błędy legislacyjne, powodujące, że re-gulacja u.d.l. w wielu miejscach nie daje się pogodzić nie tylko z teoretycznymi założeniami, na których opiera się polskie publiczne prawo gospodarcze, ale co jest szczególnie istotne z punktu widzenia praktyki – z całością obowiązującego w RP systemu prawnego.
ZUSAMMENFASSUNG
Am 1. Juli 2011 ist das Gesetz vom 15. April 2011 über das Gesundheitsgewerbe, dessen Ziel die Aufklärung und die Vereinheitlichung der Rechtsformen der gewährten Gesundheitsleistungen war, in Kraft getreten. Um das Ziel zu verfolgen, wurden viele neue Begriffe wie das Gesundheitsgewerbe, die Einrichtung auf dem Gebiet des Gesundheitsgewerbes, die Gesundheitseinrichtung oder die Nichtunternehmer-Gesundheitseinrichtung eingeführt. Die vom Gesetzgeber vorgeschlagenen Rechtsbegriffe sind Quelle zahlreicher Auslegungszweifel geworden. Der Deinitionsbereich einzelner Begriffe bereitet viele Schwierigkeiten bei ihrer korrekten Auslegung. In vielen Fällen sind Zweifel so groß, dass die Fragen nach ratio legis, der inneren Kohärenz und Möglichkeit der Vereinbarung der gesetzlichen Maßnahmen mit dem in der Republik Polen geltenden Rechtssystem entstehen.
Zu den Quellen der erwähnten Auslegungsschwierigkeiten gehört die Gestaltungsart von der Deinition des Gesundheitsgewerbes. Die im Gesetz enthaltene Deinition, die sich auf unpräzise formulierte Rechtsbegriffe wie die Gesundheitsleistung, die Gesundheitspromotion sowie die in Verbindung mit der Erbringung der Gesundheitsleistungen und der Gesundheitspromotion ausführenden didaktischen und Forschungsaufgaben bezieht, scheint äußerst pauschal zu sein. Zusätzliche Zweifel erregt auch die gesetzliche Aufteilung des Gesundheitsgewerbes in das reglementierte Gesundheitsgewerbe gemäß dem Gesetz vom 2. Juli 2004 über die Gewerbefreiheit und das Gesundheitsgewerbe, das nicht als solche reglementiert wurde.
Weitgehende Bedenken löst auch die Deinition des Begriffes der Gesundheitseinrichtung aus. Ein Hinweis darauf, dass die Gesundheitseinrichtungen einerseits Unternehmer und andererseits andere Wirtschaftsbeteiligte betreiben dürfen, erschwert ihre Einordnung im Fall des Erwerbs des Unternehmerstatus. Erscheinende Probleme wurden zusätzlich durch die gesetzliche Ausgliederung der Nichtunternehmer-Gesundheitseinrichtungen kompliziert. Die Schaffung solcher Kategorie von Rechtsträgern mit der Betonung, dass sie Budgeteinheiten und öffentliche autonome
Verwaltungse-52 Por. uzasadnienie do projektu ustawy o działalności leczniczej.
inheiten auf dem Bereich der Gesundheitsfürsorge umfasst, entspricht keineswegs der in Polen ange-nommenen Deinition des Unternehmers. Ähnliche Auslegungsschwierigkeiten bringt die unpräzise gesetzliche Regelung, laut der aus der Deinition der Gesundheitseinrichtungen die Gesellschafter der BGB-Gesellschaft, die Gesellschafter der offenen Handelsgesellschaft sowie die im Rahmen ihrer Arztpraxis ein Einmanngewerbe betreibende natürliche Personen ausgeschlossen wurden.
Die erwähnten Auslegungszweifel erschweren die Bestimmung des persönlichen und sachli-chen Anwendungsbereichs des Gesetzes. Infolgedessen schließt das Gesetz über das Gesundheitsge-werbe, entgegen den Absichten des Gesetzgebers zur Schaffung der transparenten und begreilichen Deinitionen, nicht nur keine Unzulänglichkeiten der bisherigen Regelungen aus, sondern sie ver-stärkt den schon auf diesem Rechtsgebiet herrschenden terminologischen Chaos.
