Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – sierpieñ 2011
Miros³aw Rutkowski
1Po wielu latach posuchy doczekaliœ-my siê czasów kiedy wiadomoœci zwi¹-zane z geologi¹ (jeœli ten zwi¹zek potrak-tujemy dostatecznie szeroko) pojawiaj¹ siê w mediach prawie codziennie. Szko-da, ¿e lwi¹ czêœæ tej wyj¹tkowej w dzie-jach popularnoœci geolodzy zawdziêczaj¹ gazowi ³upkowemu, ale niewiele na to mo¿na poradziæ. Media s¹ niezale¿ne i same wybieraj¹ tematy, które ich zdaniem mog¹ zacieka-wiæ czytelników. Poza gazem ³upkowym zdaniem dzienni-karzy spo³eczeñstwo interesuje siê bezpieczeñstwem energetycznym, a tak¿e kosztem zastosowania bezpiecz-nych dla przyrody sposobów generowania owej energii.
Oprócz tych surowcowych raczej tematów media w sierpniu zajmowa³y siê równie¿ geozagro¿eniami ró¿nego typu – podtopieniami, osuwiskami i bardzo nag³oœnionymi szkodami górniczymi w Bytomiu.
Swoje miejsce znalaz³a te¿ spora porcja geoturystyki. W Polityce z 10 sierpnia Adam Zubek zachêca w tekœcie Skandynawski ³¹cznik do odwiedzenia Suwalszczyzny, krainy trzech anomalii – magnetycznej, klimatycznej i paleoklimatycznej, odkrytej w zesz³ym roku przez geolo-gów z Pañstwowego Instytutu Geologicznego. Gazeta Wyborcza 18 sierpnia poœwiêca sporo miejsca atrakcjom paleontologicznym regionu œwiêtokrzyskiego. W artykule Na tropie wielkich gadów Andrzej Ho³dys opisuje polski Jurassic Park – stanowiska w Krasiejowie, dolinie Kamien-nej, Ba³towie i oczywiœcie Zache³miu. Prasa lokalna przy-nosi szereg informacji o walorach geoturystycznych swych regionów, np. Gazeta Wyborcza Radom 18 sierpnia publi-kuje artyku³ Zofii Bysiec Starania o pierwszy rezerwat geologiczny. Chodzi o Górê Cymbra ko³o Chlewisk, gdzie planuje siê utworzenie pierwszego w woj. mazowieckim rezerwatu geologicznego poœwiêconego procesom stoko-wym – peryglacjalnym i wspó³czesnym.
Opuszczaj¹c krajowe podwórko warto odnotowaæ sen-sacyjne doniesienie naukowców z amerykañskiego Woods Hole Oceanographic Institute, które w wersji popularnej rozpowszechni³o Science Daily, a przedrukowa³o szereg krajowych mediów, m.in. onet.pl z 2 sierpnia. Wyniki badañ wskazuj¹, ¿e wielka plama ropy jaka powsta³a w Zat. Meksykañskiej po katastrofie Deepwater Horizon zniknê³a w ci¹gu trzech tygodni. Naukowcy przypisuj¹ ten zaskakuj¹cy efekt... bakteriom. Ich aktywnoœæ w obrêbie plamy by³a piêciokrotnie wiêksza ni¿ podobnych bakterii bytuj¹cych poza plam¹. Zagadk¹ pozostaje co mikroby zrobi³y z pozyskan¹ energi¹, bo nie zauwa¿ono, by ¿ywi¹c
siê rop¹, mno¿y³y siê bardziej intensywnie ni¿ ich s¹siadki pozbawione tego po¿ywienia.
GroŸne œrodowisko
Lipiec nie zapisze siê dobrze w pamiêci urlopowiczów. Opady by³y znacznie wiêksze ni¿ normalnie, sezon burzo-wy przeci¹gn¹³ siê do pocz¹tków sierpnia. Nic dziwnego, ¿e w prasie poœwiêcono szczególnie du¿o miejsca geoza-gro¿eniom. Wystarczy zestawiæ tytu³y z jednego dnia – 2 sierpnia. Nasz Dziennik: Woda nie odpuszcza, Gazeta Wyborcza P³ock: Ostrzegaj¹ i uspokajaj¹, RMF24: Gro-Ÿnie podnosz¹ siê mazowieckie rzeki, TOK FM: Trudna sytuacja w Bi³goraju, Polskie Radio Lublin: Ca³e woje-wództwo ucierpia³o przez ulewy, Polskie Radio Olsztyn: Podwy¿szone stany wód w 9 miejscowoœciach, Wiadomoœci TVP 1: Nawa³ nawa³nic. Wystarczy... Problem jest powa-¿ny, a diagnozuje go Adam Jacewicz, hydrotechnik z Ko-misji Dialogu Spo³ecznego ds. Warszawskiej Wis³y. W ro-zmowie z dziennikark¹, Dominik¹ Olszewsk¹, opubliko-wan¹ 12 sierpnia w Gazecie Wyborczej, pt. Piêkne domy w brudnej wodzie, specjalista mówi: Polacy, gdy planuj¹ budowê domu, przejmuj¹ siê jego wygl¹dem i trwa³oœci¹. Nie myœl¹, ¿e po ulewie mo¿e ich zalaæ woda. Jeœli nie zaczn¹ radziæ siê ekspertów, wci¹¿ bêd¹ podtapiani.
Wydaje siê, ¿e ta opinia jest s³uszna. Brak infrastruktu-ry po³¹czony z naporem na coraz gorsze tereny budowlane skutkuje wzrostem liczby podtopieñ. Nie pomog¹ ostrze-¿enia geologów i hydrotechników, póki do planów zago-spodarowania przestrzennego nie zostan¹ wprowadzone odpowiednie zapisy. Straty bêd¹ coraz wiêksze.
Podobnie rzecz siê ma z osuwiskami. Wydaje siê, ¿e poza czynnikiem pogodowym to nadmierne obci¹¿enie stoków now¹ zabudow¹ i b³êdy w regulacji stosunków wodnych s¹ przyczyn¹ wzrostu liczby doniesieñ o nowych osuwiskach.
Spory rozg³os nie tylko w mediach lokalnych zyska³a informacja o osuwaj¹cym siê Kopcu Koœciuszki w Krako-wie. Sytuacjê terenow¹ badali geolodzy z Oddzia³u Kar-packiego PIG, miasto zleci³o im kolejne prace. Nasza narodowa pami¹tka wzbudzi³a te¿ zainteresowanie z powodu tunelu, który ma powstaæ pod ni¹ jako fragment Trasy Zwierzynieckiej. Pisze o tym Dziennik Polski z 11 sierpnia w tekœcie Zbadaj¹, gdzie wywierciæ tunel po Kop-cem Koœciuszki.
Projekt rekultywacji jednego z najbardziej niebez-piecznych sk³adowisk odpadów przemys³owych w kraju, opracowany przez konsorcjum z udzia³em PIG (donosi³ o tym w styczniu br. serwis internetowy instytutu: Geolodzy
649
Przegl¹d Geologiczny, vol. 59, nr 10, 2011
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
rozbrajaj¹ bombê ekologiczn¹ w Trzebini) doczeka siê wreszcie realizacji. Jak donios³a 22 sierpnia Polska – Gazeta Krakowska: przedsiêwziêcie trafi³o na listê projek-tów Programu operacyjnego infrastruktury i œrodowiska Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Na likwidacjê i rewi-talizacjê zdegradowanego przez przemys³ terenu pozyska-ne zostanie oko³o 30,8 mln z³ ze œrodków Unii Europejskiej. Ca³kowity koszt realizacji projektu szacowany jest na ok. 38 mln z³.
Bardzo du¿e zainteresowanie mediów wywo³a³y szkody górnicze w Bytomiu, tym razem o niezwykle dramatycz-nych konsekwencjach. Polska – Dziennik Zachodni dono-si³ 9 sierpnia w tekœcie Bytom siê wali Iwony Makarskiej: Wczoraj z Karbia, dzielnicy Bytomia, mia³y zostaæ ewakuo-wane kolejne 52 osoby. ZBM podj¹³ decyzjê o wyprowadze-niu mieszkañców z kolejnej uszkodzonej kamienicy – przy ulicy Pocztowej 6. Powodem z³ego stanu technicznego budynków s¹, tak jak podczas wczeœniejszych ewakuacji, szkody górnicze kopalni Bobrek Centrum, po³o¿onej w pobli¿u Karbia. Ta sama gazeta opublikowa³a 10 sierpnia wywiad z Piotrem Ko³odziejczykiem z Wydzia³u Górnic-twa i Geologii Politechniki Œl¹skiej w Gliwicach. Nauko-wiec wyjaœnia: Bytom jest specyficznym rejonem. Pod dzielnic¹ Karb eksploatacja wêgla prowadzona jest od 1902 roku. Najpierw fedrowa³y tu kopalnie Bobrek i Mie-chowice, potem Bobrek-MieMie-chowice, nastêpnie Zak³ad Górniczy Bytom III i teraz Bobrek-Centrum. To ponad 100 lat dzia³alnoœci górniczej, która spowodowa³a du¿e defor-macje terenu.
Dodajmy, ¿e z informacji medialnych wynika, ¿e wyprowadziæ siê ze swych domów musia³o w sumie ok. 600 osób.
W reakcji na katastrofê w Bytomiu na stronie interneto-wej PIG pojawi³ siê artyku³ Zdjêcia satelitarne Górnego Œl¹ska pióra Marka Granicznego i wspó³autorów, poœwiê-cony mo¿liwoœci wykorzystania satelitarnej interferome-trii ró¿nicowej do oceny stopnia osiadania gruntów nad kopalniami. W tekœcie przedstawiono interferogram poka-zuj¹cy przemieszczenia pionowe w dzielnicy Karb, uzy-skany po przetworzeniu dwóch scen satelitarnych z 2008 roku.
Nasza droga energia
O tym, ¿e realizacja unijnego pakietu klimatycznego odbije siê powa¿nie na naszej gospodarce, wie prawie ka¿dy Polak. Ale jakie bêd¹ faktyczne koszty tego przed-siêwziecia? Dopiero niedawno pojawi³y siê pierwsze sza-cunki, bardzo rozbie¿ne zreszt¹. Jeden z nich omawia gazeta.pl 2 sierpnia pisz¹c: Z raportu zamówionego przez Ministerstwo Gospodarki wynika, ¿e na skutek wprowadze-nia unijnego pakietu klimatycznego ceny elektrycznoœci w
2013 mog¹ wzrosn¹æ do 270 z³/1 MWh z obecnych 190–200 z³ (wg cen z gie³dy energii) czyli o 35–40%.
Pozostaj¹c w krêgu tematów energetycznych odnoto-waæ nale¿y informacjê, któr¹ za PAP 17 sierpnia przedru-kowa³a wiêkszoœæ gazet. Jak wynika z sonda¿u TNS OBOP 51% Polaków jest przeciwnych budowaniu w naszym kra-ju elektrowni j¹drowych. Zwolenników jest 35%, a 14% nie ma zdania. Byæ mo¿e jest to skutek wci¹¿ ¿ywej pamiê-ci o katastrofie w elektrowni Fukushima, nie mo¿na jednak wykluczyæ, ¿e rozk³ad g³osów ma bardziej stabilne podsta-wy. Wró¿y to nie najlepiej planom zbudowania pierwszej polskiej elektrowni j¹drowej, zw³aszcza jeœli przeforsowa-ny zostanie pomys³ przeprowadzenia referendum, lanso-wany w kampanii wyborczej przez niektóre partie poli-tyczne.
Spory rozg³os zyska³a informacja dziennika Polska Gazeta Wroc³awska z 11 sierpnia o planach KGHM. Jak pisze Piotr Kanikowski w artykule G³ogów: KGHM siêga po wêgiel spó³ka obchodz¹ca w tym roku 50-lecie swego istnienia z³o¿y³a w Ministerstwie Œrodowiska wniosek o koncesjê na poszukiwanie z³ó¿ wêgla brunatnego w zag³êbiu miedziowym. Ten sam autor wyjaœnia w Gazecie Wroc³awskiej 19 sierpnia, ¿e tym razem chodzi nie o odkrywkê, lecz o zgazowanie wêgla. KGHM w³¹czy³ siê mianowicie do konsorcjum pod przewodnictwem AGH, które w ci¹gu 5 lat ma doprowadziæ do uruchomienia pilo-ta¿owych instalacji do naziemnego i podziemnego zgazo-wania wêgla brunatnego. Koszt przedsiêwziêcia wyniesie 90 mln z³otych.
Czosnek w walce z globalnym ociepleniem
Rewelacyjny sposób ograniczenia emisji gazów cie-plarnianych zaproponowali naukowcy z brytyjskiego Abe-rystwyth University. Jak donosi 5 sierpnia portal EurActiv wyniki badañ prof. Jamie Newbolda wskazuj¹, ¿e podawa-nie zwierz¹tom hodowlanym wyci¹gu z czosnku pozwala ograniczyæ wydzielanie przez nie metanu a¿ o 40%. Metan pochodz¹cy z procesów trawiennych zwierz¹t, g³ównie prze¿uwaczy, stanowi 18% œwiatowej produkcji gazów cieplarnianych. Ograniczenie jego emisji mo¿e mieæ zatem istotne znaczenie dla zachowania stabilnego re¿imu klima-tycznego na naszej planecie, zwa¿ywszy, ¿e wp³yw tego gazu na efekt cieplarniany jest 10 do 20 razy wiêkszy ni¿ dwutlenku wêgla. Firmy farmaceutyczne ju¿ przygotowa³y testowe preparaty oparte na wynalazku prof. Newbolda. Skutki ich stosowania s¹ zgodne z oczekiwaniami. Jedy-nym mankamentem jest zmiana smaku mleka, ale podobno mo¿na siê do tego przyzwyczaiæ.
To pocieszaj¹ca wiadomoœæ. Pozostaje mieæ nadziejê, ¿e naukowcy nie wyci¹gn¹ szerszych wniosków z tego sukcesu, zalecaj¹c diet¹ czosnkow¹ równie¿ innym gatun-kom, w tym o horrendum... naczelnym!
650
