Nr 1/2017, s. 48–63 ISSN: 2081-321X, eISSN: 1898-7435
DOI: 10.15678/ES.2017.1.04
Odpis podatkowy „1%” jako źródło
finansowania podmiotów ekonomii
społecznej w Polsce – retrospekcja
i projekcja poziomu zaangażowania
społecznego
Dorota Jegorow*
Streszczenie: Jednym z podstawowych problemów podmiotów klasyfikowanych w ramach kategorii ekono-mii społecznej jest utrzymanie niezależności i stabilności finansowej. Tymczasem uzależnienie od wsparcia publicznego zdominowało podstawowe źródła finansowania organizacji pożytku publicznego. W tym kontekście należy również rozpatrywać przychody generowane w ramach odpisu podatkowego „1%”. Ponad dziesięcioletnia obecność tego mechanizmu pozwoliła na zago-spodarowanie 49% ogólnej liczby podatników. Wyraźne wyhamowanie tendencji wzrostowej w tym zakresie świadczy o zbliżeniu się do potencjalnego maksimum absorpcyjnego. Sytuacja ta winna skłonić zarówno organizacje pozyskujące wysokie przychody w ramach odpisu podat-kowego „1%”, jak i te planujące z tej formy wsparcia skorzystać, do przemyślenia nowej strategii marketingowej.
Słowa kluczowe: ekonomia społeczna, odpis podatkowy „1%”, organizacja pożytku publicznego, sektor pozarzą-dowy.
Wprowadzenie
Globalizacji przestrzeni gospodarczej regulowanej przez podmioty o zasięgu po-nadnarodowym, w tym instytucje finansowe i wielkie korporacje, wysokiej konsumpcji jednostek, a jednocześnie znaczącym roz-miarom ubóstwa towarzyszy wzrost nierów-ności społeczno-gospodarczych. Sytuacja ta dowodzi, że zawodzą rozwiązania przyjęte za właściwe i stosowane przez lata. W tym kontekście należy rozpatrywać zawężające podejście do ekonomii, ale jednocześnie respektujące jej olbrzymi dorobek. Na tym gruncie pojawiła się koncepcja ekonomii społecznej. W Polsce wzrost zainteresowania tym obszarem w wymiarze praktycznym na-leży wiązać z budową społeczeństwa
obywa-telskiego, wyznaczoną transformacją ustro-jową z 1989 r. Nie bez znaczenia pozostają strukturalne zmiany gospodarki bazujące na modelu neoliberalnym, a zwłaszcza masowa prywatyzacja zapoczątkowana w ostatniej dekadzie XX w. I w końcu włączenie się Pol-ski w politykę spójności, po akcesji do Unii Europejskiej, w ramach której ekonomia spo-łeczna została wprost wskazana jako ważny wymiar polityki rozwoju. Formułowane wyzwania rozwojowe stworzyły potrzebę zagospodarowania nowej formy aktywno-* Dorota Jegorow
Katedra Zastosowań Matematyki Instytut Ekonomii i Zarządzania
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin
ści w przestrzeni społeczno-gospodarczej, w przypadku której przewidziano możliwość publicznego oraz prywatnego subsydiowa-nia realizowanych działań. Do katalogu bez-zwrotnych zewnętrznych transferów finanso-wych trafiających do podmiotów ekonomii społecznej w 2003 r. wprowadzono mecha-nizm finansowania oparty na „podatkowym odpisie jednoprocentowym”. I tak, od 2004 r. polscy podatnicy przekazali na rzecz ogółu uprawnionych podmiotów łącznie prawie 4,3 mld zł, zwiększając jednocześnie swój udział w 2016 r. prawie sześćdziesięciokrotnie w po-równaniu z rokiem bazowym.
Przeprowadzone badanie podejmuje rozważania w zakresie ilościowego wymiaru kształtowania się odpisów podatkowych „1%” w układzie dynamicznym obejmującym lata 2004–20171. Problem badawczy dotyczy określenia procesu absorbowania zbiorowo-ści podatników analizowanym instrumentem w wymiarze ilościowym, w ujęciu dynamicz-nym, łącznie z uchwyceniem optimum zaan-gażowania. Przedmiot analizy wyznaczony został populacją organizacji uprawnionych do otrzymywania wsparcia w ramach „1%”. Zastosowane modelowanie retrospektywne zostało połączone z projekcją opartą na analizie regresji. Cel badania sprowadza się do identyfikacji trendów dotyczących odpi-sów podatkowych „1%” w zakresie wielkości przychodów podmiotów uprawnionych do tej formy wsparcia, ich liczby oraz wielkości populacji podatników decydujących się na odpis. Wyznaczone prawidłowości oparte na modelowaniu matematycznym stanowią oryginalny wkład w badania empiryczne w zakresie ekonomii społecznej. Materiał badawczy stanowią dane pochodzące z opra-cowań Głównego Urzędu Statystycznego, Ministerstwa Finansów oraz Google Trends. Wyniki przeprowadzonej analizy, mającej charakter niestrukturalny, pozwalają
twier-1 Przyjęta cezura czasowa dotyczy maksymalnego zasięgu
ogółu analizowanych zbiorów danych.
dzić, że ponad dziesięcioletnia obecność „1%” w krajowej praktyce społeczno-gospo-darczej zbliża się do maksimum potencjal-nego zasięgu w wymiarze liczby podatników skłonnych do dokonywania odpisów podat-kowych oraz łącznej wysokości środków trafiających do uprawnionych organizacji. Zgodnie z zasadą ceteris paribus przyjęte wnioski opierają się na założeniu, że jedyną zmienną mającą wpływ na analizowane zja-wisko jest czas. Postawiony cel badania oraz jego empiryczny charakter sprawiają, że rozważania teoretyczne osadzone zostały w ogólnej problematyce „1%”, ewolucji tego instrumentu oraz związku ekonomii społecz-nej z sektorem pozarządowym.
Wyniki przeprowadzonej analizy syste-matyzują i uzupełniają wiedzę w zakresie praktycznej implementacji ekonomii spo-łecznej w Polsce. Sformułowane wnioski mogą ponadto zostać wykorzystane przez podmioty ekonomii społecznej w zakresie wyznaczania strategii rozwoju, a zwłaszcza planowania działań marketingowych związa-nych z pozyskiwaniem podatników skłonzwiąza-nych do dokonywania odpisu „1%”, w szczególno-ści w dłuższym okresie czasu. Tym samym spełnione zostało kryterium praktycznej uży-teczności przeprowadzonych badań.
1. Odpis podatkowy „1%” w Polsce
Podmiotami uprawnionymi do otrzy-mywania środków finansowych pocho-dzących z odpisu podatkowego „1%” są jednostki posiadające status organizacji pożytku publicznego (OPP). Art. 20 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności po-żytku publicznego i o wolontariacie określa zamknięty katalog podmiotów mogących ubiegać się o ten status. Są to: organizacje pozarządowe, organizacje utworzone przez kościoły i związki wyznaniowe oraz spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzial-nością niedziałające w celu osiągnięcia zysku, których zakres działań ma charakter
społecz-nie użyteczny. Brak jednoznacznego dopcyzowania co do zakresu możliwych do re-alizacji przedsięwzięć sprawia, iż w praktyce za pośrednictwem mechanizmu „1%” można sfinansować prawie każde zadanie, z zastrze-żeniem, by nie nosiło ono znamion indywidu-alnego celu gospodarczego.
Fluktuacja gospodarek i funkcjonujących w niej podmiotów tworzą współcześnie sys-temy dynamiczne, w ramach których rozwią-zania formalno-prawne stają się niejedno-krotnie nadrzędne wobec indywidualnych skłonności i predyspozycji do gospodaro-wania. Odpis podatkowy „1%” dedykowany organizacjom OPP w Polsce poddany został wieloaspektowym analizom uwzględnia-jącym poziom przychodów beneficjentów pomocy, wraz z określeniem ich struktury w ujęciu czasowym [Piechota, 2015; Wygnań-ski, 2016]. Zidentyfikowane zostały również motywy dokonywania przez uprawnionych podatników odpisów w ramach mechani-zmu „1%” [Adamiak, 2014]. W studia litera-turowe wpisane zostały również kwestie ewolucji tego instrumentu w wymiarze for-malno-prawnym oraz identyfikacja deter-minant stojących u podłoża dokonywania odpisu podatkowego „1%” [Piechota, 2011; Piechota, 2015; Waniak-Michalak, Zarzycka, 2015]. W bogate studia literaturowe wpisane zostało również zagadnienie nadmiernego uzależnienia się sektora pozarządowego od bezzwrotnych środków egzogenicznych, w tym pochodzących z odpisu podatkowego „1%”. I w końcu, w obszerny sposób opisane zostały zagadnienia związane z praktyką funkcjonowania OPP w sposób wykraczający poza założenia teoretyczne trzeciego sektora oraz ekonomii społecznej [Adamiak, 2014; Czetwertyński, 2016; Kietlińska, 2015; Jego-row, 2016; JegoJego-row, 2017a; JegoJego-row, 2017b; Piechota, 2015; Wygnański, 2016]. Proble-matyka oszacowania optimum społecznego zaangażowania w mechanizm „1%” nie była dotychczas przedmiotem badań.
Pomimo wskazywania wielu wad „1%”, a nawet wobec faktu formułowania tez o „fałszywej filantropii” [Makowski, 2011; Per-kowski, 2011], mechanizm ten funkcjonuje w Polsce w niezmienionej formie od wielu lat. Instrument ten wpisuje się w działania fundraisingowe funkcjonujące w praktyce gospodarczej od 2004 r. (na mocy rozwiązań prawnych wprowadzonych w 2003 r.) obok działalności odpłatnej, zbiórek publicznych, darowizn i sponsoringu. Pomimo niedługiej historii mechanizmu „1%” był on już kilkakrot-nie zmieniany, w tym m.in. w zakresie spo-sobu przekazywania środków finansowych do poszczególnych OPP, pomimo że wpro-wadzenie tego instrumentu zajęło siedem lat. Prace nad tym rozwiązaniem rozpoczęły się już bowiem w 1996 r. Idea „1%” w Polsce była częścią szerszego projektu ustawodaw-czego mającego na celu poprawę warunków funkcjonowania sektora pozarządowego. Początkowo podatnik był zobowiązany samodzielnie przekazywać odpowiednią kwotę na rzecz wybranej OPP. Zaś od 2007 r. obowiązek rozliczeń został przeniesiony na urzędy skarbowe. Ustawodawca wprowadza-jąc instrument „1%” zapożyczył ideę m.in. ze sprawdzonych rozwiązań węgierskich (wpro-wadzonych już w 1997 r.) oraz słowackich (wprowadzonych w 2002 r.).
2. Odpis podatkowy „1%” jako źródło
finansowania podmiotów ekonomii
społecznej
Biorąc pod uwagę fakt, iż w szerokim ujęciu organizacje klasyfikowane jako speł-niające kryteria ekonomii społecznej podej-mują się realizacji działań zorientowanych na osiągnięcie określonego celu mającego tło społeczno-ekonomiczne, należy część z nich, wpisujących się w ww. formy prawne, klasy-fikować jako OPP. Jednocześnie nie można pomijać faktu, że na gruncie rozważań teo-retycznych nie ma konsensusu co do tego, jak należy definiować podmioty ekonomii
społecznej. Dotychczas nie wypracowano w Polsce jednej, obowiązującej w tym zakre-sie definicji oraz nie wprowadzono jedno-znacznych kryteriów pozwalających okre-ślić, jakie jednostki można klasyfikować jako podmioty ekonomii społecznej [CRSG, 2013, s. 47]. W Krajowym Programie Rozwoju Eko-nomii Społecznej (KPRES) z 2014 r. przyjęto definicję ekonomii społecznej w następu-jącym brzmieniu: jest to „sfera aktywności obywatelskiej, która poprzez działalność eko-nomiczną i działalność pożytku publicznego służy: integracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych marginalizacją społeczną, two-rzeniu miejsc pracy, świadczeniu usług spo-łecznych użyteczności publicznej (na rzecz interesu ogólnego) oraz rozwojowi lokal-nemu” [KPRES, 2014, s. 15]. Sklasyfikowanie OPP wśród podmiotów ekonomii społecznej, obok trzech innych kategorii wymienionych w KPRE, wiąże się z koniecznością wykazania aktywnej działalności mającej wymiar eko-nomiczny, co nie oznacza jednak konieczno-ści prowadzenia działalnokonieczno-ści gospodarczej. Niejednoznaczność ta, obok wielu innych, znalazła swoje odzwierciedlenie w „Reko-mendacjach w zakresie weryfikacji statusu przedsiębiorstwa społecznego”, w związku ze wsparciem ekonomii społecznej w ramach środków polityki spójności Unii Europejskiej (wynik uzgodnień pomiędzy Ministerstwem Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej oraz Mini-sterstwem Rozwoju z dn. 26 kwietnia 2017 roku).
Wyraźną łączność terminów: OPP i eko-nomia społeczna w wymiarze praktycznym potwierdza funkcjonowanie Departamentu Ekonomii Społecznej i Pożytku Publicznego w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Biorąc pod uwagę fakt, że naj-popularniejsze formy prawne podmiotów ekonomii społecznej tworzą fundacje, stowa-rzyszenia oraz spółdzielnie można przyjąć, że analizy oparte na populacji OPP są przybliżo-nym opisem gospodarki społecznej. Wynika to z faktu, że zrealizowane badanie z jednej
strony wykroczyło poza populację podmio-tów ekonomii społecznej, a z drugiej strony nie objęło swoim zasięgiem pełnego ich zbioru.
Zyskanie przez ekonomię społeczną w Polsce na znaczeniu w XXI w. w znacznej mierze determinowane jest adaptacją spraw-dzonych w innych gospodarkach, relatywnie nowych form aktywności mającej kontekst społeczno-gospodarczy, a powstających w odpowiedzi na bezradność uznanych teorii opisujących z jednej strony niemal naturalną bezwarunkową sprawność rynków, a z dru-giej strony efektywność interwencjonizmu państwowego. Dodatkowym wzmocnieniem zainteresowania tematyką ekonomii społecz-nej w Polsce była akcesja do Unii Europejskiej. Nowa organizacja państwa, w tym przyjęty model rozwoju, wkomponowane zostały w wytyczne wspólnotowe począwszy od sto-sowanej terminologii, poprzez inicjowanie atrakcyjnych pod względem potencjalnych źródeł finansowania projektów zorientowa-nych na wieloaspektowy wymiar ekonomii społecznej. Komisja Europejska uznała eko-nomię społeczną „za jedno z działań, dzięki któremu promuje się integrację społeczną i zwalcza ubóstwo. (…) wsparcie dla przed-siębiorstw społecznych jest jednym z czyn-ników zwiększających innowacje społeczne. Jest to niezmiernie istotne dla tworzenia poli-tyki, która będzie w większym stopniu dosto-sowana do globalnych zmian społecznych” [MR, 2017].
Mechanizm wsparcia OPP oparty na odpisie podatkowym „1%” funkcjonuje rów-nolegle do wielu działań realizowanych na zalecenie administracji publicznej, zarówno rządowej, jak i samorządowej, oraz zadań finansowanych ze środków pochodzących z funduszy celowych. Katalog ten uzupełniają środki polityki spójności Unii Europejskiej, a zatem również środki publiczne, z których znacząca część ma charakter bezzwrotny. Udział poszczególnych źródeł finansowania w działalności podmiotów ekonomii
społecz-nej nie jest jednak możliwy do precyzyjnego określenia z uwagi na brak jednoznacznie weryfikowalnych danych sprawozdawczych w tym zakresie. Rozwiązaniem tego pro-blemu mają być rezultaty projektu „Zinte-growany System Monitorowania Sektora Ekonomii Społecznej”, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Pro-gramu Operacyjnego Wiedza Edukacja Roz-wój 2014–2020. Projekt ten zakłada m.in. opracowanie metodologii gromadzenia, inte-gracji i przetwarzania istniejących danych, a zabudżetowany został na poziomie 5 mln zł. Na efekty należy jednak poczekać do końca czerwca 2020 roku [GUS, 2017b].
3. Kontrowersje wokół odpisu
podatkowego „1%”
Odpis podatkowy „1%” stanowiący realną szansę na wzmocnienie ekonomii społecznej zazwyczaj prezentowany jest w wymiarze potencjalnych korzyści i sprawnej organizacji państwa w ramach społeczeństwa obywa-telskiego. Ten życzeniowy wymiar charak-teryzuje rozważania teoretyczne. Konfron-tacja teorii z praktyką polskiej przestrzeni społeczno-gospodarczej nie pozwala jednak w wielu przypadkach na pozytywną weryfi-kację formułowanych na gruncie teoretycz-nym założeń. Zbyt rzadko podejmowane są dyskusje dotyczące kontrowersji i zagrożeń pojawiających się w tym zakresie. Akceptacja realizacji działań sprzecznych z ideą pożytku publicznego obejmuje m.in. kwestię sub-kont, dających w praktyce możliwość wspie-rania osób fizycznych, finansowanie celów nie mających związku z pożytkiem publicz-nym, korporacyjność, czy opieranie niemal całej działalności na środkach pochodzących z odpisów podatkowych w ramach „1%” [Ada-miak, 2014, s. 83; Piechota, 2015, s. 11–12; Kie-tlińska, 2015, s. 110–111]. Nie bez znaczenia pozostaje wykorzystywanie sektora pozarzą-dowego do działań mających podłoże poli-tyczne. Wprowadzenie odpisu podatkowego
„1%” doprowadziło m.in. do wytworzenia się mechanizmu rynkowego z naturalnymi dla niego działaniami bazującymi na kalkulacjach ekonomicznych [Czetwertyński, 2016, s. 82]. To z kolei prowadzi do marginalizacji celów społecznie użytecznych kosztem realizacji partykularnych interesów, zarówno indywi-dualnych, jak i zbiorowych. Formułowane w tym zakresie krytyczne wnioski rekomendują potrzebę wprowadzenia zmian w mechani-zmie „1%”. To z kolei wymaga nowych rozwią-zań legislacyjnych, które jednak nie znalazły się dotychczas w kręgu zainteresowania usta-wodawcy. Zalecana przed laty konieczność prowadzenia społecznej kontroli „1%” jest nadal jedynym skutecznym mechanizmem pozwalającym na identyfikację nieprawidło-wości pojawiających się w tym obszarze. Jest to istotne m.in. z uwagi na fakt, że praktyka funkcjonowania podmiotów ekonomii spo-łecznej okazuje być się trudniejsza w porów-naniu do działalności pozostałych podmio-tów gospodarki narodowej. Specyfika wielu przedsięwzięć wpisanych w działalność podmiotów ekonomii społecznej wykracza poza zainteresowanie sektora biznesu lub jest wynikiem nieefektywności działań reali-zowanych w ramach sektora publicznego. Zatem wszelkie nadużycia podejmowane w osnowie „1%” winny być bezwzględnie piętnowane dla dobra pozostałych społecz-nie użytecznych organizacji.
To, że wymiar finansowania podmio-tów ekonomii społecznej nie jest doskonały, znajduje odzwierciedlenie w wielu pracach koncepcyjnych wykraczających poza gra-nice Polski [Herbst, 2012, s. 9–10; Yunus, 2011, s. 183–188, Yunus, 2013, s. 189–191]. Wynika to m.in. z faktu, że ekonomia społeczna wymaga specyficznego kapitału finansowego, okre-ślanego przez niektórych jako „cierpliwy kapi-tał”, który charakteryzuje się długim okresem zaangażowania środków i karencji w spłacie oraz niskim kosztem i poziomem przekazania kontroli zarządzania instytucją [Królikowska, 2005, s. 79; Grzybowska, Ruszewski, 2010,
s. 91]. W tym kontekście „1%” należy postrze-gać jako inwestycję państwową osadzoną w realiach funkcjonujących na pograniczu trzech sektorów.
4. Beneficjenci „1%” – retrospekcja
i projekcja
Organizacje korzystające z odpisu po-datkowego „1%” tworzą populację bardzo zróżnicowaną wewnętrznie. Jednostki po-zyskując wysokie kwoty w ramach odpisu podatkowego są zazwyczaj podmiotami działającymi profesjonalnie (zatrudniają wy-specjalizowanych pracowników i wykorzy-stują fachową komunikację z otoczeniem) lub są podmiotami gromadzącymi osoby podzielające określone i zbliżone problemy, głównie związane z obszarem zdrowia i opie-ki społecznej. Większość OPP charakteryzuje jednak prosta struktura organizacyjna i brak zarejestrowanej działalności gospodarczej. Fakt ten przesądza o tym, że dynamiczny rozwój ekonomii społecznej nie determinuje równie szybkiego procesu tworzenia przed-siębiorstw społecznych. OPP są zazwyczaj jednostkami opierającymi swoją działalność na niewielkich zasobach ludzkich, infrastruk-turalnych i finansowych oraz są to podmioty sprowadzające swoją aktywność do wymiaru lokalnego. „Budżetowe rozwarstwienie” OPP [Adamiak i in., 2016, s. 14] nie zmienia faktu, że wspólnym problemem ogółu organizacji jest „uzależnienie” od finansowania środka-mi publicznyśrodka-mi [Solecki, 2013, s. 184], w tym odpisem podatkowym „1%” [Piechota, 2015, s. 186–187].
Na przestrzeni lat 2004–2015 liczba zare-jestrowanych OPP wzrosła z 2,2 tys. do 9,0 tys. W 2015 r. aktywną działalność prowadziło 8,8 tys. OPP, co stanowiło 10% ogółu podmiotów sektora non-profit mogących ubiegać się ten status [GUS, 2017a]. Fakt, iż ostatnia dekada charakteryzowała się systematycznym przy-rostem ilościowym sektora pozarządowego, w tym organizacji posiadających status OPP,
nie oznacza, że proces ten będzie konty-nuowany przez kolejne lata w tym samym natężeniu. Modelowanie analityczne bazując na funkcji trendu i oparte na szeregu czaso-wym2 liczby OPP z lat 2004–2015 zwraca bar-dzo wysoką wartość współczynnika deter-minacji (R2 = 0,9896)3 i niską wartość błędu standardowego oceny modelu (S = 0,247)4 w przypadku funkcji kwadratowej (funkcja liniowa: R2 = 0,8693, S = 0,831)5. Rozpatrując ten model rozwoju nie należy oczekiwać sta-tystycznie istotnego przyrostu ilościowego OPP w populacji ogółu podmiotów gospo-darki narodowej w kolejnych latach, bowiem nasycenie rynku nastąpiło na przełomie lat 2013 i 2014, przy poziomie 8,86 tys.6 Otrzy-many wynik pokrywa się z liczbą organizacji prowadzących aktywną działalność w 2015 r.
Przeprowadzone modelowanie mate-matyczne daje formalne podstawy do twierdzenia o zmniejszaniu się liczby OPP w kolejnych latach. Jednak każda predyka-cja, aby wnosiła realną wartość poznawczą, powinna uwzględniać korektę wynikającą
2 Zmienną zależną jest w tym przypadku analizowana cecha,
zmienną niezależną jest czas (x), a jednostką jest rok. Mod-elowanie oparte na szeregach czasowych i wykorzystujące dopasowanie funkcją trendu pozwala nie tylko na precyzy-jne wykrywanie natury analizowanych zjawisk, ale również formułowanie prognoz charakteryzujących się wysoką oceną ex ante.
3 Wartość współczynnika mieści się w przedziale od 0 do 1.
Wyższa jego wartość świadczy o relatywnie lepszym dopa-sowaniu teoretycznej funkcji trendu do danych empirycz-nych.
4 Niższa wartość błędu świadczy o relatywnie lepszym
dopa-sowaniu teoretycznej funkcji trendu do danych empirycz-nych.
5 Formalnie model liniowy należy również uznać za
dosta-tecznie dobrze dopasowany do danych empirycznych. Relatywnie jednak jest on gorszy od funkcji kwadratowej. Koncypowanie oparte na funkcji trendu wyrażonej modelem liniowym nie znajduje zatem uzasadnienia. Ograniczenie rozważań do dwóch funkcji nie zapewnia optymalizacji wyboru. Biorąc jednak pod uwagę wartości zastosowanych miar dopasowania należy stwierdzić, że nie ma podstaw do uznania przeprowadzonego modelowania jako statystycznie nieistotnego.
6 Obliczenia własne w oparciu o własności funkcji
kwadra-towej związane ze zmianą monotoniczności, wyznaczoną
z nadmiernego upraszczania rzeczywistości za pomocą reguł matematycznych. Nie cho-dzi zatem o zmniejszanie się liczby OPP, ale o istotną zmianę dynamiki przyrostu tego typu organizacji w ogólnej ich populacji przy założeniu zasady ceteris paribus. Czyli przy zachowaniu zbliżonych warunków ryn-kowych oraz niezmienionych rozwiązaniach
formalno-prawnych wprawdzie liczba OPP nadal będzie się zwiększała, to jednak w tem-pie znacznie mniejszym, niż miało to miejsce na przestrzeni lat 2004–2015, gdy średnio-roczny przyrost kształtował się na poziomie 12,5%. Skracając szereg czasowy do okresu 2010–2015 wartość analizowanego wskaźnika zmniejsza się do poziomu niespełna 1,9%. Wykres 1. Liczba OPP w latach 2004–2015 (w tys.)
y = 0,5668x + 3,1909 R² = 0,86933 y = –0,069x² + 1,4639x + 1,0977 R² = 0,98961 0 2 4 6 8 10 12 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12 20 13 20 14 20 15
tys. Liniowy (tys.) Wielom. (tys.) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [GUS, 2017a].
Odpis podatkowy „1%” jako nowy instru-ment finansowania OPP został wdrożony w praktykę gospodarczą w 2004 r., obejmu-jąc wówczas zaledwie 0,33% ogólnej liczby podatników [Piechota, 2015, s. 43]. Kwota, jaką pozyskały wówczas OPP, nie przekroczyła 10,4 mln zł. Liczba podatników decydujących się na przekazanie „1%” odpisu podatkowego na rzecz OPP w latach 2004–2016 rosła śred-niorocznie o 53,0%. Wyraźnie gasnące tempo zmian dokonujące się w tym zakresie określa miara analizowanego wskaźnika wyznaczona dla lat 2010–2016 i równa 7,3%. W 2016 r. do OPP trafiły środki pochodzące od popula-cji podatników dokonujących odpisu „1%” w 2015 r. pokrywającej 49% swojej zbiorowo-ści (tj. jednocześnie 59% liczby podatników wykazujących w zeznaniach należny podatek) [MF, 2016, s. 2]. W 2010 r. wskaźnik ten ktałtował się na poziomie 33% [MF, 2010, s. 2]. Podobnie jak w przypadku liczby OPP i tym razem
ana-lityczne dopasowanie funkcji trendu do sze-regu czasowego analizowanej cechy zwraca funkcję kwadratową jako charakteryzującą się najwyższą dobrocią dopasowania do danych empirycznych (R2 = 0,9636, S = 1 039,857; funkcja liniowa: R2 = 0,9418, S = 1 253,650). W tym przypadku istotne wyhamowanie wzrostu liczby podatników przekazujących „1%” podatku na OPP powinno nastąpić około 2021 r. przy poziomie 15 mln7.
Analogicznie do obu zbadanych wcze-śniej cech również przychody OPP z tytułu odpisów podatkowych w ramach „1%” sys-tematycznie rosły w latach 2004–2016, wyhamowując w drugiej dekadzie XXI w. Średnioroczny przyrost przychodów OPP z „1%” wlatach 2004–2016 ukształtował się na poziomie 40,5%, natomiast w latach 2010– 2016 nie przekroczył 9,4%. W porównaniu do
wcześniej analizowanych cech w tym przy-padku tempo wzrostu w drugiej dekadzie XXI w. okazało być się zdecydowanie wyższe. Potwierdza to fakt, iż znaczące wyhamowa-nie przychodów OPP z tytułu odpisu
podat-kowego „1%” powinno nastąpić w 2023 r. z wynikiem 685 mln zł, przyjmując jako optymalny model trendu wyrażony funkcją kwadratową (R2 = 0,9609, S = 45,361; funkcja liniowa: R2 = 0,9441, S = 51,687).
Wykres 2. Liczba podatników przekazujących „1%” na OPP w latach 2004–2016 (w tys.) y = 1239,8x – 1362,3 R² = 0,9418 y = –56,871x² + 2036x – 3352,8 R² = 0,9636 0 2 000 4 000 6 000 8 000 10 000 12 000 14 000 16 000 18 000 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12 20 13 20 14 20 15 20 16
tys. Liniowy (tys.) Wielom. (tys.) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [MF, 2016, s. 6].
Wykres 3. Przychody OPP z „1%” w latach 2004–2016 (w mln zł) y = 52,222x – 35,215 R² = 0,9441 y = –2,0978x² + 81,591x – 108,64 R² = 0,96086 0 100 200 300 400 500 600 700 800 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12 20 13 20 14 20 15 20 16 zł Liniowy (zł) Wielom. (zł) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [MF, 2016, s. 6].
Udział odpisów podatkowych „1%” w należnym podatku PIT (podatek docho-dowy od osób fizycznych) również regularnie zwiększał się na przestrzeni lat 2010–20168 w sposób zbliżony do zmian wyznaczonych w przypadku analizowanych wcześniej cech,
8 Analiza oparta została na skróconym szeregu czasowym, co
wynika z ograniczonego dostępu do danych.
tj. dynamika zmian wpisana w optymalny model kwadratowy charakteryzowała się wyhamowującym tempem wzrostu (funkcja kwadratowa: R2 = 0,9551, S = 0,011; funkcja liniowa: R2 = 0,9210, S = 0,013). W badanym zakresie jednak szersze analizy nie mają zastosowania z uwagi na niewielką liczbę dostępnych informacji składających się na analizowany szereg czasowy.
Wykres 4. Udział procentowy odpisu „1%” w należnym podatku PIT y = 0,0182x + 0,6357 R² = 0,92103 y = –0,002x² + 0,0344x + 0,6114 R² = 0,95515 0,62 0,64 0,66 0,68 0,70 0,72 0,74 0,76 0,78 0,80 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016
% należnego podatku Liniowy (% należnego podatku) Wielom. (% należnego podatku)
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [MF, 2017] – w zakresie kwot 1% należnego podatku dochodowego od osób fizycznych przekazanych organizacjom pożytku publicznego w latach 2009–2015 (wykazywanych w latach 2010–2016).
Populacja beneficjentów odpisu podat-kowego „1%” jest bardzo zróżnicowana, w dużej mierze w zakresie przychodów gene-rowanych w ramach środków przekazywa-nych na subkonta [Wygnański, 2016, s. 96]. Sytuacja ta znacząco ogranicza rozpoznanie założonego przedmiotu badań przy wyko-rzystaniu metod statystyki opisowej. Bardzo wysoka wartość współczynnika zmienności losowej nie pozwala na formułowanie wiążą-cych wniosków w oparciu o miary położenia. Sytuacja ta ma związek z wyraźną
asyme-trią prawostronną populacji beneficjentów odpisu podatkowego „1%”, w przypadku któ-rej dominują podmioty otrzymujące niewiel-kie kwoty (na co wskazuje wysoka dodatnia wartość współczynnika skośności). Pomimo że lider absorpcji odpisu podatkowego „1%” w 2016 r. otrzymał ponad 144 mln zł, to jed-nocześnie 50% OPP otrzymało niewiele ponad 5 tys. zł (mediana), 25% OPP otrzymało wsparcie na poziomie nie przekraczającym 1,7 tys. zł (kwartyl 1), a 75% OPP pozyskało w ramach „1%” środki sięgające 16 tys. zł. Tabela 1. Wybrane statystyki położenia i rozproszenia dla beneficjentów „1%” w latach 2011–2016 (na podstawie odpisów 2010–2015)
Rok Średnia Kwartyl 1 Mediana Kwartyl 2 standardoweOdchylenie Współczynnik zmienności Współczynnik skośności Max 2016 76 162,01 1 681,05 5 037,80 16 038,18 1 673 893,11 2198% 79,35 144 082 857,97 2015 70 685,02 1 712,78 5 027,80 16 139,30 1 589 227,22 2248% 80,20 136 189 516,87 2014 68 240,78 1 767,49 5 275,80 16 421,21 1 519 463,84 2227% 78,99 127 036 846,65 2013 67 516,48 1 907,03 5 450,10 17 764,68 1 429 835,64 2118% 77,62 117 182 981,43 2012 66 673,83 1 940,80 5 735,20 18 529,35 1 350 630,58 2026% 76,18 108 708 265,91 2011 61 264,56 1 924,50 5 788,80 18 541,44 1 135 708,15 1854% 73,37 88 805 662,39 Źródło: opracowanie własne na podstawie danych: [MF, 2017].
Pozytywne trendy w zakresie posze-rzenia obecności w przestrzeni
społeczno--gospodarczej OPP, wzrost liczby podatników decydujących się na wsparcie wybranych
organizacji w ramach odpisu podatkowego „1%” i, w końcu, wzrost realnych przycho-dów uprawnionych podmiotów wyraźnie wyhamowują. Sytuacja ta winna skłaniać do refleksji organizacje korzystające z „1%” i pla-nujące korzystać w przyszłości z tej formy wsparcia w zakresie budowy właściwych relacji z podatnikami gotowymi do doko-nywania odpisu podatkowego. Organizacje partycypujące w przychodach z mechanizmu „1%” powinny zorientować swoje działania na wzmocnienie relacji z podatnikami, którzy dokonywali już wcześniej odpisów podatko-wych w tym zakresie. Z kolei nowe podmioty starające się o status OPP mają zdecydowanie bardziej utrudnione zadanie w porównaniu do sytuacji sprzed dekady. W grę wchodzi bowiem docieranie do podatników mających już doświadczenie w dokonywaniu odpisu podatkowego „1%” na rzecz innych organi-zacji. Niezależnie od potencjału i doświad-czenia OPP należy wziąć pod rozwagę fakt, że narzędzia marketingowe dają mniejszą efektywność w pozyskiwaniu przychodów w ramach „1%” niż działania z zakresu public relations [Piechota, 2015, s. 187].
5. Zainteresowanie OPP i „1%” wśród
internautów
Poszukując wzorca przebiegu procesów, w których naczelne miejsce zajmują ludzie, współcześnie można z powodzeniem korzy-stać z zaawansowanych technologii informa-cyjno-komunikacyjnych. Niezwykle użytecz-nym narzędziem w tym zakresie jest Google Trends9, które od lat wykorzystywane jest
9 Dane Google Trends stanowią alternatywę dla innych źródeł,
które są niedostępne w istniejących zbiorach danych, bądź pojawiają się z opóźnieniem lub których kolekcja jest czaso-chłonna i kosztowna. Zaletą wykorzystania zapytań z wyszu-kiwarek internetowych jest szybkość i dostępność [Bulczak, 2014, s. 87]. Istotność i precyzję informacji pochodzących z wyszukiwarek internetowych w identyfikowaniu proce-sów społecznych i gospodarczych oraz prognozowaniu ma pokrycie w systematycznie zwiększającym się dorobku naukowym [Cooper i in., 2005; Ettredge i in., 2005; Goel i in., 2010; Choi, Varian, 2012; Vosen, Schmidt, 2011].
w marketingu. Statystyki powstające na bazie haseł wyszukiwanych przez internautów pozwalają na identyfikację trendów i wahań sezonowych wybranych zjawisk. Korzystając z tego rozwiązania analitycznego okazuje się, że w przypadku trzech badanych kategorii haseł („1%”, „1 %” oraz „1 procent”) najwyż-sza częstotliwość wyszukiwań w okresie od kwietnia 2004 r. do maja 2017 r. przypadła na kwiecień 2007 r., natomiast w przypadku dwóch pozostałych haseł („opp” i „organiza-cja pożytku publicznego”) najwyższy odse-tek wskazań odnotowany został w kwietniu 2008 r.10. Tym samym należy stwierdzić, że to przełom lat 2007/2008 wyznacza punkt zwrotny w zainteresowaniu analizowaną problematyką. Otrzymane wyniki nie prze-sądzają jednak zarówno o fakcie zdobycia pożądanej wiedzy, świadomości społecznej, jak również o wyhamowaniu zainteresowa-nia przedmiotową problematyką. Kwestia ta wymaga odrębnego rozpoznania nauko-wego uwzględniającego profil internautów poszukujących określonych informacji, ze szczególnym uwzględnieniem reprezento-wanej strony, tj. dokonującej odpisu podat-kowego lub korzystającej ze wsparcia.
Niezależnie od postawionych pytań fak-tem jest, iż w okresie od 2004 r. do 2011 r. wyraźnie zwiększało się zainteresowanie wiedzą obejmującą wyodrębnione w analizie hasła. Związek z terminem dokonywania roz-liczeń podatkowych wydaje się w tym przy-padku bezsprzeczny.
10 Dobór haseł warunkujących rzetelność analizy związany jest
doświadczeniem i intuicją badacza. Aplikacja Google Trends wspomaga decyzje w tym zakresie poprzez rozszerzanie katalogu fraz w oparciu o pierwsze wprowadzone hasło. Aplikacja analizując ciąg znaków pod uwagę bierze każdy wprowadzony symbol. Zatem nie bez znaczenia pozostaje wprowadzenie np. spacji. Przypadkowość jest domeną aplikacji Google Trends, tak jak ogółu badań statystycznych. Eliminacja błędów w tym zakresie pozostaje również w gestii badacza. Zgodnie z konstrukcją aplikacji najwyższy odsetek wynosi 100 i tworzy układ odniesienia dla pozostałych porównywanych kategorii mieszczących się w analizowa-nym przedziale czasowym.
Wykres 5. Częstość wyszukiwania haseł związanych z „1%” w latach 2004–2017 – analiza indywidualna 0 20 40 60 80 100 120 20 04 -01 20 04 -0 6 20 04 -11 20 05-04 20 05 -0 9 20 06 -02 20 06 -07 20 06 -12 20 07-05 20 07 -1 0 20 08 -03 20 08 -08 20 09 -01 20 09 -0 6 20 09 -11 20 10 -0 4 20 10 -0 9 20 11 -0 2 20 11 -0 7 20 11 -1 2 20 12 -0 5 20 12 -1 0 20 13 -0 3 20 13 -0 8 201 4-01 20 14 -0 6 20 14 -11 20 15-04 20 15 -0 9 20 16 -0 2 20 16 -0 7 20 16 -12 20 17 -0 5 „1%” „1 %” „1 procent” „opp”
„organizacja pożytku publicznego”
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Google Trends (stan na 31.05.2017).
Wykres 6. Częstość wyszukiwania haseł związanych z „1%” w zawężeniu do wyników rejestrowanych w kwietniu w latach 2004–2017 – analiza indywidualna
0 20 40 60 80 100 120 20 04 -04 20 05-04 20 06 -0 4 20 07-04 20 08 -0 4 20 09 -0 4 20 10 -0 4 20 11 -0 4 20 12 -0 4 20 13 -0 4 20 14 -0 4 20 15-04 20 16 -0 4 20 17 -0 4 „1%” „1 %” „1 procent” „opp”
„organizacja pożytku publicznego” średnia „1%, 1 %, 1 procent”
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Google Trends (stan na 31.05.2017). Spośród uwzględnionych w analizie haseł
internauci najczęściej wpisywali „1%”, a w na-stępnej kolejności „opp”, na które przypadło łącznie 73% zapytań. Wybrane hasła nie wy-czerpują szerokiej palety zapytań dotyczą-cych odpisu podatkowego w ramach „1%”, stanowią jednak zbiór relatywnie najczęściej wyszukiwanych fraz. Ograniczając rozwa-żania do obu haseł mających dominujący wpływ na analizowaną problematykę należy
stwierdzić, że wyraźny spadek wskaźnika za-pytań po 2008 r., zdecydowanie wygasł po 2011 r. Stała wartość analizowanych wskaź-ników potwierdza wcześniej formułowane wnioski o gasnącym potencjale „1%” w za-kresie nie tyle eksploatacyjnym, co ekspan-syjnym, obejmującym zwiększanie liczby podatników skłonnych do dokonywania sto-sowanego odpisu podatkowego oraz przy-chodów OPP pochodzących z tego tytułu.
Wykres 7. Struktura natężenia wyszukiwania haseł związanych z „1%” w latach 2004–2017 – analiza porównawcza „1%” 40% „1 %” 10% "1 procent” 10% „opp” 33% „organizacja pożytku publicznego” 7%
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Google Trends (stan na 31.05.2017).
Tabela 2. Analiza korelacji natężenia haseł związanych z „1%” w latach 2004–2017
Test korelacji: „1%” „1 %” „1 procent” „opp” „organizacja pożytku publicznego”
Pearsona WK ,935** ,836** ,844** ,844** p ,000 ,000 ,000 ,000 Tau b Kendalla WK ,774** ,693** ,668** ,399** p ,000 ,000 ,000 ,000 rho Spearmana WK ,892** ,853** ,813** ,537** p ,000 ,000 ,000 ,000
Test korelacji: „1 %” „1%” „1 procent” „opp” „organizacja pożytku publicznego”
Pearsona WK ,935** ,876** ,836** ,759** p ,000 ,000 ,000 ,000 Tau b Kendalla WK ,774** ,704** ,622** ,354** p ,000 ,000 ,000 ,000 rho Spearmana WK ,892** ,869** ,782** ,504** p ,000 ,000 ,000 ,000
Test korelacji: „1 procent” „1%” „1 %” „opp” „organizacja pożytku publicznego”
Pearsona WK ,836** ,876** ,757** ,541** p ,000 ,000 ,000 ,000 Tau b Kendalla WK ,693** ,704** ,628** ,172** p ,000 ,000 ,000 ,002 rho Spearmana WK ,853** ,869** ,815** ,300** p ,000 ,000 ,000 ,000
Test korelacji: „opp” „1%” „1 %” „1 procent” „organizacja pożytku publicznego”
Pearsona WK ,844** ,836** ,757** ,668**
Tau b Kendalla WK ,668** ,622** ,628** ,309**
p ,000 ,000 ,000 ,000
rho Spearmana WK ,813** ,782** ,815** ,437**
p ,000 ,000 ,000 ,000
Test korelacji: „organizacja
pożytku publicznego” „1%” „1 %” „1 procent” „opp”
Pearsona WK ,844** ,759** ,541** ,668** p ,000 ,000 ,000 ,000 Tau b Kendalla WK ,399** ,354** ,172** ,309** p ,000 ,000 ,002 ,000 rho Spearmana WK ,537** ,504** ,300** ,437** p ,000 ,000 ,000 ,000 WK – współczynnik korelacji p – Istotność (dwustronna)
**korelacja jest istotna na poziomie 0,01 (dwustronnie) Źródło: opracowanie własne.
Właściwość doboru wybranych do bada-nia haseł potwierdzają wyniki analizy kore-lacji oparte na trzech niezależnych testach. Wynika z nich, że wskaźniki wyszukiwania poszczególnych haseł układają się w szeregi charakteryzujące się statystycznie istotną zależnością. Przy czym najsłabsza siła zależ-ności łączy ogół przyjętych kategorii z hasłem „organizacja pożytku publicznego”11.
Niezależnie od zarysowanych trendów zainteresowanie tematyką OPP oraz odpisem procentowym w ramach „1%” wśród inter-nautów jest faktem. Niewielka liczba zapytań dotycząca przedmiotowych haseł nie pozwo-liłaby na wygenerowanie zaprezentowanych statystyk z aplikacji Google Trends.
Podsumowanie
Przeprowadzona analiza ex post połą-czona z projekcją opartą na modelach trendu dowodzi, iż stopniowo wyhamowują tenden-cje wzrostowe w zakresie liczby podatników dokonujących odpisu „1%” oraz wartości przychodów OPP z tego tytułu.
Wyczerpu-11 Najsilniejszy związek występuje w przypadku WK bliskiego 1,
a najsłabszy, gdy WK zbliża się do 0.
jący się potencjał odpisu podatkowego dokonywanego w ramach „1%” nie oznacza braku możliwości efektywnego wykorzysta-nia tego instrumentu pomocowego w funk-cjonowaniu nowych podmiotów ekonomii społecznej. Należy jednak liczyć się z tym, że pozyskanie podatników skłonnych do prze-kazania „1%” na rzecz danej OPP będzie wią-zało się z koniecznością nie tyle poszukiwania podatników, którzy nie dokonywali wcześniej tego odpisu, co przede wszystkim docierania do osób dokonujących wcześniej odpisów na rzecz innych organizacji. Wynika to również z faktu, że dominujące motywacje, jakie towa-rzyszą Polakom przy przekazywaniu „1”%, to spontaniczność, a nierzadko przypadkowość w dokonywaniu wyborów organizacji oraz brak poczucia odpowiedzialności za to, komu przekazywane są środki i niepamięć o tym, kto jest ich dysponentem [Piechota, 2011, s. 111]. Tym samym OPP otrzymujące dotych-czas znaczące fundusze w ramach „1%”, a zwłaszcza te opierające swoją działalność na tych środkach, muszą liczyć się z możliwo-ścią odpływu podatników decydujących się na odpisy podatkowe na rzecz innych orga-nizacji. Niezwykle ważną kwestią jest zatem cd. tabeli 2
informowanie o wykorzystaniu otrzymanych funduszy, a przede wszystkim efektywno-ści przedsiębranych działań. Pożądana jest transparentność w zakresie ponoszonych wydatków oraz wzmocnienie komunikacji z otoczeniem. Liderzy podmiotów ekonomii społecznej powinni zintensyfikować działa-nia w zakresie utrzymadziała-nia relacji z podatni-kami, którzy dokonywali już wcześniej odpisu podatkowego „1%”. Przy czym wiadomości trafiające do podatników nie powinny ograni-czać się do jednorazowego ogólnego komu-nikatu. Pożądany jest ciąg działań charakte-rystyczny dla filozofii Customer Relationship
Management (CRM) zakładającej, że
pozyska-nie nowego klienta jest znaczpozyska-nie droższe niż utrzymanie klienta wcześniej już zdobytego. Podatnik w stworzonym systemie „1%” jest klientem „misji” OPP. Powyższe rekomenda-cje należy traktować jako poważne wyzwanie m.in. wobec faktu, iż zdecydowana większość podatników nie analizuje sprawozdań OPP, a wspiera organizacje, które pomagają bli-skiej bądź znanej im osobie [Waniak-Micha-lak, Zarzycka, 2015, s. 131]. Kontekst ekonomii społecznej w tym wymiarze zanika.
Złożoność problematyki łączącej ekono-mię społeczną, OPP i odpis „1%”, postępująca hybrydyzacja sektora pozarządowego nad-miernie uzależniającego się od pozostałych sektorów gospodarki oraz wyniki zrealizowa-nych badań wskazują rozległe pola badaw-cza wymagające rozpoznania naukowego. Pożądany wymiar poznawczy sprowadza się m.in. do problematyki gospodarowania OPP w warunkach ograniczonych zasobów oraz określenia determinant alokacji środków finansowych pozyskanych w ramach „1%”. Kolejne studia literaturowe oraz empiryczne
badania jakościowe powinny zostać zorien-towane m.in. na pełną analizę funkcjonalną instrumentu „1%”, uregulowania prawne, międzynarodowe studia porównawcze, jak również pomiar wiedzy, percepcji oraz skłon-ności krajowych podatników do wspierania OPP. Przekazane OPP środki w ramach „1%” w 2016 r. sięgnęły 617,5 mln zł, co w znaczący sposób wpłynęło na funkcjonowanie wielu organizacji. Jednak niektóre z nich niemal w pełni uzależniły swoją działalność od prze-kazanych środków, świadomie rezygnując z dywersyfikacji źródeł przychodów, w tym m.in. wykorzystując system subkont. W tym kontekście niezwykle ważna w wymiarze poznawczym jest identyfikacja struktury rodzajowej przychodów oraz wydatków OPP. Ważne jest również uchwycenie relacji pomiędzy nakładami ponoszonymi na działa-nia marketingowe związane z promocją „1%” i przychodami z tego tytułu. Mechanizm „1%” zyskując systematycznie na popularności znalazł się obecnie również w kręgu zaintere-sowania kolejnych potencjalnych grup bene-ficjentów tego instrumentu, wśród których pojawiły się m.in. partie polityczne, kościoły, a nawet media publiczne [Wygnański, 2016, s. 96]. Kolejne grupy zainteresowanych par-tycypacją w przychodach z „1%” dysponują dużymi zasobami osobowymi, tym samym mogą przyczynić się do znacznego zwiększe-nia obecności tego instrumentu w praktyce OPP. Jednocześnie mogą również doprowa-dzić do zmniejszenia przychodów innych organizacji. W tym kontekście należy wska-zać na kolejne wyzwanie badawcze związane z uchwyceniem relacji alokacji środków pozy-skanych w ramach „1%” w wymiarze określo-nych korzyści społeczokreślo-nych.
Literatura
Adamiak P. (2014). Zaangażowanie społeczne Polek
i Polaków. Wolontariat, filantropia, 1% i wizerunek orga-nizacji pozarządowych. Raport z badania 2013. War-szawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor.
Adamiak P., Charycka B., Gumkowska M. (2016).
Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2015. Raport z badań. Warszawa: Stowarzyszenie Klon/ Jawor.
Bulczak G. (2014). „Zastosowanie Google Trends
w prognozowaniu zmian na rynku nieruchomości”, Zarządzanie i Finanse, t. 12, nr 4.
Choi H., Varian H. (2012). „Predicting the Present
with Google Trends”, Economic Record, Vol. 88.
Cooper C., Mallon K., Leadbetter S., Pollack L., Peipins L. (2005). „Cancer Internet Search Activity
on a Major Search Engine, United States 2001–2003”, Journal of Medical Internet Research, 7(3): e36.
CRSG (2013). Porównanie koncepcji wsparcia rozwoju
ekonomii społecznej na poziomie regionalnym i krajo-wym na podstawie wieloletnich regionalnych planów działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej oraz rozwoju instytucji sektora ekonomii społecznej i jej otoczenia w regionie oraz projektu Krajo-wego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej. Szcze-cin: Centrum Rozwoju Społeczno-Gospodarczego.
Czetwertyński S. (2016). „Konkurencja na rynku
jed-nego procenta”, Społeczeństwo i Ekonomia, nr 1 (5).
Ettredge M., Gerdes J., Karuga G. (2005). „Using
Web-based Search Data to Predict Macroeconomic Statistics”, Communications of the ACM, Vol. 48, No. 11.
Goel S., Hofman J.M., Lahaie S., Pennock D.M., Watts D.J. (2010). „Predicting consumer behavior
with Web search”, Proc Natl Acad Sci USA, 12; 107(41).
Google Trends, https://trends.google.pl (dostęp:
31.05.2017).
Grzybowska A., Ruszewski J. (2010). Ekonomia
spo-łeczna w teorii i praktyce. Suwałki: Centrum Aktywno-ści Społecznej PRYZMAT.
GUS (2017a). Organizacje pożytku publicznego i 1%
(notatka informacyjna). Warszawa: Główny Urząd Sta-tystyczny.
GUS (2017b). Projekty unijne: Zintegrowany System
Monitorowania Sektora Ekonomii Społecznej (ZSMSES), http://stat.gov.pl/projekty-unijne-w-statystyce/zsm-ses/ (dostęp: 15.05.2017).
Herbst I. (2012). „Finansowanie podmiotów
ekono-mii społecznej w Polsce”. Ekonomia Społeczna, nr 1.
Jegorow D. (2016). „Organizacje pozarządowe jako
beneficjent polityki spójności Unii Europejskiej – doświadczenia Polski”, Ekonomika i Organizacja Przed-siębiorstw, nr 3 (794).
Jegorow D. (2017a). „Ekonomizacja sektora
pozarzą-dowego w Polsce”, Zeszyty Naukowe Politechniki Ślą-skiej. Organizacja i Zarządzanie, z. 105.
Jegorow D. (2017b). „Organizacje pozarządowe jako
podmioty zależne od funduszy pomocowych na przykładzie Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki”, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, z. 105.
Kietlińska K. (2015). „Rola 1% w zasilaniu organizacji
pożytku publicznego (OPP)”, Prace Naukowe Uniwer-sytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 403.
KPRES (2014). Uchwała nr 164 Rady Ministrów z dnia
12 sierpnia 2014 r. w sprawie przyjęcia programu pod nazwą „Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Spo-łecznej”. M.P. 2014 poz. 811.
Królikowska A. (2005). „Finansowanie instytucji
eko-nomii społecznej”, Trzeci Sektor, nr 2.
Makowski G. (2011). „Czy mechanizm jednego
procentu jest publicznie pożyteczny?”, Trzeci Sektor, nr 24.
MF (2010). Informacja na temat kwot 1% należnego
podatku dochodowego od osób fizycznych przekaza-nych organizacjom pożytku publicznego z zeznań za 2009 rok. Warszawa: Ministerstwo Finansów.
MF (2016). Informacje dotyczące kwot 1% należnego
podatku dochodowego od osób fizycznych przekaza-nych organizacjom pożytku publicznego z rozliczenia za 2015 rok. Warszawa: Ministerstwo Finansów.
MF (2017). PIT: Statystyki. Ministerstwo Finansów,
http://www.finanse.mf.gov.pl/pit/statystyki/-/docu-ment_library_display/8Wpj/view/1182889 (dostęp: 20.05.2017).
MR (2017). Wsparcie dla Podmiotów Ekonomii
Spo-łecznej z POWERa. Ministerstwo Rozwoju, http:// www.power.gov.pl/Strony/wiadomosci/Wsparcie-dla-Podmiotow-Ekonomii-Spolecznej-z-POWERa (dostęp: 25.05.2017).
Perkowski T. (2011). „Mechanizm jednego procentu
jako ‘fałszywa’ filantropia”. Trzeci Sektor, nr 24.
Piechota G. (2011). Organizacje pożytku publicznego –
w drodze do społeczeństwa obywatelskiego? Katowice: Śląska Biblioteka Cyfrowa.
Piechota G. (2015). Fakty i mity o jednym procencie
podatku. Odpis podatkowy w procesie kreowania spo-łeczeństwa obywatelskiego. Kraków: Universitas.
Solecki S. (2013). „Ekonomia społeczna i jej
wrogo-wie”, Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy, nr 33.
Vosen S., Schmidt T. (2011). „Forecasting private
consumption: survey-based indicators vs. Google trends”, Journal of Forecasting, 30(6).
Waniak-Michalak H., Zarzycka E. (2015),
„Wykorzy-stanie informacji przez darczyńców w Polsce – przy-kład darowizn 1% podatku dochodowego”, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości, Vol. 139 (83).
Wygnański K. (2016). „Country report: Poland”, w:
B. Strečanský, M. Török (red.), Assessment of the Impact of the Percentage Tax Designations: Past, Present, Future. Vienna: ERSTE Foundation.
Yunus M. (2011). Przedsiębiorstwo społeczne.
Kapita-lizm dla ludzi. Warszawa: ConCorda.
Yunus M. (2013). Świat bez ubóstwa. Czas na
Tax deduction “1%” as a source of financing for the social economy in Poland: Retrospection and projection of the level of social involvement
Summary: One of the basic problems of social economy entities is maintaining independence and financial stabil-ity. Meanwhile, dependence on public support has dominated the main sources of funding for public benefit organizations. In this context, the revenue generated by the “1%” tax deduction should also be considered. Over ten years of this solution existence, 49% of the total number of taxpayers was covered. A marked slowdown in this trend indicates that the potential maximum absorption is approaching. This situation should lead to the rethinking of the new marketing strategy by the organizations earning high revenues under the “1%” tax deduction, and also these, who are planning to use this form of support to potential benefit.
Keywords: social economy, tax deduction “1%”, public benefit organization, non-governmental sector. Prawa autorskie i licencja / Copyright and License
Artykuł opublikowano na licencji Creative Commons
Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 3.0 Polska http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/3.0/pl/
This article is published under the terms of the Creative Commons Attribution – NonCommercial – NoDerivs (CC BY-NC-ND 3.0) License
