Ocena wykorzystywania funduszy unijnych w województwie świętokrzyskim w latach 2007-2013

Ocena wykorzystywania funduszy

unijnych w województwie

świętokrzyskim w latach 2007-2013

ASO.A.5(1)/2015.69-78

JUSTYNA STOLARSKA

mgr, student, Uniwersytet Jana Kochanowskiego

OCENA WYKORZYSTYWANIA FUNDUSZY UNIJNYCH

W WOJEWÓDZTWIE ŚWIĘTOKRZYSKIM W LATACH 2007-2013

THE ASSESSMENT OF THE USE OF FUNDS OF THE EUROPEAN UNION IN ŚWIĘTOKRZYSKIE VOIVODESHIP IN THE YEARS 2007 - 2013

Streszczenie: W artykule przedstawiono dane pozwalające ocenić sposób absorpcji środków unijnych w latach 2007 - 2013 przez wojewódz-two świętokrzyskie. Zaprezentowane zestawie-nia pokazują, jak ważną rolę dla innowacji, rozwoju przedsiębiorstw, infrastruktury trans-portowej oraz społeczeństwa pełnią środki unijne. Aktywność jednostek samorządu teryto-rialnego województwa świętokrzyskiego jest zróżnicowana, jednak uzyskane i wykorzystane środki unijne pozwoliły umocnić pozycję woje-wództwa oraz wchodzących w jego skład po-wiatów na tle całego kraju. Kolejny okres pro-gramowania 2014 – 2020 niewątpliwie jest szansą, aby w jeszcze bardziej efektywny spo-sób zwiększyć możliwości rozwoju regionu kieleckiego.

Słowa kluczowe: fudusze UE, programy opera-cyjne, polityka strukturalna

Abstract: The article presents data allowing to assess the way of the absorption of EU funds in years 2007 - 2013 by the Świętokrzyskie Voi-vodeship. Presented statements show how important role EU funds play for the innova-tions, enterprise development, transport infra-structure and community. The activity of local government units in the Świętokrzyskie Voi-vodeship is diverse, however, the obtained and used EU funds have allowed to strengthen the position of the voivodeship and the counties which are composed in it, on the background of the whole country. The next programming period 2014 - 2020 is undoubtedly a chance to increase opportunities for development of Kielce region in a more effective way.

Key words: EU funds, operational programmes, structural policy

WSTĘP

Po akcesji do Unii Europejskiej, Polska uzyskała dostęp do wszystkich fun-duszy pomocowych przewidzianych dla państw członkowskich. Wspólnota przeznaczyła dla państw przystępujących w 2004 roku 23 mld euro, z czego nasz kraj pozyskał 12,8 mld euro [Polska i jej fundusze ... 2009, 18]. Z kolei, w latach 2007 - 2013 przypadło nam wsparcie w wysokości 67,3 mld euro, 25% z tej kwoty rozdzielono pomiędzy 16 województw.

Rys. 1. Fundusze pomocowe dla regionów w Polsce w latach 2007–2013 (w mln euro.) Źródło: Polska i jej fundusze, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009, s. 9.

Najwięcej środków przewidziano dla województw: mazowieckiego, ślą-skiego i lubelślą-skiego. Najmniej zaś otrzymały województwa: opolskie oraz lubuskie. Jednak w przeliczeniu na 1 mieszkańca w czołówce beneficjentów pomocy unijnej znalazły się województwa: warmińsko - mazurskie, święto-krzyskie, podlaskie, podkarpackie, lubelskie, bowiem to one do momentu rozszerzenia UE o Bułgarię i Rumunię w 2007 roku stanowiły najbiedniejszy region w całej Wspólnocie. Wskazane obszary były najmniej konkurencyjne w stosunku do pozostałych regionów, przyciągały najmniej inwestycji bezpo-średnich, słabiej się rozwijały oraz wolniej reformowały swoje gospodarki. Trafiało do nich także mniej środków pochodzących z funduszy pomocowych

0 0,5 1 1,5 2 2,5 3

Justyna Stolarska ASO.A.5(1)/2015.69-78

71 na skutek mniejszych inwestycji realizowanych na tym terenie. Dlatego też, dla przezwyciężenia trudności strukturalnych niezbędne było ich uprzywile-jowanie względem innych obszarów przy podziale środków pomocowych. Przejawem tego było między innymi stworzenie odrębnego Programu Ope-racyjnego Rozwój Polski Wschodniej, przeznaczonego tylko dla wspomnia-nych pięciu regionów [Mosionek - Schweda 2012, 101].

Rys. 2. Podział środków przeznaczonych na osiąganie celów wspólnotowej polityki struktural-nej w Polsce w latach 2007 – 2013.

Źródło: I. Musiałkowska, Wykorzystywanie funduszy strukturalnych w Polsce po 2004 roku, [w:] Polska pięć lat w Unii Europejskiej, red. S. Konopacki, Łódź 2009, s. 243.

Strategię wydatkowania funduszy europejskich określały Narodowe Strate-giczne Ramy Odniesienia na lata 2007 - 2013. Zostały one zaakceptowane przez Radę Ministrów w listopadzie 2006 roku, natomiast wstępne zatwierdzenie planu przez Komisję Europejską nastąpiło w maju 2007 roku. Celem NSRO było kreowa-nie odpowiednich warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości, która miała zapewnić wzrost zatrudnienia poziomu spójności społecznej, gospodarczej oraz przestrzennej. Cele i priorytety były reali-zowane przez programy operacyjne, a ich źródłem finansowania w latach 2007 – 2013 był: Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego; Europejski Fundusz Społecz-ny; Fundusz Spójności.

Do funduszy należy zaliczyć również Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obsza-rów Wiejskich i Europejski Fundusz Rybacki. Pomoc finansowa, którą można było uzyskać z tych źródeł, związana była z prowadzeniem Wspólnej Polityki Rolnej UE.

Do celów horyzontalnych funduszy spójności na lata 2007 - 2013 zaliczono: − poprawę jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz

rozbu-dowę mechanizmów partnerstwa;

− budowę i modernizację infrastruktury społecznej i technicznej; − wzrost konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw;

− wzrost współzawodnictwa regionów oraz przeciwdziałanie margina-lizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej;

− wyrównywanie szans rozbudowy i wspomaganie zmian na terenach wiejskich [Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia ..., 40 – 74]. Założenia te były wdrażane za pomocą sześciu programów sektorowych oraz szesnastu regionalnych programów operacyjnych.

Tabela 1. Alokacja środków dla Polski na operacje strukturalne z budżetu Wspólnoty na lata 2007 – 2013.

1. Programy operacyjne z Narodowych Strategicznych Ram

Odniesienia: 67,9 mld euro

- Regionalne programy operacyjne 17,3 mld euro - Rozwój Polski Wschodniej 2,4 mld euro - Europejska Współpraca Terytorialna 0,7 mld euro - Infrastruktura i Środowisko 28,3 mld euro - Innowacyjna Gospodarka 8,7 mld euro

- Pomoc Techniczna 0,5 mld euro

- Kapitał Ludzki 10 mld euro

- Rezerwa wykonania projektów PO 1,9 mld euro 2. Program Operacyjny Rozwój Obszarów Wiejskich 13 230 mln euro 3. Program Operacyjny Zrównoważony Rozwój Sektorów

Rybo-łówstwa i Nabrzeżnych Obszarów Rybackich 734 mln euro 4. Wartość wsparcia ogółem 81 248 mln euro Źródło: Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 – 2013 wspierające wzrost

gospodar-czy i zatrudnienie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007.

Ogólnie przyjęta zasada finansowania projektów unijnych polegała na re-fundacji poniesionych kosztów. Poziom dofinansowania projektu różnił się w zależności od jego charakteru, beneficjenta i wielu innych czynników. Był on ściśle określony dla każdego działania realizowanego w ramach progra-mów operacyjnych. Cześć kosztów objętych dotacją z UE musiała być naj-pierw pokryta przez beneficjenta, a dopiero po zrealizowaniu i rozliczeniu podlegała ona zwrotowi [Lepczyński i in. 2009, 10].

Justyna Stolarska ASO.A.5(1)/2015.69-78

73 Istotną rzeczą jest to, iż na lata 2007 - 2013 z budżetu UE Polska pozyskała i zainwestowała około 288,5 mld zł. Dzięki tym działaniom Fundusze Europejskie korzystnie wpłynęły na wzrost PKB, zwiększyły konkurencyjność polskich regionów, a także pomogły stworzyć nowe miejsca pracy [http://www.mrr.gov.pl].

Tabela 2. Liczba podpisanych umów oraz wartość wsparcia finansowego UE dla województw Polski (stan na wrzesień 2015 r.).

Województwo Liczba projektów Wartość pro-jektów w mld zł Dofinansowanie z UE w mld zł Lubuskie 5035 14,9 8,3 Zachodniopomorskie 8952 27,7 13,6 Pomorskie 11601 36,4 19,8 Warmińsko - mazurskie 9551 25,6 14,8 Podlaskie 9683 18,4 9,9 Wielkopolskie 17499 39,1 20,9 Kujawsko - pomorskie 11587 25,8 13,6 Mazowieckie 27023 95,2 50 Dolnośląskie 11257 44,9 23,6 Łódzkie 13984 38,5 20,3 Opolskie 5894 12,5 6,7 Śląskie 16749 58,1 31,9 Małopolskie 13923 41,9 21,8 Świętokrzyskie 8625 16,9 9,5 Lubelskie 16828 29,3 17,6 Podkarpackie 10673 34,7 19,2

Źródło: Opracowanie własne.

Od początku uruchomienia programów pomocowych podpisano z beneficjentami ponad 198,8 tys. umów. Najwięcej z nich zawarto w województwie mazowieckim, drugie miejsce pod tym względem zajęło województwo wielkopolskie, trzecie zaś lubelskie.

W latach 2007 – 2013 w województwie świętokrzyskim wartość zawartych umów o dofinansowanie wynosiła 16,9 mld zł, w tym ponad 9,5 mld zł stanowiły środki unijne. Umowy o najwyższej wartości zawarto w Regionalnym Programie Operacyjnym. Z kolei najwięcej pieniędzy zakonotowano w obszarze "Transport" w którym umowy opiewały na łączną wartość 4 mld zł, w tym 2,8 mld zł pocho-dziło ze środków wspólnotowych (PO IiŚ - 1,4 mld zł, RPO - 0,7 mld, PO RPW - 0,6 mld zł). Drugim co do wielkości obszarem inwestycji była "Ochrona środowi-ska i zapobieganie zagrożeniom". W ramach PO IiŚ i RPO, na realizację tego typu projektów, podpisano umowy na kwotę 2,4 mld zł, w tym 1,3 mld zł pochodziło

z funduszy UE. Najwięcej środków z PO KL skierowano na zatrudnienie - 0,5 mld zł ogółem, w tym zdecydowana większość, czyli 0,4 mld zł pochodziło ze środ-ków europejskich.

Tabela 3. Wybrane projekty realizowane w województwie świętokrzyskim (stan na wrzesień 2015 r.) Tytuł projektu Nazwa pro-gramu opera-cyjnego Całkowita wartość pro-jektu w mln zł Wartość wkładu UE w mln zł Zakup taboru dla PKP Intercity S.A. do

realizacji kolejowych przewozów pasażer-skich - zakup 20 elektrycznych zespołów trakcyjnych

PO IiŚ 1.156,6 658,8 Budowa Międzynarodowego Centrum

Kultur w Kielcach PO IiŚ 74,1 31,9

Rozwój bazy badawczej specjalistycznych laboratoriów Uczelni publicznych Regionu Świętokrzyskiego

PO IG 89,8 76,3 Budowa sieci FTTH na obszarze

Sandomie-rza PO IG 5,2 2,5

Nauczyciel zawodu z przyszłością PO KL 4,3 3,6 Możliwości - Umiejętności - Praca dla

Kielczan PO KL 41,2 34,9

Finansowanie kosztów zatrudnienia pra-cowników IPOC w Świętokrzyskim Urzę-dzie Wojewódzkim w 2011 r.

PO PT 1,5 1,2

Finansowanie kosztów zatrudnienia pra-cowników IPOC w Świętokrzyskim Urzędzie Wojewódzkim w Kielcach w 2015 roku.

PO PT 1,1 0,96

Rozwój systemu komunikacji publicznej w

Kieleckim Obszarze Metropolitarnym PO RPW 352,8 233,1 Rozbudowa infrastruktury dydaktycznej

Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach - II etap budowy Campusu Uniwer-syteckiego

PO RPW 161,7 135,5 Budowa Europejskiego Centrum Edukacji

Geologicznej w Chęcinach RPO WŚ 34,6 27,9 Wyposażenie Szpitala Powiatowego w

Opatowie RPO WŚ 8,2 7,0

Źródło: Opracowanie własne.

Dzięki projektom współfinansowanym ze środków unijnych:

− wybudowano lub zmodernizowano 957 km sieci kanalizacyjnych; − utworzono ponad 2,5 tys. nowych miejsc pracy;

Justyna Stolarska ASO.A.5(1)/2015.69-78

75 − 610 gospodarstw domowych otrzymało dofinansowanie dostępu do

In-ternetu,

− wybudowano lub zmodernizowanej 539 km sieci wodociągowej; − oddano do użytku 52 jednostki taboru komunikacji miejskiej; − wybudowano lub przebudowano 442 km dróg;

− 41 obiektów dziedzictwa kulturowego otrzymało wsparcie;

− wybudowano lub przebudowano 57 obiektów infrastruktury szkół i szkół wyższych;

− wsparcie otrzymało 37 instytucji ochrony zdrowia.

Tabela 4. Pozyskiwanie funduszy unijnych przez powiaty województwa świętokrzyskiego (stan na wrzesień 2015 r.) Powiat Ilość podpisa-nych umów w latach 2007 - 2013 Łączna ilość podpisanych umów Wartość projektu w mld zł Dofinansowanie z UE w mld zł konecki 328 534 1,000 0,500 skarżyski 277 333 0,880 0,493 starachowicki 250 336 0,558 0,291 ostrowiecki 320 504 0,903 0,492 opatowski 217 517 0,436 0,237 kielecki 874 1309 2,893 1,738 m. Kielce 681 944 3,877 2,323 włoszczowski 169 359 0,448 0,232 jędrzejowski 248 600 0,889 0,428 pińczowski 132 371 0,334 0,188 kazimierski 114 439 0,212 0,124 buski 273 554 0,934 0,493 staszowski 285 622 0,867 0,436 sandomierski 290 825 0,461 0,261

Źródło: Opracowanie własne.

W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego województwo świętokrzyskie miało do dyspozycji niemal 770 mln euro. Od początku realizacji programu podpisa-no ponad 1 060 umów o dofinansowanie o łącznej wartości ok. 4,7 mld zł, w tym ponad 2,5 mld zł stanowiło dofinansowanie unijne. Najwięcej wartościowo umów podpisano w obszarze "Transport" - 134 umowy o łącznej wartości wydatków ogó-łem ok. 1,1 mld zł oraz dofinansowaniu z UE wynoszącym748 mln zł. Również wiele umów zostało zawartych w obszarze "Badania i rozwój technologiczny, innowacje,

przedsiębiorczość" - 509 umów o łącznej wartości blisko 1,4 mld zł oraz dofinanso-waniu unijnemu w wysokości 545 mln zł [Wykorzystywanie funduszy ... 2012, 1].

Ważną rolę w województwie świętokrzyskim, oprócz dużych projektów infra-strukturalnych, pełniły te mniejsze, realizowane w poszczególnych powiatach.

Najlepszym beneficjentem środków unijnych w latach 2007 - 2013 okazał się powiat kielecki, który podpisał 874 umów. Drugie miejsce zajął powiat m. Kielce, a za nim powiat ostrowiecki oraz sandomierski. Najmniej aktywny w pozyskiwaniu funduszy europejskich okazał się powiat kazimierski.

Tabela 5. Wartość całkowita (mln zł) podpisanych umów o dofinansowanie w latach 2007 - 2013 z podziałem na programy operacyjne oraz powiaty województwa świętokrzyskiego (stan na czerwiec 2015 r.).

Jednostka

terytorialna PO IiŚ PO IG PO KL PO PT PO RPW RPO WŚ Województwo świętokrzyskie 4.086,5 1.389,2 1.980,6 10,6 1.905,5 5.841,1 Powiat kielecki 994,0 102,2 272,1 0 57,6 1.333,5 Powiat konec-ki 205,7 182,9 118,5 0 151,5 241,8 Powiat ostro-wiecki 184,1 184,3 116,3 0 0 385,1 Powiat skarży-ski 864,5 60,5 110,4 0 0 267,7 Powiat stara-chowicki 0,1 118,2 9,2 0 17,9 255,4 Powiat m. Kielce 1.128,1 268,4 122,5 10,6 1.031,0 1.109,2 Powiat buski 151,3 117,9 69,5 0 26,8 483,4 Powiat jędrze-jowski 102,6 128,3 73,0 0 232,5 285,5 Powiat kazi-mierski 209,3 2,3 26,3 0 2,9 139,6 Powiat opa-towski 0 65,5 67,5 0 4,8 246,0 Powiat piń-czowski 209,5 16,0 31,6 0 0 200,6 Powiat san-domierski 653,0 11,4 66,8 0 1,0 219,8 Powiat sta-szowski 224,2 28,9 74,9 0 16,6 315,8 Powiat włosz-czowski 320,3 99,6 44,8 0 2,1 217,2 Źródło: Opracowanie własne na podstawie BDL.

Justyna Stolarska ASO.A.5(1)/2015.69-78

77 Tabela 6. Ilość podpisanych umów w województwie świętokrzyskim w latach 2007 - 2013 ze względu na tematykę projektu (stan na wrzesień 2015 r.).

Temat projektu Ilość podpisanych umów

Nauka i edukacja 1329

Transport 165

Energetyka 163

Turystyka 110

Bezpieczeństwo 3

Badania, rozwój, innowacja 177

Kultura i sztuka 130

Ochrona zdrowia 38

Rozwój firm 829

Telekomunikacja i e-usługi 38 Praca i integracja społeczna 829 Współpraca międzynarodowa 261

Administracja 1197

Rewitalizacja 79

Ochrona środowiska 164

Źródło: Opracowanie własne.

Przy uwzględnieniu struktury powiatowej oraz podziału wydatków na fundusze można stwierdzić, iż w przeważającej większości wykorzystywane środki pochodziły z PO RPW. Ze środków przeznaczonych na PO IiŚ najbar-dziej skorzystał powiat m. Kielce, kielecki, skarżyski i sandomierski. Z kolei jeśli chodzi o PO IG najbardziej aktywny w latach 2007 - 2013, oprócz powia-tu m. Kielce, był powiat konecki i ostrowiecki. Z PO KL najwięcej środków pozyskały powiaty: kielecki, m. Kielce, konecki oraz ostrowiecki. Z PO PT ko-rzystał tylko powiat m. Kielce, który uzyskał w latach 2007 - 2013 dofinanso-wanie wynoszące ponad 10,6 mln zł. Najwięcej ze środków PO RPW skorzy-stały natomiast powiaty: m. Kielce, jędrzejowski i konecki. Największe dofi-nansowanie z RPO województwa świętokrzyskiego uzyskał powiat kielecki, m. Kielce, buski, ostrowiecki, zaś najmniejsze powiat kazimierski.

Jednym z priorytetów polityki Unii Europejskiej jest niwelowanie dyspro-porcji rozwojowych oraz wyrównywanie poziomu życia w jej regionach. Każ-dy kraj będący członkiem wspólnoty w latach 2007 -2013 otrzymał na ten cel określoną pulę pieniędzy. Dla Polski z budżetu UE przewidziano 67,3 mld euro. Sposób wydatkowania tej kwoty określała Narodowa Strategia Spójno-ści. W tym okresie programowania podpisano w Polsce ponad 112 tys. umów, najwięcej w województwach: śląskim, mazowieckim oraz

wielkopol-skim, najmniej zaś w lubuwielkopol-skim, podlaskim oraz opolskim. W województwie świętokrzyskim od momentu wejścia naszego kraju do UE popisano łącznie 8625 umów na łączną kwotę 16,9 mld zł, z czego 9,5 mld zł pochodziło z dotacji unijnych. W województwie świętokrzyskim największą ilość projek-tów zrealizowano w obrębie edukacji, rozwoju firm, pracy i integracji spo-łecznej. Dużą rolę fundusze europejskie odegrały w kwestii wspierania badań i rozwoju innowacyjności. Aktywność powiatów w województwie świętokrzy-skim pod względem pozyskiwania środków unijnych jest zróżnicowana. Prym wiedzie powiat m. Kielce, powiat kielecki oraz powiat ostrowiecki i sando-mierski. Spośród 14 powiatów województwa świętokrzyskiego najmniejszą aktywnością wykazał się powiat kazimierski.

SPIS LITERATURY

Lepczyński B., Lisiewska M., Pawłowicz L., Penczar M., Wiecka H., Wykorzystywanie narzędzi finansowych w absorpcji funduszy unijnych i realizacji celów krajowej po-lityki regionalnej, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk 2009. Mosionek - Schweda M., Wykorzystanie funduszy unijnych przez polskie regiony

w programowaniu 2007–2013, Annales Universitatis Mariae Curie - Skłodowska Lublin - Polonia 2012.

http://www.mrr.gov.pl.

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007 - 2013 wspierające wzrost gospo-darczy i zatrudnienie.

Polska i jej fundusze, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009.

Wykorzystywanie funduszy unijnych w Świętokrzyskiem, Ministerstwo Rozwoju Re-gionalnego, Warszawa 2012.