Kronika
153
za k ład ów n a u k o w o -b ad aw c zy ch i p raco w n i O U M i G U M , do ak c ji szkolenio w e j p row ad zo n ej w O U M i G U M , do p ra c legalizacyjnych, do w sp ó łp racy A d m in istracji M ia r z zagranicą. U zup ełn iać ten m ateriał będą w yk resy, tablice statystyczne, fo to grafie i tym podobne d ow o d y rzeczowe. Jednocześnie zw ró cono u w a g ę n a d aw n e i istniejące zakłady w y tw ó rc ze i n ap ra w cze narzędzi m ierniczych z uw zględn ieniem ich historycznego rozw oju.
Równocześnie w y p ra c o w a n e zostały w y tyczne zakresu prac, jak ie należy podjąć nad historią m etrologii polskiej na n o w y m etapie. P race te rozw inąć w y padn ie równocześnie w trzech kieru nkach: 1 ) zapoznania się ze stanem m ateriałó w arch iw aln ych do historii m etrologii polskiej w w o je w ód zk ich arch iw ach państw ow ych, 2) opracow an ia historii ad m in istracji m ia r i 3) p rze p ro w ad zen ia sam odzielnych bad ań n au k o w ych nad m etrologią polską. N a czoło w y s u w a ją się przede w szystkim studia metodologiczne, które stan ow ić będą trw a łą podstaw ę bad ań historycznych.
Już w ch w ili obecnej w ie lk ą pomoc w bad an iach nad historią m etrologii w spółczesnej oddają jedyne dotychczas w Polsce zbiory m etrologiczne G łó w
nego U rzędu M iar, które w m iarę ro z w o ju m ogą p rzy brać ch arak ter cen tral nego M uzeum M etrologicznego. B ędzie to m uzeum o przeznaczeniu specjalnym zbierające za bytk i ja k narzędzia miernicze, które w y szły z obiegu, a dziś m ają znaczenie historyczne oraz eksponaty zw iązane z różnym i dziedzinam i pom iarów .
Stefan G órzyński
R E A K T Y W O W A N I E O Ś R O D K A M U Z E A L N E G O W S I E L P I W I E L K I E J
Z ak ład p u d lin garsk i i w alco w n iczy w S ielp i W ie lk ie j koło K ońskich (w oj. kieleckie) zbu d o w an y w p ierw sz ej p oło w ie X I X w . b y ł już w okresie m iędzy w o jen n y m otoczony opieką k onserw atorsk ą ja k o zabytek techniki. W r. 1934 zakład p rzejęło ówczesne M uzeum P rz e m y s łu -i Techniki, tw orząc w nim sw ój teren ow y oddział. Przep row ad zon o w tedy p race rem ontow e i konserw acyjne, zm ierzające do trw ałego zabezpieczenia obiektu. Poczynania te u legły całk o w item u zaprzepaszczeniu w czasie ostatniej w o jn y, kiedy okupant zniszczył zachow ane p ierw otne w yposażenie zakładu w m aszyny i urządzenia, p rze k a zując je n a złom, bu d yn k i zaś fabryczn e pow ażnie zd ew astow ał.
P o w ojn ie, dopiero w r. 1957 za bytk o w y zakład p rze jm u je pod bezpo średnią opiekę M uzeum T ech nik i N O T , z zam iarem k on tyn u ow an ia rozpo czętych przed dwudziestu p aru laty prac.
W ciągu d w u lat zostało w yk o n an e zabezpieczenie obiektu i jego w stęp ny remont. P ozw oliło to na zorganizow anie w jedn ej z hal za k ład u w y s ta w y
Najstarsze tradycje Zagłębia Staropolskiego, która została o tw a rta 14 czerw ca
1959 r. w obecności p rzedstaw icieli w ła d z w o je w ó d zk ich i p ow iato w y ch oraz p rzy licznym udziale m iejscow ego społeczeństwa. Z ad a n iem w y s ta w y było
154
K ronikazo brazo w an ie początków p ro du kcyjn ej działalności człow ieka na terenie ziemi kieleckiej, o których czerpie się w iadom ości z bad ań archeologicznych.
N a jw a ż n ie jsz y m i p ro blem am i o m aw ia n y m i n a w y s ta w ie b y ły : w y ró b n arzęd zi krzem iennych z b u ł w y d o b y w a n y c h w neolitycznej k o p aln i w K rz e m ionkach Opatowskich, odlew an ie w y ro b ó w z brą zu -oraz m asow y w ytop żelaza w p ry m ityw n ych ziemnych piecykach hutniczych, które zn ajdow ane są ostatnio w re jon ie G ó r Świętokrzyskich. T em atam i uzupełniającym i było garn carstw o oraz otrzym yw anie i zastosowanie b a rw n ik ó w .
W y s t a w a stan ow iła interesujące doświadczenie, p on iew aż operując m ate riałem archeologicznym p o k azy w ała go z technicznego p unk tu widzenia.
O tw a rcie w y s ta w y w S ielp i zapoczątkowało re a k tyw o w a n ie tam stałego ośrodka muzealnego. W p ra w d z ie w y s ta w a N ajstarsze tradycje Zagłębia Staro
polskiego b y ła czynna do 30 w rześn ia 1959 r., ale n a w iosnę 1960 r. zostanie
ona zn ów o tw arta w znacznie rozszerzonym zakresie.
Równocześnie są prow adzone prace nad choćby częściowym uzupełnie niem zniszczonego w czasie o k u pacji p a rk u m aszynow ego. Jest to zadanie bardzo trudne i nie w p ełn i osiągalne — np. nie sposób odtworzyć pierw szej skonstruow an ej na ziemiach polskich tu rbin y w o d n ej (dzieło G irard a). Tym niem niej p e w n e k ro k i w tym kieru n k u już poczyniono, grom adząc w Sielpi m aszyny z innych za k ład ó w Kielecczyzny, m. in. o b ra b ia rk i z Białogonu.
A u torem scenariusza w y s ta w y b y ł m gr J. K u c zyń sk i z Kielc. P ro jek t plastyczny ekspozycji w y k o n a ł inż. arch. J. S taju d a z W a rsz a w y .
J. J.
W Y S T A W A M O R S K A W G D A Ń S K U
W dniu 6 w rześn ia 1959 r. otw arta została w D w o rz e A rtu sa w G dańsku w y s ta w a pod n azw ą „R ozw ój b u d o w y statków ” . W y s t a w a p rzedstaw ia ro zw ój fo rm k a d łu b a statku i śro d kó w jego napędu począw szy od w ydrążonego p nia do współczesnych jednostek napędzanych energią atom ową. Szczególny nacisk jest położony na historię b u d o w n ic tw a okrętow ego w Polsce, om aw ia się ją jedn ak na tle osiągnięć św iatow ych.
Ekspon atam i w y s ta w y są — obok plansz, fo to g ra fii i ry su n k ó w — liczne modele, w śró d nich znane ze znakom itego w y k o n a n ia historyczne m odele statkó w m g r M . B oczara oraz m odele najn o w szy ch jednostek bu d ow anych w polskich stoczniach.
O rgan izatoram i w y s ta w y są: M uzeum T ech nik i w W a rs z a w ie i T o w a rz y stw o P rzy jació ł M uzeum M orskiego w G dańsku . Pom ocy udzieliły ^iczne urzędy i instytucje, m. in. M in isterstw o Ż e g lu g i i G ospod ark i W od n ej, P re z y dium W R N w G d ań sk u i Instytut M orski.
W y s t a w a jest pom yślana jako jeden z w stęp nych k ro k ó w do pow ołan ia M uzeum M orskiego w Gdańsku.
