Kierunki badañ w dziedzinie hydrogeologii (na lata 2008–2015)
Les³aw Skrzypczyk
1, Marcin Stankiewicz
2Polska, jak ka¿dy kraj Unii Europejskiej, przyst¹pi³a do realiza-cji rz¹dowych strategii i programów dzia³añ maj¹cych na celu ochronê zasobów wód podziemnych kraju. Na obecnym etapie roz-woju gospodarczego i spo³ecznego naszego kraju, który zosta³ osi¹gniêty z uwzglêdnieniem kryteriów wynikaj¹cych z dyrektyw Unii Europejskiej oraz ustaw krajowych, nale-¿y przyj¹æ nowe podejœcie do spraw zwi¹zanych z gospo-darowaniem wodami podziemnymi kraju. Ju¿ dziœ wody podziemne — najcenniejsze zasoby czystych wód pitnych — musz¹ byæ traktowane jako dobro narodowe, a ochrona ich zasobów i jakoœci wymaga pilnych dzia³añ. Od stanu zasobów wód pitnych zale¿y rozwój spo³eczeñstwa i go-spodarki narodowej.
We wrzeœniu bie¿¹cego roku kierownictwo Minister-stwa Œrodowiska przyjê³o nowy dokument — Kierunki badañ w dziedzinie hydrogeologii (na lata 2008–2015), który wyznacza priorytety dzia³alnoœci resortu w odniesie-niu do hydrogeologii.
Dokument Ministerstwa Œrodowiska okreœla na lata 2008–2015 podstawowe kierunki badañ hydrogeologicz-nych, umo¿liwiaj¹ce realizacjê trwa³ego i zrównowa¿one-go zrównowa¿one-gospodarowania wodami podziemnymi w kraju. Kierunki badañ w dziedzinie hydrogeologii zosta³y opraco-wane przez zespó³ specjalistów z dziedziny hydrogeologii i gospodarki wodnej na podstawie doœwiadczeñ zdobytych podczas realizacji wczeœniej sporz¹dzonych opracowañ i wytycznych. Wytyczaj¹c cele w tej dziedzinie minister-stwo uwzglêdni³o oczywiœcie zmiany prawne zwi¹zane z cz³onkostwem Polski w Unii Europejskiej. Podstawo-wym dokumentem, na podstawie którego przygotowano obecne wytyczne, by³a Polityka resortu w dziedzinie hydrogeologii przyjêta w 1994 r. Poprzedni dokument okreœla³ strategiczne kierunki dzia³alnoœci ministerstwa dotycz¹ce wód podziemnych do 2010 r. Za podstawowe zadania uznano wtedy ochronê wód podziemnych przed degradacj¹ zasobow¹ i jakoœciow¹ oraz stworzenie warun-ków racjonalnego gospodarowania nimi.
Zachodz¹ce w ostatnich latach zmiany polityczne, legi-slacyjne i organizacyjne, dotycz¹ce ca³ej administracji publicznej, spowodowa³y nie tylko koniecznoœæ
przepro-wadzenia aktualizacji przyjêtej strategii ju¿ w 1999 r., ale wymusi³y niejako opracowanie zupe³nie nowego doku-mentu w roku bie¿¹cym. Prezentowane teraz kierunki badañ geologicznych w dziedzinie hydrogeologii na lata 2008–2015 uwzglêdniaj¹ now¹ sytuacjê prawn¹, wyni-kaj¹c¹ z przyst¹pienia Polski do Unii Europejskiej w 2004 r. Zmiany z tym zwi¹zane spowodowa³y koniecznoœæ dosto-sowania prawa krajowego do wymogów unii, co wi¹za³o siê z w³¹czeniem do ustaw zapisów dyrektyw Wspólnoty Europejskiej i zobowi¹za³o Polskê do wspó³pracy z insty-tucjami europejskimi na nowych zasadach, stworzy³o te¿ obowi¹zek wykonywania wielu zadañ i raportowania ich wyników, w pierwszej kolejnoœci do Komisji Europejskiej, Europejskiej Agencji Œrodowiska i innych urzêdów euro-pejskich. Przygotowane obecnie Kierunki badañ w dzie-dzinie hydrogeologii uwzglêdniaj¹ te zobowi¹zania, jak równie¿ potrzeby pañstwa w zakresie ochrony wód oraz w³aœciwego gospodarowania wodami podziemnymi z uw-zglêdnieniem zasad zrównowa¿onego rozwoju.
Ustalenie priorytetowych kierunków badañ w dzie-dzinie hydrogeologii na nadchodz¹ce lata wymaga³o prze-prowadzenia szczegó³owej analizy wyników prac wykona-nych w latach 1994–2007 oraz tekstów aktów prawwykona-nych ró¿nej rangi, poczynaj¹c od dyrektyw Unii Europejskiej (Azotanowej, Ramowej Wodnej, Wód Podziemnych, Ptasiej, Siedliskowej i innych), ustaw i rozporz¹dzeñ oraz zobowi¹zañ miêdzynarodowych Polski wynikaj¹cych z podpisanych i ratyfikowanych traktatów, konwencji i umów.
W nowym dokumencie, opracowanym na lata 2008–2015, wyeksponowano znaczenie wód podziemnych dla zaopatrzenia ludnoœci w wodê do spo¿ycia oraz ich rolê œrodowiskow¹, uwzglêdniono tak¿e zadania zwi¹zane z eksploatacj¹ i ochron¹ wód podziemnych. Do kszta³-towania i realizacji kierunków badañ w dziedzinie hydro-geologii w³¹czono nie tylko jednostki administracji publicznej i s³u¿by pañstwowe, ale równie¿ œrodowisko akademickie, jednostki badawcze i przedsiêbiorstwa geo-logiczne.
Przygotowuj¹c dokument Kierunki badañ w dziedzinie hydrogeologii (na lata 2008–2015), uwzglêdniono wspó³pracê g³ównego geologa kraju, prezesa Krajowego Zarz¹du Gospodarki Wodnej oraz g³ównego inspektora G³ównego Inspektoratu Ochrony Œrodowiska w zakresie realizacji zadañ okreœlonych w dokumencie Ministerstwa Œrodowiska. Wspó³dzia³anie dotyczy koordynacji zadañ i kierunków badañ odnosz¹cych siê do wód podziemnych, jak równie¿ nadzoru Krajowego Zarz¹du Gospodarki Wod-nej nad now¹ struktur¹ organizacyjn¹ w zwi¹zku z powo-³aniem pañstwowej s³u¿by hydrogeologicznej w Pañstwo-wym Instytucie Geologicznym i na³o¿eniem na ni¹ obo-wi¹zku wykonania wielu zadañ okreœlonych w ustawie Prawo wodne i rozporz¹dzeniach wykonawczych.
945
Przegl¹d Geologiczny, vol. 56, nr 11, 2008
Z DZIA£ALNOŒCI ADMINISTRACJI GEOLOGICZNEJ
L. Skrzypczyk M. Stankiewicz
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; leslaw.skrzypczyk@pgi.gov.pl
2
Departament Geologii i Koncesji Geologicznych, Mini-sterstwo Œrodowiska, ul. Wawelska 52/54, 00-922 Warszawa; marcin.stankiewicz@mos.gov.pl
Za niezmiernie istotne w rozwoju hydrogeologii w Pol-sce uznano wprowadzanie nowych metod badawczych. Kolejnym etapem dzia³añ jest wdra¿anie wyników badañ i prac wspomagaj¹cych administracjê publiczn¹ oraz infor-mowanie spo³eczeñstwa o aktualnej sytuacji hydrogeolo-gicznej kraju i mo¿liwoœci zaopatrzenia ludnoœci w wodê pitn¹ dobrej jakoœci. Zespó³ specjalistów, wyznaczaj¹cych cele resortu na najbli¿sze lata na podstawie realizacji dotychczasowej polityki, stanu prawnego oraz nowych wyzwañ, ustali³ priorytetowe kierunki dzia³añ:
1) Badania regionalne;
2) Kartografia hydrogeologiczna;
3) Monitoring, ocena stanu wód, prognozy i ostrze¿e-nia;
4) Bazy danych hydrogeologicznych;
5) Wspó³praca i informowanie administracji publicznej oraz spo³eczeñstwa;
6) Prace studialne i metodyczne.
Nale¿y przyj¹æ, ¿e wszystkie kierunki dzia³añ s¹ rów-norzêdne, jednak w celu optymalnego wykonania zadañ ustalono priorytety ich realizacji. Zosta³o uwzglêdnione zarówno znaczenie prac, jak i mo¿liwoœci finansowania przez pañstwo. Za konieczne uznaje siê zapewnienie takie-go dokumentowania, a nastêpnie archiwizacji i dostêpu do wyników prac, by mog³y one byæ maksymalnie wykorzy-stane przez administracjê, naukê i s³u¿yæ gospodarce kraju. Dla ka¿dego kierunku badañ okreœlono bardziej szcze-gó³owe zadania.
1. Badania regionalne
a) Dokumentowanie zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych. Harmonogram realizacji prac
pro-jektowych i dokumentacyjnych oraz metodyka ustala-nia zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych musz¹ uwzglêdniaæ zadania wynikaj¹ce z Dyrektywy 2000/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady Unii Euro-pejskiej z dnia 23.10.2000 r., ustalaj¹cej ramy dzia³añ Wspólnoty Europejskiej w zakresie polityki wodnej — tzw. Ramowej Dyrektywy Wodnej. Planuj¹c zakres prac dokumentacyjnych i projektowych do ustalenia zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych, przyjêto, ¿e cel zosta-nie osi¹gniêty w 2017 r. i wówczas ca³y obszar kraju bêdzie mieæ ustalone zasoby dyspozycyjne w zlewniowych jed-nostkach bilansowych. Aby zakoñczyæ prace nad wyzna-czaniem zasobów ca³ego kraju, nale¿y obliczyæ zasoby 59-zlewniowych jednostek bilansowych. Koñcowym efek-tem tego zadania powinno byæ wydanie Atlasu zasobów i wykorzystania zwyk³ych wód podziemnych.
b) Dokumentowanie g³ównych zbiorników wód podziemnych (GZWP). S¹ to zbiorniki o njawiêkszej
w skali regionu hydrogeologicznego najwy¿sz¹ wodono-œnoœci i zasobnoœci i stanowi¹ podstawowe Ÿród³o zaopa-trzenia miejscowej ludnoœci w wodê do spo¿ycia. Przepisy wymagaj¹ ustalenia rodzaju i zakresu dzia³añ niezbêdnych do utrzymania dobrej jakoœci wód. Podstaw¹ opracowania harmonogramu dokumentowania GZWP, w celu ustano-wenia obszarów ochronnych zbiorników, jest opracowanie Wstêpna waloryzacja GZWP w aspekcie oceny wartoœci u¿ytkowych zgromadzonych w nich wód, celowoœci i
kolej-noœci wprowadzenia zabiegów ochronnych. Przeprowa-dzona analiza wykaza³a, ¿e udokumentowane GZWP s¹ zaliczane g³ównie do grupy zbiorników wymagaj¹cych pil-nego ustanowienia obszarów ochronnych, co œwiadczy, ¿e przyjêta przez Ministerstwo Œrodowiska kolejnoœæ prac prowadzonych nad dokumentowaniem GZWP jest pra-wid³owa.
W ramach zadañ pañstwowej s³u¿by hydrogeologicz-nej w 2008 r. w Pañstwowym Instytucie Geologicznym zosta³a opracowana i przetestowana Metodyka wykonywa-nia projektów i dokumentacji geologicznych okreœlaj¹cych warunki hydrogeologiczne w zwi¹zku z ustanowieniem obszarów ochronnych G³ównych Zbiorników Wód Pod-ziemnych (GZWP) dla potrzeb planowania i gospodarowa-nia wodami w obszarach dorzeczy. Nowa metodyka po zaopiniowaniu przez Komisjê Dokumentacji Hydrogeo-logicznych zosta³a zaakceptowana przez Krajowy Zarz¹d Gospodarki Wodnej. Pozosta³o jeszcze 101 dotychczas nieudokumentowanych GZWP, które wymagaj¹ opraco-wania dokumentacyjnego w szczegó³owej skali 1 : 50 000 — oszacowania zasobów dyspozycyjnych, ustalenia obszarów ochronnych oraz ustanowienia tzw. strategicz-nych zbiorników wód podziemstrategicz-nych. Dodatkowo 15 doku-mentacji GZWP opracowanych w latach 90. XX w. przewidziano do reambulacji.
Ustalenia zawarte w dokumentacjach hydrogeologicz-nych poszczególhydrogeologicz-nych zbiorników bêd¹ podstaw¹ formal-nego ustanowienia ich obszarów ochronnych, co stanowi istotny element opracowywania i wdra¿ania przez Kra-jowy Zarz¹d Gospodarki Wodnej i regionalne zarz¹dy gospodarki wodnej programów gospodarowania wodami w obszarach dorzeczy, które maj¹ pomóc osi¹gn¹æ dobry stan wód podziemnych s³u¿¹cych do zaopatrzenia ludnoœci w wodê pitn¹. Jest to spe³nienie wymogów okreœlonych dla krajów cz³onkowskich Unii Europejskiej przez Ramow¹ Dyrektywê Wodn¹ oraz Dyrektywê 2006/118/WE Parla-mentu Europejskiego i Rady Unii Europejskiej z dnia 12.12.2006 r. w sprawie ochrony wód podziemnych przed zanieczyszczeniem i pogorszeniem ich stanu. Zadanie ma byæ powierzone Pañstwowemu Instytutowi Geologiczne-mu jako generalneGeologiczne-mu wykonawcy koordynuj¹ceGeologiczne-mu, nad-zoruj¹cemu, weryfikuj¹cemu oraz odbieraj¹cemu prace programistyczne i dokumentacyjne prowadzone przez podwykonawców. Wykonanie ca³oœci prac przewiduje siê w trzech etapach w latach 2008–2015.
2. Kartografia hydrogeologiczna
a) Mapa hydrogeologiczna Polski w skali 1 : 50 000.
Prace, których zakoñczenie przewiduje siê w 2017 r., bêd¹ polegaæ na kontynuacji opracowania warstw informacyj-nych pierwszego poziomu wodonoœnego. Dotychczas wykonano 414 arkuszy obejmuj¹cych ocenê hydrogeolo-gicznych warunków wystêpowania i hydrodynamiki tego poziomu, trwaj¹ prace nad 120, a do wykonania pozosta³o 535 arkuszy. 85 arkuszy jest realizowanych pod k¹tem wra¿liwoœci na zanieczyszczenia i jakoœci wód, a opraco-wania wymagaj¹ jeszcze 984 arkusze.
b) Mapa hydrogeologiczna Polski w skali
1 : 250 000. Opracowanie mapy hydrogeologicznej w
ska-946
li 1 : 250 000 ma byæ prowadzone jako zadanie poboczne w ramach realizacji Mapy hydrogeologicznej Polski w skali 1 : 50 000 i wykonywane zgodnie z przyjêt¹ wczeœniej instrukcj¹ przez pañstwow¹ s³u¿bê hydrogeologiczn¹ w Pañstwowym Instytucie Geologicznym. Opracowanie instrukcji i mapy przewidziano na lata 2009–2012.
3. Monitoring, ocena stanu wód, prognozy i ostrze¿enia
Na obszarach jednolitych czêœci wód podziemnych (JCWPd) utworzono system monitoringu — sieæ obserwa-cyjno-badawcz¹ wód podziemnych, w której sk³ad wchodz¹ punkty rejestracji po³o¿enia zwierciad³a wody (monitoring iloœciowy) i analiz chemicznych (monitoring jakoœciowy). Sieæ wymaga dalszej rozbudowy i przystoso-wania do wype³niania zadañ Ramowej Dyrektywy Wodnej oraz zapewnienia dop³ywu danych dla gospodarki wodnej i systemu Pañstwowego Monitoringu Œrodowiska nadzo-rowanego przez G³ówny Inspektorat Ochrony Œrodowiska. Wyniki monitoringu s¹ archiwizowane w bazie danych Monitoring Wód Podziemnych, administrowanej przez Pañstwowy Instytut Geologiczny w ramach wype³niania zadañ pañstwowej s³u¿by hydrogeologicznej.
Przewiduje siê, ¿e oprócz sieci monitoringu JCWPd nale¿y rozwijaæ jego inne podsystemy, w szczególnoœci:
Monitoring regionalny województw oraz obszarów ochrony zasobów wód podziemnych, np. w obrêbie GZWP;
Monitoring lokalny i ponadlokalny w obszarach gór-niczych, gdzie trwa eksploatacja oraz gdzie j¹ zakoñczono i odbywa siê wype³nianie regionalnych lejów depresji.
Dzia³ania w zakresie monitoringu, których realizacja zosta³a uznana za niezbêdn¹ w latach 2008–2015, w doku-mencie przyjêtym przez ministerstwo zosta³y przedstawio-ne w 3 grupach tematycznych:
a) Jednolite czêœci wód podziemnych wydzielone na
podstawie kryterium zlewniowego s¹ jednostkami monito-ringu i oceny stanu iloœciowego oraz chemicznego wód podziemnych. W latach 2012–2015 jest planowana wery-fikacja granic i wydzielenie odrêbnych grup JCWPd g³ównych poziomów wód podziemnych. Dla ka¿dej czêœci wód maj¹ byæ opracowane modele pojêciowe niezbêdne do ustalenia reprezentatywnoœci sieci i interpretacji wyników monitoringu.
b) Rozwój i utrzymanie w odpowiednim stanie tech-nicznym sieci monitoringu wód podziemnych. Do 2010 r.
proponuje siê rozbudowê sieci obserwacyjno-badawczej monitoringu wód podziemnych kraju o dodatkowe mini-mum 370 punktów; doinwestowanie infrastruktury i wypo-sa¿enia sieci; uruchomienie automatycznego systemu pomiarów i transmisji danych; organizowanie lub reorga-nizowanie podsystemów monitoringu.
c) Funkcjonowanie monitoringu i ocena stanu wód podziemnych. Podstawow¹ spraw¹ jest zapewnienie
nieprzerwanego i zgodnego z wymaganiami Ramowej Dy-rektywy Wodnej oraz programami monitoringu funkcjono-wania obserwacji stanu wód podziemnych. Wymaga to zagwarantowania sta³ego, nieprzerwanego finansowania prac oraz odpowiedniej organizacji pracy s³u¿b
pomiaro-wo-obserwacyjnych. Polityka resortu przewiduje powie-rzenie tych zadañ pañstwowej s³u¿bie hydrogeologicznej w Pañstwowym Instytucie Geologicznym, a nadzoru — Krajowemu Zarz¹dowi Gospodarki Wodnej i G³ównemu Inspektoratowi Ochrony Œrodowiska. Realizacja tego zle-cenia polega na zapewnieniu ci¹g³ego wykonywania pomiarów poziomu zwierciad³a i wydajnoœci Ÿróde³, poboru próbek wód i wykonywania oznaczeñ ich wska-Ÿników fizykochemicznych oraz oceny iloœci dostêpnych zasobów i poboru wód podziemnych. Interpretacja wyni-ków monitoringu bêdzie prowadzona pod k¹tem oceny stanu czêœci wód i sporz¹dzania raportów dla instytucji Wspólnoty Europejskiej, realizacji zadañ gospodarki wodnej w regionach wodnych i wodach transgranicz-nych, oceny aktualnej sytuacji hydrogeologicznej, pro-gnoz i ostrzegania przed negatywnymi zjawiskami hydro-geologicznymi.
4. Bazy danych hydrogeologicznych
Prowadzenie baz danych jest zadaniem pañstwowej s³u¿by hydrogeologicznej pe³nionej przez Pañstwowy Instytut Geologiczny. Aktualnie funkcjonuj¹ lub s¹ prze-widziane do eksploatacji nastêpuj¹ce bazy danych:
Centralny Bank Danych Hydrogeologicznych — Bank HYDRO,
Baza danych Monitoring Wód Podziemnych (zastê-puj¹ca archiwalne bazy SOH i MONBADA),
Baza danych MHP,
Baza danych GZWP,
Baza danych zasobów dyspozycyjnych i perspekty-wicznych wód podziemnych.
Ze wzglêdu na zadania stawiane pañstwowej s³u¿bie hydrogeologicznej oraz koniecznoœæ u³atwienia dostêpu do danych przechowywanych w ró¿nego typu bazach da-nych hydrogeologiczda-nych (gromadzoda-nych w Pañstwowym Instytucie Geologicznym) w 2004 r. rozpoczêto prace, w wyniku których powsta³o œrodowisko Platformy Integra-cyjnej PSH.
W latach 2008–2015 przewiduje siê dalszy rozwój i eksploatacjê istniej¹cych baz, ich œciœlejsz¹ integracjê wewnêtrzn¹ oraz po³¹czenie za pomoc¹ ró¿norodnych narzêdzi z innymi bazami danych geologicznych i œro-dowiskowych, a tak¿e zapewnienie dostêpu do baz za pomoc¹ Internetu. W dokumencie zawarto wolê konty-nuacji wspó³pracy z europejskimi instytucjami zarz¹-dzaj¹cymi bazami danych, g³ównie Europejsk¹ Agencj¹ Œrodowiska (baza EIONET), w ramach wspó³uczestnictwa Pañstwowego Instytutu Geologicznego i pañstwowej s³u¿by hydrogeologicznej w projekcie EIONET-WATER. G³ówne planowane prace rozwojowe dotycz¹ miêdzy innymi:
a) Platformy integracyjnej pañstwowej s³u¿by
hydro-geologicznej, opracowanej zgodnie z wytycznymi dy-rektywy INSPIRE. Jest ona aplikacj¹ umo¿liwiaj¹c¹ jed-noczesne wykorzystywanie zasobów wszystkich baz hydrogeologicznych przez u¿ytkownika. Jej funkcjonowa-nie i rozbudowa pozwol¹ integrowaæ rozcz³onkowany sys-tem hydrogeologicznych baz danych.
947
b) Bank HYDRO — centralna baza danych hydro-geologicznych o odwiertach i ujêciach wód podziem-nych kraju ma byæ sukcesywnie modernizowana, a jej
zasoby informacyjne aktualizowane nie tyko o dane archi-walne, ale równie¿ o aktualne dane o poborze, chemizmie wód itp.
c) Baza danych Monitoringu Wód Podziemnych
powsta³a przez po³¹czenie zasobów baz danych zwier-ciad³a wody i chemizmu wód. W przysz³oœci jest planowa-ny rozwój w kierunku integracji i koordynacji z zasobami danych monitoringu regionalnego, granicznego i transgra-nicznego.
d) Baza danych MHP (w której gromadzi siê infora -macje zwi¹zane z Map¹ hydrogeologiczn¹ Polski w skali 1 : 50 000) powinna byæ aktualizowana o nowe dane i war-stwy informacyjne, w szczególnoœci dotycz¹ce ognisk zanieczyszczeñ.
e) Dostêp do baz i aktualizacja baz danych hydroge-ologicznych za pomoc¹ Internetu umo¿liwi z jednej stro -ny aktualizacjê da-nych bezpoœrednio przez uprawnione jednostki organizacyjne pañstwowej s³u¿by geologicznej i pañstwowej s³u¿by hydrogeologicznej, a z drugiej dostêp do danych przez administracjê publiczn¹ i innych upowa-¿nionych u¿ytkowników.
f) Prowadzenie i aktualizacja bazy danych GIS wraz z map¹ cyfrow¹ zasobów dyspozycyjnych i per-spektywicznych wód podziemnych obszaru Polski.
Zadanie obejmuje systematyczn¹ aktualizacjê i weryfika-cjê bazy danych zasobów odnawialnych, dyspozycyjnych i perspektywicznych oraz administrowanie tymi danymi.
5. Wspó³praca i informowanie administracji publicznej oraz spo³eczeñstwa
Informowanie administracji publicznej i spo³eczeñ-stwa ma dotyczyæ zarówno dostarczania informacji popu-larnonaukowych, przekazywanych za pomoc¹ wydaw-nictw i tematycznej strony internetowej, jak i zapewnienia informacji o stanie wód podziemnych, sytuacji hydrogeolo-gicznej, ostrze¿eñ o zjawiskach hydrogeologicznych zagra-¿aj¹cych œrodowisku lub wp³ywaj¹cych negatywnie na gospodarkê wodn¹ kraju.
6. Prace studialne i metodyczne
Polityka resortu zak³ada przygotowanie poradników i opracowañ dotycz¹cych bilansowania wód podziemnych, ich ochrony, jak równie¿ aspektów hydrogeochemicznych. Do koñca 2015 r. prace powinny obj¹æ realizacjê nastê-puj¹cych tematów:
Opracowanie poradnika Metodyka modelowania matematycznego dla potrzeb badañ hydrogeologicz-nych;
Aktualizacja poradnika Metodyka okreœlania zaso-bów dyspozycyjnych wód podziemnych i sporz¹dzania jednolitych bilansów wodnogospodarczych (uprzednio wydany poradnik metodyczny zdezaktualizowa³ siê — dosz³y nowe zagadnienia wynikaj¹ce z Ramowej Dyrekty-wy Wodnej: ekosystemy zale¿ne od wód podziemnych, p³ytkie poziomy wodonoœne itp.);
Przygotowanie Poradnika projektowania monito-ringu wód podziemnych (w zakresie uwzglêdniaj¹cym wytyczne Ramowej Dyrektywy Wodnej, Dyrektywy Wód Podziemnych i Azotanowej oraz now¹ strukturê monito-ringu wód podziemnych w Polsce);
Wykonanie studium Ocena wiarygodnoœci prognoz zasobów eksploatacyjnych poprzez porównanie szacun-ków zasobowych z wynikami d³ugotrwa³ej eksploatacji ujêæ;
Sporz¹dzenie przez dyrektorów regionalnych zarz¹dów gospodarki wodnej studium Analiza praktyki ustanawiania obszarów ochronnych GZWP i dostosowanie form ochrony wód podziemnych (zakazy, nakazy, zalece-nia) do oczekiwañ spo³ecznoœci lokalnych i planowania przestrzennego, zakoñczone weryfikacj¹ obecnie opraco-wywanej Metodyki wyznaczania obszarów ochronnych GZWP;
Stworzenie Instrukcji obs³ugi wierceñ hydrogeolo-gicznych.
Publikacja i rozpowszechnienie w wersji elektro-nicznej za pomoc¹ Internetu opracowania Mapa wra¿liwo-œci wód podziemnych Polski na zanieczyszczenie.
Nowe wydanie poradnika metodycznego z zakresu hydrogeochemii Katalog wybranych fizycznych i chemicz-nych wskaŸników zanieczyszczeñ wód podziemchemicz-nych i metod ich oznaczania.
Podsumowanie
Przyjête przez kierownictwo Ministerstwa Œrodowiska Kierunki badañ w dziedzinie hydrogeologii (na lata 2008 2015) wyznaczaj¹ priorytety resortu na najbli¿sze lata dotycz¹ce wód podziemnych. G³ówne zadania to konty-nuacja badañ regionalnych zwi¹zanych z dokumentowa-niem zasobów dyspozycyjnych wód podziemnych oraz g³ównych zbiorników wód podziemnych, rozwój karto-grafii hydrogeologicznej, prowadzenie monitoringu wód podziemnych oraz sporz¹dzanie oceny stanu wód pod-ziemnych, prognoz i ostrze¿eñ. Du¿¹ wagê przywi¹zano równie¿ do rozwoju baz danych hydrogeologicznych, wspó³pracy z administracj¹ publiczn¹, informowania spo³eczeñstwa o aktualnej sytuacji hydrogeologicznej w kraju i mo¿liwoœci zaopatrzenia ludnoœci w wodê pitn¹ dobrej jakoœci, a tak¿e do rozwoju prac studialnych i me-todycznych przyczyniaj¹cych siê do poszerzenia wiedzy i rozwoju hydrogeologii w Polsce.
Dokument Ministerstwa Œrodowiska okreœla najwa-¿niejsze kierunki badañ na lata 2008–2015 i na jego pod-stawie, w zale¿noœci od mo¿liwoœci finansowania, bêd¹ wybierane tematy i przedstawiane do Narodowego Fundu-szu Ochrony Œrodowiska i Gospodarki Wodnej w formie corocznych list nowych przedsiêwziêæ z dziedziny potrzeb geologii zamawianych przez Ministerstwo Œrodowiska.
Tekst dokumentu Kierunki badañ w dziedzinie hydro-geologii wzbogacono licznymi zestawieniami tabelarycz-nymi dotycz¹cymi zadañ wskazanych do wykonania, i z okreœleniem kolejnoœci ich wykonywania, a w odniesieniu do ustalania zasobów i sieci monitoringu z mapami ilu-struj¹cymi te informacje. Pe³ny tekst opracowania jest dostêpny na stronie internetowej Ministerstwa Œrodowiska pod adresem: http://www.mos.gov.pl/dgikg/kierunki_dzia-lan/kierunki_badan/ index.shtml.
948
