Julian Warzecha
"Wstęp ogólny do Pisma Świętego",
pod red. Jana Szlagi,
Poznań-Warszawa 1986 : [recenzja]
Collectanea Theologica 58/4, 167-168
R E C E N Z J E
szy b k o z a n ik ła , w z g lę d n ie p o ję c ie „ S y n C zło w ieczy ” u ż y w a n e b y ło ju ż ty lk o w sen sie z a w ę ż o n y m do lu d z k ie j n a tu r y o so b y J e z u s a .
J e d n a k k o n c e p c ja S y n a C złow ieczego p o w in n a by ć w y z w a n ie m ta k ż e d la w sp ó łc z e s n y c h u ję ć c h ry s to lo g ic z n y c h , g d y ż B ib lia m u s i p o z o sta ć p o d ło żem w s z y s tk ic h te o lo g ic z n y c h ro z w a ż a ń . Do d z is ia j z aś n ie u d a ło się w y p ra c o w a ć c h ry s to lo g ic z n e j k o n c e p c ji, k tó r a b y ła b y w s ta n ie , n a m ia r ę k o n c e p c ji S y n a C złow ieczego, te rm in o lo g ic z n ie u ją ć osobę J e z u s a , z u w z g lę d n ie n ie m J e g o je d y - ności, J e g o lo su , d z ia ła ln o ś c i, m o cy i J e g o z n a c z e n ia d la K o śc io ła i ś w ia ta w w y m ia r z e h is to ry c z n y m , te r a ź n ie js z y m i p rz y s z ły m . J e g o w ie lk ie z n a c z e n ie d la ó w czesn y ch lu d z i w y d a je się z a w ie ra ć w ty m , że p rz e z u ż y c ie o k re ś le n ia „ S y n C zło w ieczy ” w z b u d z o n a z o s ta ła t a d y n a m ik a w ia r y , k tó r ą z n a m io n u ją w s k a z a n e w p ra c y m o ty w y M a te u sz o w e j k o n c e p c ji S y n a C zło w ieczeg o . N ie o z n acza to, że M a te u s z o w a c h r y s to lo g ia S y n a C złow ieczego n ie p o tr z e b o w a ła d o d a tk o w y c h w y p o w ie d z i. A u to ro w i w y d a je się je d n a k , że c h ry s to lo g ia S y n a C z ło w ie czego je s t ro d z a je m p o d s ta w o w e j c h ry s to lo g ii, k tó r a b y ła o tw a r ta d la p o g łę b io n y c h w y p o w ie d z i o J e z u s ie . M a te u s z o w a c h ry s to lo g ia S y n a C zło w ieczeg o nie m oże by ć je d y n ie im p u ls e m do tw o rz e n ia n o w y c h c h ry s to lo g ic z n y c h tr a k ta tó w . J e s t o n a w y z w a n ie m d la K o śc io ła , b y s w o ją w ła s n ą p r a k t y k ę ż y c ia k s z ta łto w a ł m a ją c n a u w a d z e p o c h o d z e n ie i p rzy szło ść, d ro g ę ży cia i d z ia ła ln o ś c i T e go, k tó r y p rz e z a u to r a p ie r w s z e j E w a n g e lii p r z e d s ta w io n y je s t ja k o S y n C zło w ieczy.
k s. R o m a n B a r tn ic k i, W a r sza w a
W s tę p o g ó ln y d o P is m a Ś w ię te g o , dzieło z b io ro w e p o d r e d a k c ją ks. J a n a
S z l a g i , P o z n a ń - W a r s z a w a 1986, P a llo ttin u m s. 332.
J e s t to je d n o z d zieł l i t e r a tu r y b ib lis ty c z n e j, n a k tó r e n a jb a r d z ie j c z e k a liśm y . O s ta tn ie b o w ie m o p ra c o w a n ie teg o ty p u (W s tę p o g ó ln y do P ism a Ś w ię
teg o p o d red . k s. J. H o m e r s k ie g o ) u k a z a ło się 15 la t te m u i d a w n o zo stało
w y c z e rp a n e .
O m a w ia n e d zieło je s t „n o w ą w e r s j ą ” (P rze d m o w a ) p o p rz e d n ie g o „ W s tę p u ” . T e n o b e c n y „ W stę p ” je s t z n a c z n ie k ró ts z y (o 152 s tro n y ) od p o p rz e d n ie g o . S ta ło się to m o ż liw e d z ię k i z n a c z n e m u s k r ó c e n iu n ie k tó r y c h tr a k ta t ó w i b ib lio g r a f ii o ra z z a s to s o w a n iu b a r d z ie j śc ie śn io n e g o d r u k u . T a o s ta tn ia z m ia n a je s t n ie k o r z y s tn a — le p ie j c z y ta się p o d ty m w z g lę d e m „ W s tę p ” z r. 1973. W o b e c n y m „ W s tę p ie ” o p u szczo n o tr a n s k r y p c j ę g re c k ą i h e b r a js k ą . Je g o no w o ść w id o c z n a je s t p rz e d e w s z y s tk im w in n y m u k ła d z ie o m a w ia n y c h t r a k ta tó w . O b e c n a k o le jn o ś ć je s t b a r d z ie j z g o d n a z d u c h e m D ei V e r b u m . C zęściow o z m ie n io n y je s t te ż z e sp ó ł a u to ró w . P o w y k a z ie s k r ó tó w n a s tę p u je W p r o w a d z e n ie , s k ró c o n e i p rz e p r a c o w a n e w p o ró w n a n iu do w y d a n ia z r. 1973. W b lib lio g ra fii je s t p rz y k o ń c u m a ły b łą d : dzieło z b io ro w e U m e ssa g g io d e lla S a lv e z z a (red . Р . В o n a 1 1 i — C. M. M a r t i n i ) nie je s t a u to r s tw a J. S a l g u e r o , ja k to m o g ło b y się w y d a w a ć . W b i b lio g ra fii d z iw i p o n a d to b r a k p o z y c ji V. M a n n u c c i , B ib b ia c o m e P arola d i
Dio. I n tr o d u z io n e g e n e r a le alla S a c ra S c r ittu r a , B re s c ia 1981, 1986 7. D zieło to
co ra z p o w s z e c h n ie j je s t u z n a w a n e za n a jle p s z e p o so b o ro w e o p ra c o w a n ie w sw o im ro d z a ju .
N a p ie rw s z y m m ie js c u o m ó w io n e je s t z a g a d n ie n ie n a tc h n ie n ia . J e s t ono o p ra c o w a n e o b s z e rn ie j, n o w o c z e śn ie j i b a r d z ie j b ib lijn ie n iż w e „ W stę p ie ” z r. 1973. W b ib lio g r a fii je s t je d n a k m a ły b łą d : p o rz ą d e k c h ro n o lo g ic z n y d w ó ch o s ta tn ic h p o z y c ji je s t o d w ró c o n y .
W t r a k ta c i e o k a n o n ie p o sz e rz o n o b ib lio g ra fię o n o w e p o zy cje . P o z a ty m u ję c ie teg o te m a tu p o z o sta ło n ie zm ien io n e. J e s t ono b a rd z o so lid n e od s tro n y h is to ry c z n e j. W y d a je się je d n a k , że m o ż n a i tr z e b a u ją ć z a g a d n ie n ie k a n o n u b a rd z ie j teo lo g iczn ie. T a k ie p ró b y ju ż is tn ia ły w o k re s ie p o w s ta w a n ia o b e c n e go „ W s tę p u ” (np. T. C i t r i n i , I d e n tità d ella B ib b ia /L e g g e r e oggi la B ib b ia /,
R E C E N Z J E
B re s c ia 1982). W b ib lio g r a fii p rz y ta c z a się in n ą , w c z e ś n ie js z ą p u b lik a c ję w s p o m n ia n e g o a u to r a , je d n a k w z n ie k s z ta łc o n y m b rz m ie n iu (C itrin o z a m ia s t C itr i- ni). O p in ie n o w s z y c h te o lo g ó w i e g z e g e tó w k a to lic k ic h n a te m a t k a n o n u , p rz e d s ta w io n e w o p ra c o w a n iu n ie ś m ia ło d ro b n y m d r u k ie m , m o ż n a by w y k o rz y s ta ć sz e rz e j i o d w a ż n ie j. P o tr a k ta c i e o k a n o n ie n a s tę p u je u z u p e łn ie n ie I — A p o k r y fy . J e s t to n o w e u ję c ie . S k ró c o n o z n a c z n ie b ib lio g ra fię , a p rz e d e w s z y s tk im sa m o o p ra c o w a n ie . T o s k ró c e n ie je s t ze w sz e c h m ia r słu sz n e : a n a lo g ic z n e b o w ie m o p ra c o w a n ie w e „ W stę p ie ” z r. 1973 b y ło np. p o n a d d w u k ro tn ie o b s z e rn ie js z e od N a tc h n ie n ia . K o le jn y m te m a te m , p o d o b n ie ja k w w y d a n iu p o p rz e d n im , są p is m a q u m - ra ń s k ie . J e s t to u ję c ie s k ró c o n e (opuszczono część k o ń c o w ą : T e k s t y litu r g ic z n e i lite r a tu r a a p o k a lip ty c z n a ). P o ty c h d w ó c h u z u p e łn ie n ia c h za m ie sz c z o n y je s t t r a k t a t I I I : T e k s t P ism a Ś w ię te g o . J e s t to o d p o w ie d n ik n ie m a l tr z e c h p ie r w s z y c h ro z d z ia łó w z p o p rz e d
n ieg o w y d a n ia . O b ecn e u ję c ie je s t je d n a k z u p e łn ie o ry g in a ln e . U k ła d je s t p o m y ś la n y b a rd z o lo g iczn ie. A u to r u m ie ję tn ie w y b r a ł l i t e r a t u r ę i b o g a to u d o k u m e n to w a ł p r z e d s ta w ia n y m a te ria ł. R e c e n z e n to w i n a s u w a się ty lk o p y ta n ie , czy celo w e je s t o d d z ie le n ie P r z e k ła d ó w B ib lii n a ję z y k i n a ro d o w e od S ta r o ż y tn y c h
p r z e k ła d ó w b ib lijn y c h .
T r a k t a t IV n o si t y t u ł H e r m e n e u ty k a b ib lijn a . O p ra c o w a n y je s t so lid n ie i n o w o cześn ie. S a m a d y sp o z y c ja m a t e r i a łu je s t b a rd z o p o m y sło w a . C ie k a w ie w łą c z a te ż a u to r w cało ść t r a k t a t u in f o rm a c je o m e to d a c h h is to r y c z n o - lite ra c k ic h i p rz e s ła n k a c h filo z o fic z n y c h . C z y te ln ik n ie z n a jd z ie tu je d n a k w y s t a r c z a jąceg o o m ó w ie n ia c o ra z p o w sz e c h n ie j s to s o w a n e j m e to d y a n a liz y s t r u k t u r a ln e j. W ą tp liw o śc i b u d z ą te ż n ie k tó re ty tu ły . I ta k , n a s. 194 s p o ty k a m y s f o r m u ło w a n ie : K r y te r ia o d n a jd y w a n ia s e n s u b ib lijn e g o (h e u r y s ty k a ) i jeg o in t e r
p re ta c ji. W ą tp liw o ść d o ty c z y z n a c z e n ia te g o o s ta tn ie g o sło w a : ch o d zi o i n t e r
p r e ta c ję se n s u ? I n t e r p r e t u j e się ra c z e j te k s t — o d n a le z ie n ie s e n s u je s t ce le m i n te r p r e ta c ji. N a s. 204 w id n ie je ty tu ł: R e k o n s tr u k c ja k o m p o z y c ji t e k s t u ( k s ię
gi). Z b r z m ie n ia t a k z a ty tu ło w a n e g o f r a g m e n tu w y n ik a , że c h o d zi o w s k a z a
n ie k r y te r ió w w y k r y w a n ia k o m p o z y c ji u tw o ru . W z w ią z k u z ty m słow o „ r e k o n s t r u k c ja ” je s t m a ło p re c y z y jn e i m y lą c e . K o ja r z y się b o w ie m z ja k im ś p o s z u k iw a n ie m p ie rw o tn e g o s ta d iu m u tw o ru , a m n ie j z b a d a n ie m o b e c n e j p o s ta ci te k s tu .
T r a k t a t V — P r o fo r y s ty k a p a sto ra ln a —■ je s t p rz e p r a c o w a n y i n ieco s k r ó cony. P o d o b n ie m a się rzecz z u z u p e łn ie n ie m I I I — H is to r ią e g ze g e zy .
N a k o ń c u d z ie ła z n a jd u je się D o d a te k , z a w ie r a ją c y d o k u m e n ty K o ścio ła d o ty c z ą c e P is m a Ś w ię te g o . W o b e c n y m w y d a n iu p o d a n o je ty lk o , i słu sz n ie , w ję z y k u p o ls k im . C i b o w ie m , k tó r z y in t e r e s u j ą się o ry g in a łe m , m o g ą ła tw o do n ieg o tr a fić . N a s u w a się ty lk o p y ta n ie , czy n ie u d a ło b y się uło ży ć ty c h d o k u m e n tó w b a r d z ie j p a r a le ln ie do o b ecn eg o u k ła d u o m ó w io n y c h w k s ią ż c e z a g a d n ie ń .
O m a w ia n y „ W s tę p ” je s t b a rd z o u d a n y m d z iełem . R z e te ln ie o p ra c o w a n e są p o szczeg ó ln e części i u tr z y m a n a ic h w ła ś c iw a p ro p o r c ja . Ł a tw o w y c z u w a się te ż d y s k r e tn ą , a le u m ie ję tn ą i c z u jn ą o b ecn o ść r e d a k t o r a te g o zb io ro w e g o o p r a c o w a n ia . W y p a d a w ię c ty lk o p o g ra tu lo w a ć a u to r o m u d a n e g o p rz e d s ię w z ię c ia i w y ra z ić życzen ie, b y ja k n a js z y b c ie j u k a z a ło się n a s tę p n e w y d a n ie . S k ro m n y b o w ie m n a k ła d (5 000+ 253) n ie z a sp o k o i z a p e w n e w ie lk ic h i s ta le ro s n ą c y c h p o trz e b w ty m z a k re s ie .
I jeszcze p ro p o z y c ja . M oże b y ło b y p o ż y te c z n e o m ó w ie n ie — n a p o c z ą tk u d z ie ła — z a g a d n ie n ia o b ja w ie n ia i jego p rz e k a z y w a n ia . W te n sp o só b ja ś n ie j u k a z a ła b y się r o la P is m a Ś w ię te g o w h is to rii z b a w ie n ia ja k o szczeg ó ln eg o m o m e n tu w p rz e k a z ie o b ja w ie n ia . S tu d e n c i te o lo g ii s p o ty k a ją się w p ra w d z ie z ty m te m a te m g d z ie in d z ie j, n ie zaszk o d z iło b y im je d n a k p e w n e — p o d a n e od nieco in n e j s tr o n y — p o w tó rz e n ie . T a k ie u z u p e łn ie n ie w y d a je się n a to m ia s t p iln ie p o trz e b n e d la c z y te ln ik ó w n ie s tu d iu ją c y c h s y s te m a ty c z n ie teo lo g ii.
