Włodzimierz Piechocki
Elbląg. Zamek
Informator Archeologiczny : badania 13, 211-212
211 B a d a n ia p r o w a d z ili m g r H e n ry k J a no с h a 1 m g r F r a n c i s z e k J .L a c h o w i c z . F in a n s o w a ł W KZ w K o s z a lin ie . O s a d a r y b a c k a l śla d y o s a d n ic tw a p o rto w e g o - R e g o u jś c le /Х Ш - X V I w . / 4 S ta n o w is k o p o ło ż o n e c z ę ś c io w o w p r z y b r z e ż n y c h w o d a c h B a łty k u o r a z n a p la ż y w p r o f ilu p ia ś n lc y w y d m y , o k o ło 500 m n a w s c h ó d od o b e c n e g o k a n a łu p o r to w e g o , łą c z ą c e g o j e z i o r o R e s k o z m o r z e m B a łty c k im o r a z 1 0 0 -1 5 0 m n a p ó łn o c o d S z o s y K o ło b r z e g - D ź w ir z y n o - M ż e r z y n o . W c ią g u o s ta tn ic h t r z e c h l a t , w w y n ik u d z i a ł a l n o ś c i e r o z y jn e j f a l m o r s k i c h , z w ła s z c z a w o k r e s a c h s z to r m ó w , z o s t a ł d o ś ć m o c n o u s z k o d z o ny i z n is z c z o n y p a s p r z y b r z e ż n y c h w y d m · N a s k u te k c z e g o w o d le g ło ś c i o k o ło 2 5 -3 0 m od b r z e g u p la ż y o d s ło n ię te z o s ta ło d o ś ć w y r a ź n ie r e g u l a r n e s k u p is k o p a l i d ę b o w y c h w b ity c h w dno B a łty k u , P a l e te w y s tę p u ją ja k w y k a z a ły w s tę p n e b a d a n ia , n a p o w ie r z c h n i o k o ło 50 x 5 0 m . D o ś ć r e g u la r n y ic h u k ła d w s k a z u je , ż e s ą o n e p o z o s t a ł o ś c i ą j a k i e j ś d a w n e j, b u d o w la n e j k o n s t r u k c j i m o r s k i e j lu b p r z y b r z e ż n e j , k t ó r ą n a o b e c n y m e ta p ie p r a c tr u d n o o k r e ś l i ć . R ó w n o c z e ś n ie , w w yn ik u d z ia ła n ia f a l m o r s k i c h , a n a s tę p n ie p r z e p ro w a d z o n y c h p r a c a r c h e o lo g ic z n y c h , w p r o f ilu w y d m y , n a g łę b o k o ś c i 2 0 0 -2 5 0 m od o b e c n e j p o w ie r z c h n i i o k o ło 50 m n a p o łu d n io w y w sc h ó d
V w s p o m n ia n e j w y ż e j k o n s tr u k c ji, o d s ło n ię to w a r s t w ę k u ltu r o w ą d łu g o ś
c i o k o ło 30 m I m i ą ż s z o ś c i od 2 0 do 50 m . N a je j z a w a r t o ś ć s k ła d a s i ę ■ in te n s y w n a s p a le n iz n a z m ie s z a n a z p ia s k ie m , w ę g la m i d r z e w n y m i, p o le w ą l f r a g m e n t a m i c e g i e ł . W w a r s tw ie t e j w y s tą p iła ta k ż e c e r a m i k a , k a f le , to p o r e k ż e la z n y , b e łt k u s z y , h a c z y k d o ło w ie n ia r y b , a w p o b lis k ic h w o d a c h B a łty k u z n a le z io n o d w ie k o tw ic e . O d k ry ty z e s p ó ł m o ż n a d a to w a ć na X V -X V 1 w ie k . N a jp ra w d o p o d o b n ie j w k o ń c u X V I lu b na p o c z ą tk u X V II w ie k u po s p a le n iu z o s t a ł p r z y s y p a n y 3 - m e t r o w e j g r u b o ś c i w a r s tw ą p la s k u . Z d a n y c h ź ró d ło w y c h w y n ik a , ż e w ty m r e j o n i e , a l e n ie c o d a le j n a z a c h ó d , b l i ż e j m i e js c o w o ś c i M ż e rz y n o z n a jd o w a ł s i ę w ś r e d n io w ie c z u p o r t m i a s t a T r z e b ia to w a zw any R e g o u jś c le m . P o r t te n w z m ia n k o w a n y j e s t w 12B7 r o k u .- W p o c z ą tk a c h X V w ie k u , w w yn ik u w a lk i k o n k u r e n c y jn e j, k p ło b r z e ż a n le z a b lo k o w a li w r a k a m i S t a r e u j ś c i e R e g i i p r z y c z y n i l i s i ę do upadku* S ta r e g o p o r t u . Nowy p o r t w R e g o u jś c lu z o s ta ł zbu d o w an y p r z e z T r z e b ia tó w w 1457 r o k u , po p r z e k o p a n iu now ego ło ż y s k a R e g i w m ie js c u g d z ie o b e c n ie p ły n ie g łów ny n u r t r z e k i z J e z io r a R e s k o , B i o r ą c pod u w a g ę b li s k i e p o ło ż e n ie D ź w irz y n a m o ż n a s ą d z i ć , ż e n a Jego t e r e n i e m u s ia ły s i ę z n a jd o w a ć u r z ą d z e n ia z w ią z a n e z p o r te m w R e g o u jś c lu , a o d k r y te p r z e z n a s r e s z t k i z a b u d o w a ń s ą z n im z w ią z a n e . Z a p e w n e b y ły to b u d y n k i s t r a ż n i c z e lu b n a w e t g o s p o d a r c z e z b u d o w a n e z w z m ia n k o w a n y m Już N ow ym p o r te m w R e g o u jś c lu w X V w ie k u . B a d a n ia a r c h e o lo g ic z n e w in n y b y ć tu d a le j k o n ty n u o w a n e . E L B L Ą G Z a m e k P . P . P r a c o w n ie K o n s e r w a c ji Z ab y tk ó w
212 P r a c o w n ia A r c h e o lo g ie zn o -K o n s e r w a to r e k a O d d z ia ł G d a ń s k B a d a n ia p r o w a d z ił m g r W ło d z im ie r z P ie c h o c k i. F in a n s o w a ł W KZ w E lb lą g u . P i e r w s z y s e z o n b a d a ń . T e r e n z a m k u K r z y ż a c k ie g o . B a d a n ia s k o n c e n tr o w a n o n a t e r e n i e o k r e ś lo n y m w e d h ig ź r ó d e ł h i s to r y c z n y c h , Jako m i e j s c e , n a k tó r y m z n a jd o w a ł s i ę z a m e k M i s t r z a K r a jo w e g o , w p ó ź n ie js z y m z a ń c z a s i e W ie lk ie g o S z p lta ln lk a Z a k o n u K r z y ż a c k ie g o . C e le m b a d a ń j e s t z b a d a n ie r o z p la n o w a n ia z a m k u . Z a ło ż o n o dw a w y k o p y , p ie r w s z y w p ó łn o c n o -w s c h o d n im n a r o ż n ik u o b e c n e g o M u z e u m E lb lą s k ie g o , d r u g i n a z a c h ó d o d n a r o ż n ik a /p ó łn o c n o - z a c h o d n ie g o / M u z e u m . W p ie r w s z y m z w ykopów o d s ło n ię to s to p ę f u n d a m e n to w ą , p ra w d o p o d o b n ie w e w n ę tr z n e g o m u r u o b r o n n e g o , zb u d o w an e g o w o d s ło n ię ty c h p a r t i a c h z d u ż y c h g ła z ó w s p o jo n y c h z a p r a w ą w a p ie n n ą . W d r u g im z w y k o p ó w , z a ło ż o n y m w m ie js c u g d z ie w e d łu g p lan ó w m i e j s k ic h j z w ie k u Χ ν Π - Χ Ι Χ / z n a jd o w a ła s i ę b a s z t a n a r o ż n a , n ie u z y s k a n o p o tw ie r d z e n ia te g o fa k tu . W obu w y k o p a c h n i e d o ta r to do c a l c a z e w z g lę dów te c h n ic z n y c h . U z y sk a n y m a t e r i a ł r u c h o m y to c e r a m i k a X V -X 3X w . , w ty m s t o su n k o w o d u ż y w y b ö r k a f li p ły to w y c h 1 g a rn k o w y c h , w y tw o ry z e s z k ł a , n ie w ie lk ą i l o ś ć p r z e d m io tó w m e ta lo w y c h , w ty m c z t e r y m o n e ty /X V I- X V II w . / o r a z s z c z ą t k i z o o lo g ic z n e . M a te r ia ły i d o k u m e n ta c ja z b a d a ń z n a jd u ją s i ę w P r a c o w n i A r c h e o lo g ic z n o - K o n s e r w a t o r s k i e j P . P . P K Z O /G d a ń s k , B a d a n ia b ę d ą k o n ty n u o w a n e . F R O M B O R K W o je w ó d z k i K o n s e r w a to r w o j » e l b l ą s k i e Z a b y tk ó w S ta n o w is k o 4 w E lb lą g u K a p lic a ś w .A n n y 1 s z p i t a l ś w .D u c h a B a d a n ia p r o w a d z ili: m g r M a r ia D ą b r o w s k a , m g r M ir o s ła w a G a je w s k a I d o c . d r J e r z y K ru p p e / a u t o r s p r a w o z d a n i a / . F in a n s o w a ł W KZ w E lb lą g u . P i ą t y s e z o n b a d a li. S z p ita l l k a p lic a z X V -X X w .
B a d a n ia n a d a l k o n c e n tro w a ły e l ę w e w n ę tr z u o b ie k tu . O b ję to n im i c z ę ś ć d a w n y c h c e l p ó łn o c n y c h o r a z p ó łn o c n o z a c h o d n ie p o m ie s z c z e n ie n a r o ż n e , w k tó r y m w g t r a d y c j i z n a jd o w a ć s i ę m ia ła k u c h n ia s z p i t a l n a . R o z p o c z ę to r ó w n ie ż p o s z u k iw a n ia w p o łu d n io w y m c ią g u c e l s z p ita ln y c h z a k ła d a ją c w y k o p w e w n ę tr z u n a r o ż n e j c e l i p o łu d n io w o w s c h o d n le j.
P r a c e w c e la c h p ó łn o c n y c h p o tw ie r d z iły u b ie g ło r o c z n e u s t a l e n i a co flo I s tn ie n ia d w ó ch p o z io m ó w p o s a d z e k c e g la n y c h o o d m ie n n y m u k ł a
