Dalszy p r o b l e m to możliwości s e l e k t y w n e j go-s p o d a r k i w złożach glin ogniotrwałych., W złożach poszczególne g a t u n k i w y s t ę p u j ą n a d e r zróżnicowa-nie. W poszczególnych fazach eksploatacji n i e k t ó r e p r z e w a ż a j ą , i n n e w y s t ę p u j ą w ilościach ograniczo-nych. W y ł a n i a się problem, czy (po w y s u s z e n i u i zmieleniu) przez dokładne wymieszanie d w u g a t u n -k ó w w y s t ę p u j ą c y c h w n a d m i a r z e nie u d a ł a b y się otrzymać p o ż ą d a n e g o ?
B a r d z o w a ż n y w y d a j e się p r o b l e m węgla 'brunat-nego. Z a g a d n i e n i e tego węgla n a terenie strzegom-s k i m n a b r a ł o w ostrzegom-statnich czastrzegom-sach dużego znaczenia. Należy p o n o w n i e skonstatować, iż n a t y m terenie w y s t ę p u j ą n i e m a l wszystkie r o d z a j e węgla b r u n a t -nego od najgorszego d o najlepszego. Zagadnienie zastosowania w ę g l a b r u n a t n e g o w y s t ę p u j ą c e g o n a t e r e n i e s t r z e g o m s k i m sprowadza się obecnie do trzech n a s t ę p u j ą c y c h postulatów:
1) d o k ł a d n e poznanie jakości wszystkich r o d z a j ó w węgla brunatnego, u s t a l a j ą c e ich w z a j e m n y stosu-n e k i możliwości zastosowastosu-nia;
2) k o o r d y n a c j a iwydobycia w s p ó ł w y s t ę p u j ą c y c h z glinami ogniotrwałymi surowców, w t y m głównie węgla b r u n a t n e g o ;
3) w y j a ś n i e n i e w p ł y w u popiołu z w ę g l a b r u n a t -nego n a proces p o w s t a w a n i a i jakość p a l o n k i (wy-p a l o n e j gliny ogniotrwałej, służącej j a k o m a t e r i a ł s c h u d z a j ą e y p r z y p r o d u k c j i w y r o b ó w s z a m o t o w y c h ) w zależności od Składu mineralnego tegoż popiołu. Odnośnie b o w i e m do tego ostatniego p o s t u l a t u zachodzi przypuszczenie, że popiół, w k t ó r y m w i ę k -szość stanowi glina ogniotrwała i n f i l t r u j ą c a węgiel b r u n a t n y , będzie oddziaływać .w d a l e k o m n i e j szkodliwy sposób n a p a l o n k ę niż np. popiół z węgli b r u -n a t -n y c h i -n -n y c h okręgów, którego głów-ną część sta-n o w i piasek b ą d ź glista-na o b a r d z o sta-n i s k i e j ogsta-nio- ognio-trwałości.
J Ó Z E F F I S T E K , JANUSZ GIERWIELANIEO, K A R O L I N A H U B I C K A , J U L I U S Z H U B I C K I
0 PRACACH, BADAWCZO-POSZUK1WAWCZYCH ZA WODAMI RADOCZYNNYMI
1 O MOŻLIWOŚCIACH ZASTOSOWANIA POMIARÖW PROMIENIOTWÓRCZYCH
D O BADAN KARTOGRAFIGZNO-GEOLOGICZNYCH
Z
WIĘKSZONE ZAPOTRZEBOWANIE N A WO-DY RADOCZYNNE, k t ó r e w y n i k ł o z r o z w o j ulecznictwa uzdrowiskowego w Polsce L u d o w e j , s p o -w o d o -w a ł o konieczność poszuki-wania n o -w y c h źródeł. P r a c e n a d t y m zagadnieniem rozpoczęto j u ż w r. 1948 w Z a k ł a d z i e N a u k o w o - b a d a w c z y m Polskich U z d r o w i s k w Szczawnie Z d r o j u . B a d a n i a w y k o n a n o w r e j o n i e k i l k u u z d r o w i s k d o l -no-śiląsfcich i i n n y c h t e r e n a c h pozauzdrowiekowych. P o c z ą t k o w e p r a c e p r o w a d z o n o n a p o d s t a w i e d o ś w i a d -czeń I n s t y t u t u N a f t o w e g o i częściowo w r a m a c h p r a c P r z e d s i ę b i o r s t w a P o s z u k i w a ń Geofizycznych. P r z a d n l i o t e m p r a c badawczych b y ł y p r z e w a ż n i e p o m i a r y promieniotwórczości b e t a i g a m m a wód. J e d n a k d a l s z y r o z w ó j b a d a ń n a s u w a ł konieczność p r z e p r o w a d z e n i a d o d a t k o w y c h p o m i a r ó w , j a k : 1) p o m i a r y promieniotwórczości s k a ł w celu w y -j a ś n i e n i a g e n e z y źródeł radoczynnych, 2) t e r e n o w e b a d a n i a z m i a n na,tężenia p r o m i e n i o -twórczości podglebia w celu k a r t o w a n i a geologicz-nego,
3) p o m i a r y promieniotwórczości powietrza glebo-w e g o glebo-w celu u c h glebo-w y c e n i a przebiegu u s k o k ó glebo-w i szczel i n źródłowych. W ceszczelu w y j a ś n i e n i a g e n e z y ' w ó d r a -doczynnych d o d a t k o w o w y k o n a n o analizy chemiczne wód i s k a ł o r a z .badania petrograficzne skał.
4) o d p o w i e d n i e p r a c e ziemne. W y k o n a n o r ó w n i e ż b a d a n i a z m i a n radoczynności w ó d w czasie, zależnie od w p ł y w ó w a t m o s f e r y c z n y c h i .hydrogeologicznych. W w y n i k u r e j o n o w y c h b a d a ń radoczynności wód, p r z e p r o w a d z o n y c h w t e r e n a c h o różnej b u d o w i e geologicznej, stwierdzono, ż e w y p ł y w y w ó d r a d o czynnych [grupują się p r z e w a ż n i e w sąsiedztwie u s k o -k ó w l u b s y s t e m u szczelin s -k a l n y c h powstałych w skałach k w a ś n y c h , w y k a z u j ą c y c h z n a m i o n a p r o c e s ó w h y d r o t e r m a l n y c h . Z r e g u ł y p o w o d e m r a d o c z y n
-ności wód b y ł r a d o n . B a d a n i a promieniotwórczości skał zezwoliły n a ścisłą lokalizację żył s k a l n y c h o p o d w y ż s z o n e j promieniotwórczości, k t ó r y m z a z w y c z a j towarzyszyły w o d y radoczynne. Znaleziono szereg w y p ł y w ó w w ó d radoczynnych o w a r t o ś c i u ż y t k o w e j . W w y n i k u p o m i a r ó w promieniotwórczości podglebia wyznaczono granicę przebiegu s k a ł różniących się m i ę d z y sobą p o d w z g l ę d e m genetycznym.
Szersze zastosowanie p r a c o t y m c h a r a k t e r z e p o -zwoli na- przyspieszenie k a r t o w a n i a geologicznego i przyczyni się d o obniżenia k o s z t ó w z w i ą z a n y c h z p r a c a m i ziemnymi. W niektórych w a r u n k a c h g e o l o gicznych, [gdzie zawodzą m e t o d y geofizyczne, k a r t o w a n i e radoatotywme może oddać d u ż e u s ł u g i w o k r e -ślaniu 'zasobów różnych złóż, np. k a m i e n i d r o g o w y c h , r u d i i n n y c h surowców. Stwierdzono sdilny w z r o s t radoczynności .powietrza glebowego n a d u s k o k a m i i z g r u p o w a n i a m i szczelin skalnych. Z a z n a c z y ć n a -leży, ż e p r z y i n t e r p r e t a c j i w y n i k ó w p o w i n n o się uwzględnić grulbość n a d k ł a d u i c h a r a k t e r p e t r o g r a -ficzny sikał p o w s t a ł y c h w z w i ą z k u z u s k o k i e m (np. b r e k c j a tektoniczna).
Analizy chemiczne sikał stwierdziły parageniezę p i e r w i a s t k ó w promieniotwórczych z n i e k t ó r y m i m e -t a l a m i rzadszymi, j a k пр.: w a n a d . Należy się p r z y t y m spodziewać, ż e przy o d p o w i e d n i e j a d a p t a c j i można 'zastosować m e t o d y p r o m i e n i o t w ó r c z e j a k o pomoc p r z y p o s z u k i w a n i u tych metali.
P r a c e ziemne o b e j m o w a ł y : 1) 'wywiercenie k i l k u s e t o t w o r ó w n a odpowiednio założonych s i a t k a c h d o w y k o n a n i a p o m i a r ó w p r o -mieniotwórczości, 2) w y k o p y i szybiki., k t ó r e zwłaszcza w p o c z ą t k a c h stosowania o m a w i a n y c h metod b a d a w c z y c h m i a ł y n a celu o t r z y m a n i e d a n y c h i n t e r p r e t a c y j n y c h i p o t w i e r -dzenie w y s u w a n y c h koncepaji. Ze w z g l ę d u n a konieczność w y k o n a n i a w i e l k i e j ilo-ści p o m i a r ó w promieniotwórczoilo-ści d o p r o w a d z e n i a systematycznych b a d a ń w ó d i skał, p r z y g o t o w a n o i sporządzono odpowiedni sprzęt i a p a r a t u r y liczące oraz o p r a c o w a n o m e t o d y k ę p r a c t e r e n o w y c h i l a b o -r a t o -r y j n y c h w zastosowaniu d o (pomia-rów s ł a b e j promieniotwórczości wód, skał i powietrza glebo-wego.
B a d a n i a powyższe p r z e p r o w a d z o n o licznikami G e i geraMffllera pochodzącymi z różnych w y t w ó r n i k r a jowych. Podkreślić należy, że p r a c e o t a k i m c h a r a k t e r z e ibyły p r o w a d z o n e p o r a z p i e r w s z y w P o l -sce.
Na zakończenie należy zaznaczyć, że w n i n i e j s z y m k o m u n i k a c i e niesposób omówić wszystkich w y k o n a -n y c h p r a c , toteż a u t o r z y omówią je. szczegółowo w obszerniejszej publikacji.
