Przegl¹d informacji medialnych dotycz¹cych geologii – maj 2012
Miros³aw Rutkowski
1Jaki temat zwi¹zany z geologi¹ naj-czêœciej omawia³y media w maju? Nie bêdzie nagrody za prawid³ow¹ odpo-wiedŸ – to zbyt ³atwe pytanie. Oczywiœ-cie, chodzi o gaz ³upkowy. Podobnie jak w kwietniu, marcu, lutym i wszystkich pozosta³ych miesi¹cach tego i poprzed-niego roku, niekonwencjonalne wêglo-wodory wydaj¹ siê napêdzaæ zaintereso-wanie geologi¹, dominuj¹c zdecydozaintereso-wanie nad wszystkimi innymi tematami z sektora „geo”. Tym razem jednak amatorski szacunek oparty na czysto subiektywnych wra-¿eniach mo¿emy podeprzeæ analiz¹ naukow¹. Jak donosi 18 maja portal Trybuny Górniczej Nettg.pl, opieraj¹c siê na raporcie statystycznym Instytutu Monitorowania Mediów, od 1 maja 2011 roku do 17 maja 2012 roku o gazie ³upko-wym pisano 55 tys. razy w Internecie i 5,7 tys. razy w prasie. Przeciêtnie w miesi¹cu powstawa³o prawie 500 artyku³ów i notatek prasowych, najwiêcej w marcu 2012 – ponad 600. Instytut policzy³ te¿ czêstotliwoœæ ukazywania siê tekstów w poszczególnych czasopismach. Najwiêcej o gazie ³up-kowym w analizowanym okresie pisa³y: Rzeczpospolita – 320 razy, Dziennik Gazeta Prawna – 247 razy i Puls Biz-nesu – 209 razy.
Trudno, skoro taki jest trend, nie mo¿emy go lekce-wa¿yæ. Niestety, równie¿ ten przegl¹d prasy w lwiej czêœci poœwiêcony bêdzie sukcesom i pora¿kom na froncie gazu ³upkowego, za co z góry przepraszamy czytelników, zapewne nieco ju¿ zirytowanych t¹ monotematycznoœci¹.
Jak mówi wieloletnie doœwiadczenie, maj jest ulu-bionym terminem organizatorów ró¿nego typu imprez pro-mocyjnych i konferencji, równie¿ tych, które ogniskuj¹ siê w mniejszym lub wiêkszym stopniu na geologii Nie inaczej by³o w tym roku. Z wa¿niejszych przedsiêwziêæ omawianych przez media wypada wymieniæ IV Europejski Kongres Gospodarczy (14–16 maja), konferencje Shale Science (16–17 maja) i GeoShale (14–16 maja) oraz targi Geologia Geo-Eko-Tech 2012 (24–25 maja). Nale¿y pod-kreœliæ, ¿e dwie ostatnie imprezy odbywa³y siê pod egid¹ Pañstwowego Instytutu Geologicznego.
Media, skoncentrowane na gazie ³upkowym, a szerzej na bezpieczeñstwie energetycznym, niewiele pisa³y o innych tematach geologicznych. Rzeczpospolita 11 maja opubli-kowa³a artyku³ Grzegorza £ysia „¯ycie staje na ³apy” poœwiêcony tetrapodom, które po raz pierwszy wysz³y na l¹d sta³y w niewielkiej wsi pod Kielcami. Sporo uwagi poœwiêcono Nocy Muzeów, przedsiêwziêciu, które z roku na rok cieszy siê coraz wiêksz¹ popularnoœci¹. Uczestniczy w nim tradycyjnie Muzeum Geologiczne PIG-PIB, które zaskoczy³o tym razem widowiskiem „œwiat³o i dŸwiêk” ze
stadami dinozaurów uganiaj¹cych siê po œcianach zabytko-wej sali. Z kolei woda termalna o d³ugiej i niezwyk³ej historii geologicznej by³a pretekstem do organizacji nocnej imprezy w aquaparku w Bukowinie Tatrzañskiej, co opisa³ 24 maja Tygodnik Podhalañski. Pozostaj¹c przy tematach edukacyjnych i popularyzacyjnych, odnotowaæ nale¿y teksty poœwiêcone Ba³tyckiemu Festiwalowi Nauki (w którym jak zwykle b³ysnêli pracownicy Oddzia³u Geologii Morza PIG-PIB) wydrukowane w Gazecie Wyborczej Trójmiasto 19 i 20 maja.
Bliskie sercu ka¿dego geologa s¹ doniesienia z Chêcin. Tym razem Gazeta Wyborcza Kielce napisa³a 30 maja o Europejskim Centrum Edukacji, ktore powstanie w tej miejscowoœci dzieki staraniom Uniwersytetu Warszawskie-go. O wyborze rozwi¹zania architektonicznego przedstawio-nego przez pracowniê WXCA poinformowa³ pe³nomocnik rektora uczelni dr Piotr Zió³kowski z Wydzia³u Geologii UW. Prace budowlane maj¹ siê rozpocz¹æ w przysz³ym roku, a zakoñczyæ w 2014.
GAZ WKRACZA DO GEOPOLITYKI
Geopolityka jest terminem odnosz¹cym siê do zwi¹z-ków sytuacji miêdzynarodowej z przestrzeni¹ geograficzn¹. Pojêcie powsta³o w XIX wieku, kiedy to podbój i kontrola nowych terytoriów by³y celami nadrzêdnymi konkuru-j¹cych mocarstw. Surowce mineralne odgrywa³y rolê celów drugorzêdnych, bo ich zasoby wydawa³y siê niewyczer-pane. Trochê siê to zmieni³o. Surowce staj¹ siê numerem 1. Wojna o kurcz¹ce siê zasoby, toczona niekoniecznie krwa-wymi metodami, staje siê faktem. W dobie globalizacji podbój fizyczny terytoriów nie jest ju¿ konieczny do utrzy-mania nad nimi w³adzy, wystarczy umiejêtne sterowanie wydobyciem i eksploatacj¹. Z tego punktu widzenia gaz i ropa z ³upków mog¹ odegraæ kluczow¹ rolê w nowym ³adzie geopolitycznym, który kszta³towaæ siê zacza³ zaraz po zakoñczeniu zimnej wojny. Dlatego media z uwag¹ œledz¹ decyzje poszczególnych pañstw o rozwijaniu lub zakazywaniu poszukiwañ niekonwencjonalnych wêglo-wodorów. Jak wiadomo, moratorium na prace geologiczne w tym sektorze wprowadzi³a Francja, Bu³garia i niektóre landy Niemiec. W maju do grona przeciwników wydoby-cia metod¹ szczelinowania do³¹czy³a Rumunia. Gazeta.pl, powo³uj¹c siê na depeszê PAP, pisa³a 7 maja: „Nowy rz¹d w Rumunii chce wprowadziæ »natychmiastowe moratorium« na wydobycie gazu ³upkowego, co mog³oby wp³yn¹æ na pla-ny amerykañskiego koncernu Chevron – wynika z doku-mentu ujawnionego w pi¹tek w Bukareszcie”.
Niemal w tym samym momencie rz¹d czeski poinfor-mowa³ o zamiarze wprowadzenia podobnego moratorium.
353
Przegl¹d Geologiczny, vol. 60, nr 7, 2012
CO W PRASIE PISZCZY
1
Pañstwowy Instytut Geologiczny – Pañstwowy Instytut Badawczy, ul. Rakowiecka 4, 00-975 Warszawa; miroslaw.rutkowski@ pgi.gov.pl.
Riposta rz¹du polskiego by³a natychmiastowa. Jak rela-cjonowa³y media, szef kancelarii premiera Tomasz Arabski zapowiedzia³ na konferencji prasowej, która odby³a siê 8 maja, ¿e gabinet premiera Tuska nie przewiduje wpro-wadzenia jakiegokolwiek moratorium na poszukiwanie i wydobywanie gazu ³upkowego.
Kolejna niepomyœlna wiadomoœæ pojawi³a siê 14 maja. Czes³aw Makulski informuje w Gazecie Polskiej Codzien-nie: „Bundestag zawiesi³ wydawanie zezwoleñ na wydo-bywanie gazu ³upkowego, a lewica chce zakazu wydobycia tego surowca nie tylko w Niemczech, ale na terenie ca³ej UE. Niemiecka niechêæ do ³upków mo¿e siê odbiæ na Polsce”.
Optymizmem powia³o jedynie z Wielkiej Brytanii, która zawiesi³a swego czasu prace grupy Cuadrilla w zwi¹zku z podejrzeniami o generowanie wstrz¹sów sejsmicznych. Jak poda³ 9 maja Onet.pl za agencj¹ IAR, szef brytyjskiej Agencji Œrodowiska po konsultacji ze s³u¿b¹ geologiczn¹ zgodzi³ siê na stosowanie szczelinowania hydraulicznego. Kolejnym elementem wielkiej rozgrywki gazowej by³a wizyta premiera Tuska w Kanadzie. Micha³ Duszczyk pisze 16 maja w Dzienniku Gazecie Prawnej, ¿e owocem podró¿y, w której oprócz premiera uczestniczyli szefowie Lotosu, Orlenu i PGNiG, jest porozumienie o strategicznym partnerstwie zawarte pomiêdzy firmami polskimi a kanadyj-skimi spó³kami Talisman i Encana.
Geopolityczna uk³adanka wci¹¿ jest daleka od ukoñ-czenia. Niepewne jest stanowisko Komisji Europejskiej, wiele krajów waha siê przed podjêciem decyzji. W cieniu dzia³añ regionalnych tocz¹ siê rozgrywki o skali globalnej, w których udzia³ bior¹ zawodnicy wagi ciê¿kiej – USA, Rosja i Chiny. Jaki bêdzie wynik koñcowy? Czy dane nam bêdzie uczestniczyæ w „z³otej erze gazu”? Tak w swoim raporcie nazywa zbli¿aj¹ce siê czasy Miêdzynarodowa Agen-cja Energetyczna (IEA), oceniaj¹ca, ¿e na ca³ym œwiecie wydobycie gazu ze z³ó¿ niekonwencjonalnych mo¿e wzro-sn¹æ z 470 mld m3
w 2010 roku do 1,6 bln m3
w 2035 roku, zapewniaj¹c obfitoœæ taniego surowca nie tylko Ameryce Pó³nocnej, ale ca³ej gospodarce globalnej.
OBRONA WÊGLA W KATOWICACH
IV Europejski Kongres Gospodarczy, nazywany w prasie „polskim Davos”, zgromadzi³ w dniach od 14 do 16 maja w Katowicach ponad 6 tys. uczestników. W programie przewidziano dyskusje panelowe nad ró¿norodnymi zagad-nieniami europejskiej gospodarki i finansów, ale od pocz¹tku by³o wiadomo, ¿e najwa¿niejsze bêd¹ tematy z bloku ener-getyczno-klimatycznego.
Specyfikê naszej sytuacji zdefiniowa³ ju¿ 4 maja minister œrodowiska Marcin Korolec, udzielaj¹c portalowi WNP.pl wywiadu, w którym stwierdzi³: „Nasz polski problem z polityk¹ klimatyczn¹ wynika z tego, ¿e na tle innych pañstw europejskich jesteœmy kompletn¹ anomali¹. Jako jedyni jesteœmy prawie niezale¿ni energetycznie, i jako jedyni w przewa¿aj¹cym stopniu opieramy siê na wêglu”.
Tê oczywist¹ konstatacjê próbowali podczas kongresu uœwiadomiæ swym partnerom wszyscy polscy uczestnicy obrad. Niestety, z miernym skutkiem, jak to oceni³ publicysta Gazety Wyborczej Rafa³ Zasuñ w artykule „Europa dwóch klimatów” opublikowanym 15 maja. W tekœcie czytamy: „Pierwszy panel energetyczny kongresu by³ kolejnym dowo-dem na to, ¿e dyskusja Polaków (czy szerzej: œrodkowych Europejczyków) z zachodnimi kolegami przypomina dialog gêsi z prosiêciem. Polskie »gêsi« gêgaj¹ ostrzegawczo,
¿e wskutek polityki klimatycznej Europa traci konkuren-cyjnoœæ – przemys³, a wraz z nim miejsca pracy przenosz¹ siê na wschód. By³y premier Jerzy Buzek stwierdzi³, ¿e ju¿ dzisiaj w Chinach 53% emisji CO2pochodzi z fabryk, które
postawili tam Europejczycy i Amerykanie. Popar³ go wice-minister gospodarki Tomasz Tomczykiewicz, który przy okazji wytkn¹³ zachodnim pañstwom, ¿e choæ tak popie-raj¹ walkê z emisj¹ CO2, to nie pal¹ siê do popierania
dyrektywy o efektywnoœci energetycznej, któr¹ przedsta-wi³a Komisja Europejska”.
W podobnym tonie relacjonowali obrady inni publicyœci. Maciej Szczepaniuk pisze w tekœcie „Regionu nie staæ na mniejsz¹ emisjê CO2” wydrukowanym 15 maja w
Dzien-niku Gazecie Prawnej: „Scenariusz zawarty w energetycz-nej mapie drogowej Unii Europejskiej zak³ada, ¿e do 2050 roku zaledwie 2,7% energii w ca³ej wspólnocie bêdzie pro-dukowane z wêgla. Tymczasem dziœ w Polsce z tego paliwa wytwarzamy ponad 90% energii. W krajach jedenastki ten wspó³czynnik wygl¹da lepiej, ale wci¹¿ przekracza 44%. Tak drastyczne ograniczenie udzia³u wêgla w gospodarce to dla nowych krajów UE energetyczne harakiri”.
Najbardziej aktywny podczas kongresu Polska Dzien-nik Zachodni opublikowa³ szereg tekstów, m.in. w specjal-nym dodatku. W jedspecjal-nym z nich Aldona Minorczyk-Cichy pisze: „Górnictwo na œwiecie rozwija siê w ogromnym tempie. W Unii piêtrz¹ siê przed nim bariery z powodu obsesji na punkcie emisji dwutlenku wêgla. Niektóre œl¹skie firmy dusz¹ siê na krajowym rynku i ruszaj¹ na podbój œwiata. Zaœ Kompania Wêglowa zaczyna budowê nowej kopalni. Niestety nie na Œl¹sku. To najwa¿niejsze wnioski p³yn¹ce z górniczych paneli, które w drugim dniu Europej-skiego Kongresu Gospodarczego cieszy³y siê ogromnym zainteresowaniem”.
Uzupe³niæ nale¿y, ¿e nowa kopalnia, o której pisze dziennikarka, zostanie wybudowana od podstaw na Lubel-szczyŸnie, w rejonie Paw³owa, jak poinformowa³a o tym 16 maja prezes Kompanii Wêglowej Joanna Strzelec--£obodziñska.
CUD KLIMATYCZNY
Jak poda³a Miêdzynarodowa Agencja Energetyczna, globalna emisja dwutlenku wêgla pochodz¹cego ze spala-nia paliw kopalnych osi¹gnê³a w 2011 roku rekordowy poziom 31,6 gigaton, co oznacza wzrost o 3,2% w stosunku do 2010 roku. Jak jednak zauwa¿yli analitycy agencji, w jednym z krajów w ci¹gu ostatnich piêciu lat nast¹pi³ znaczny spadek emisji, i to o ca³e 450 mln ton – najwiêkszy spoœród wszystkich nadzorowanych gospodarek œwiata. Któ¿ jest owym prymusem klimatycznym, tak dzielnie realizuj¹cym miêdzynarodowe zalecenia? Tu mamy pewien problem, bo ten kraj to... Stany Zjednoczone. Tak, to samo pañstwo, które nie podpisa³o protoko³u z Kioto i wykrêca siê jak mo¿e od podpisania innych szlachetnych regulacji zobowi¹zuj¹cych do redukcji emisji gazów cieplarnianych. Financial Times, który opisuje ten fenomen gospodarczo--przyrodniczy, przypuszcza, ¿e przyczyn¹ jest lepsze wyko-rzystanie energii oraz zastêpowanie wêgla kamiennego znacznie tañszym gazem ziemnym, przede wszystkim ³up-kowym. Jak podaje PAP w swej depeszy z 24 maja, omawia-j¹cej publikacjê brytyjskiego czasopisma, „gaz sta³ siê ulu-bionym paliwem amerykañskiego sektora energetycznego”. Informacjê dedykujemy wszystkim ekologom zatroskanym szkodliwoœci¹ eksploatacji wêglowodorów niekonwencjo-nalnych.
354
